ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ที่ 2 เรื่อง การเขียนสูตรและการเรียกชื่อสารโคเวเลนต์ รายวิชาเคมีเพิ่มเติม ว30221 เรื่อง พันธะเคมี ระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4 เล่ม 1 โดย นางสาวกัลยา นามศรี ต าแหน่ง ครู วิทยฐานะครูช านาญการ โรงเรียนสหัสขันธ์ศึกษา อ าเภอสหัสขันธ์ จังหวัดกาฬสินธุ์ ส านักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษากาฬสินธุ์
สาระเคมี 1. เข้าใจโครงสร้างอะตอม การจัดเรียงธาตุในตารางธาตุสมบัติของธาตุพันธะเคมีและสมบัติของสาร แก๊สและสมบัติของแก๊สประเภทและสมบัติของสารประกอบ อินทรีย์และพอลิเมอร์รวมทั้งการน า ความรู้ไปใช้ ประโยชน์ ผลการเรียนรู้ เขียนสูตรและเรียกชื่อสารโคเวเลนต์ จุดประสงค์การเรียนรู้ 1. ด้านความรู้ความเข้าใจ (K) 1) อธิบายการเขียนสูตรและเรียกชื่อสารโคเวเลนต์ได้ 2. ด้านทักษะกระบวนการ (P) 1) เขียนสูตรและเรียกชื่อสารโคเวเลนต์ได้ 3. ด้านคุณลักษณะอันพึงประสงค์ (A) 1) ซื่อสัตย์ 2) มีวินัย 3) ใฝ่เรียนรู้ 4) มุ่งมั่นในการท างาน 4. สมรรถนะส าคัญของผู้เรียน (C) 1) ความสามารถในการคิด 2) ความสามารถในการแก้ปัญหา 3) ความสามารถในการใช้เทคโนโลยี ชุดกิจกรรมการเรียนร้ทูี่2 เรื่อง การเขียนสูตรและการเรียกชื่อสารโคเวเลนต์ รายวิชาเคมีเพิ่มเติม ว30221 เรื่อง พนัธะเคมีระดบัชนั้มธัยมศึกษาปีที่4 เล่ม 1 1
ค าชี้แจง 1. แบบทดสอบก่อนเรียนเป็นแบบปรนัย 4 ตัวเลือก จ านวน 10 ข้อ ใช้เวลา 5 นาที 2. ให้นักเรียนเลือกค าตอบที่ถูกที่สุดเพียง 1 ข้อ โดยท าเครื่องหมายกากบาท ( X ) ลงใน กระดาษค าตอบ 1. ข้อใดเป็นสารประกอบโควาเลนต์ทั้งหมด ก. CS2 , NCl3 , NO2 , PCl5 ข. CCl4 , BeCl2 , PF3 , Li2O ค. C2H6 , LiF, HCN, BaO ง. NH4Cl, C2H4 , KCN, PCl3 2. ข้อใดคือสูตรโมเลกุลของสารประกอบที่เกิดจากธาตุไนโตรเจน (N) กับธาตุโบรมีน (Br) ก. NBr ข. NBr3 ค. N5Br7 ง. N3Br 3. ธาตุเบอริลเลียม (Be) เกิดพันธะโคเวเลนต์กับธาตุฟลูออรี (F) จะมีสูตรโมเลกุลอย่างไร ก. BeF ข. Be2F ค. Be7 F2 ง. BeF2 4. ธาตุ X อยู่คาบ 3 ของตารางธาตุมีเวเลนเลนซ์อิเล็กตรอนเท่ากับ 4 และมีนิวตรอนเท่ากับ 15 เมื่อเกิด พันธะ โคเวเลนต์กับธาตุไฮโดรเจน จะมีสูตรเคมีอย่างไร ก. XH4 ข. XH5 ค. H4X ง. X4H5 5. ข้อใดคือสูตรโมเลกุลของสารประกอบที่เกิดจากธาตุ A, B ที่มีเลขอะตอมเท่ากับ 6, 17 ตามล าาดับ ก. AB2 ข. A2B ค. AB4 ง. BA6 6. ข้อใดเป็นสารโคเวเลนต์ที่มีชื่อว่า “ไดไนโตรเจนเพนตะออกไซด์” ก. NO4 ข. N3O2 ค. N5O2 ง. N2O5 7. จงอ่านชื่อสารประกอบ SiBr4 ก. ซิลิคอนเตตระโบรไมด์ ข. มอนอซิลิคอนเตตระโบรไมด์ ค. เตตระซิลิคอนโบรไมด์ ง. ซิลิคอน(I)โบรไมด์ แบบทดสอบก่อนเรียน เรื่อง การเขียนสูตรและเรียกชื่อสารโคเวเลนต์ หน่วยการเรียนร้ทูี่3 พนัธะเคมีชุดกิจกรรมการเรียนร้ทูี่2 เรื่อง การเขียนสูตรและเรียกชื่อสารโคเว เลนต์รายรายวิชา เคมีเพิ่มเติม 1 รหสัวิชาว30221 ระดับชั้นมัธยมศึกษาปี ที่ 4/1 2
8. จงอ่านชื่อสารประกอบ P 4 O10 ก. เตตระฟอสฟอรัสออกไซด์ ข. ฟอสฟอรัสเตตระเดคะออกไซด์ ค. เตตระฟอสฟอรัสเดคะออกไซด์ ง. ฟอสฟอรัส(IV)ออกไซด์ 9. การเรียกชื่อสารโคเวเลนต์ ข้อใด ถูกต้อง ก. PCl 5 มอนอฟอสฟอรัสเพนตะคลอไรด์ ข. N 2 O 5 ไดไนโตรเจนเพนตะออกไซด์ ค. SF6 มอนอซัลเฟอร์เฮกซะฟลูออไรด์ ง. NO มอนอไนโตรเจนมอนอกไซด์ 10. การเรียกชื่อสารโคเวเลนต์ ข้อใด ไม่ถูกต้อง ก. SiS 2 ซิลิคอนไดซัลไฟด์ ข. F 2O ไดฟลูออรีนออกไซด์ ค. BF3 โบรอนไตรฟลูออไรด์ ง . N 2 O 3 ไดไนโตรเจนไตรออกไซด์ 3
ค าชี้แจง : แบบทดสอบชุดนี้ เป็นแบบปรนัย 4 ตัวเลือก มีจ านวน 10 ข้อ ใช้เวลาท า 5 นาที ให้นักเรียนเลือก ค าตอบที่ถูกต้องที่สุดเพียงค าตอบเดียวแล้วท าเครื่องหมาย (X) ลงในกระดาษค าตอบ ชื่อ...............................................................................ชั้น ม.4/……… เกณฑ์การผ่าน ได้คะแนนร้อยละ 80 ขึ้นไป (8 คะแนนขึ้นไป) ลงชื่อ..........................................ผู้ประเมิน (…………………………………………) ข้อ ก ข ค ง 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 คะแนน ระดับคุณภาพ การประเมิน ผลการประเมิน 9-10 ดีมาก ผ่าน คะแนนเต็ม 10 คะแนน คะแนนที่ได้.....................คะแนน ระดับคุณภาพ ดีมาก ดี พอใช้ ปรับปรุง ผลการประเมิน ผ่าน ไม่ผ่าน 8 ดี 5-7 พอใช้ ไม่ผ่าน 0-4 ปรับปรุง กระดาษคา ตอบแบบทดสอบก่อนเรียน เล่มที่2เรื่อง การเขียนสูตรและเรียกชื่อสารโคเวเลนต์ 4
เรื่อง การเขียนสูตรสารโคเวเลนต์ ************************************ การเขียนสูตรโมเลกุลของสารโคเวเลนต์ให้เขียนสัญลักษณ์ของธาตุที่มีองค์ประกอบโดย เขียน เรียงล าดับจากธาตุที่มีค่าอิเล็กโทรเนกาติวิตีน้อยกว่าหรือมีความเป็นบวกมากกว่าก่อนแล้วตามด้วยธาตุที่มี ค่าอิเล็กโทรเนกาติวิตีมากกว่า ในกรณีของโมเลกุลที่มีหลายอะตอมพบว่า โดยทั่วไปจะเขียน สัญลักษณ์ของ ธาตุที่เป็นอะตอมกลางก่อน แล้วตามด้วยธาตุที่ล้อมรอบ พร้อมทั้งระบุจ านวนอะตอมของ ธาตุที่มีจ านวน อะตอมมากกว่า 1 อะตอม ไว้ที่มุมล่างด้านขวาของสัญลักษณ์ธาตุนั้น ๆ เช่น HCl CO2 CCl4 ยกเว้นบาง โมเลกุล เช่น NH3 ที่เขียนไนโตรเจนก่อนไฮโดรเจนทั้งที่ค่าอิเล็กโทรเนกาติวิตีของไนโตรเจน มากกว่า สรุปหลักการเขียนสูตรโมเลกุลของสารโคเวเลนต์ ดังนี้ 1. ให้เขียนสัญลักษณ์ของธาตุที่มีค่า EN ต ่าก่อนและตามด้วยธาตุที่มีค่า EN สูง ยกเว้น ส าหรับ ธาตุ H ให้เขียนไว้หลังธาตุหมู่ 3A, 4A และ 5A เช่นเขียนธาตุ B, Si, C, P และ N ก่อนธาตุ H รูปที่ 1 ตารางธาตุแสดงค่าอิเล็กโตรเนกาติวิตีของธาตุแต่ละตัวในตารางธาตุ (หน่วย KJ/mol) 2. ต้องรู้หมู่ของธาตุนั้นๆ เพราะหมู่จะบอกจ านวนเวเลนต์อิเล็กตรอนของธาตุตัวนั้นที่มีอยู่แล้ว และต้องการอีกเท่าไรจึงจะครบ 8 ตัวหรืออะตอมของธาตุมีการจัดเวเลนซ์อิเล็กตรอนเป็นไปตามกฎออกเตต แล้วให้เขียนจ านวนอิเล็กตรอนที่ต้องการบนสัญลักษณ์ของธาตุแต่ละธาตุ เช่น S 2 , P3 , Si4 (ยกเว้น H 1 , Be2 , B 3 ) ใบความรู้ที่ 1 5
รูปที่ 2 ตารางธาตุแสดงธาตุตามหมู่และตามคาบ 3. เขียนสูตรสารประกอบโคเวเลนต์ที่มีอะตอมของธาตุจัดเวเลนซ์อิเล็กตรอนเป็นไปตาม กฎออกเตตโดยใช้จ านวนอิเล็กตรอนที่ต้องการเพิ่มเพื่อให้ครบ 8 ตัวของแต่ละอะตอมของธาตุที่อยู่มุมบนขวา คูณไขว้เขียนลงมุมล่างขวาและท าให้เป็นอัตราส่วนอย่างต ่า เช่น สูตรของสารประกอบของธาตุ Si กับ H โดย Si และ H มีเวเลนซ์อิเล็กตรอน 4 และ 1 ตามล าดับ ดังนั้น Si และ H ต้องการอิเล็กตรอนเพิ่มเพื่อให้ครบ 8 ตัว จ านวน 4 และ 1 ตามล าดับ เพื่อให้แต่ละอะตอม ของธาตุมีการจัดอิเล็กตรอนแบบแก๊สเฉื่อยเพื่อความเสถียร การเขียนสูตรโมเลกุลได้ดังนี้ สูตรของสารประกอบของธาตุ P กับ Cl โดย P และ Cl มีเวเลนซ์อิเล็กตรอน 5 และ 7 ตามล าดับ ดังนั้น P และ Cl ต้องการอิเล็กตรอนต้องการอิเล็กตรอนเพิ่มเพื่อให้ครบ 8 ตัว จ านวน 3 และ 1 ตามล าดับ เพื่อให้ แต่ละอะตอมของธาตุมีการจัดอิเล็กตรอนแบบแก๊สเฉื่อยเพื่อความเสถียร 6
เรื่อง การเรียกชื่อสารโคเวเลนต์ ************************************ การเรียกชื่อสารโคเวเลนต์ สารโคเวเลนต์เป็นโมเลกุลของสารที่เกิดจากอะตอมของธาตุตั้งแต่ 2 อะตอมขึ้นไปมาสร้างพันธะ โคเวเลนต์ต่อกันด้วยสัดส่วนต่าง ๆ กันท าให้เป็นการยากในการเรียกชื่อสารจึงได้มีการตั้งกฎเกณฑ์ในการ เรียกชื่อสารประกอบโคเวเลนต์ขึ้นเพื่อให้สามารถสื่อความเข้าใจถึงลักษณะโครงสร้างของสารประกอบ โคเวเลนต์ได้ตรงกัน โดยนักวิทยาศาสตร์ได้ก าหนดหลักเกณฑ์ในการเรียกชื่อสารประกอบโคเวเลนต์ไว้ ดังนี้ 1. สารโคเวเลนต์ที่มีโมเลกุลประกอบด้วยธาตุชนิดเดียว ให้เรียกชื่อตามชื่อของธาตุนั้น ซึ่งส่วน ใหญ่โมเลกุลเหล่านี้มีสถานะเป็นแก๊สที่อุณหภูมิห้อง จึงนิยมเรียกชื่อโดยระบุสถานะเพื่อให้แตกต่างจากอะตอม ของธาตุนั้นๆ เช่น O2 เรียกว่า แก๊สออกซิเจน H2 เรียกว่า แก๊สไฮโดรเจน 2. สารโคเวเลนต์ที่เป็นสารประกอบหรือโมเลกุลที่ประกอบด้วยธาตุ 2 ชนิด ให้เรียกชื่อธาตุที่ อยู่หน้าก่อนแล้วตามด้วยชื่อธาตุที่อยู่ถัดมา (ธาตุสุดท้าย) แล้วเปลี่ยนเสียงพยางค์ท้ายของธาตุเป็น ไ-ด์ (-ide) เช่น ไฮโดรเจน (H) เป็นธาตุสุดท้ายเปลี่ยนเสียงพยางค์ท้ายของธาตุเป็น ไฮไดรด์ คาร์บอน (C) เป็นธาตุสุดท้ายเปลี่ยนเสียงพยางค์ท้ายของธาตุเป็น คาร์ไบด์ ไนโตรเจน (N) เป็นธาตุสุดท้ายเปลี่ยนเสียงพยางค์ท้ายของธาตุเป็น ไนไตรด์ ฟลูออรีน (F) เป็นธาตุสุดท้ายเปลี่ยนเสียงพยางค์ท้ายของธาตุเป็น ฟลูออไรด์ คลอรีน (CI) เป็นธาตุสุดท้ายเปลี่ยนเสียงพยางค์ท้ายของธาตุเป็น คลอไรด์ โบรมีน (Br) เป็นธาตุสุดท้ายเปลี่ยนเสียงพยางค์ท้ายของธาตุเป็น โบรไมด์ ไอโอดีน (I) เป็นธาตุสุดท้ายเปลี่ยนเสียงพยางค์ท้ายของธาตุเป็น ไอออไดด์ ออกซิเจน (O) เป็นธาตุสุดท้ายเปลี่ยนเสียงพยางค์ท้ายของธาตุเป็น ออกไซด์ ซัลเฟอร์(S) เป็นธาตุสุดท้ายเปลี่ยนเสียงพยางค์ท้ายของธาตุเป็น ซัลไฟด์ 3. การระบุจ านวนอะตอมของแต่ละธาตุที่เป็นองค์ประกอบในโมเลกุลนั้นจะระบุด้วยภาษากรีก ยกเว้นกรณีที่ธาตุแรกมีเพียงอะตอมเดียวไม่ต้องระบุจ านวนอะตอมของธาตุนั้นแต่ธาตุหลังยังคงระบุ จ านวนอะตอมแม้ว่าจะมีเพียงอะตอมเดียวก็ตาม ใบความรู้ที่ 2 7
จ านวนอะตอมในภาษากรีกที่ใช้เรียกชื่อสารโคเวเลนต์ จ านวนอะตอม ภาษากรีก จ านวนอะตอม ภาษากรีก 1 มอนอ (mono) 6 เฮกซะ (hexa) 2 ได (di) 7 เฮปตะ (hepta) 3 ไตร (tri) 8 ออกตะ (octa) 4 เตตระ (tetra) 9 โนนะ (nona) 5 เพนตะ (penta) 10 เดคะ (Deca) ตัวอย่างการเรียกชื่อสารโคเวเลนต์ สารโคเวเลนต์ ชื่อสารโคเวเลนต์ CO คาร์บอนมอนอออกไซด์ CO2 คาร์บอนไดออกไซด์ CF4 คาร์บอนเตตระฟลูออไรด์ N2O ไดไนโตรเจนมอนอออกไซด์ 8
เรื่อง การเรียกชื่อสารโคเวเลนต์บางชนิด ************************************ การเรียกชื่อสารโคเวเลนต์บางชนิด 1. การเรียกชื่อสารโคเวเลนต์บางขนิด เช่น สารประกอบออกไซด์ นอกจากเรียกขื่อตาม หลักที่กล่าว มาแล้วนั้นยังนิยมเรียกชื่อโดยตัดตัวอักษรสุดท้ายของภาษากรีกที่ระบุจ านวนอะตอม เช่น CO อ่านว่า คาร์บอนมอนอออกไซด์ (Carbon monooxide) นิยมเรียกเป็น คาร์บอนมอนนอกไซด์ (Carbon monoxide) ซึ่งมาจากการตัด “o” ใน mono- ออก 2. สารโคเวเลนต์บางชนิดที่มีไฮโดรเจนเป็นองค์ประกอบ การเรียกชื่อจะไม่เป็นไปตาม หลักเกณฑ์ที่ ก าหนด เช่น HCl เรียกว่าไฮโดรเจนคลอไรด์ H2S เรียกว่า ไฮโดรเจนซัลไฟด์ H2O เรียกว่า น ้า และ NH3 เรียกว่า แอมโมเนีย เป็นต้น ตัวอย่างการเรียกชื่อสารประกอบโคเวเลนต์ สารโคเวเลนต์ ชื่อสารโคเวเลนต์ CO คาร์บอนมอนอออกไซด์ (Carbon monooxide) หรือ คาร์บอนมอนอกไซด์(Carbon monoxide) N2O ไดโนโตรเจนมอนอออกไซด์(Dinitrogen monooxide) หรือไดโนโตรเจนมอนอกไซด์(Dinitrogen monoxide) Cl2O7 ไดคลอรีนเฮปตะออกไซด์ (Dichlorine heptaoxide) หรือไดคลอรีนเฮปตอกไซด์(Dichlorine heptoxide) ใบความรู้ที่ 3 9
เรื่อง การเขียนสูตรและเรียกชื่อสารโคเวเลนต์ ************************************ ค าชี้แจง : 1. ครูแบ่งนักเรียนออกเป็นกลุ่มๆ ละ 5-6 คน คละตามระดับเก่ง กลาง อ่อน 2. นักเรียนแต่ละกลุ่มศึกษาวิธีการท ากิจกรรมให้เข้าใจรวมทั้งศึกษาเนื้อหาในใบความรู้ที่ 1 เรื่อง การเขียนสูตรสารโคเวเลนต์ ใบความรู้ที่ 2 เรื่องการเรียกชื่อสารโคเวเลนต์ และใบความรู้ที่ 3 การเรียกชื่อสาร โคเวเลนต์บางชนิด เพื่อน าความรู้มาในการท ากิจกรรมที่ 1 3. นักเรียนแต่ละกลุ่มท ากิจกรรมด้วยความตั้งใจ หาค าตอบ โดยบันทึกผลการท ากิจกรรมลงในใบ บันทึกกิจกรรมที่ 1 รวมทั้งอภิปรายสรุปผลการท ากิจกรรมและน าเสนอหน้าชั้นเรียน จุดประสงค์การท ากิจกรรม เขียนสูตรและเรียกชื่อสารโคเวเลนต์ได้ อุปกรณ์ (ส าหรับ 1 กลุ่ม) 1. ลูกเต๋าขนาดเล็ก 2 ลูก 2. ลูกเต๋าขนาดใหญ่ 2 ลูก 3. ปากกาเคมี 1 ด้าม 4. ใบบันทึกกิจกรรมที่ 1 เรื่อง การเขียนสูตรและเรียกชื่อสารโคเวเลนต์ วิธีการท ากิจกรรม 1. ให้นักเรียนใช้ปากกาเคมีเขียนหมายเลข 1-6 ลงในแต่ละหน้าของลูกเต๋าขนาดเล็กทั้ง 2 ลูก โดยตัวเลข แต่ละตัวในแต่ละหน้าของลูกเต๋าจะใช้แทนจ านวนอิเล็กตรอนที่ธาตุแต่ละตัวต้องการรับเพิ่มเพื่อให้มีเวเลนต์ อิเล็กตรอนครบ 8 ตัว 2. ให้นักเรียนใช้ปากกาเคมีเขียนเขียนสัญลักษณ์ของธาตุแต่ละตัวลงในแต่ละหน้าของลูกเต๋าขนาดใหญ่ ลูกที่ 1 ได้แก่ธาตุ Be, C, Si, N, P, และ O และลูกเต๋าขนาดใหญ่ลูกที่ 2 ได้แก่ธาตุ H, O, S, F, Cl, และ Br 3. ตัวอย่างการเขียนสูตร : น าลูกเต๋าขนาดใหญ่ที่มีสัญลักษณ์ของธาตุหมู่ 4 จับคู่กับลูกเต๋าขนาดใหญ่ที่มี สัญลักษณ์ของธาตุหมู่ 6 มาวางคู่กันแล้วน าลูกเต๋าขนาดเล็กที่มีตัวเลขมาวางข้างบนลูกเต๋าขนาดใหญ่ที่มี สัญลักษณ์ของธาตุโดยใช้ตัวเลขที่ท าให้ผลรวมของเวเลนต์อิเล็กตรอนครบ 8 ตัว เช่น ธาตุ C เป็นธาตุหมู่ 4 มีเวเลนต์อิเล็กตรอน 4 ตัว จึงต้องใช้ลูกเต๋าขนาดเล็กด้านที่มีเลข 4 วางไว้ด้านบนธาตุ C จึงจะมีเวเลนต์ อิเล็กตรอนครบ 8 ตัว ส่วนธาตุ O อยู่หมู่ 6 มีเวเลนต์อิเล็กตรอน 6 ตัว จึงต้องใช้ลูกเต๋าขนาดเล็กด้านที่มีเลข 2 วางไว้ด้านบนธาตุ O จึงจะมีเวเลนต์อิเล็กตรอนครบ 8 ตัว 4 2 C O ใบกิจกรรมที่1 10
4. ไขว้เลขของลูกเต๋าขนาดเล็กก็จะได้สูตรของสารโคเวเลนต์ละเขียนสูตรโมเลกุลของสารโคเวเลนต์ได้ป็น C2O4 หรือ CO2 เนื่องจากท าเป็นอัตราส่วนอย่างต ่า ดังรูป 5. ให้นักเรียนท าตามขั้นตอนที่ 1-4 แต่เปลี่ยนเป็นธาตุใหม่ที่จับคู่กัน ได้แก่ 1) C กับฺ Br 2) N กับฺ O 3) P กับฺ Cl 4) O กับฺ F 5) Be กับฺ Cl 6) C กับฺ S 7) N กับฺ Br 8) N กับฺ F 9) Si กับฺ I และ 10) Si กับฺ H 6. เขียนสูตรและเรียกชื่อสารโคเวเลนต์ทั้ง 10 ชนิดลงในใบบันทึกกิจกรรมที่ 1 และน าเสนอ หน้าชั้นเรียน 4 C O 2 C 2 O 4 C O 2 11
เรื่อง การเขียนสูตรและเรียกชื่อสารโคเวเลนต์ ************************************ 1……………………………………………………………….ชั้น………….เลขที่………….. 2……………………………………………………………….ชั้น………….เลขที่………….. 3……………………………………………………………….ชั้น………….เลขที่………….. 4……………………………………………………………….ชั้น………….เลขที่………….. 5……………………………………………………………….ชั้น………….เลขที่………….. 6……………………………………………………………….ชั้น………….เลขที่………….. ค าชี้แจง : ให้นักเรียนเติมข้อมูลลงในตารางแล้วเขียนสูตรโมเลกุลของสารโคเวเลนต์และเรียกชื่อสารโคเวเลนต์ ให้ถูกต้องโดยใช้ลูกเต๋าตามวิธีการท ากิจกรรมในใบกิจกรรมที่ 1 ตัวอย่าง ธาตุ ธาตุ หมู่ จ านวนเวเลนต์อิเล็กตรอน จ านวนอิเล็กตรอนที่ต้องการเพิ่มให้ ครบ 8 ตัว C กับ O C 4A 4 4 O 6A 6 2 สูตรโมเลกุล คือ CO2 ชื่อสารโคเวเลนต์คือ คาร์บอนไดออกไซด์ C 4 + O 2 2 4 C2O4 CO2 สมาชิกในกล่มุ ที่……………. ใบบันทึกกิจกรรมที่1 12
ข้อ 1. ธาตุ ธาตุ หมู่ จ านวนเวเลนต์อิเล็กตรอน จ านวนอิเล็กตรอนที่ต้องการเพิ่มให้ ครบ 8 ตัว C กับ Br สูตรโมเลกุล คือ ………………. ชื่อสารโคเวเลนต์คือ ……………………………………. ข้อ 2. ธาตุ ธาตุ หมู่ จ านวนเวเลนต์อิเล็กตรอน จ านวนอิเล็กตรอนที่ต้องการเพิ่มให้ ครบ 8 ตัว N กับ O สูตรโมเลกุล คือ ………………. ชื่อสารโคเวเลนต์คือ ……………………………………. ข้อ 3. ธาตุ ธาตุ หมู่ จ านวนเวเลนต์อิเล็กตรอน จ านวนอิเล็กตรอนที่ต้องการเพิ่มให้ ครบ 8 ตัว P กับ Cl สูตรโมเลกุล คือ ………………. ชื่อสารโคเวเลนต์คือ ……………………………………. ….. + ….. ……. ……. ….. + ….. ……. ……. ….. + ….. ……. ……. 13
ข้อ 4. ธาตุ ธาตุ หมู่ จ านวนเวเลนต์อิเล็กตรอน จ านวนอิเล็กตรอนที่ต้องการเพิ่มให้ ครบ 8 ตัว O กับ F สูตรโมเลกุล คือ ………………. ชื่อสารโคเวเลนต์คือ ………………………………………. ข้อ 5. ธาตุ ธาตุ หมู่ จ านวนเวเลนต์อิเล็กตรอน จ านวนอิเล็กตรอนที่ต้องการเพิ่มให้ ครบ 8 ตัว Be กับ Cl สูตรโมเลกุล คือ ………………. ชื่อสารโคเวเลนต์คือ ………………………………………. ข้อ 6. ธาตุ ธาตุ หมู่ จ านวนเวเลนต์อิเล็กตรอน จ านวนอิเล็กตรอนที่ต้องการเพิ่มให้ ครบ 8 ตัว C กับ S สูตรโมเลกุล คือ ………………. ชื่อสารโคเวเลนต์คือ ………………………………………. ….. + ….. ……. ……. ….. + ….. ……. ……. ….. + ….. ……. ……. 14
ข้อ 7. ธาตุ ธาตุ หมู่ จ านวนเวเลนต์อิเล็กตรอน จ านวนอิเล็กตรอนที่ต้องการเพิ่มให้ ครบ 8 ตัว N กับ Br สูตรโมเลกุล คือ ………………. ชื่อสารโคเวเลนต์คือ ……………………………………. ข้อ 8. ธาตุ ธาตุ หมู่ จ านวนเวเลนต์อิเล็กตรอน จ านวนอิเล็กตรอนที่ต้องการเพิ่มให้ ครบ 8 ตัว N กับ F สูตรโมเลกุล คือ ………………. ชื่อสารโคเวเลนต์คือ………………………………………. ข้อ 9. ธาตุ ธาตุ หมู่ จ านวนเวเลนต์อิเล็กตรอน จ านวนอิเล็กตรอนที่ต้องการเพิ่มให้ ครบ 8 ตัว Si กับ I สูตรโมเลกุล คือ ………………. ชื่อสารโคเวเลนต์คือ ………………………………………. ….. + ….. ……. ……. ….. + ….. ……. ……. ….. + ….. ……. ……. 15
ข้อ 10. ธาตุ ธาตุ หมู่ จ านวนเวเลนต์อิเล็กตรอน จ านวนอิเล็กตรอนที่ต้องการเพิ่มให้ ครบ 8 ตัว Si กับ H สูตรโมเลกุล คือ ………………. ชื่อสารโคเวเลนต์คือ ………………………………………. ….. + ….. ……. ……. 16
เรื่อง จับคู่ธาตุหรรษาเขียนสูตรและเรียกชื่อสารโคเวเลนต์ ************************************ ค าชี้แจง : ให้นักเรียนแต่ละกลุ่มช่วยกันจับคู่ธาตุแล้วเขียนสูตรและเรียกชื่อสารโคเวเลนต์ให้ถูกต้อง อุปกรณ์ในการท ากิจกรรม 1. กระดาษปรู๊ฟ แจกให้นักเรียนกลุ่มละ 1 แผ่น 2. ปากกาเคมีแจกให้นักเรียนกลุ่มละ 1 ด้าม 3. คอมพิวเตอร์และทีวี วิธีการท ากิจกรรม 1. ครูผู้สอนแบ่งนักเรียนออกเป็นกลุ่มๆ ละ 5-6 คน คละกันตามระดับเก่ง ปานกลาง อ่อน 2. ครูผู้สอนแจกกระดาษกระดาษปรู๊ฟ 1 แผ่น และปากกาเคมี 1 ด้ามให้นักเรียนแต่ละกลุ่ม 3. ครูก าหนดธาตุตัวที่ 1 มาให้นักเรียนโดยแสดงบนหน้าจอทีวีจากนั้นให้นักเรียนน าธาตุตัวที่ 1 มารวมกับธาตุตัวที่ 2 โดยธาตุตัวที่ 2 นักเรียนแต่ละกลุ่มช่วยกันเลือกเองจากนั้นให้ นักเรียนน ามาเขียนสูตรและเรียกชื่อสารโคเวเลนต์ให้ถูกต้องลงบนกระดาษปรู๊ฟที่แจกให้ โดยจับเวลาข้อละ 1 นาทีจ านวน 5 ข้อ 4. ให้นักเรียนแต่ละกลุ่มส่งตัวแทนออกมาน าเสนอหน้าชั้นเรียน 5. ครูผู้สอนและนักเรียนร่วมกันสรุปและประเมินผลให้คะแนนนักเรียนแต่ละกลุ่ม ใบกิจกรรมที่2 17
เรื่อง จับคู่ธาตุหรรษาเขียนสูตรและเรียกชื่อสารโคเวเลนต์ ************************************ 1……………………………………………………………….ชั้น………….เลขที่………….. 2……………………………………………………………….ชั้น………….เลขที่………….. 3……………………………………………………………….ชั้น………….เลขที่………….. 4……………………………………………………………….ชั้น………….เลขที่………….. 5……………………………………………………………….ชั้น………….เลขที่………….. 6……………………………………………………………….ชั้น………….เลขที่………….. ค าสั่ง : ให้นักเรียนแต่ละกลุ่มช่วยกันจับคู่ธาตุแล้วเขียนสูตรและเรียกชื่อสารโคเวเลนต์ให้ถูกต้อง ข้อที่ ธาตุตัวที่ 1 ธาตุตัวที่ 2 สูตรโมเลกุลของ สารโคเวเลนต์ ชื่อสารโคเวเลนต์ 1 C 2 N 3 P 4 O 5 Si สมาชิกในกล่มุ ที่……………. ใบบันทึกกิจกรรมที่2 18
แผนผังความคิด (Mind Map) เรื่อง หลักการเขียนสูตรและเรียกชื่อสารโคเวเลนต์ ************************************ ชื่อ-สกุล………………………………………………………………......ชั้น ม.4/…….เลขที่………….. ค าชี้แจง : ให้นักเรียนแต่ละคนเขียนแผนผังความคิด เรื่อง หลักการเขียนสูตรและเรียกชื่อสารโคเวเลนต์ ใบงานที่ 1.1 19
เรื่อง การเขียนสูตรและเรียกชื่อสารโคเวเลนต์ ************************************ ชื่อ-สกุล………………………………………………………………......ชั้น ม.4/…….เลขที่………….. ค าชี้แจง : ให้นักเรียนเติมค าตอบลงในตารางให้ถูก 1. ก าหนดสูตรโมเลกุลสารโคเวเลนต์มาให้ดังต่อไปนี้แล้วให้นักเรียนเรียกชื่อให้ถูกต้อง ข้อ สูตรโมเลกุลสารโคเวเลนต์ ชื่อสารโคเวเลนต์ 1 O2 2 NO 3 N2O5 4 Cl2O7 5 P4O10 2. ก าหนดชื่อสารโคเวเลนต์มาให้ดังต่อไปนี้แล้วให้นักเรียนเขียนสูตรโมเลกุลสารโคเวเลนต์ให้ถูกต้อง ข้อ ชื่อสารโคเวเลนต์ สูตรโมเลกุลสารโคเวเลนต์ 1 โบรอนไตรฟลูออไรด์ 2 อาร์เซนิกเพนตะคลอไรด์ 3 ซัลเฟอร์ไดออกไซด์ 4 ฟอสฟอรัสไตรคลอไรด์ 5 ซัลเฟอร์เฮกซะฟูลออไรด์ ใบงานที่ 1.2 20
ค าชี้แจง 1. แบบทดสอบหลังเรียนเป็นแบบปรนัย 4 ตัวเลือก จ านวน 10 ข้อ ใช้เวลา 5 นาที 2. ให้นักเรียนเลือกค าตอบที่ถูกที่สุดเพียง 1 ข้อ โดยท าเครื่องหมายกากบาท ( X ) ลงใน กระดาษค าตอบ 1. ข้อใดเป็นสารโคเวเลนต์ที่มีชื่อว่า “ไดไนโตรเจนเพนตะออกไซด์” ก. NO4 ข. N3O2 ค. N5O2 ง. N2O5 2. การเรียกชื่อสารโคเวเลนต์ ข้อใด ไม่ถูกต้อง ก. SiS2 ซิลิคอนไดซัลไฟด์ ข. F2O ไดฟลูออรีนออกไซด์ ค. BF3 โบรอนไตรฟลูออไรด์ ง . N2O3 ไดไนโตรเจนไตรออกไซด์ 3. ธาตุเบอริลเลียม (Be) เกิดพันธะโคเวเลนต์กับธาตุฟลูออรี (F) จะมีสูตรโมเลกุลอย่างไร ก. BeF ข. Be2F ค. Be7 F2 ง. BeF2 4. จงอ่านชื่อสารประกอบ P4O10 ก. เตตระฟอสฟอรัสออกไซด์ ข. ฟอสฟอรัสเตตระเดคะออกไซด์ ค. เตตระฟอสฟอรัสเดคะออกไซด์ ง. ฟอสฟอรัส(IV)ออกไซด์ 5. ธาตุ X อยู่คาบ 3 ของตารางธาตุ มีเวเลนเลนซ์อิเล็กตรอนเท่ากับ 4 และมีนิวตรอนเท่ากับ 15 เมื่อเกิด พันธะโคเวเลนต์กับธาตุไฮโดรเจน จะมีสูตรเคมีอย่างไร ก. XH4 ข. XH5 ค. H4X ง. X4H5 6. การเรียกชื่อสารโคเวเลนต์ ข้อใด ถูกต้อง ก. PCl5 มอนอฟอสฟอรัสเพนตะคลอไรด์ ข. N2O5 ไดไนโตรเจนเพนตะออกไซด์ ค. SF6 มอนอซัลเฟอร์เฮกซะฟลูออไรด์ ง. NO มอนอไนโตรเจนมอนอกไซด์ แบบทดสอบหลังเรียน เรื่อง การเขียนสูตรและเรียกชื่อสารโคเวเลนต์ หน่วยการเรียนร้ทูี่3 พนัธะเคมีชุดกิจกรรมการเรียนร้ทูี่2 เรื่อง การเขียนสูตรและเรียกชื่อสารโคเว เลนต์รายวิชา เคมีเพิ่มเติม 1 รหสัวิชาว30221 ระดับชั้นมัธยมศึกษาปี ที่ 4/1 21
7. ข้อใดคือสูตรโมเลกุลของสารประกอบที่เกิดจากธาตุ A, B ที่มีเลขอะตอมเท่ากับ 6, 17 ตามล าาดับ ก. AB2 ข. A2B ค. AB4 ง. BA6 8. จงอ่านชื่อสารประกอบ SiBr4 ก. ซิลิคอนเตตระโบรไมด์ ข. มอนอซิลิคอนเตตระโบรไมด์ ค. เตตระซิลิคอนโบรไมด์ ง. ซิลิคอน(I)โบรไมด์ 9. ข้อใดคือสูตรโมเลกุลของสารประกอบที่เกิดจากธาตุไนโตรเจน (N) กับธาตุโบรมีน (Br) ก. NBr ข. NBr3 ค. N5Br7 ง. N3Br 10. ข้อใดเป็นสารประกอบโควาเลนต์ทั้งหมด ก. CS2 , NCl3 , NO2 , PCl5 ข. CCl4 , BeCl2 , PF3 , Li2O ค. C2H6 , LiF, HCN, BaO ง. NH4Cl, C2H4 , KCN, PCl3 22
ค าชี้แจง : แบบทดสอบชุดนี้ เป็นแบบปรนัย 4 ตัวเลือก มีจ านวน 10 ข้อ ใช้เวลาท า 5 นาที ให้นักเรียนเลือก ค าตอบที่ถูกต้องที่สุดเพียงค าตอบเดียวแล้วท าเครื่องหมาย (X) ลงในกระดาษค าตอบ ชื่อ...............................................................................ชั้น ม.4/……… เกณฑ์การผ่าน ได้คะแนนร้อยละ 80 ขึ้นไป (8 คะแนนขึ้นไป) ลงชื่อ..........................................ผู้ประเมิน (…………………………………………) ข้อ ก ข ค ง 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 คะแนน ระดับคุณภาพ การประเมิน ผลการประเมิน 9-10 ดีมาก ผ่าน คะแนนเต็ม 10 คะแนน คะแนนที่ได้.....................คะแนน ระดับคุณภาพ ดีมาก ดี พอใช้ ปรับปรุง ผลการประเมิน ผ่าน ไม่ผ่าน 8 ดี 5-7 พอใช้ ไม่ผ่าน 0-4 ปรับปรุง กระดาษค าตอบแบบทดสอบหลังเรียน เล่มที่2เรื่อง การเขียนสูตรและเรียกชื่อสารโคเวเลนต์ 23
หน่วยการเรียนรู้ที่ 3 พันธะเคมี ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ที่ 2 เรื่อง การเขียนสูตรและเรียกชื่อสารโคเวเลนต์ รายรายวิชา เคมีเพิ่มเติม 1 รหัสวิชา ว30221 ระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4/1 ข้อ ค าตอบ 1 ก 2 ข 3 ง 4 ก 5 ค 6 ง 7 ก 8 ค 9 ข 10 ข เฉลยแบบทดสอบก่อนเรียน เรื่อง การเขียนสูตรและเรียกชื่อสารโคเวเลนต์ 24
หน่วยการเรียนรู้ที่ 3 พันธะเคมี ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ที่ 2 เรื่อง การเขียนสูตรและเรียกชื่อสารโคเวเลนต์ รายรายวิชา เคมีเพิ่มเติม 1 รหัสวิชา ว30221 ระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4/1 ข้อ ค าตอบ 1 ง 2 ข 3 ง 4 ค 5 ก 6 ข 7 ค 8 ก 9 ข 10 ก เฉลยแบบทดสอบหลังเรียน เรื่อง การเขียนสูตรและเรียกชื่อสารโคเวเลนต์ 25
เรื่อง การเขียนสูตรและเรียกชื่อสารโคเวเลนต์ ************************************ ค าชี้แจง : ให้นักเรียนเติมข้อมูลลงในตารางแล้วเขียนสูตรโมเลกุลของสารโคเวเลนต์และเรียกชื่อสารโคเวเลนต์ ให้ถูกต้องโดยใช้ลูกเต๋าตามใบกิจกรรมที่ 1 ข้อ 1. ธาตุ ธาตุ หมู่ จ านวนเวเลนต์อิเล็กตรอน จ านวนอิเล็กตรอนที่ต้องการเพิ่มให้ ครบ 8 ตัว C กับ Br C 4A 4 4 Br 7A 7 1 สูตรโมเลกุล คือ CBr4 ชื่อสารโคเวเลนต์คือ คาร์บอนเตตระโบรไมด์ ข้อ 2. ธาตุ ธาตุ หมู่ จ านวนเวเลนต์อิเล็กตรอน จ านวนอิเล็กตรอนที่ต้องการเพิ่มให้ ครบ 8 ตัว N กับ O N 5 3 O 6 2 สูตรโมเลกุล คือ N2O3 ชื่อสารโคเวเลนต์คือ ไดไนโตรเจนไตรออกไซด์ C 4 + Br1 1 4 N 3 + O 2 2 3 C1Br4 CBr4 N2O3 N2O3 เฉลยใบงานที่ 1 26
ข้อ 3. ธาตุ ธาตุ หมู่ จ านวนเวเลนต์อิเล็กตรอน จ านวนอิเล็กตรอนที่ต้องการเพิ่มให้ ครบ 8 ตัว P กับ Cl P 5A 5 3 Cl 7A 7 1 สูตรโมเลกุล คือ PCl3 ชื่อสารโคเวเลนต์คือ ฟอสฟอรัสไตรคลอไรด์ ข้อ 4. ธาตุ ธาตุ หมู่ จ านวนเวเลนต์อิเล็กตรอน จ านวนอิเล็กตรอนที่ต้องการเพิ่มให้ ครบ 8 ตัว O กับ F O 6 2 F 7 1 สูตรโมเลกุล คือ OF2 ชื่อสารโคเวเลนต์คือ ออกซิเจนไดฟลูออไรด์ ข้อ 5. ธาตุ ธาตุ หมู่ จ านวนเวเลนต์อิเล็กตรอน จ านวนอิเล็กตรอนที่ต้องการเพิ่มให้ ครบ 8 ตัว Be กับ Cl Be 2 2 2 Cl 7 7 1 สูตรโมเลกุล คือ BeCl2 ชื่อสารโคเวเลนต์คือ เบริลเลียมไดคลอไรด์ P 3 + Cl1 1 3 O 2 + F 1 1 2 Be2 + Cl1 1 2 P1Cl3 PCl3 O1F 2 OF2 Be1Cl 2 BeCl2 27
ข้อ 6. ธาตุ ธาตุ หมู่ จ านวนเวเลนต์อิเล็กตรอน จ านวนอิเล็กตรอนที่ต้องการเพิ่มให้ ครบ 8 ตัว C กับ S C 4A 4 4 S 6A 6 2 สูตรโมเลกุล คือ CS2 ชื่อสารโคเวเลนต์คือ คาร์บอนไดซัลไฟด์ ข้อ 7. ธาตุ ธาตุ หมู่ จ านวนเวเลนต์อิเล็กตรอน จ านวนอิเล็กตรอนที่ต้องการเพิ่มให้ ครบ 8 ตัว N กับ Br N 5A 5 3 Br 7A 7 1 สูตรโมเลกุล คือ NBr3 ชื่อสารโคเวเลนต์คือ ไนโตรเจนไตรโบรไมด์ ข้อ 8. ธาตุ ธาตุ หมู่ จ านวนเวเลนต์อิเล็กตรอน จ านวนอิเล็กตรอนที่ต้องการเพิ่มให้ ครบ 8 ตัว N กับ F N 5 5 3 F 7 7 1 สูตรโมเลกุล คือ NF3 ชื่อสารโคเวเลนต์คือ ไนโตรเจนไตรฟลูออร์ไรด์ C 4 + S 2 2 4 N 3 + Br1 1 3 N 3 + F 1 1 3 C2S4 CS2 N1Br3 NBr3 N1F3 NF3 28
ข้อ 9. ธาตุ ธาตุ หมู่ จ านวนเวเลนต์อิเล็กตรอน จ านวนอิเล็กตรอนที่ต้องการเพิ่มให้ ครบ 8 ตัว Si กับ I Si 4A 4 4 I 7A 7 1 สูตรโมเลกุล SiI4 คือ ชื่อสารโคเวเลนต์คือ ซิลิคอนเตตระไอออไดด์ . ข้อ 10. ธาตุ ธาตุ หมู่ จ านวนเวเลนต์อิเล็กตรอน จ านวนอิเล็กตรอนที่ต้องการเพิ่มให้ ครบ 8 ตัว Si กับ H Si 4 4 4 H 1 1 1 (ข้อยกเว้น) สูตรโมเลกุล คือ SiH4 ชื่อสารโคเวเลนต์คือ ซิลิคอนเตตระไฮไดรด์ Si4 + I 1 1 4 Si4 + H 1 1 4 Si1 I4 SiI4 Si1H4 SiH4 29
เรื่อง จับคู่ธาตุหรรษาเขียนสูตรและเรียกชื่อสารโคเวเลนต์ ************************************ 1……………………………………………………………….ชั้น………….เลขที่………….. 2……………………………………………………………….ชั้น………….เลขที่………….. 3……………………………………………………………….ชั้น………….เลขที่………….. 4……………………………………………………………….ชั้น………….เลขที่………….. 5……………………………………………………………….ชั้น………….เลขที่………….. 6……………………………………………………………….ชั้น………….เลขที่………….. ค าชี้แจง : ให้นักเรียนแต่ละกลุ่มช่วยกันจับคู่ธาตุแล้วเขียนสูตรและเรียกชื่อสารโคเวเลนต์ให้ถูกต้อง ค าตอบให้อยู่ในดุลพินิจของครูผู้สอน ข้อที่ ธาตุตัวที่ 1 ธาตุตัวที่ 2 สูตรโมเลกุลของสาร โคเวเลนต์ ชื่อสารโคเวเลนต์ 1 C 2 N 3 P 4 O 5 Si สมาชิกในกล่มุ ที่……………. เฉลยใบกิจกรรมที่ 2 30
แผนผังความคิด (Mind Map)เรื่อง หลักการเขียนสูตรและเรียกชื่อสารโคเวเลนต์ ************************************ ชื่อ-สกุล………………………………………………………………......ชั้น ม.4/…….เลขที่………….. ค าชี้แจง : ให้นักเรียนแต่ละคนเขียนแผนผังความคิด เรื่อง หลักการเขียนสูตรและเรียกชื่อสารโคเวเลนต์ ค าตอบให้อยู่ในดุลพินิจของครูผู้สอน เฉลยใบงานที่ 1.1 31
เรื่อง การเขียนสูตรและเรียกชื่อสารโคเวเลนต์ ************************************ ชื่อ-สกุล………………………………………………………………......ชั้น ม.4/…….เลขที่………….. ค าชี้แจง : ให้นักเรียนเติมค าตอบลงในตารางให้ถูก 1. ก าหนดสูตรโมเลกุลสารโคเวเลนต์มาให้ดังต่อไปนี้แล้วเรียกชื่อให้ถูกต้อง ข้อ สูตรโมเลกุลสารโคเวเลนต์ ชื่อสารโคเวเลนต์ 1 O2 แก๊สออกซิเจน 2 NO ไนโตรเจนมอนอออกไซด์หรือไนโตรเจนมอนอกไซด์ 3 N2O5 ไดไนโตรเจนเพนตะออกไซด์ 4 Cl2O7 ไดคลอรีนเฮปตะออกไซด์ 5 P4O10 เตตระฟอสฟอรัสเดคะออกไซด์ 2. ก าหนดชื่อสารโคเวเลนต์มาให้ดังต่อไปนี้แล้วให้นักเรียนเขียนสูตรโมเลกุลสารโคเวเลนต์ให้ถูกต้อง ข้อ ชื่อสารโคเวเลนต์ สูตรโมเลกุลสารโคเวเลนต์ 1 โบรอนไตรฟลูออไรด์ BF3 2 อาร์เซนิกเพนตะคลอไรด์ AsCl5 3 ซัลเฟอร์ไดออกไซด์ SCl2 4 ฟอสฟอรัสไตรคลอไรด์ PCl3 5 ซัลเฟอร์เฮกซะฟลูออไรด์ SF6 เฉลยใบงานที่ 1.2 32