รายงาน มาลัย

มาลยั ดอกไม้สด

นายพิศรุต อารกั ษ์ รหัสนักศกึ ษา 116430609008-8
นางสาวพรชิตา พงษเ์ พียร รหัสนักศึกษา 116430609011-2
นางสาวสุวนัน เปรมประเสริฐ รหสั นกั ศึกษา 116430609012-0

รายงานฉบับนเี้ ป็นสว่ นหนึ่งของรายวิชาสารนเิ ทศและการเขียนรายงานทางวิชาการ
คณะเทคโนโลยคี หกรรมศาสตร์ สาขาวิชาศิลปะประดิษฐใ์ นงานคหกรรมศาสตร์
ปีที่ 1 หลกั สตู รเทียบโอนรหสั วิชา 01210001-3 ภาคเรยี นที่ 2 ปกี ารศกึ ษา 2564
มหาวทิ ยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลธัญบรุ ี



มาลยั ดอกไม้สด

นายพิศรุต อารกั ษ์ รหัสนักศกึ ษา 116430609008-8
นางสาวพรชิตา พงษเ์ พียร รหัสนักศึกษา 116430609011-2
นางสาวสุวนัน เปรมประเสริฐ รหสั นกั ศึกษา 116430609012-0

รายงานฉบับนเี้ ป็นสว่ นหนึ่งของรายวิชาสารนเิ ทศและการเขียนรายงานทางวิชาการ
คณะเทคโนโลยคี หกรรมศาสตร์ สาขาวิชาศิลปะประดิษฐใ์ นงานคหกรรมศาสตร์
ปีที่ 1 หลกั สตู รเทียบโอนรหสั วิชา 01210001-3 ภาคเรยี นที่ 2 ปกี ารศกึ ษา 2564
มหาวทิ ยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลธัญบรุ ี



ก

คำนำ

รายงานฉบบั นเ้ี ปน็ สว่ นหน่งึ ของรายวิชาสารนเิ ทศและการเขียนรายงานทางวิชาการ มีจดุ ประสงคเ์ พ่ือ
การศกึ ษาหาความรู้เกี่ยวกับการจดั ทำการเขยี นรายงานทางวิชาการ ซ่ึงรายงานทางวชิ าการเล่มนี้มีเนื้อหา
เกย่ี วกับ มาลัยดอกไมส้ ด เป็นงานฝมี ือท่ีมีความประณการงานมาลัยในงานประเพณีต่างๆ ไม่ว่าจะเป็นงาน
อุปสมบทงาน มาลัยในงานประเพณีต่างๆ ไม่วา่ จะเป็นงานอุปสมบท งานมงคลสมรส งานณาปนกิจ ประเพณี
ลอยกระทง ฯลฯรายงานทางวชิ าการเลม่ นจ้ี ะเป็นประโยชน์กับผู้อ่าน หรอื นกั เรียน นักศกึ ษา ทีก่ ำลังหาข้อมูล
เรื่องน้ี อยู่ หากมขี ้อแนะนำหรือข้อผิดพลาดประการใด ผูจ้ ดั ทำขอน้อมรบั ไวแ้ ละขออภยั มา ณ ที่น้ดี ว้ ย

ชื่อผ้จู ดั ทำ
พิศรุต อารกั ษ์



ข

สารบญั

หน้า

คำนำ………………………………………………………………………………………….………………………..……….. ก
สารบญั ภาพประกอบ………………………………………………………………………………………………………. จ
บทท่ี
1
1 บทนำ……………………………………………………………………………………………………..………….. 1
1.1 ประวตั คิ วามเป็นมาของงานมาลัย…………………………………………………………………… 2
1.2 ความหมายของคำว่ามาลยั …………………………………………………………………………….. 2
1.3 คุณค่าของงานมาลัย………………………………………………………………………………………. 2
1.3.1 คุณค่าทางศลิ ปะและวฒั นธรรม……………………………………………………………… 2
1.3.2 คณุ คา่ ทางสมั คม…………………………………………………………………………………..
2
1.3.3 คุณค่าทางจติ ใจ……………………………………………………………………………………
2
1.4 ประโยชนข์ องงานมาลัย…………………………………………………………………………………..
2
1.4.1 การใชเ้ ป็นเครื่องสดง……………………………………………………………………………..
2
1.4.2 การใช้สำหรับทลู เกล้าฯ………………………………………………………………………..
2
1.4.3 การใช้สวมคลอ้ งคอคู่บา่ วสาว………………………………………………………………...
3
2 ประเภทของงานมาลยั ……………………………………………………………………………………………..
3
2.1 แบง่ ตามประโยชน์การใชส้ อย……………………………………………………………………………
3
2.1.1 มาลัยชายเดยี ว……………………………………………………………………………………… 3
2.1.2 มาลัยสองชาย……………………………………………………………………………………….. 4
2.1.3 มาลยั ชำร่วย…………………………………………………………………………………………. 4
2.2 แบ่งตามลักษณะรปู แบบของการร้อย……………………………………………………………….. 4
2.2.1 มาลัยซีก หรอื เสีย้ ว……………………………………………………………………………….. 4
2.2.2 มาลยั กลม…………………………………………………………………………………………….. 5
2.2.3 มาลัยแบน……………………………………………………………………………………………. 5
2.2.4 มาลัยสามเหล่ียม…………………………………………………………………………………… 5
2.2.5 มาลัยส่เี หลี่ยม……………………………………………………………………………………….. 6
2.2.6 มาลยั ตุ้ม……………………………………………………………………………………………….. 6
2.2.7 มาลยั ตัวหนอน……………………………………………………………………………………….. 6
2.2.8 มาลยั ตวั หนอนคู่……………………………………………………………………………………...



สารบญั (ต่อ) ค
2.2.9 มาลัยสามกษัตรยิ ์……………………………………………………………………………………..
2.2.10 มาลยั พวงดอกไม้……………………………………………………………………………………. 7
2.3 แบ่งตามลักษณะโครงรา่ งโดยทัว่ ไป…………………………………………………………………………. 7
2.3.1 มาลัยตวั สตั ว์……………………………………………………………………………………………….. 7
2.3.2 มาลยั ลกู โซ่………………………………………………………………………………………………….. 7
2.3.3 มาลัยเปยี ……………………………………………………………………………………………………. 8
2.3.4 มาลยั เถา…………………………………………………………………………………………………….. 8
2.3.5 มาลยั ครยุ …………………………………………………………………………………………………… 8
2.3.6 มาลยั ดอกกลว้ ยไม้……………………………………………………………………………………….. 9
3 วสั ดุอุปกรณท์ ใ่ี ช้ในการร้อยมาลยั …………………………………………………………………………………… 9
3.1 ชนดิ ของวสั ดุการร้อยมาลยั ……………………………………………………………………………………. 10
3.2 ชนดิ ของอปุ กรณ์การรอ้ ยมาลัย………………………………………………………………………………. 10
3.3 การดแู ลรักษาอุปกรณ์การร้อยมาลัย………………………………………………………………………. 11
4 ขนั้ ตอนในการร้อยมาลัย………………………………………………………………………………………………… 12
4.1 การเตรียมเขม็ ………………………………………………………………………………………………………. 12
4.2 การเตรยี มแปน้ ใบตอง……………………………………………………………………………………………. 12
4.3 การพับกลีบ………………………………………………………………………………………………………….. 12
4.4 การจับเข็มมาลัย……………………………………………………………………………………………………. 13
4.5 การพับกลีบดอกไม้………………………………………………………………………………………………… 13
4.6 การรอ้ ยมาลัย………………………………………………………………………………………………………... 13
4.7 การรูดมาลัยออกจากเข็ม………………………………………………………………………………………… 13
4.8 การแตง่ ตัวมาลยั ……………………………………………………………………………………………………. 13
4.9 การประดิษฐ์ดอกขา่ ………………………………………………………………………………………………. 14
4.10 การรอ้ ยอุบะ…………………………………………………………………………………………………. 15
4.11 การผูกอุบะ…………………………………………………………………………………………………… 16
5. ชนิดของอุบะ………………………………………………………………………………………………………….. 17
5.1 อุบะขาเดยี วหรืออุบะตุ้งต้งิ ………………………………………………………………………………… 17
5.2 อบุ ะแขกหรือพวงเตาร้ัง.……………………………………………………………………………………. 17
5.3 อบุ ะพู่……………………………………………………………………………………………………………… 18
5.4 อบุ ะไทยธรรมดา………………………………………………………………………………………………. 18
18



สารบัญ(ตอ่ ) ง

5.5 อุบะไทยทรงเครือ่ ง……………………………………………………………………………………………… 21
5.6 อุบะสรอ้ ยสนหรอื อบุ ะแตระ…………………………………………………………………………………. 21
5.7 ข้อเสนอแนะในการร้อยอุบะ…………………………………………………………………………………. 20
5.8 การนำอบุ ะไปใช้………………………………………………………………………………………………….. 20
สรุป………………………………………………………………………………………………………………………………….. 26
บรรณานกุ รม……………………………………………………………………………………………………………………… 27



สารบญั ภาพประกอบ จ

ภาพที่ หน้า
1 มาลยั ชายเดยี ว…………………………………………………………………………………………………………. 3
2 มาลยั สองชาย…………………………………………………………………………………………………………… 3
3 มาลัยชำร่วย……………………………………………………………………………………………………………… 4
4 มาลยั ซกี หรอื เสี้ยว…………………………………………………………………………………………………….. 4
5 มาลยั กลม…………………………………………………………………………………………………………………. 4
6 มาลยั แบน…………………………………………………………………………………………….…………………… 5
7 มาลัยสามเหลีย่ ม………………………………………………………………………………………………………… 5
8 มาลยั ส่ีเหล่ียม…………………………………………………………………………………………………………….. 5
9 มาลัยตุ้ม…………………………………………………………………………………………………………………….. 6
10 มาลัยตวั หนอน……………………………………………………………………………………………………….... 6
11 มาลยั ตวั หนอนคู่……………………………………………………………………………………....................... 6
12 มาลัยสามกษัตริย์………………………………………………………………………………………………………. 7
13 มาลัยพวงดอกไม้………………………………………………………………………………………………………… 7
14 มาลัยตวั สตั ว์………………………………………………………………………………………………………………. 7
15 มาลัยลูกโซ่…………………………………………………………………………………………………………………. 8
16 มาลยั เปยี ………………………………………………………………………………………………………………….. 8
17 มาลยั เถา………………………………………………………………………………………………………………...... 8
18 มาลัยครุย…………………………………………………………………………………………………………………. 9
19 มาลัยดอกกลว้ ยไม้…………………………………………………………………………………………………….. 9
20 ชนิดของวัสดุการรอ้ ยมาลัย………………………………………………………………………………………… 10
21 ชนดิ ของอปุ กรณ์การร้อยมาลยั …………………………………………………………………………………….. 11
22 การเตรยี มเขม็ ……………………………………………………………………………………………………………. 12
23 การเตรยี มแป้นใบตอง…………………………………………………………………………………………………. 12
24 การพบั กลีบ……………………………………………………………………………………………………………….. 13
25 การจบั เข็มมาลยั …………………………………………………………………………………………………………. 13
26 การพบั กลีบดอกไม้……………………………………………………………………………………………………… 13
27 การรอ้ ยมาลัย………………………………………………………………………………………………………...... 13



สารบัญภาพประกอบ(ต่อ) จ

28 การรูดมาลัยออกจากเข็ม……………………………………………………………………………………………. 13
29 การแต่งตวั มาลัย……………………………………………………………………………………………………….. 14
30 การประดษิ ฐ์ดอกขา่ ………………………………………………………………………………………………….. 15
31 การร้อยอุบะ…………………………………………………………………………………………………………….. 16
32 การผูกอุบะ………………………………………………………………………………………………………………. 17
33 อบุ ะขาเดียวหรอื อุบะตุ้งติ้ง…………………………………………………………………………………………. 17
34 อุบะแขกหรือพวงเตารั้ง.…………………………………………………………………………………………….. 18
35 อบุ ะพู่………………………………………………………………………………………………………………………. 18
36 อบุ ะไทยธรรมดา……………………………………………………………………………………………………….. 18
37 อบุ ะไทยทรงเครอื่ ง…………………………………………………………………………………………………….. 21
38 อุบะสรอ้ ยสนหรอื อบุ ะแตระ……………………………………………………………………………………….. 21



บทที่ 1
บทนำ
1.1 ประวตั คิ วามเปน็ มาของงานมาลัย

สมัยก่อน ความเป็นมาของการรอ้ ยมาลัย ไมป่ รากฎหลักฐานแนช่ ดั ว่าเริม่ มมี าตั้งแตเ่ ม่ือใด เนื่องจาก
ไมม่ กี ารจดบนั ทึกเป็นลายลักษณ์อักษรแน่ชัด แตพ่ อสณั นิษฐานไดว้ ่าประเทศไทยมีขนบธรรมเนียมประเพณี
และวัฒนธรรมทเี่ กา่ แก่ยาวนานมาก่อนสมยั กรุงสโุ ขทัยเป็นราชธานี จากหลักฐานที่อ้างถึงในหนังสือพระราช
พิธี 12 เดอื น ไดก้ ล่าวถึงพระราชพธิ ีจองเปรียงในสมัยกรงุ สโุ ขทยั ทีม่ พี ระรว่ งเป็นพระเจ้าแผ่นดิน พระสนมเอก
คอื ทา้ วศรจี ฬุ าลักษณ์หรอื นางนพมาศ เปน็ ผ้มุ ฝี ีมือในการประดษิ บดอกไมส้ ดไดค้ ดิ ประดษิ ฐ์ดอกไม้สดต่างๆ
จัดแต่งโคมลอยรูปดอกบัวได้งดงามวจิ ติ รกว่าโคมของนางพระสนมทั้งปวง เพ่ือถวายแกพ่ ระร่วงเจ้าทรงใช้ใน
พระราชพิธีสนามใหญ่ บรรดาเจ้าเมืองน้อยใหญ่ เศรษฐีคหบดีเข้าเฝ้าถวายบังคมและถวายเครื่องราช
บรรณาการแกพ่ ระรว่ งเจ้าพระสนมกำนลั ต่างๆ กร็ ้อยกรองดอกไม้เปน็ รปู สตั วต์ า่ งๆ ใส่เม่ียงหมากถวายให้พระ
ร่วงเจ้า พระราชทานแก่ผู้มาเข้าเฝา้ ฯ นางนพมาศไดร้ อ้ ยกรองดอกไมส้ ีเหลอื งเปน็ รปู พานทองสองช้ันรองขันมี
ระยา้ ระบายงดงามในขันใส่เมีย่ งหมากแลว้ รอ้ ยดอกไม้เป็นตาข่ายคลมุ ขนั อีกทดี ูสวยงาม ถกู กาลเทศะ สมเด็จ
พระเจ้าจงึ บัญญตั วิ า่ ถ้าชาวไทยทำการรบั แขกเป็นการสนามใหญ่ มกี ารอวหะมงคลหรือวิวาหะมงคล ให้ร้อย
กรองดอกไมเ้ ปน็ รูปพานขันหมากดังน้ี และใหเ้ รยี กวา่ “พานขันหมาก”

บรรพบรุ ุษของไทยเรามีชือ่ เสยี งในงานดา้ นศิลปะการประดษิ ฐ์อยา่ งมากมาย โดยเฉพาะการประดิษฐ์
ตกแตง่ พวงดอกไม้ ใบไม้ ผลไม้ และวสั ดอุ ่นื ๆเป็นทขี่ น้ึ ชอ่ื มานานแต่โบราณกาลแล้วแตไ่ ม่ปรากฏแน่ชัดว่า
ได้มีการเริ่มต้นมาแต่ในสมัยใดแน่ คงเนื่องมาแต่ไม่มีการจดบันทึกเป็นลายลักษณ์อกั ษรไว้นั่นเองจึงไมม่ ี
หลักฐานใดๆให้อนชุ นรุ่นหลังไดส้ บื ค้นต่อมาในสมัยสโุ ขทัยเปน็ ราชธานแี ต่คร้งั สมัยพระเจ้าอรุณมหาราช คือ
พระร่วงเป็นพระเจา้ แผ่นดนิ มีพระสนมเอก คือ ทา้ วศรจี ฬุ าลกั ษณ์หรือนางนพมาศซึง่ เป็นผู้ทีม่ คี วามสามารถ
ในงานดา้ นฝมี ือในการประดิษฐ์ดอกไม้สดเป็นเลิศในสมยั นั้นตามหลักฐานที่อ้างถึงในพระราชนิพนธ์เรื่องพระ
ราชพธิ ี 12 เดอื น ตอนหนงึ่ ท่ีกล่าวถงึ ท้าวศรีจุฬาลักษณ์ไดค้ ิดตกแต่งโคมลอยใหง้ ดงามวิจติ รกว่าโคมของพระ
สนมอนื่ ท้ังปวงโดยการนำเอาดอกไม้ต่างๆมาประดิษฐ์ตกแต่ง และยังได้เอาผลไม้มาทำการแกะสลักตกแต่ง
ประกอบไปดว้ ย แตก่ ็มไิ ด้มีการอา้ งถึงว่าในการตกแต่งคร้ังน้ันมกี ารร้อยมาลัยมาประดับตกแต่งด้วยหรือไม่
และในหลกั ฐานท่ีอ้างถงึ ตอนหนึ่งวา่ ในเดอื นเมษายนมีพระราชพิธสี นามใหญ่บรรดาเจา้ เมอื ง เศรษฐี คหบดี
เข้าเฝ้าถวายบงั คมสมเด็จพระรว่ งเจ้า เพ่ือถวายเคร่ืองราชบรรณาการพระสนมกำนัลตา่ งๆ
(กรมศิลปากร. 2530. นางนพมาศหรอื ตำรับทา้ วศรีจุฬาลักษณ์. กรุงเทพฯ: โรงพิมพอ์ สั สมั ชญั จนั ทนา)

2

1.2.ความหมายของคำว่ามาลัย
“มาลัย” หมายถึง ดอกไมป้ ระดิษฐแ์ บบไทยลักษณะหนึ่ง โดยการนำดอกไม้ กลบี ดอกไม้ และใบไม้

มาร้อยดว้ ยเข็มแลว้ รูดออกใส่ด้ายผูกเป็นพวง มีลักษณะต่างๆกัน (พจนานุกรม, ฉบับราช -บัณฑิตยสถาน,
2546 : 859)

“มาลยั ” หมายถึง ดอกไม้ประดษิ ฐ์แบบไทยลกั ษณะหนึง่ โดย การนำดอกไม้ กลบี ดอกไม้ ใบไม้ และ
สว่ นต่างๆ ของดอกไม้ที่รอ้ ยได้มาร้อยเป็นพวง มีลักษณะต่างๆ กันมากมายหลายแบบตง้ั แต่แบบดั้งเดิมจนถึง
แบบสมยั ใหม่ ซง่ึ ก็ดดั แปลงมาจากแบบดั้งเดมิ นัน้ เอง (จันทนา สวุ รรณามาลี, 2533 : 2 )
1.3 คุณค่าของงานมาลยั

งานมาลัยเป็นงานดอกไม้สดอย่างหน่ึงของไทย ซึ่งมีความประณีตสวยงาม แสดงถึงเอกลักษณ์ภมู ิ
ปญั ญาของบรรพุรษุ ไทยสมยั กอ่ น ในการนำดอกไมใ้ บมาร้อยเปน็ พวง เป็นทป่ี ระทบั ใจแก่ ผุ้พบเห็นทุกสมัย
ความสำคัญและคุณค่าเหลา่ นนั้ ไดแ้ ก่

1.3.1 คณุ คา่ ทางศลิ ปะและวฒั นธรรม งานมาลัยเปน็ มรดกทางวฒั นาธรรมอันทรงคณุ ค่าของไทย ซึ่ง
แสดงถึงความเป็นชนชาติ ทม่ี ีจติ ใจงดงาม ละเอยี ดอออ่ น นมุ่ นวล ความสามารถของคนไทยไมม่ ชี าติใดในโลก
เสมอเหมอื น

1.3.2 คณุ คา่ ทางสมั คม มาลยั กบั วิถีชวี ิตไทยเป็นของค่กู นั ต้งั แตย่ ุคสมยั โบรณถงึ ปจั จุบัน ไมว่ ่าจะเป็น
จะเป็นจะเปน็ งานพธิ ี และประเพณีไทย กม็ กี ารนำมาลยั มาใชห้ ลายโอกาส เช่น บูชาพระ งานอปุ สมบท งานสม
คลตา่ งๆ

1.3.3 คุณค่าทางจิตใจ การร้อยมาลัยนั้นย่อมเกิดความเพลดิ เพลนิ ซึง่ เปน็ การฝกึ สามาธใิ นขณะทำงาน
ทำใหผ้ ู้ท่ีทำงานดา้ นน้ีมจี ติ ใจดี เยอื นเยน้ สุขุม นอกจากนเี้ ปน็ การช่วยดำรงเอกลกั ษณ์ของไทยไดเ้ ปน็ อย่างดี

1.4.ประโยชน์ของงานมาลัย

มาลยั มหี ลายรูปแบบ หลายลกั ษณะ ท้งั ขนาดเลก็ ใหญ่ และยงั มลี วดลายตา่ งๆ มาลัยแตช่ นดิ มีหน้าท่ี
ใชส้ อยในอากาสต่างๆ กนั ตามความเหมาะสม

1.4.1 การใช้เป็นเครื่องสดง ความเครพสักการบชู า เช่น บูชาพระและสิ่งศักด์ิสิทธื บูชาครู บิดา
มารดา ฯลฯ

1.4.2 การใช้สำหรบั ทูลเกล้าฯ ถวายในการเข้าเฝา้ โอกาสตา่ ง ๆ นิยมใช้คลอ้ งมอื หรือ มาลัยขอ้ พระกร
1.4.3 การใช้สวมคลอ้ งคอคูบ่ ่าวสาว ในพิธมี งคลสมรส หรอื ตอ้ นรบั แขกท่ีมาเยอื น

3
2 ประเภทของงามมาลยั

มาลยั มหี ลายลักษณะ หลายรปู แบบ สามารถแบ่งมาลัยเป็น 3 ประเภทใหญ่ ๆ ดังน้ี
2.1. แบ่งตามประโยชน์การใช้สอย แบง่ ตามหนา้ ที่ใช้สอย ไดแ้ ก่ มาลัยชายเดียว ใชส้ ำหรับคล้องมอื
คลอ้ งแขน หรอื บูชาพระ มาลัยสองชาย ใชส้ ำหรับคล้องคอ แขวนหน้ารถ หรอื แขวนหัวเรอื และ มาลัยของ
ชำรว่ ย ใช้มอบตอบแทนเป็นการขอบคุณแขกท่ีมาร่วมงานนน้ั ๆ

ภาพท่ี 1 มาลัยชายเดียว (กณั หา อัพวัน, 2536 : โรงพมิ พไ์ ทยวัฒนาพานิข)
2.1.1 มาลัยชายเดียว หมายถึง มาลัยทีม่ ลี ักษณะเปน็ พวงกลม มอี ุบะห้อยเป็นชายเพียงพวงเดยี ว ซ่ึง
บางคนอาจเรยี กว่า “มาลัยมือ มาลัยคล้องมอื หรอื มาลยั คลอ้ งแขน” ก็ได้ ถา้ ใช้ในการทูลเกลา้ ถวาย ก็เรียกว่า
"มาลัยขอ้ พระกร" มาลยั ชายเดยี วนี้ใช้สำหลับคล้องแขนหรอื บูชาพระ(กณั หา อัพวัน, 2536)

ภาพที่ 2 มาลยั สองชาย (กัณหา อัพวนั , 2536 : โรงพิมพไ์ ทยวฒั นาพานิข)
2.1.2 มาลัยสองชาย หมายถึง มาลัยท่ีนยิ มผกู ตอ่ รบิ บิน้ หรอื โบว์ท้งั สองชาย และมอี ุบะหอ้ ยชายมาลัย
ทัง้ สองพวงมาลับสองชายน้ใี ชส้ ำหรับคล้องคอบคุ คลสำคญั ในงานนน้ั ๆ ใชแ้ ขวนหน้ารถหรือหวั เรอื ก็ได้ บางคน
อาจเรียกมาลยั ชนดิ นี้ว่า “มาลยั คลอ้ งคอ” ถ้าใชค้ ล้องคอเจา้ บา่ ว เจา้ สาว กเ็ รียกว่า มาลัยบา่ ว-สาว

4

ภาพท่ี 3 มาลัยชำรว่ ย (กณั หา อพั วัน, 2536 : โรงพมิ พ์ไทยวัฒนาพานิข)
2.1.3 มาลยั ชำรว่ ย หมายถงึ มาลยั ขนาดเล็ก น่ารัก กระจ๋มุ กระจม๋ิ สำหรับมอบให้บคุ คลจำนวนมาก
เป็นของชำรว่ ย ตอบแทน การขอบคุณท่มี ารว่ มในงานนนั้ ๆ
2.2. แบ่งตามลักษณะรูปแบบของการร้อย ไดแ้ ก่ มาลัยซกี หรอื มาลัยเสยี้ ว มาลัยกลม มาลยั แบน มาลัยรี
มาลัยสามเหลี่ยม มาลัยสี่เหลี่ยม มาลัยตุ้ม มาลัยตัวหนอน มาลัยตวั หนอนคู่ มาลัยสามกษัตริย์ และมาลัย
พวงดอกไม้

ภาพที่ 4 มาลยั ซกี หรอื เสีย้ ว (กัณหา อัพวัน, 2536 : โรงพิมพ์ไทยวฒั นาพานขิ )
2.2.1 มาลัยซกี หรอื เสย้ี ว หมายถงึ มาลัยท่รี ้อยใหม้ ลี กั ษณะรูปทรงตามขวางเพียงคร่งึ วงกลมหรือ
นอ้ ยกว่าน้ัน ซ่ึงมีหลายขนาดด้วยกัน

ภาพท่ี 5 มาลยั กลม (กณั หา อพั วนั , 2536 : โรงพิมพไ์ ทยวัฒนาพานขิ )
2.2.2 มาลัยกลม หมายถึง มาลัยที่ร้อยให้มีลกั ษณะรูปทรงตามขวางเป็นวงกลมรูปทรงตามยาวตรง
และขนานกันไปตลอดเข็ม (กัณหา อัพวัน, 2536)

5

ภาพที่ 6 มาลยั แบน (กณั หา อพั วนั , 2536 : โรงพมิ พ์ไทยวัฒนาพานขิ )
2.2.3. มาลัยแบน หมายถงึ มาลัยทมี่ ลี กั ษณะรปู ทรงตามขวางเปน็ รูปยาวตามกลีบปลายกลบี ของ
ด้านตรงข้ามยาวประมาณจดแนวเส้นรอบวง แตป่ ลายกลบี ของด้านขวางและด้านตรงขา้ มแคบ

ภาพท่ี 7 มาลัยสามเหล่ียม (กณั หา อพั วนั , 2536 : โรงพิมพ์ไทยวัฒนาพานิข)
2.2.4 มาลยั สามเหล่ียม หมายถงึ มาลยั ท่ีร้อยใหม้ ีลกั ษณะรปู ทรงตามขวางเป็นรปู สามเหลยี่ มด้านเท่า
รูปทรงตามยาวทง้ั สามด้านตรงขนึ้ ไปตลอดเข็ม

ภาพที่ 8 มาลยั สีเ่ หลีย่ ม (กณั หา อัพวัน, 2536 : โรงพิมพ์ไทยวฒั นาพานิข)
2.2.5. มาลัยสี่เหลี่ยม หมายถึง มาลัยที่ร้อยให้มีลักษณะรูปทรงตามขวางเป็นรูปสี่เหลี่ยมจัตรุ สั
รูปทรงตามยาวทง้ั สี่ดา้ นตรงข้ึนไปตลอดเข็ม

6

ภาพที่ 9 มาลยั ตุ้ม (กัณหา อัพวนั , 2536 : โรงพมิ พไ์ ทยวฒั นาพานขิ )
2.2.6 มาลัยตุ้ม หมายถึง มาลัยท่ีรอ้ ยให้มลี กั ษณะรปู ทรงตามขวางเปน็ รูปวงกลมขนาดเล็กแลว้
ค่อยๆใหญ่ข้ึนทีละน้อย ชว่ งกลางปล่องโคง้ มนแล้วคอ่ ยๆลดใหเ้ ลก็ ลงทีละน้อยจนมีขาดเทา่ กับตอนข้ึนต้น

ภาพที่ 10 มาลยั ตัวหนอน (กัณหา อัพวนั , 2536 : โรงพมิ พ์ไทยวัฒนาพานขิ )
2.2.7 มาลัยตัวหนอน หมายถึง มาลัยท่ีรอ้ ยให้มีลักษณะรูปทรงตามขวางเป็นวงกลมจากเล็กและ
ค่อยๆใหญ่ข้ึนทีละน้อย ช่วงกลางป่องมน แล้วค่อยๆลดใหเ้ ล็กลงจนกระทัง่ เล็กเท่ากับตอนขึ้นต้นรปู ทรง
ตามยาวหัวท้ายเรียว ชว่ งกลางปอ่ งโค้งมนคล้ายมาลยั ตุ้มแตย่ าวกว่า (กัณหา อัพวัน, 2536)

ภาพท่ี 11 มาลยั ตวั หนอนคู่ (กณั หา อัพวนั , 2536 : โรงพิมพ์ไทยวฒั นาพานขิ )
2.2.8 มาลยั ตวั หนอนคู่ หมายถงึ มาลัยทร่ี ้อยให้มีลักษณะรูปทรงตามขวางเป็นวงกลมจากเล็กและ
ค่อยๆใหญ่ข้ึนทีละน้อย ช่วงกลางป่องมน แล้วค่อยๆลดให้เล็กลงจนกระทัง่ เล็กเทา่ กับตอนขึ้นต้นรูปทรง
ตามยาวหัวทา้ ยเรียว ชว่ งกลางปอ่ งโค้งมนคล้ายมาลัยตมุ้ สองตุม้ รอ้ ยต่อในเขม็ เดยี วกนั น่นั เอง

7

ภาพท่ี 12 มาลยั สามกษัตรยิ ์ (กัณหา อัพวนั , 2536 : โรงพิมพไ์ ทยวฒั นาพานขิ )
2.2.9 มาลัยสามกษัตรยิ ์ หมายถึง มาลัยที่ร้อยดว้ ยดอกบานไม่รูโ้ รยกรองเปน็ ช้ันๆขนาดเท่ากันทกุ
ช้นั รอ้ ยคล้องตอ่ กนั สามวงโดยใชด้ อกบานไมร่ ู้โรยสามสี คอื สแี ดงสีชมพู และขาว

ภาพที่ 13 มาลัยพวงดอกไม้ (กณั หา อัพวนั , 2536 : โรงพิมพ์ไทยวัฒนาพานิข)
2.2.10 มาลยั พวงดอกไม้ หมายถงึ มาลัยทรี่ อ้ ยดว้ ยดอกไม้เรยี งต่อกันเปน็ สายยาวแล้วนำมาผกู มดั
ตอ่ กนั เปน็ วง
2.3. แบง่ ตามลกั ษณะโครงร่างโดยทวั่ ไป ได้แก่ มาลัยตัวสตั ว์ มาลยั ลกู โซ่ มาลัยเปยี มาลยั เถา มาลยั ครุย
และมาลยั ดอกกลว้ ยไม้

ภาพที่ 14 มาลยั ตัวสัตว์ (กัณหา อัพวัน, 2536 : โรงพมิ พไ์ ทยวัฒนาพานิข)
2.3.1 มาลัยตวั สัตว์ หมายถึง มาลัยทร่ี อ้ ยให้เปน็ รูปร่างลักษณะคลา้ ยตัวสัตว์ เชน่ หนู กระรอกกระแต
กระตา่ ย ชะนี ฯลฯ (กณั หา อพั วัน, 2536)

8

ภาพที่ 15 มาลัยลกู โซ่ (กัณหา อัพวนั , 2536 : โรงพมิ พไ์ ทยวัฒนาพานิข)
2.3.2 มาลัยลูกโซ่ หมายถงึ มาลัยท่รี ้อยจากมาลยั กลมหรือมาลยั ซีก แลว้ นำเอามาผูกคล้องต่อกนั
ต้ังแต่ 2 วงขน้ึ ไป ใหม้ ีลกั ษณะเปน็ หว่ งๆ คลอ้ งกันคล้ายโซ่

ภาพที่ 16 มาลยั เปีย (กณั หา อัพวัน, 2536 : โรงพิมพ์ไทยวฒั นาพานิข)
2.3.3 มาลัยเปีย หมายถึง มาลยั ที่ร้อยจากมาลยั กลมและมาลยั ตุ้ม นำมาประกอบเข้าเป็นพวงโดย
เอามาลยั กลมผกู ตอ่ กันเป็นวงอยตู่ รงกลาง สว่ นบนและลา่ งร้อยต่อดว้ ยมาลยั ต้มุ ด้านละ ๑ ตุ้ม

ภาพท่ี 17 มาลยั เถา (กณั หา อพั วัน, 2536 : โรงพิมพ์ไทยวฒั นาพานิข)
2.3.4 มาลัยเถา หมายถึง มาลัยทรี่ อ้ ยจากมาลยั ซีก แลว้ นำมาผูกต่อกันเป็นวงกลมวงละขนาดตง้ั แต่
ขนาดใหญ่และค่อยๆ เล็กลงตามลำดับ โดยวางเรยี งซ้อนกัน ลกั ษณะเป็นเถา

9

ภาพท่ี 18 มาลัยครุย (กัณหา อัพวนั , 2536 : โรงพิมพไ์ ทยวัฒนาพานขิ )
2.3.5 มาลัยครุย หมายถงึ มาลยั ท่ีรอ้ ยจากมาลยั กลมขนาดใหญ่ มอี ุบะตงุ้ ต้งิ ระบายเปน็ ครยุ โดยรอบ
ทง้ั ดา้ นในและด้านนอกครุย (กณั หา อัพวนั , 2536)

ภาพท่ี 19 มาลัยดอกกล้วยไม้ (กณั หา อัพวนั , 2536 : โรงพิมพไ์ ทยวฒั นาพานิข)
2.3.6 มาลัยดอกกล้วยไม้ หมายถึง มาลัยทีร่ อ้ ยด้วยดอกกลว้ ยไม้ลว้ นๆ เปน็ สว่ นของตัวมาลยั ไม่ต้อง
ร้อยดอกอย่างอื่นแซมเปน็ ลวดลายใดๆ ทั้งส้นิ

3.วสั ดอุ ุปกรณท์ ่ใี ชใ้ นการรอ้ ยมาลยั 10
3.1 ชนดิ ของวสั ดุการรอ้ ยมาลัย
ดอกรกั
ดอกกหุ ลาบมอญ ดอกพุธ

ดอกกลว้ ยไม้ ดอกบานไมร่ ู้โรย ใบกระบอื

ดอกมะลิ ดอกดาวเรือง ใบตอง

3.2 ชนดิ ของอปุ กรณก์ ารร้อยมาลยั 11

เขม็ รอ้ ยมาลยั เขม็ มอื ด้ายร้อยมาลัย

รบิ บ้นิ กรรไกร คมี

ฟ็อกก้ี ผ้าขาวบาง วาสลิน

12

3.3 การดูแลรักษาอปุ กรณ์การรอ้ ยมาลัย

เข็มร้อยมาลยั ใช้แล้วควรลา้ งให้สะอาด เช็ดใหแ้ ห้ง ทาดว้ ยน้ำมนั วาสลนิ ห่อกระดาษไขแก้ว เพื่อไม่ให้
เขม็ เป็นสน คมี เชด็ ให้แห้ง ไม่ควรใหถ้ กู นำ้ เพราะทำใหเ้ ปน็ สนมิ เครอ่ื งฉดี น้ำ เทนำ้ ออก เชด็ ใหแ้ หง้ เพ่อื ไม่ให้
เปน็ ตะไคร่น้ำ น้ำมันวาสลนิ ปดิ ฝาใหส้ นิท เก็บในที่แห้ง เพาะจะทำใหไ้ มล่ ะลายและใช้ไดน้ าน

4. ข้ันตอนในการรอ้ ยมาลัย

4.1 การเตรยี มเขม็ ชนดิ ทตี่ รงไม่โค้งงอและไมเ่ ป็สนมิ ใช้น้ำมันวาสลนิ ทาเข็มใหล้ ่นี แลว้ เชด็ ใหส้ ะอาด
4.2 การเตรียมแป้นใบตอง สำหรบั รบั มาลยั ขณะทร่ี ้อยมาลัย 1 เข็ม จะต้องใชแ้ ป้นใบตอง 2 อนั
4.3 การพับกลบี สำหหรบั รอ้ ยมาลยั มวี ธิ พี ับ 3 แบบ

ภาพท่ี 20 พับจบี ทบ (ศักรนิ ทร์ หงส์รตั นาวรกิจ, 2548 : อินเตอรล์ ิงค์ไปรซายน์)
แบบที่ 1 พบั จีบทบ โดยพบั เอาโคนกลีบหรอื ปลายกลบี ออกขา้ งนอกในเวลาร้อย พบั ทบครึง่ กลีบ แล้ว
พับทบ รมิ กลบี กลับออกมาทง้ั สองขา้ ง เหมาะสำหรับพบั กลบี กหุ ลาบ

ภาพท่ี 21 พบั จบี มว้ น (ศกั รนิ ทร์ หงส์รตั นาวรกจิ , 2548 : อินเตอรล์ งิ คไ์ ปรซายน์)
แบบที่ 2 พบั จบี มว้ น โดยเอาปลายกลบี ออกขา้ งนอกใชว้ ิธกี ารม้วนกลีบเป็นรปู หลอดกลมๆ เหมาะสม
สำหรับพับ กลบี ดอกกหุ ลาบ กลบี บานบรุ ี กลีบกล้วยไม้

13

ภาพท่ี 22 พับกลีบทบคร่ึง (ศกั รนิ ทร์ หงสร์ ัตนาวรกิจ, 2548 : อินเตอรล์ ิงค์ไปรซายน์)
แบบที่ 3 พับกลบี ทบครง่ึ โดยไมต่ อ้ งทบกลีบออกทั้งสองขา้ ง การพบั กลีบออกท้ังสองขา้ ง การพบั กลีบ
แบบนเ้ี หมาะสำหรับใบไม้ทมี่ ลี ักษณะแขง็ กรอบ แตกงา่ ย ใบเลก็ กรอื แคบ เช่น ใบแกว้
4.4 การจบั เข็มมาลยั ตอ้ งถอื เข็มมาลัย ด้านซา้ ยหรือมอื ขวา ควรจับใหม้ ัน่ คง จับเข็มสงู ประมาณ 2
นิว้ นับจากกน้ เข็มขึน้ มา ร้อยแป้นใบตองไว้ในเขม็ เพื่อรองรบั ดอกไมท้ ่ีจะร้อย
4.5 การพับกลบี ดอกไม้ ก็ใชม้ ือขวาพับ แต่มอื ซ้ายกย็ ังคงตอ้ งถอื เข็มออกนอกตวั ใช้มือซา้ ยเพยี ง
นิ้วหวั แมม่ ือและนิ้วชี้ช่วยมือขวา จบั ปลายกลีบดอก

ภาพที่ 23 การรอ้ ยมาลัย (ศกั รินทร์ หงส์รตั นาวรกจิ , 2548 : อินเตอรล์ ิงค์ไปรซายน์)
4.6 การรอ้ ยมาลัย โดยร้อยจากดา้ นซ้ายสดุ แล้วกลีบต่อไปจะรอ้ ยหมุนตามเข็มนาฬิกาและเม่อื จบ
แถวแรก แถวต่อไปกค็ วรร้อยสบั หวา่ งกบั แถวแรก (ศักรนิ ทร์ หงส์รตั นาวรกิจ, 2548)

ภาพท่ี 24 การรูดมาลัยออกจากเข็ม (ศักรินทร์ หงสร์ ตั นาวรกจิ , 2548 : อนิ เตอร์ลงิ คไ์ ปรซายน์)
4.7 การรูดมาลัยออกจากเขม็ ปิดแป้นใบตองดา้ นบน ร้อยดา้ ยใสเ่ ข็ม ใช้ด้าย 3-4 ทบ เพื่อความ
แข็งแรง และให้คนหน่งึ จับคบี หนบี ปลายเขม็ ใหแ้ น่น อกี คนใช้มือขวาจบั เขม็ หลวมๆและดงึ ออก

14
4.8 การแต่งตวั มาลัย หรอื ประกอบมาลยั คือ การนำส่วนประกอบตา่ งๆ ของมาลยั มาประกอบเข้า
ด้วยกัน

มาลยั ชายเดยี ว

มาลัยสองชาย

มาลัยชำร่วย

15

ภาพท่ี 25 การประดิษฐด์ อกข่า (ศกั รนิ ทร์ หงส์รัตนาวรกิจ, 2548 : อินเตอร์ลงิ คไ์ ปรซายน์)
4.9 การประดิษฐ์ดอกข่า เลอื กกลบี กหุ ลาบขนาดเลก็ พบั กระพุ้งกลีบประกบกับกา้ นมันสำปะหลงั ใช้
ดา้ ยพนั รอบโดยทำเปน็ หว่ งคล้องอกี ทบหนง่ึ มัดให้แน่นเปน็ และ กระพุ้งกลบี ท่ี 2 วางประกบตรงกันข้ามกับ
กลีบแรก ปลายกลบี ทัง้ สองเสมอและชิดกัน เลือกกลีบกหุ ลาบขนาดกลางจำนวน 3 กลีบ พับกลีบเป็นกระพุ่ง
วางประกบสบั หว่างกับ กลีบช้ันแรก แตล่ ดปลายกลบี ลงมาให้ตำ่ กวา่ ช้ันแรกเล็กน้อย หลังจากนั้นเลอื กกลีบ
กหุ ลาบใหเ้ ปน็ กระพุ้งวางประกบ โดยรอบกลบี ตำ่ กว่าชั้นที่ 2 เลก็ น้อย (ศกั รนิ ทร์ หงสร์ ตั นาวรกจิ , 2548)

ภาพท่ี 26 การประดษิ ฐด์ อกขา่ บาน (ศักรนิ ทร์ หงส์รัตนาวรกิจ, 2548 : อนิ เตอรล์ ิงคไ์ ปรซายน์)
การประดษิ ฐด์ อกขา่ บาน เร่ิมจากจบั กระพุ่งกลีบกล้วยไม้ประกบกับก้านมนั สำปะหลัง ใช้ด้ายมัดให้
แน่นแล้ว กระพุ้งกลีบที่ 2 วางประกบตรงกันขา้ มกับกลีบแรก ต่อไปทำชัน้ ท่ี 2 นำกลีบกลว้ ยไม้ 3 กลบี วาง
ประกบปลายกลบี ให้เสมอกัน ชัน้ ที่ 3 นำกลีบวางประกบสับหว่างกบั กลีบช่ันที่ 2

ภาพท่ี 27 การประดิษฐ์ดอกขา่ จากดอกพุด (ศักรนิ ทร์ หงส์รัตนาวรกจิ , 2548 : อนิ เตอร์ลิงค์ไปรซายน์)
การประดษิ ฐด์ อกข่าจากดอกพุด เลือกดอกพดุ ขนาดเทา่ ๆกัน ช้ันท่ี 1 ดอกพดุ ดอกช้ันที่ 2 นำดอก

พดุ 3-4 ดอก มามัดเข้าดอกใหต้ ำ่ กว่าชั้นแรก ชั้นที่ 3 เข้าดอกพุดสบั หวา่ งรอบดอก ช้ันที่ 2 ประมาณ 5-6
ดอก ชนั้ ที่ 2 ประมาณ 5-6 ดอก หลังจากตามชั้นที่ 4 เข้าดอกพุดสบั หว่างกบั ช้นั ที่ 3 ประมาณ 6-7

16

4.10 การร้อยอบุ ะ รอ้ ยด้ายขาวเบอร์ 60 ใส่เขม็ เบอร์ 8 หรือเบอร์ 9 ถา้ เป็นอุบะขาเดยี วกค็ วรใช้ด้าย
คู่ เพ่อื สะดวกในการผูกตดิ กับมาลัย แตถ่ า้ เป็นอุบะทีม่ ีหลายเส้นก้ใช้เดยี ว เพราะถ้าใช้ดา้ ยคู่จะทำให้เกิดปม
ใหญเ่ กินไป และขาของอุบะจะไมอ่ อ่ นชอ้ ยเทา่ ทค่ี วร แลว้ ผูกปมดา้ ยให้ใหญก่ วา่ กนั เขม็ ทำให้เกิดปมใหญ่เกนิ ไป
และขาของอุบะจะไมอ่ ่อนซ้อยเท่าที่ควร แล้วผูกปมด้ายใหใ้ หญก่ ว่ากันเขม็ ตามดว้ ยรอ้ ยดอกตมุ้ โดยใช้เข็ม
แทงในซอกกลบี ดอกตมุ้ ขึ้นไปยังข้ัวกา้ นดอก เพอื่ ซอ่ นปมด้ายไวใ้ นซอกกลีบ ใหร้ ้อยกลบี เลีย้ งหรือดอกครอบ
ปดิ ขว้ั ดอกต้มุ ควรเลอื กกลบี เล้ยี งดอกรักชนดิ ดอกตมู เปน็ ดอกครอบ หลังจากน้ันร้อยดอกสวม โดยเรียงลำดับ
จากดอกใหญ่ไปหาดอกเลก็ รอ้ ยจนไดค้ วามยาวตามท่กี ำหนดแลว้ ตัดดา้ ยออกจากเข็ม โดยเรยี งลำดับจากเข็ม
โดยใหเ้ หลอื ปลายด้ายไว้ประมาณ 3-4 สำหรับประกอบพวง

ภาพท่ี 28 อุบะ (ศกั รินทร์ หงส์รตั นาวรกจิ , 2548 : อินเตอร์ลงิ ค์ไปรซายน์)
อบุ ะ หมายถึง ดอกไม้ ท่ีร้อยเปน็ สายประกอบด้วย ดอกตุ้ม ดอกครอบ ดอกสวม โดยร้อยดอกสวม
เรยี งลำดบั จากดอกใหญ่ไปหาดอกเล็กสว่ นความยาวขึ้นอยูก่ ับความเหมาะสมสวยงาม สว่ นประกอบของอุบะ
ไดแ้ ก่ ดอกตุ้ม คอื ดอกทีร่ ้อยอยสู่ ว่ นล่างสดุ ของอบุ ะ ซ่งึ สามารถเลือกใช้ตามความเหมาะสม และสวยงาม เชน่
ดอกกหุ ลาบ ดอกจำปี ดอกดาวเรอื ง ดอกกลว้ ยไม้ หรือดอกขา่ ประดิษฐ์ ดอกครอบหรือหมวก คือ สว่ นท่ีร้อย
ถัดข้นึ มาจากดอกตมุ้ นิยมใช้กลีบเล้ียงของดอกไม้ต่างๆ เช่น ขัว้ ชบา กลบี เลีย้ งดอกรกั มาร้อยสวมปิดก้านก้าน
ดอกตมุ้ หรือปกปิดรอยมดั ทไ่ี ม่เรยี บรอ้ ยของขวั้ ดอกข่า ดอกกสวม คือ ดอกไม้ทร่ี อ้ ย ถดั ข้ึนมาจากดรอบครอบ
หรือหมวก จะมจี ำนวนดอกเท่าไร ก้ขึน้ อยู่กับความเหมาะสมของอุบะชนิดน้ัน แตค่ วรเลอื กดอกตามลำดบั จาก
ใหญ่ไปหาขนาดเลก็ ดอกไมท้ น่ี ิยมใช้ ได้แก่ ดอกรัก ดอกพดุ ดอกบานไม่ณ้โุ รย เป็นตน้ (ศักรนิ ทร์ หงส์รตั นาวร
กิจ, 2548)

17

ภาพท่ี 29 อบุ ะ (ศักรินทร์ หงส์รัตนาวรกิจ, 2548 : อินเตอรล์ งิ คไ์ ปรซายน์)
4.11 การผกู อุบะ อบุ ะ 1 เสน้ หรอื 1 สาย เรยี กว่า 1 ขา ถ้าจะต้องใช้อบุ ะมากกว่า 1 ขาขึน้ ไปจะตอ้ ง
ใชอ้ บุ ะมากกวา่ 1 ขาขึ้นไป จะต้องผูกอบุ ะรวมกันเปน็ พวง กอ่ นจะนำไปผกุ ติดกบั มาลัย วธิ ีการผกู ใชม้ อื ซ้ายจับ
อบุ ะขึนมา 1 ขา แลว้ ใช้มือขววาหยบิ อบุ ะมารวมกบั มอื ซา้ ยเพ่มิ ทลี ะขา โดยให้ความยาวของอุบะแต่ละทุกขา
เมอื่ ได้จำนวนขาอุบะครบตามต้องการแล้ว ถอื ปลายดา้ ยรวมกนั ไว้ ให้อกี คนหนึ่งนำดา้ ยมาผูกมดั อุบะ 2 คร้ัง
เป็นเง่ือนตาย ไมค่ วรผูกชิดโคนดอกสวมดอกสดุ ท้ายมากนัก เพราะจะทำใหอ้ บุ ะ เบยี ดแนน่ เกินไป

5. ชนิดของอบุ ะ

5.1 อบุ ะขาเดยี วหรอื อบุ ะตุ้งตง้ิ
5.2 อุบะแขกหรอื พวงเตาร้งั
5.3 อบุ ะพู่
5.4 อบุ ะไทยธรรมดา
5.5 อบุ ะไทยทรงเคร่ือง
5.6 อบุ ะสร้อยสนหรืออุบะแตระ
วธิ กี ารร้อยอบุ ะแบบตา่ งๆ

ภาพท่ี 30 อุบะขาเดียวหรอื ต้งุ ต้งิ (ศกั รินทร์ หงส์รัตนาวรกิจ, 2548 : อนิ เตอร์ลิงคไ์ ปรซายน์)
5.1 อุบะขาเดียวหรือตงุ้ ต้งิ มลี ักษณะเปน็ สายเดียวหรอื เส้นเดียวประกอบดว้ ย ดอกตุ้ม 1 ดอก ดอก
ครอบ 1 ดอก

18

ภาพที่ 31 อบุ ะแขกหรอื พวงเตารัง้ (ศักรนิ ทร์ หงส์รตั นาวรกจิ , 2548 : อินเตอร์ลิงค์ไปรซายน์)
5.2 อบุ ะแขกหรอื พวงเตาร้ัง มลี ักษณะเป็นพวงประกอบด้วยอุบะ ขาเดยี ว รวมกันหลายๆ เส้น หรือ
หลายๆ ขา และปลายดอกตุ้มเทา่ กนั และเสมอ กันพวง

ภาพที่ 32 อุบะพู่ (ศักรนิ ทร์ หงส์รตั นาวรกิจ, 2548 : อนิ เตอรล์ ิงค์ไปรซายน์)
5.3 อุบะพู่ มีลักษณะเป็นพวงปลายเรียวเลก็ อุบะพู่ 1 พวงจะมีหลายชน้ั ตัง้ แต่ 2 ช้นั ขนึ้ ไป แต่ละชั้น
จะมีจำนวนกขี่ ากไ็ ดข้ ้ึนอยกู่ ับความเหมาะสม

ภาพท่ี 33 อบุ ะไทยธรรมดา (ศกั รินทร์ หงสร์ ตั นาวรกิจ, 2548 : อนิ เตอรล์ ิงคไ์ ปรซายน์)
5.4 อบุ ะไทยธรรมดา มลี ักษณะเป็นเส้นเดียวท่ีข้วั พวง แล้วจะแยกกระจายเปน็ 2-2 หรอื 3-3 ทป่ี ลาย
พวง จำนวนดอกสวมในแต่ละขา ของอบุ ะ จะมากกว่านกี้ ้ไดแ้ ลว้ แต่ ความเหมาะสมของการนำไปใช้

19

ภาพที่ 34 อบุ ะไทยทรงเครื่อง (ศักรนิ ทร์ หงส์รตั นาวรกิจ, 2548 : อนิ เตอรล์ ิงคไ์ ปรซายน์)
5.5 อบุ ะไทยทรงเครอ่ื ง มีลกั ณะคลา้ ยอบุ ะไทยธรรมดาต่างกัน ตรงท่เี ม่อื ผุกรวมขาตุ้งตงิ้ แล้ว จะต้อง
ร้อยดอกตุ้มปดิ ปมที่ผูกด้วยไว้แลว้ จงึ ร้อยดอกสวมตอ่ ไป

ภาพท่ี 35 อบุ ะสรอ้ ยสนหรอื อบุ ะแตระ (ศกั รินทร์ หงส์รัตนาวรกิจ, 2548: อินเตอร์ลิงคไ์ ปรซายน์)
5.6 อบุ ะสร้อยสนหรืออุบะแตระ มีลกั ษณะท่ตี า่ งไปจากอุบะแตระ มีลกั ษณะที่ตา่ งไปจากอุบะชนิด

อ่ินๆ และอบุ ะสร้อยสนน้ีจะใช้กบั ดอกจำปาเท่านั้น ซ่งึ เปน็ อบุ ะทีไ่ ม่เคยนยิ ม เพราะมีขอ้ เสียท่ีบอบซ้ำ และ
เหยี่ วไดง้ า่ ย อุบะสร้อยสนสมัยก่อนนิยมใช้กบั มาลยั เปีย

20
5.7 ขอ้ เสนอแนะในการร้อยอบุ ะ

การร้อยอุบะทุกชนิด มขี อ้ ควรระวงั เหมือนๆกัน ซึ่งไดแ้ ก่
การเลอื กดอกตุ้มที่ใช้ในการรอ้ ยอุบะพวงเดยี วกัน ควรเป็นดอกตุม้ ท่ีมีขนาดเท่ากัน
การร้อยดอกตมุ้ ควรซอ่ นปมดา้ ยไวใ้ นซอกกลบี ดอก เพอ่ื ไม่ใหเ้ หน็ ปมดา้ ย
การร้อยดา้ ย ถ้าเป็นตุ้งติง้ ขาเดียว ควรร้อยด้ายคู่ เพ่ือสะดวกในการผกุ ถา้ เปน็ อบุ ะชนิดอ่ืนๆ
ตอ้ งใชห้ ลายขา ใช้ดา้ ยเด่ยี ว เพ่ือสะดวกในการประกอบพวงอุบะ
การรอ้ ยดอกสาม ควรเรียงดอกไม้ใหญ่ไปหาดอกเล็ก
การร้อยดอกสวม ไม่ควรรอ้ ยเบียดกนั จนแน่น เพราะจะทำให้ขาของอบุ ะแขง็ ไม่ทงิ้ ตวั
5.8 การนำอบุ ะไปใช้

ภาพที่ 36 อุบะไทยทรงเคร่ือง (ศกั รินทร์ หงส์รตั นาวรกจิ , 2548: อนิ เตอรล์ ิงคไ์ ปรซายน์)
5.8.1 อุบะขาเดยี วหรืออุบะตุ้งตง้ิ เหมาะสมสำหรบั การนำไปผุกกับตาขา่ ย เชน่ ตาขา่ ยหน้า

ชา้ ง ผกู เป้นสว่ นประกอบตกแต่งพาน ดอกไม้สด ผูกตกแต่งเฟอื่ ง และตกแตง่ งานดอกไมส้ ด

21

ภาพที่ 37 อุบะแขกหรอื อบุ ะพวงเตา่ รง้ั (ศกั รินทร์ หงสร์ ัตนาวรกจิ , 2548 : อินเตอร์ลิงคไ์ ปรซายน์)
5.8.2 อุบะแขกหรืออุบะพวงเต่ารั้ง เหมาะสำหรับผกู พวงมาลัย ประเภทมาลัยขายเดียว

มาลยั สองชาย หรอื มาลัยชำร่วย

ภาพที่ 38 อุบะไทยทรงเครื่อง (ศักรนิ ทร์ หงส์รัตนาวรกจิ , 2548: อินเตอรล์ ิงค์ไปรซายน์)
5.8.3 อุบะพุ่ เหมาะสำหรบั การนำไปผกุ ตดิ กบั มาลยั คลอ้ งมือ

22

ภาพท่ี 39 อบุ ะไทยทรงเครือ่ ง (ศักรนิ ทร์ หงส์รัตนาวรกิจ, 2548: อนิ เตอร์ลิงค์ไปรซายน์)
5.8.4 อุบะไทยธรรมาดา เหมาะสำหรับการนำไปผูกติดกับเครื่องแขวนเล็กขนาดกลาง และ

มาลยั ชำร่วยต่างๆ (ศกั รินทร์ หงส์รตั นาวรกจิ , 2548)

ภาพที่ 40 อุบะไทยทรงเครื่อง (ศักรินทร์ หงส์รัตนาวรกิจ, 2548: อินเตอรล์ ิงค์ไปรซายน์)
5.8.5 อบุ ะไทยทรงเครื่อง เหมาสำหรับการนำไปตกแตง่ กับเครือ่ งแขวนขนาดใหญ่

23
5.8.6 สิง่ ประกอบตกแตง่ มาลยั

รนิ บิ้นหรอื โบแบบต่างๆ นิยมใช้ผกุ ตอ่ มาลัยสองชาย หรอื มาลยั ชำรว่ ย โดยตดิ กับตวั มาลัย
โบมาลัยชำร่วยแบบหกู ระต่าย

ภาพท่ี 41 การทำรนิ บิน้ หุกระตา่ ย (ศักรนิ ทร์ หงสร์ ัตนาวรกจิ , 2548: อนิ เตอร์ลิงค์ไปรซายน์)
การตดั รบิ บ้นิ ยาว 20 ซม. จำนวน ใช้ทำหสุ ำหรบั ถือ หลังจากนน้ั ตดั ริบบนิ้ ยาว 15 ซม. จำนา

วน 2 เส้น สำหรบั ทำหกุ ระต่าย ตอ่ ไปตัดรบิ บ้ินยาว 10 ซม. จำนวน 1 เส้น สำหรบั ทำชายหกู ระต่าย นำรบิ บิ้น
ยาว 15 ซม. พับทบ ให้ปลายริบบ้ินทัง้ 2 ขา้ งมาซ้อนกนั ตรงกลางคร่ึงซม. ใช้เข็มเนาตรงกลาง

ภาพที่ 42 การทำรินบนิ้ หกุ ระตา่ ย (ศักรินทร์ หงส์รตั นาวรกิจ, 2548: อนิ เตอรล์ ิงค์ไปรซายน์)
การนำริบบ้นิ ยาว 10 ซม. มาวางต่อกนั โบ เนาตรงถงึ กลาง พ่ือตอ่ ชายโบ ดึงดา้ ยเนารูดให้ริบบ้ินเป็น
จบี มัดโดยรอบใหแ้ น่นแลว้ เยบ็ แตง่ ปลายชายโบเปน็ รูปหางปลาการนำหูกระต่ายเย็บติดกับปลายริบบ้ินทำหู
สำหรับถอื

24

ริบบน้ิ สำหรับผกู ตอ่ มาลยั สองชาย

ภาพท่ี 43 รบิ บิ้นมาลัยสองชาย (ศกั รินทร์ หงสร์ ตั นาวรกิจ, 2548 : อินเตอรล์ ิงคไ์ ปรซายน์)
การตดั ริบบิน้ ยาว 50 – 55 จำนวน 1 เส้น สำหรบั สว่ นท่ใี ช้คล้องคอ (ความยาวน้ีขึ้นอยู่กับ

ความสงู ตำ่ ของผสู้ วมมาลยั ) พบั เก็บปลายกันลุย่

ภาพท่ี 44 รบิ บิ้นมาลัยสองชาย (ศักรินทร์ หงสร์ ัตนาวรกิจ, 2548 : อินเตอร์ลงิ คไ์ ปรซายน์)
การตัดริบบ้ินยาว 17 ซม. จำนวน 4 เส้น ( 2ข้าง ) สำหรับทำหกู ระต่าย จับทบให้ปลาย

ริบบ้นิ ท้งั 2 ขา้ งมาช้อนกันตรงกึ่งกลางเกยกนั ครึ่งเซนติเมตร ใช้เข็มเนาตรงรอย ก่งึ กลางของทั้งสอง
เสน้

25

ภาพที่ 45 ริบบิ้นมาลัยสองชาย (ศักรินทร์ หงส์รตั นาวรกิจ, 2548: อนิ เตอรล์ งิ คไ์ ปรซายน์)
การตัดรบิ บ้นิ ยาว 13 ซม. จำนวน 4 เสน้ สำหรบั ทำชายหุกระต่ายพบั คร่ึงกึ่งกลาง เนาตอ่ กับโบ ดึง
ดา้ ยเนารดู ใหร้ ิบบิ้นเป็นจีบ มดั โดยรอย ให้แน่นแลว้ เยบ้ นำดน้ิ ทองมัดปดิ รอยดา้ ย สอยเกบ็ ปลายกันลุย แต่
ปลายชายโบเปน็ รปุ หาง (ศกั รนิ ทร์ หงสร์ ัตนาวรกจิ , 2548)

ภาพที่ 46 ริบบิน้ มาลยั สองชาย (ศกั รินทร์ หงสร์ ตั นาวรกิจ, 2548: อนิ เตอร์ลิงคไ์ ปรซายน์)
การนำหูกระต่ายคมู่ าเย็บตดิ กับปลาย รบิ บ้นิ สว่ นทใี่ ช้คลอ้ งคอนำเขม็ ร้อยดา้ ย 2 ทบมาสอย

ติดตรงกลางโบดา้ นหลงั เพิ่อทำสายสำหรับผกุ กบั ตวั มาลัย โดยทงิ้ ปลายดา้ ยไว้ยาว 5 นิ้ว

สรุป

การนำมาลัยไปใชง้ าน และการนำไปสู่งานอาชีพ

การนำทกั ษะงานฝมี อื ท่ีมีองคค์ วามรขุ้ องการทำดอกไมแ้ ละใบตองมาประดษิ ฐส์ ร้างสรรค์ออกมาเป็น
งานฝีมอื ท่อี อ่ นช้อยและสวยงาม ซ่งึ ตอ้ งต้ังใจฝกึ คน้ คว้า พยายาม หรอื ศกึ ษารปู แบบของแต่ละภาคเพ่ือนำมา
พฒั นางานของตัวเอง การเลอื กอาชีพจึงมีอาชีพรองรบั มากมายเป็นเพราะวิชาชีพคหกรรมศาตรท์ ่ีเกย่ี วกับงาน
ประดิษฐ์ ใช้ทกั ษะสูง ผลตอบแทนทีไดร้ ับสงู ไปด้วยตามลกั ษณะ ของผลงาน ตลอดจนสามารถประกอบอาชีพ
อสิ ระได้ ยกตวั อยา่ งเชน่ คณุ ครดู า้ นคหกรรมศาสตร์ ร้านรบั ทำงานดอกไมใ้ บตองตามงานพธิ ีต่างๆ งานประณีต
และฟรีแลนซท์ ่รี บั ทำงานใบตองและดอกไม้ (การจดั มงคล งานพธิ กี รรม งานแตง่ งานสไสตไ์ ทย งานทำกระทง
ในวนั ลอยกระทง และอ่นื ๆ) เปน็ รปู แบบของการรับงานในแวดวงการทำงานต่างๆ อย่างอสิ ระ ในยุคสมัย
ปัจจุบัน การรับงานฟรีแลนซก์ ำลงั เป็นทีน่ ิยมและเป็นทตี่ อ้ งการขององค์กรดว้ ยปจั จยั หลายๆอย่างอีกดว้ ย

บรรณานุกรม

กรมศลิ ปากร. 2530. (นางนพมาศหรอื ตำรับท้าวศรจี ฬุ าลักษณ)์ . กรุงเทพฯ: โรงพมิ พอ์ สั สมั ชญั จนั ทนา
กัณหา อพั วัน. (งานร้อยดอกไม้) กรุงเทพฯ: โรงพมิ พ์ไทยวฒั นาพานขิ , 2536
จนั ทนา สรุ รณมาลี. (การจัดพานดอกไม้สด) กรงุ เทพฯ: โอเดียนสโตร์, 2539
ชุมสาย สวนสริ ิ. (ดอกไมส้ ด). กรงุ เทพฯ: โอเดียนสโตร์, 2533
ธรี านนั สุวรรณมาลี. (มาลยั ). กรุงเทพฯ: โอเดยี นสโตร์, ม.ป.ป.
ประวิช หัมพานนท์. (ตำราการประดิษฐดอกไม้สด). เล่ม 1. กรุงเทพฯ: เอการพิมพ์, 2524
มณีรัตน์ จันทผะลิน. (มะลิน สัญลกั ษณ์วันแมข่ องไทย). เลม่ 1. กรงุ เทพฯ: อมรนิ ทร์การพิมพ์, 2526
มาลัย พงศไ์ ทย. (การจดั ดอกไมส้ ดงานพิธีตา่ งๆ). กรุงเทพฯ: แพร่พทิ ยา, 2526
พัฒนา เจริญสุข. 2550. “ศลิ ปะมาลยั ไทยประยกุ ตส์ ู่ การออกแบบภายในศนู ยผ์ ลิตภัณฑ์ชมุ ชนและท้องถ่ิน.”
วทิ ยานิพนธ์ ศลิ ปมหาบณั ฑติ สาขาออกแบบตกแต่งภายใน ภาควิชาการออกแบบตกแตง่ -ภายใน. มหาวทิ ยาลยั
ศลิ ปากร
รัตนลกั ษณ์ ปญั จวุฒิพฒั น์. (งานดอกไมส้ ดในวฒั นธรรมไทย). กรงุ เทพฯ: สำนกั พิมพ์เศรษฐศลิ ป์, 2547
รุ่งธรรม ศรีวรรธณศลิ ป์. (มาลยั ผา้ ). กรุงเทพฯ บรษิ ท์ วาดศลิ ป์ จำกัด, 2550
วนั เพ็ญ พงษเ์ กา่ . (เอกลักษณไ์ ทย มาลยั ดอกไม้). กรงุ เทพฯ: แม่บ้าน, ม.ป.ป
วสั ดุอุกรณ์ ดอกไม้ ใบไม้สำหรับรอ้ ยมาลัย. เข้าถึงเมอื่ 9 มีนาคม 2565: www.pirun.ku.ac.th
สำนักการสงั คีต กรมศลิ ปากร. “นาฏศิลป์ – ดนตรี” , คลงั วิชาการ. เขา้ ถึงเมื่อ 9 มีนาคม 2565:
www.finearts.go.th/performing/
สำนักงานประชาสมั พนั ธ์จงั หวดั กาฬสินธ์ุ. ประเพณบี ุญพวงมาลยี ไมไ้ ผ่กุดหวา้ อ.ฉินรายณ์ จ. กาฬสินธ์ุ. เขา้ ถึง
เมือ่ 9 มีนาคม 2565: www.thainews.prd.go.th
ศกั รนิ ทร์ หงส์รัตนาวรกจิ . (มาลยั ดอกไมส้ ด). กรุงเทพฯ: อินเตอร์ลิงค์ไปรซายน์, 2548
สอ้งิ มาศ นวรัตน. (ตำราจัดดอกไม้สดและประดิษฐ์ของชำร่วย). พิมพค์ รง้ั ที่ 3. พระนคร: ก้าวหนา้ การพิมพ์,
2512
สวุ รรณมาลี. มาลยั ประยุกต์. (มาลยั ประยุกต์). กรงุ เทพฯ: โอเดียน สโตร์, 2529
อภิรตั ิ โสฬศ. (ศลิ ปะการจดั ดอกไม้แบบไทย). กรุงเทพฯ: โอเดียนสโตร์, 2549
อนิ เดยี สมัยพทุ ธกาล. เมอื่ 9 มีนาคม 2565: www.samkokview.com