ป้ายวันสุนทรภู่

เรยี นร้ปู ระวตั แิ ละผลงานของกวีเอก ประวัตสิ นุ ทรภู่

“สนุ ทรภ”ู่ พระสนุ ทรโวหาร (นามเดมิ “ภ”ู่ ) หรือที่เราร้จู กั

วันที่ 26 มถิ นุ ายน ของทุกปถี ือเปน็ กันทวั่ ไปวา่ “สนุ ทรภ”ู่
“วันสนุ ทรภ”ู่ เพ่อื ให้คนร่นุ หลงั ได้รําลึก
เกิดเมอ่ื วันที่ 26 มถิ ุนายน พ.ศ. 2329 ท่บี รเิ วณดา้ น
ถึงบคุ คลสาํ คัญด้านวรรณกรรมไทย เหนอื ของ “พระราชวงั หลงั ” หรอื บรเิ วณสถานีรถไฟ
บางกอกน้อยในปัจจุบัน ตรงกบั รัชสมัยของพระบาท
สมเดจ็ พระพทุ ธยอดฟา้ จุฬาโลกมหาราช รชั กาลท่ี 1
แหง่ กรุงรัตนโกสินทร์ บดิ าของสนุ ทรภ่เู ปน็ ชาวบา้ นกร่าํ
อาํ เภอแกลง จงั หวดั ระยอง ส่วนมารดาเป็นชาวเมอื งอื่น

ในวัยเดก็ สนุ ทรภู่อาศัยอยใู่ นพระราชวังหลังกบั มารดา และ
มโี อกาสไดศ้ ึกษาเลา่ เรียนวิชาการต่าง ๆ ในสํานกั พระภกิ ษุ
ทมี่ ชี ่อื เสยี ง สํานกั ชปี ะขาว (ปจั จบุ ันคอื วัดศรสี ดุ าราม) และ

ไดเ้ ข้ารับราชการเป็นอาลักษณร์ าชสํานกั
(หรือผทู้ าํ หนา้ ทีท่ างหนังสือในราชสาํ นัก)
ในรชั สมัยพระบาทสมเด็จพระพทุ ธเลิศ
หลา้ นภาลัย รัชกาลท่ี 2 แห่งราชวงศจ์ กั รี

สนุ ทรภู่ มใี จรกั รักด้านกาพย์กลอนและเปน็ กวีท่ี

มคี วามชาํ นาญทางการประพนั ธ์เป็นอยา่ งยิง่ โดยอาจเปน็
ผลมากจากประสบการณ์ในวยั เดก็ ท่มี โี อกาสได้ซมึ ซับ
ความรูเ้ กย่ี วกบั วรรณกรรม และศิลปะการแสดงต่าง ๆ
ในพระราชวงั หลัง สุนทรภู่หมน่ั เพิ่มพูนประสบการณ์
ในการประพนั ธด์ ้วยการรบั จา้ งแต่งเพลงและบทกลอน

มากมายท่ีมีเอกลกั ษณเ์ ฉพาะตัวและคารมทีค่ มคาย

“สนุ ทรภ”ู่ ไม่ใชช่ อ่ื จริง แต่เปน็ สนุ ทรภู่จงึ เริ่มเปน็ ทร่ี ูจ้ กั ในวงกวี และมชี ่ือเสยี งมากขน้ึ
ตอ่ มาในสมยั รชั กาลท่ี 4 สนุ ทรภูไ่ ด้เลอื่ นตาํ แหนง่ เป็น
นามแฝงท่เี กิดจากการนําคาํ ว่า “สุนทร” ใน “พระสุนทรโวหาร” เจ้ากรมอาลักษณฝ์ ่ายพระราชวังบวร
ชื่อบรรดาศกั ดิ์ “ขุนสุนทรโวหาร” ทไ่ี ดร้ บั
พระราชทานจากพระบาทสมเดจ็ พระพทุ ธ ซึ่งเป็นตาํ แหนง่ ราชการสดุ ท้ายก่อนสิ้นชวี ติ
เลศิ หลา้ นภาลัย มารวมกับชอ่ื จริงว่า “ภ”ู่
ขณะท่ีอายุ 69 ปี และเน่อื งจากสนุ ทรภมู่ ี
ชีวิตอย่ใู นรชั สมัยรชั กาลท่ี 1 ถึงรชั สมยั

รัชกาลที่ 4 แหง่ กรุงรตั นโกสนิ ทร์
สุนทรภจู่ ึงได้รับสมญานามวา่

“กวีสี่แผ่นดิน”

สุนทรภ่เู ป็นกวเี อกท่ีมีผลงานอันเป็นท่ยี อมรับมากมาย จนได้รับ

การขนานนามวา่ เป็น “เชกสเปยี ร์แห่งประเทศไทย”

สุนทรภูม่ คี วามชํานาญทางดา้ นกลอนเปน็ พิเศษ และได้ปรบั ปรุง
กลอนโบราณ จนกลายเป็นกลอนท่ีมลี ักษณะเด่นเปน็

เอกลกั ษณ์ทม่ี คี วามไพเราะดว้ ยการใช้คําสมั ผัสในในกลอนทกุ
วรรค ท้ังยงั นิยมใชค้ าํ ง่าย ๆ เพอื่ ใหผ้ ูฟ้ งั และผู้อ่านเขา้ ใจเน้อื หา
ได้อย่างชัดเจน กลอนนิทานและกลอนนริ าศของสนุ ทรภจู่ ึงกลาย

เปน็ ทน่ี ิยมอย่างกวา้ งขวางมาจนถงึ ปัจจบุ ัน

ผลงานทม่ี ีชอ่ื เสียงของสนุ ทรภู่ มมี ากมายหลายเรอื่ ง

แตผ่ ลงานทโ่ี ดดเด่นและเป็นทีร่ จู้ ักมากทส่ี ดุ ของสนุ ทรภคู่ งหนี
ไมพ่ ้น “พระอภยั มณ”ี ซ่งึ เปน็ เรื่องราวเกย่ี วกับประวัตชิ ีวิต

ความรกั และการผจญภยั ของพระอภยั มณี รวมทั้งของตวั ละคร
อ่นื ๆ ทเ่ี กีย่ วข้องกบั พระอภยั มณี

บทกลอนนทิ านเร่ืองพระอภัยมณขี องสุนทรภูน่ ีไ้ ดร้ บั การ

ยกยอ่ งจากวรรณคดสี โมสรว่าเปน็ สดุ ยอดวรรณคดไี ทยประเภท
กลอนนทิ านและเรอื่ งนี้ไดร้ ับการแปลเปน็ ภาษาตา่ งประเทศมากมาย

เม่ือปี พ.ศ. 2529 หรือในวาระท่ีครบรอบ
200 ปีเกดิ สุนทรภ่ไู ดร้ ับการยกย่องจากยู
เนสโก (UNESCO) ใหเ้ ปน็ บุคคลสาํ คญั

ของโลกดา้ นวรรณกรรม

ผลงานของสุนทรภสู่ อดแทรกขอ้ คดิ และคตธิ รรม

ที่เหมาะสมกบั กาลเวลา รวมท้ังสะท้อนถงึ ทักษะ ความรู้ และ
ทศั นะของสุนทรภูอ่ ย่างมาก งานประพันธ์หลายชิ้นของสุนทรภู่
ได้รับเลือกให้เปน็ สว่ นหน่งึ ในหลกั สตู รการเรยี นการสอนมา

อยา่ งตอ่ เนือ่ งจนถงึ ปจั จบุ ัน เช่น นริ าศภูเขาทอง นิราศ
พระบาท นิราศภูเขาทองและอกี หลาย ๆ เรื่อง โดยนริ าศ
หมายถึง งานประพันธป์ ระเภทหนง่ึ มักมเี นอื้ หาในเชิง
พรรณนาถึงการเดินทางเปน็ หลัก มักจะสอดแทรกความคิด

ความรู้สึกต่าง ๆ ท่ีเกิดขึน้ ระหว่างการเดินทางนนั้

ผลงานของสนุ ทรภเู่ ป็นที่นยิ มในสังคมไทยอย่าง
ต่อเน่อื งต้ังแต่ในอดีตจนถงึ ปจั จบุ นั เหน็ ไดจ้ ากการนาํ
ผลงานของทา่ นไปดัดแปลงเปน็ ส่ือตา่ ง ๆ เชน่ ละคร

ภาพยนตร์ เพลง รวมถึงหนังสอื การต์ ูนและนิทาน

ผลงานท้ังหมดของสนุ ทรภู่

(ตามทม่ี ีหลกั ฐานปรากฏ)

นริ าศ

- นิราศเมืองแกลง, นิราศพระบาท, นริ าศภูเขาทอง,
นริ าศสพุ รรณ, นริ าศวัดเจ้าฟ้า, นริ าศอิเหนา, ราํ พัน
พิลาป, นริ าศพระประธม และนริ าศเมืองเพชร

ผลงานทัง้ หมดของสนุ ทรภู่

(ตามทีม่ หี ลักฐานปรากฏ)

นิทานกลอน

- โคบตุ ร, พระอภัยมณี, พระไชยสุรยิ า, ลักษณวงศ์
และสงิ หไกรภพ

สภุ าษติ

- สวสั ดริ กั ษา, เพลงยาวถวาย
โอวาทและสุภาษิตสอนหญงิ

ผลงานทั้งหมดของสนุ ทรภู่

(ตามทีม่ ีหลกั ฐานปรากฏ)
บทละคร

- อภยั นุราช

บทเสภา

- ขนุ ชา้ งขนุ แผน และเสภาพระราชพงศาวดาร

บทเห่กลอ่ มพระบรรทม

- เห่เร่อื งพระอภยั มณี, เห่เร่อื งโคบตุ ร, เห่เร่ืองจับระบาํ
และเห่เรอ่ื งกากี

ท่ีมาของวนั สนุ ทรภู่

องค์การการศกึ ษา วทิ ยาศาสตร์ และวฒั นธรรมแห่งสหประชาชาติ
(UNESCO) ซึง่ เป็นผู้ท่ีมหี น้าที่ส่งเสรมิ และเผยแพร่ผลงานด้าน
วฒั นธรรมของประเทศสมาชกิ ตา่ ง ๆ ทั่วโลก ดว้ ยการประกาศ
ยกย่องเชิดชเู กยี รติบุคคลผมู้ ีผลงานดเี ด่นทางวฒั นธรรมระดับโลก
ในวาระครบรอบ 100 ปีขน้ึ ไป เปน็ ประจําทกุ ปี โดยมีวตั ถุประสงค์
คือ เพอ่ื เผยแพรเ่ กยี รตคิ ุณและผลงานของผูม้ ีผลงานดเี ดน่ ทางดา้ น
วฒั นธรรมระดบั โลกให้ปรากฏแกม่ วลสมาชิกท่ัวโลก และเพ่อื
เชิญชวนใหป้ ระเทศสมาชกิ มีสว่ นร่วมในการจดั กจิ กรรมเฉลมิ

ฉลองรว่ มกับประเทศท่ีมีผไู้ ด้รับการยกย่องเชิดชเู กยี รติ

ในการนี้ รัฐบาลไทยโดยคณะกรรมการแหง่ ชาติวา่ ดว้ ยการศึกษา
วิทยาศาสตร์ และวฒั นธรรมแหง่ สหประชาชาติ กระทรวง

ศกึ ษาธิการ จะเป็นผูส้ ืบค้นบรรพบรุ ุษไทยผมู้ ีผลงานดีเดน่ ทาง
วัฒนธรรม เพอ่ื ให้ยเู นสโกประกาศยกย่องเชดิ ชเู กยี รติ

และไดป้ ระกาศยกย่อง "สุนทรภ"ู่ ให้

เป็นบุคคลผู้มผี ลงานดีเด่นทางวฒั นธรรม
ระดับโลก โดยในวาระครบรอบ 200 ปเี กดิ

เมอื่ วนั ที่ 26 มิถุนายน พ.ศ. 2529

ท่ีมาของวันสนุ ทรภู่

          ต่อมาในปี พ.ศ. 2530 นายเสวตร เปีย่ มพงศส์ านต์
อดีตรองนายกรัฐมนตรี ได้ดาํ เนนิ การจัดตัง้ สถาบันสนุ ทรภู่ขึน้ เพอื่
สนับสนนุ การจดั กิจกรรมเกีย่ วกบั ชวี ิตและงานของสุนทรภู่ ให้แพร่

หลายในหมู่เยาวชนและประชาชนชาวไทยมากย่ิงข้นึ ดงั น้ัน
ทางรฐั บาลจงึ ไดก้ ําหนดให้ วันท่ี 26 มิถนุ ายน ของทกุ ปี เป็น
"วันสนุ ทรภู"่ ซงึ่ นับแต่นน้ั เม่ือถงึ วนั สุนทรภู่ จะมีการจัดงานรําลึกถงึ

สุนทรภูต่ ามสถานท่ีต่าง ๆ เช่น ที่พพิ ธิ ภัณฑส์ นุ ทรภู่
"วัดเทพธดิ าราม" และทจ่ี งั หวัดระยอง มกี ารจดั กิจกรรมเชิดชเู กยี รตคิ ุณ

และส่งเสรมิ ศิลปะการประพนั ธบ์ ทกวจี ากองค์กรตา่ ง ๆ โดยท่วั ไป

ทัง้ น้ี ผลงานของสนุ ทรภู่ยงั เปน็ ที่นยิ มในสงั คมไทยอยา่ งตอ่
เนอื่ งตลอดมาไมข่ าดสาย และมีการนําไปดดั แปลงเป็นส่อื ตา่ ง ๆ เชน่
หนงั สอื การ์ตูน ภาพยนตร์ เพลง รวมถึงละคร มีการกอ่ สร้างอนุสาวรีย์
สนุ ทรภู่ ไวท้ ่ีตําบลบ้านกร่าํ อาํ เภอแกลง จงั หวัดระยอง ซ่งึ เป็นบา้ น
เกิดของบิดาของสุนทรภู่ และเปน็ กาํ เนดิ ผลงานนริ าศเรอื่ งแรกของท่าน

คอื นิราศเมอื งแกลง