Hyperglycemic emergency

Hyperglycemic emergency








สำหรบพยำบำลรพ.สต.
ั















นพ. เมธ จันทรพิทักษ์กุล MD.
์
ี

Hyperglycemic emergency













•ระดับน ้ำตำลในเลอดสูง จนก่อให้เกิดอำกำรและอำกำรแสดงทำงคลินก ที่
ื
ิ

่
ต้องกำรกำรรกษำอย่ำงเรงด่วน
ั








Diabetic ketoacidosis (DKA)



Hyperglycemic hyperosmolar state (HHS)

์
กำรพยำกรณโรค















➢อัตรำตำยของ DKA 1-5 %




ั
่
➢อัตรำตำยของ HHS 5-20% ขึ้นอยูกบ


➢ควำมรนแรงของปจจัยกระต้น หรือ
ุ
ุ
ั

ื
➢สภำพของผูปวยมำกกว่ำ จำกภำวะน ้ำตำลในเลอดสูง
้
่

Diabetic ketoacidosis (DKA)













เปนภำวะที่
็



ื
1 รำงกำยเปนกรด (acidosis) สืบเน่องจำก
่
็

2 มีคีโทนสูงในเลือด (ketonemia) รวมกับ
่




3 มีน ้ำตำลสูงในเลือด (hyperglycemia)



็
ซึ่งเปนผลจำกกำรขำดอินซูลิน



ั
เปนภำวะฉกเฉนที่จ ำเปนต้องได้รบกำรรกษำอย่ำง
ั
็
็
ุ
ิ
รีบด่วน




Abbas E. Kitabchi et al. Dia Care 2001;24:131-153

อำกำรและอำกำรแสดงของ DKA












สวนใหญเปนโรคเบำหวำนชนดที่ 1 และ อำกำรและอำกำรแสดงของDKA ดังน้ ี
ิ
่
่
็
➢ภำวะขำดน ้ำเชน ควำมดันเลือดต ่ำ ชีพจรเรว
็
่


➢หำยใจหอบลึกแบบ Kussmaul breathing




้
➢คลื่นไส อำเจียน และปวดท้อง



➢ระดับกำรรู้สติลดลง




➢ผูปวยบำงรำยอำจมีอำกำรและอำกำรแสดงของโรคเบำหวำนน ำมำกอน ได้แก ่
้
่
่

่
่
ั
่
ดื่มน ้ำมำกและบอย ปสสำวะมำกและบอย หิวบอย กินมำก แต่น ้ำหนกลด ออนเพลีย
่
ั

์
ิ
ั
เกณฑกำรวินจฉยภำวะ DKA











ื
1. ภำวะน ้ำตำลสูงในเลอด: plasma glucose >250 มก./ดล.




2. ตรวจพบคีโทนในเลือด (B-hydroxybutyrate >3 มิลลิโมล/ลิตร) และ/


ื
ั
หรอคีโทนในปสสำวะ (มก >2+)
ั


็
ื
3. ภำวะเลือดเปนกรด (acidosis): HCO3 <15 มิลลิโมล/ลิตร หรอ arterial


blood pH <7.3

Hyperglycemic hyperosmolar state (HHS)












ประวัติ



ี
ิ
ั
ิ
ั
◦เบำหวำนชนดที่ 2 มประวติขำดยำลดน ้ำตำล กำรด ำเนนโรคประมำณ 1-2 สปดำห์
่
ตรวจรำงกำย


◦ภำวะขำดน ้ำอยำงรนแรง ควำมดันโลหิตต ่ำ รวมกบอำกำรทำงระบบประสำท
ั
่
ุ
่
ั
ได้แก่ ซึม ชก หมดสติ



กำรตรวจทำงห้องปฏิบัติกำร



◦ระดับน ้ำตำลในเลอดสูงมำก รวมกบระดับโซเดียมสูง
ื
่
ั

์
ิ
ั
เกณฑกำรวินจฉยภำวะ HHS












1. ภำวะน ้ำตำลสูงในเลอด: plasma glucose > 600 มก./ดล.
ื





2. ค่ำ effective serum osmolarity > 320 mOsm/kg

ั
หลักกำรกำรรกษำ DKA and HHS













ั
1.หำปจจัยกระตุ้น





2.แกไขภำวะน ้ำตำลในเลือดสูง และขำดน ้ำ
้




ื
่
ิ
ั
3.ระมดระวงเร่องเกลือแรผดปกติ
ั

4.เฝำระวังและ ติดตำมรกษำ
้
ั

ั
้
ั
ปจจยกระตุนภำวะน้ำตำลในเลอดสูง
ื










➢ขำดยำเบำหวำน






่
➢ควำมเจ็บปวย เชน กำรติดเชื้อ โรคหัวใจขำดเลือด โรคหลอด
่


เลือดสมอง






ื
➢ยำ ได้แก steroid เคร่องดื่มแอลกอฮอล์
่

้
ื

แกไขภำวะน้ำตำลในเลอดสูง และขำดน้ำ










้
่
้
่
ั
็
่
➢แนะน ำสงตัวผูปวยเพื่อรกษำเปนผูปวยใน
ิ
ี
ื
➢เปดเสนให้น ้ำเกลือในกรณที่มีภำวะขำดน ้ำ หรอ ควำมดันโลหิตต ่ำ
้

➢พิจำรณำใชยำฉดอินซูลินเพื่อแกไขภำวะน ้ำตำลในเลือดสูง
ี
้
้


ั
้
(หลงจำกประเมินและแกไขภำวะโพแทสเซียมในเลือดต ่ำ)

ื
ื่
ระมัดระวังเรองเกลอแรผิดปกติ
่












่
➢โปแตสเซียมในรำงกำยต ่ำ



ั
➢สูญเสียโปแตสเซียมทำงปสสำวะ


้
➢shift เขำไปในเซลล์ จำก อินซูลิน



็
➢เลือดเปนกรด




➢DKA



่
ุ
➢สำเหตอื่น เชน จำกภำวะ shock จนเกิด lactic acidosis

เฝำระวังและ ติดตำมรกษำ
้
ั













ั
ิ
1. อำกำรของผูปวย vital sign ปรมำณปสสำวะ
้
่


2. Serial CBG, electrolyte, Cr

้
ื

กำรปองกันกำรเกิดน้ำตำลในเลอดสูง











ั
1. แนะน ำควำมส ำคญของกำรรบประทำนยำเบำหวำนอยำงสม ่ำเสมอ
ั
่


ั
ุ
2. กำรปฏิบัติตัวเมื่อมีปจจัยกระต้น (sick day management)

Sick day management













ุ
1. ห้ำมหยดยำฉีด insulin S Sulfonylurea



2. ติดตำมน ้ำตำลที่บำน A ACEi
้



ี
3. กรณที่ทำนอำหำรไมได้ตำมปกติ ให้ D Diuretic e.g. HCTZ
่
่
รบประทำนอำหำรที่ยอยง่ำย M Metformin
ั


้
4. เมื่อมีคลี่นไสอำเจียน ท้องเสีย หรอ ไข ควร A ARB
้
ื
ุ
ระมดระวงกำรใชหรือ พิจำรณำหยดยำ N NSAIDs
ั
ั
้
5. พบแพทย์ถำอำกำรไมดีขึ้น S SGLT2 inhibitor
้
่

Take home message













่
ื
ี
่
่
่
➢ภำวะน ้ำตำลสูงในเลอดสงผลเสยต่อรำงกำยสงผลให้ ควำมเจ็บปวย และ อัตรำ
ี
เสยชีวิตเพิ่มขึ้น
ื
➢ปจจัยกระตุ้นของกำรเกิดภำวะน ้ำตำลสูงในเลอด
ั


➢ให้ควำมรู้ภำวะน ้ำตำลสูงในเลอด รวมถึงกำรดูแลเบื้องต้นในวนที่ปวย
่
ั
ื
ั
(sick day management) แกผูปวย ครอบครวของผูปวย และ ผูดูแล
้
่
้
้
่
่
ั
้
➢หลกกำรกำรรกษำภำวะน ้ำตำลสูงในเลอดเบื้องต้น หำสำเหต และพยำยำมปองกัน
ั
ื
ุ
ไมให้เกิดซ ้ำ
่

Thank you for








your attention