ชิ้นส่วนมาตรฐานในงานแม่พิมพ์โลหะ

วิชา : การออกแบบแม,พมิ พ.โลหะ ใบเนือ้ หา
หน,วยการเรียนท่ึ 9 : ชิ้นสว, นมาตรฐานงานแมพ, ิพมโ. ลหะ 1 /58

หัวข%อเรือ่ งทฤษฏี

1.1 ชน้ิ ส)วนมาตรฐานของแมพ) ิมพ5ป78มโลหะ
1.2 การเปด@ ตารางช้นิ สว) นมาตรฐานของแม)พิมพ5ปม78 โลหะ

ภาคทฤษฎี

ชิ้นส)วนต)างๆท่ีนำมาประกอบกันเปIนแม)พิมพ5นั้น สามารถแบ)งออกไดLเปIน 2 กลุ)มใหญ)ๆ คือ กลุ)มชิ้นส)วนมาตรฐาน
(Standard Part) และกลุม) ช้ินส)วนทท่ี ำขนึ้ (Produced Part)

โดยท่ีชิ้นส)วนมาตรฐานก็คือ ช้ินส)วนที่มีผูLผลิตออกมาจำหน)าย ผลิตออกมาเปIนจำนวนมาก มีรูปร)างและขนาด
เทา) กนั นอกจากน้ยี ังมใี หLเลือกใชหL ลายรน)ุ หลายรปู แบบ ตามวตั ถปุ ระสงคก5 ารใชLงาน
และหลายขนาดตามทีต่ อL งการ

ดังนั้นผูLทำแม)พิมพ5จึงไม)จำเปIนตLองผลิตชิ้นส)วนเหล)านั้นขึ้นมาใชLเอง ทำใหLสามารถลดเวลาในการทำแม)พิมพ5ลงไป
ไดLมาก ไดLแม)พิมพ5ที่มีความเท่ียงตรงสูง มีคุณภาพสูง และนอกจากนี้ยังทำใหLการซ)อมบำรุงในอนาคตสามารถทำไดLง)าย
ประหยดั ทั้งเวลาและคา) ใชLจา) ย

1.1 ชนิ้ สว= นมาตรฐานของแมพ= มิ พCปมFE โลหะ

ดังท่ีกล)าวมาแลLวนั้น ช้ินส)วนมาตรฐานของแม)พิมพ5ป87มโลหะ เปIนชิ้นส)วนที่มีผูLผลิตขายโดยท่ีผูLผลิตเหล)านั้น ต)างก็
เปIนผูLที่มีความรูL มีประสบการณ5 ทางดLานแม)พิมพ5 ทำใหLมีความเขLาใจในความตLองการของผูLทำแม)พิมพ5 และไดLทำการ
ออกแบบและพัฒนา จัดทำชิ้นสว) นแมพ) ิมพ5ใหเL ปIนมาตรฐานมากขน้ึ เรอ่ื ย ๆ

ในป7จจุบันนี้ แนวโนLมของการทำแม)พิมพ5 ผูLทำแม)พิมพ5เพียงเนLนจุดท่ีสำคัญๆ ของแม)พิมพ5 ส)วนช้ินส)วนอ่ืน ๆ ก็
แทบจะเปIนช้ินส)วนมาตรฐานแทบท้ังสิ้น ดังนั้นการเขLาใจและเลือกซื้อช้ินส)วนมาตรฐานใหLเหมาะสมกับการใชLงานที่ตLองการ
จึงจำเปIนและมีความสำคัญ เพราะการเลือกใชLช้ินส)วนมาตรฐานท่ีไม)เหมาะสม อาจจะทำใหLแม)พิมพ5มีคุณภาพท่ีไม)ตรงตาม
ความตLองการ ไม)คLุมค)า เกิดการสูญเปล)า เกินความจำเปIน ดังนั้นต)อไปน้ีจะเปIนการอธิบายถึงช้ินส)วนมาตรฐานของแม)พิมพ5
ป87มโลหะเพียงบางส)วนเพ่ือใหLเห็นถึงหนLาที่การใชLงาน และการเลือกใชL ใหLเกิดความเขLาใจและใชLเปIนแนวทางในการพิจารณา
หนLาท่ีการใชLงาน และการเลือกใชL ชิ้นส)วนมาตรฐานของแม)พิมพ5ป78มโลหะอื่นๆ ไดLต)อไปและต)อไปนี้เปIนภาพแสดงตัวอย)าง
ของชน้ิ สว) นมาตรฐานในแมพ) ิมพ5ปม87 โลหะบางสว) น

วชิ า : การออกแบบแม,พมิ พโ. ลหะ ใบเนอ้ื หา
หนว, ยการเรียนทึ่ 9 : ชิ้นสว, นมาตรฐานงานแมพ, พิ มโ. ลหะ 2 /58

1.1 ช้นิ สว= นมาตรฐานของแม=พิมพCปมEF โลหะ

วชิ า : การออกแบบแม,พมิ พ.โลหะ ใบเนอ้ื หา
หน,วยการเรยี นท่ึ 9 : ชน้ิ สว, นมาตรฐานงานแมพ, พิ มโ. ลหะ 3 /58

แมพ, มิ พ.แบลCงค. และเจาะรู (Blank & Pierce)
แมพ, มิ พแ. บลCงค. และดรอว. (Blank & Draw)

วชิ า : การออกแบบแมพ, ิมพโ. ลหะ ใบเนื้อหา
หน,วยการเรยี นทึ่ 9 : ช้นิ ส,วนมาตรฐานงานแมพ, พิ ม.โลหะ 4 /58

แ ่มพิม ์พ ่ตอเ ,ืนอง (Progressive Die)

1.1.1 ดายเซ็ท (Die Sets)

วชิ า : การออกแบบแมพ, มิ พโ. ลหะ ใบเนอื้ หา
หน,วยการเรียนท่ึ 9 : ช้นิ ส,วนมาตรฐานงานแม,พพิ ม.โลหะ 5 /58

ดายเซ็ท เหลก็ หล,อ , เหล็กเหนยี ว

ช้ินส,วนต,างๆ ของ ดายเซ็ท
ดายเซ็ท เปรียบเสมือนหน)วยเพรสย)อย (Sub Press) โดยท่ีวัตถุประสงค5หลักของดายเซ็ท คือ ใชLในการประกอบ
ชน้ิ สว) นทั้งหมดของแม)พิมพ5 เขาL ทอ่ี พั เปอร5ชู และโลเวอรช5 ู เปIนชดุ แม)พมิ พ5ซง่ึ ชดุ แม)พมิ พ5ทม่ี ดี ายเซ็ทจะมีขอL ดี ดงั ต)อไปนี้

1) ความเที่ยงตรงในการติดต้ังแม)พิมพ5 (Accuracy of Setup) แม)พิมพ5สามารถติดตั้งเขLากับเคร่ืองเพรสไดLท้ัง
ชดุ และสามารถไวใL จไดLว)ามีความแมน) ยำตรงศูนยก5 นั แมLว)าจะมีพน้ั ชแ5 ละดายหลายชดุ กต็ าม

วิชา : การออกแบบแม,พมิ พ.โลหะ ใบเนอื้ หา
หน,วยการเรยี นท่ึ 9 : ชิ้นส,วนมาตรฐานงานแมพ, พิ ม.โลหะ 6 /58

2) ทำใหLคุณภาพของชิ้นงานดีข้ึน (Improved Quality of Piece Part) คุณภาพของช้ินงานดีขึ้นดLวยความ
แม)นยำ เที่ยงตรง ของแมพ) ิมพ5และการตดิ ตง้ั

3) เพิ่มอายุของแม)พิมพ5 (Increase die Life) เน่ืองจากแม)พิมพ5มีความแม)นยำตรงศูนย5กันโอกาสท่ีจะเกิดการ
ขบกันของพั้นช5และดายจึงนLอยลง

4) ลดเวลาการตดิ ต้งั (Minimize Setup time) เนอ่ื งจากแมพ) มิ พน5 ำเขLาตดิ ตั้งเปนI ชุด
5) สะดวกในการซ)อมบำรุง (Facilitation of Maintenance) ชิ้นส)วนของแม)พิมพ5สามารถถอดออกโดยไม)ทำ
ใหLสูญเสียความสัมพันธ5กันในการทำงานของแม)พิมพ5ส)วนที่เปIนคมตัด สามารถเจียรนัยคมตัดใหม) โดยท่ีไม)ตLองถอดออกจาก
ชดุ ดายเซท็
6) ประคองศูนย5ของพั้นช5และดาย (Alignment of punch and Die member) ดายเซ็ทสามารถท่ีจะรักษา
ความไดLศูนย5ของพั้นช5และดาย ตลอดกระบวนการทำงานของแม)พิมพ5 อย)างไรก็ตามดายเซ็ทก็ไม)สามารถรักษาความไดLศูนย5นี้
ไวLไดLหากเคร่ืองเพรสอย)ูในสภาพทีไ่ ม)ดีพอ
7) สะดวกในการจัดเก็บ (Facilitation of storage) เม่ือเสร็จส้ินการผลิต แม)พิมพ5ก็สามารถจัดเก็บเปIนชุดๆ
และสามารถนำกลบั เขLามาทำการผลิตไดใL หมท) ันทที ่ตี อL งการ
สว, นประกอบของดายเซ็ท

ส,วนประกอบของดายเซท็
1) โลเวอร5ชู (Lower Shoe) เปIนส)วนฐานของดายเซ็ท เปIนส)วนท่ีปกติแลLวจะติดตั้งดายไวLที่ผิวหนLาของโลเวอร5
ชู บางครั้งจึงเรียกว)า ดายชู หรือ ดายโฮเดอร5 (Die Holder) และดายเซ็ทมาตรฐานปกติ ก็จะมีไกด5โพสติดตั้งอยู)ท่ีโลเวอร5ชู
ดวL ย
2) อัพเปอร5ชู (Upper Shoe) เปIนชิ้นส)วนตัวบนของดายเซ็ท เปIนส)วนที่ปกติจะติดต้ังพ้ันช5ไวLที่ผิวดLานล)างของ
อัพเปอร5ชู บางครั้งจึงเรียกว)า พั้นช5ชู หรือพั้นช5โฮเดอร5 (Punch Holder) ดายเซ็ทมาตรฐานปกติจะติดต้ัง ไกด5บุชไวLท่ี
อัพเปอรช5 ู
3) ดLาม (Shanks) โดยส)วนมาก ดายเซ็ทขนาดเล็กจะมีดLามเพ่ือใชLยึดกับรูของแรม ของเคร่ืองเพรส และดLาม
ของดายเซ็ท ก็จะเปนI ตัวกำหนดศูนยก5 ลางของแรงป78มของแม)พิมพ5 (Center of Pressure)

วชิ า : การออกแบบแมพ, มิ พโ. ลหะ ใบเนื้อหา
หน,วยการเรยี นท่ึ 9 : ชิน้ สว, นมาตรฐานงานแม,พิพมโ. ลหะ 7 /58

4) ไกด5โพส (Guide Post) บางคร้ังเรียก ไกด5พิน (Guide Pin) เปIนแกนสลักทรงกระบอกซึ่งทำหนLาที่ประคอง
ศนู ยข5 องชุดดายเซ็ท โดยทำงานร)วมกบั ไกดบ5 ุช

5) ไกด5บุช (Guide Bush) จะถูกติดต้ังอยู)กับแผ)นดายเซ็ทฝ7•งตรงกันขLามกับไกด5โพสและสวมนำเลื่อน อย)ูกับไกด5
โพส ทำงานร)วมกัน เพือ่ ใหLแผ)นดายเซท็ ไดศL ูนย5

ชนดิ ของดายเซท็ โดยปกตทิ ว่ั ไปแลLวมี 4 ชนดิ หลัก ๆ ดังตอ) ไปนี้
1) แบคโพส (Back Post) ไกด5โพสทงั้ 2 จะถกู ติดตงั้ ไวLทีด่ าL นใน หรือ คอ) นไปทางดLานหลงั ของดายเซ็ท
2) เซ็ทเตอร5โพส (Center Post) ไกด5โพส ท้ัง 2 จะถูกติดตั้งอยู)ที่ดLานซLายและดLานขวาของดายเซ็ท ตรง

ตำแหน)งก่ึงกลาง ตามแนวลึกของดายเซ็ท และขนาดของไกด5โพสทั้ง 2 ควรมีขนาดไม)เท)ากันเพื่อปŽองกันการประกอบกลับ
ดLาน

3) ไดโกนอล โพส (Diagonal Post) ไกด5โพสท้ัง 2 จะถูกติดต้ังในลักษณะทะแยงมุม โดยตัวดLานขวาจะติดต้ัง
ค)อนในทางดLานหลัง และตัวดLานซLายจะติดตั้งค)อนมาทางดLานหนLา และขนาดของไกด5โพสท้ัง 2 ควรมีขนาดไม)เท)ากัน เพื่อ
ปŽองกนั การประกอบกลับดLาน

4) แบบส่ีหลัก (Four Post) ไกด5โพสมี 4 อัน และถูกติดตั้งอย)ูท่ีมุมท้ัง 4 ของดายเซ็ท และตำแหน)งของ
ไกด5โพสตวั หน่งี ควรมตี ำแหน)งตา) งจากตวั อืน่ ๆเพอื่ ปอŽ งกันการประกอบกลับดาL น

1.1.2 พัน้ ช.เจาะ (Perforator-type Punch)
พัน้ ช5เจาะ ในทีน่ ้หี มายถงึ พั้นชท5 ใี่ ชเL จาะรูกลมขนาดโตไมเ) กนิ 25 มม. แต)หากรูปร)างรูเจาะไมใ) ช)

วงกลม ใหLพิจารณาเสLนรอบรูปของรูเจาะโดยเทียบเท)ากับเสLนรอบรูปของวงกลมเสLนผ)านศูนย5กลาง 25 มม. โดยปกติพ้ันช5
เจาะจะติดต้ังอยู)กับพ้ันช5เพลท (Punch Plate) และไม)ว)ารูปร)างรูเจาะจะกลม หรือเปIนรูปร)างอ่ืน ตัวดLามของพ้ันช5ก็จะเปIน
ทรงกระบอก โดยท่พี ้ันช5เจาะทีเ่ ปนI รูปรา) งอื่น จะตอL งมีล่ิมกันหมุนตดิ ตั้งกันไวLท่หี ัวของพนั้ ซแ5 ละพ้นั ชเ5 พลทดLวย

ขออธิบายรูปร)างลักษณะและส)วนต)าง ๆ ของพ้ันช5เจาะ โดยใชLชนิดที่นิยมใชLกันมาก คือ พ้ันช5กลมหัวตรง
ปลายลด (Step Head) ซึ่งมีรปู ร)างลกั ษณะดังตอ) ไปน้ี

พ้นั ช.กลมหวั ตรงปลายลด (Step Head)

วชิ า : การออกแบบแมพ, ิมพ.โลหะ ใบเน้ือหา
หนว, ยการเรียนท่ึ 9 : ช้ินส,วนมาตรฐานงานแมพ, พิ มโ. ลหะ 8 /58

1) ขนาดปลายพ้ันช5 (Point Diameter : P) ซึ่งก็คือ ขนาดของรูเจาะน่ันเอง และปกติจะมีขนาดโตก
ว)าขนาดของรูที่ตLองการประมาณ 0.01 มม. ดังที่กล)าวมาแลLวรูปร)างของปลายพ้ันช5จะมีท้ังเปIนวงกลม วงรี สามเหล่ียม
สีเ่ หลย่ี ม หรอื รปู ร)างอ่ืน ตามท่ีตLองการ

2) ขนาดเสLนผ)านศูนย5กลางช)วงนำ (Lead Diameter : D1) ปกติจะมีขนาดเล็กกว)าขนาดดLามพ้ันช5
ประมาณ 0.01-0.03 มม. ซึ่งช)วงนำนี้มีไวLเพ่ือการประกอบพ้ันช5เขLากับพ้ันช5เพลท และควรจะมีการลบคมท่ีจุด “X” เพื่อ
ปอŽ งกันการขดู กับรทู พ่ี ้นั ชเ5 พลทในระหวา) งการประกอบ ซึ่งจะทำใหเL กดิ การสูญเสียความเทยี่ งตรง

3) ขนาดเสLนผ)านศูนย5กลางดLามพั้นช5 (Shank Diameter : D) ขนาดของดLามพั้นช5ควรจะเปIนขนาดที่จะ
สามารถใชLรีมเมอร5มาตรฐาน ในการรีมรูยึดพ้ันช5 ที่พ้ันซ5เพลทไดL และปกติขนาดของดLามพ้ันช5 จะทำใหLขนาดโตกว)า ขนาด
กำหนดประมาณ 0~0.005 มม. หรือเผื่อขนาดโดยใชLพิกัดงานสวม m5

4) ขนาดเสLนผ)านศูนย5กลางหัวพ้ันช5 (Head Diameter : H) ปกติจะใหLมีขนาดโตกว)าขนาดของดLามพั้นช5
ประมาณ 2-3 มม. และมีพิกัดความเผือ่ - 0.2 มม.

5) ความยาวของช)วงขนาดปลายพ้ันช5 (Point Length: B) ซ่ึงจะเปIนสัดส)วนกับขนาดปลายพั้นช5คือ หาก
ขนาดปลายพน้ั ชใ5 หญ) กส็ ามารถทีจ่ ะมีชว) งความยาวน้ีไดLมากกวา)

6) ความยาวของช)วงนำ (Lead Length : l ) ความยาวนี้นLอยที่สุดควรมีค)าประมาณ 3 มม. แต)โดยหลัก
ทวั่ ไป ควรมีระยะยาวทีส่ ดุ เท)าท่ีจะเออื้ ประโยชน5ต)อการประกอบพน้ั ชเ5 ขLากับพัน้ ชเ5 พลท

7) ความยาวช)วงที่ดLามพ้ันช5ยึดแน)น (Fitted Length : G) จะตLองมีความยาวตลอดดLามพ้ันช5มากกว)าความ
หนาของพ้ันชเ5 พลทเลก็ นLอย

8) ความหนาของหัวพ้ันช5 (Head Thickness: T) ควรมีขนาด 2 W ในกรณีพั้นช5เจาะงานทั่วไปเมื่อ W คือ
ครึ่งหนึ่งของผลต)างของขนาดหัวพั้นช5และดLามพ้ันช5 และควรมีขนาด 3W กรณี ขนาดรูเจาะโต หรือ เจาะโลหะที่มีความหนา
มากแต)ผLูผลิตช้ินส)วนมาตรฐานของแม)พิมพ5ป78มโลหะส)วนใหญ)จะใชLขนาด 5 มม. สำหรับกรณีทั่วๆไป และใชLขนาด 8 มม.
สำหรับกรณีงานหนัก และจะมีฟล@ เลต รัศมไี มเ) กนิ 0.5 มม. ทีบ่ )าของพนั้ ช5ดLวย

9) ความยาวท้ังหมดของพั้นช5 (Overall Punch Length : L) ความยาวทั้งหมดของพ้ันช5จะเปIนสัดส)วน
กับขนาดปลายพ้ันช5 (P) และขนาดดLามพ้ันช5 (D) เช)น พั้นช5ท่ีมีขนาด P และ D ใหญ) ก็สามารถมีความยาวรวมไดLมากกว)า แต)
ก็มีป7จจัยอื่นที่ตLองพิจารณาอีก เช)น ความหนาของพั้นช5โฮลเดอร5 ถLาความหนามากก็สามารถใชLพ้ันช5ท่ีมีความยาวมากกว)า
การประคองปลายพัน้ ช5ดLวยสตรปิ เปอร5 ก็สามารถใชพL ั้นช5 ไดยL าวกว)าการไมป) ระคอง

10) รัศมีเช่ือมต)อปลายพ้ันช5และดLามพั้นช5 (Radius R.) รัศมีจะสัมผัสกับผิวของขนาดปลายพั้นช5และขอบผิวของ
ดLามพั้นช5 และผูLผลิตช้ินส)วนมาตรฐานปกติจะใชLขนาด R 10 มม. ความแข็งที่ตLองการของพ้ันช5เจาะ ข้ึนอยู)กับวัสดุชิ้นงานท่ีจะ
เจาะ โดยปกติพ้ันช5เจาะที่ทำจากเหล็กเครื่องมือ (Tool Steel) ท่ีชุบแข็งในน้ำมัน จะมีความแข็ง 59-61 HRC ถLาทำจากเหล็ก
เครื่องมือผสมสูง (High alloy Tool Steel) จะมีความแข็ง 60-63 HRC และถLาเปIนเหล็กไฮสป•ด (High Speed Steel) จะมี
ความแข็ง 60-64 HRC อย)างไรก็ตามหัวพั้นช5ควรจะไดLรับการอบอ)อน ใหLมีความแข็งลดลงเหลือประมาณ 40-50 HRC คุณภาพ
ผิวสำเร็จของพ้ันช5ก็เปIนสิ่งสำคัญต)อการทำงานและอายุการใชLงานของพั้นช5ยกเวLนบริเวณหัวพ้ันช5 นอกน้ันผิวจะตLองเจียรนัย
ทัง้ หมด

วิชา : การออกแบบแม,พิมพ.โลหะ ใบเน้ือหา
หน,วยการเรียนทึ่ 9 : ชนิ้ ส,วนมาตรฐานงานแมพ, ิพม.โลหะ 9 /58

และในป7จจุบันวัสดุสำหรับการผลิตพั้นช5ไดLพัฒนาไปเปIนอันมากรวมท้ังเทคโนโลยีการผลิตท้ังกระบวนการชุบ
แข็ง กระบวนการตัดเฉือน ทำใหLผLูผลิตช้ินส)วนมาตรฐานรวมทั้งพั้นช5เจาะ ผลิตพั้นช5เจาะมาตรฐาน ที่มีหลากหลายรูปแบบ
และ มีคุณภาพสูงออกมาจำหน)าย ผLูทำแม)พิมพ5สามารถเลือกใชLไดLตามความเหมาะสม ซึ่งทำใหLแม)พิมพ5ท่ีทำน้ันมีมาตรฐาน
และคุณภาพสูงขึน้ ตามไปดLวย

1.1.3 ไพลอC ตพน้ั ช. (Pilot Punch)
ก)อนอื่นมาทำความรLูจักกับไพลLอตก)อน ไพลLอตมีหนLาที่กำหนดตำแหน)งของช้ินงาน หรือแผ)นสตริป (Stock

Strip) อยา) งแม)นยำ เพื่อการทำงานของแม)พิมพ5
การทำงานของไพลLอตสำหรับการปŽอนแผ)นสตริปดLวยมือ โดยแผ)นสตริปจะตLองปŽอนใหLเลยตำแหน)งเล็กนLอย

แลLวจะถูกดึงกลับส)ูตำแหน)งท่ีตLองการดLวยไพลLอต ดังรูปที่ 1.8 แต)สำหรับการปŽอนดLวยกลไกอัตโนมัติจะตLองปŽอนใหLนLอยกว)า
หรือยังไมถ) งึ ตำแหน)ง แลLวจะถูกไพลอL ตดึงไปส)ตู ำแหนง) ทตี่ Lองการ

การทำงานของไพลCอต ในแม,พิมพ.ทป่ี อp นแผ,นงานดวC ยมือ

วชิ า : การออกแบบแม,พมิ พโ. ลหะ ใบเนอ้ื หา
หน,วยการเรียนท่ึ 9 : ชิ้นส,วนมาตรฐานงานแมพ, พิ มโ. ลหะ 10 /58

การทำงานของไพลCอต ในแม,พิมพท. ีป่ pอนแผน, งานดCวยกลไกปอp นอัตโนมัติ
ไพลLอตพ้ันช5 ก็คือ ไพลLอตท่ีทำงานดังท่ีไดLกล)าวมาแลLว แต)ต)างกันท่ีโครงสรLางคือ ไพลLอตพ้ันช5จะมีรูปร)างและ
การออกแบบเหมอื นกบั พน้ั ช5เจาะ ทไี่ ดอL ธิบายไปแลLวเพยี งแตต) รงปลายเปIนไพลอL ตเทา) นน้ั เอง

ไพลCอตพน้ั ช.
ขนาดของไพลอC ต

จะมีความสัมพันธ5กับขนาดของรูเจาะท่ีใชLกำหนดตำแหน)ง ดังน้ันขนาดของไพลLอตจึงสัมพันธ5กับขนาด
ปลายพ้ันช5ของพ้ันช5เจาะที่ใชLเจาะรูท่ีใชLกำหนดตำแหน)ง แต)มีเกณฑ5ทั่ว ๆ ไป ที่ใชLเปIนแนวทางในการพิจารณาขนาดของไพ
ลอL ต ดงั ต)อไปนี้

สำหรบั งานท่ัวไป P = P1 – (0.05~0.10) มม.
สำหรับงานละเอยี ด P = P1 – (0.02~0.05) มม.
สำหรับงานเทยี่ งตรงสงู P = P1 – (0.012-0.017)มม.
เม่ือ P คือ ขนาดของไพลLอต
P1 คอื ขนาดของปลายพน้ั ช5เจาะ

วชิ า : การออกแบบแมพ, ิมพโ. ลหะ ใบเนอ้ื หา
หน,วยการเรียนท่ึ 9 : ช้ินส,วนมาตรฐานงานแม,พิพม.โลหะ 11 /58

ความยาวของไพลCอต
ใหLยึดถือเปIนกฎเลยว)าความยาวของไพลLอตจะตLองยาวกว)าพั้นช5เจาะ และตLองม่ันใจว)าไพลLอต จะตLองทิ่มผ)าน

รูเจาะและทำหนLาที่กำหนดตำแหน)งไดLอย)างสมบูรณ5 ก)อนที่พ้ันช5จะสัมผัสกับผิวช้ินงาน แต)ในทางปฏิบัติจริงก็มี
องค5ประกอบอ่ืนท่ีตLองนำมาพิจารณาร)วมดLวย ในกรณีท่ีเปIนแม)พิมพ5ท่ีใชLสตริปเปอร5เพลทแบบติดอยู)กับที่จะเห็นไดLว)าความ
ยาวของไพลLอตถูกกำหนดใหLยาวกว)าพ้ันช5เจาะรู (Piercing Punch) และพั้นช5ตัดแบลLงค5 (Blanking Punch) และค)า Q
ปกตจิ ะใชเL ท)ากับความหนา T ของแผน) ชนิ้ งานและขอใหพL ิจารณาเปรียบเทียบดงั นี้

การทำงานของไพลอC ต ในแมพ, ิมพท. ีใ่ ชCสตรปิ เปอร.ทำงานดCวยสปริงและติดตั้งกับแม,พมิ พ.ชดุ บน
การทำงานของแม)พิมพ5แบบนี้ สตริปเปอร5เพลทจะสัมผัสผิวหนLาแผ)นช้ินงานและกดใหLเรียบก)อนท่ีพั้นช5จะ

ทำการเจาะและตัดช้ินงาน ดังนั้นความยาวของไพลLอตจะตLองยาวกว)าผิวหนLาของสตริปเปอร5เพลทในจังหวะก)อนสัมผัส
ผวิ ชน้ิ งานเช)นเดียวกบั ค)า Q ปกตกิ ็จะใหLเท)ากับความหนา T ของแผน) ช้ินงาน

รปู ร,างของปลายจมกู ไพลอC ต (Pilot nose Contour)
รูปรา) งปลายจมกู ไพลLอตท่นี ิยมใชกL นั มากที่สดุ คือ รปู รา) งแบบกระสนุ ป¤น (Bullet nose)

วชิ า : การออกแบบแมพ, มิ พ.โลหะ ใบเน้อื หา
หน,วยการเรียนท่ึ 9 : ช้นิ ส,วนมาตรฐานงานแม,พิพม.โลหะ 12 /58

รูปรา, งปลายจมูกไพลอC ต แบบกระสุนปนt

รูปรา, งจมกู ไพลCอตแบบกรวย
วัสดุที่ใชLทำไพลLอตและคุณภาพผิวสำเร็จของไพลLอต ก็จะเปIนเช)นเดียวกับพ้ันช5เจาะ ซ่ึงผLูผลิตชิ้นส)วน
มาตรฐานไดLทำไพลLอตพ้ันช5 ท่ีมีปลายจมูกแบบต)างๆ ใหLเลือกใชLไดLตามความเหมาะสม ซึ่งจะมีท้ังไพลLอตกลมและรูปร)างต)าง
ๆ และโดยเฉพาะตรงปลายจมูกไพลLอตซ่ึงเปIนจุดเริ่มตLนของการทำงานของไพลLอต คุณภาพผิวสำเร็จและความไดLสัดส)วน
ของรูปร)างมีความสำคัญมาก ซ่ึงจะส)งผลถึงคุณภาพของชิ้นงานและคุณภาพของแม)พิมพ5 ดังน้ันจึงเปIนการดีกว)าท่ีผูLทำ
แม)พิมพจ5 ะออกแบบและเลือกใชLไพลอL ตพนั้ ช5มาตรฐานแทนการทำใชLเอง

วชิ า : การออกแบบแมพ, มิ พ.โลหะ ใบเนื้อหา
หน,วยการเรียนทึ่ 9 : ชน้ิ สว, นมาตรฐานงานแมพ, ิพม.โลหะ 13 /58

1.1.4 บทั ทอ, นดาย (Button Die)
กค็ ือดายน่นั เอง โดยท่มี กี ารออกแบบใหLใชไL ดLคู)กนั กบั พ้ันช5เจาะ ซงึ่ มีทัง้ แบบมีบ)า และแบบตรง

บทั ท,อนดาย
จากรูปบัทท)อนดาย A รูปร)างและส)วนประกอบต)างๆ ของบัทท)อนดาย แบบมีบ)า ขนาดรูดายกำหนดดLวย P
ขนาดตัวบัทท)อนดาย D จะออกแบบใหLใชLพิกัดงานสวม m5 โดยที่ขนาดของ D นั้น จะเลือกใชLขนาดท่ีสอดคลLองกับขนาด
ของรีมเมอร5มาตรฐาน เพื่อใหLสามารถง)ายและสะดวกในการทำรูใส)บัทท)อนดาย ที่ดายเพลท และจะมีช)วงนำ ซึ่งเปIนช)วง
ปลายของบัทท)อนดายประมาณ 3 มม. จะลดขนาดของตัวบัทท)อนดาย ลง 0.01-0.03 มม. เพ่ือใชLเปIนช)วงนำในการประกอบ
บัทท)อนดายเขLากับดายเพลท โดยทำการประกอบเขLาจากผิวล)างของดายเพลท ขนาดความสูงของบัทท)อนดาย L ก็จะ
ออกแบบใหLสอดคลLองกับความหนามาตรฐานของแผ)นสำเร็จ (Finished Plate) จะทำใหLสะดวกยิ่งขึ้นเมื่อมีการเลือกใชLแผ)น
สำเร็จในการทำดายเพลท และมีการเผื่อขนาดไวL 0.2~0.4 มม. ซึ่งหลังจากประกอบเขLากับดายเพลทแลLว ก็จะตLองมีการเจียร

วิชา : การออกแบบแมพ, มิ พโ. ลหะ ใบเนือ้ หา
หนว, ยการเรยี นทึ่ 9 : ชิน้ ส,วนมาตรฐานงานแมพ, ิพม.โลหะ 14 /58

นัยปรับผิวหนLาร)วมกัน แต)ก็จะสัมพันธ5กับความหนาของหัวบัทท)อนดาย ก็จะมีการเผื่อขนาดไวL 0.3 มม. เช)นเดียวกันเม่ือ
ประกอบแลวL กต็ อL งมกี ารเจยี รนัยผิวล)างของดายเพลทรว) มกนั ดLวย

ในรปู บทั ทอ) นดาย B เปIนบัทท)อนดายแบบไม)มีบ)า โดยรวมๆ ก็จะเหมือนกัน ต)างกันตรงท่ีไม)มีบ)าและช)วงนำจะ
อย)ูที่ดLานล)างของตัวบัทท)อนดาย นั่นหมายความว)าการประกอบบัทท)อนดายแบบนี้จะประกอบเขLากับดายเพลททางผิวบน
ของดายเพลท

วัสดุที่ใชLทำบัทท)อนดายและคุณภาพผิวสำเร็จ ก็จะเช)นเดียวกับพ้ันซ5เจาะและไพลLอตพ้ันช5ดังนั้นจึงเปIนการช)วย
ใหสL ะดวกและรวดเรว็ ในการทำแมพ) มิ พ5 เม่อื เลือกใชLบัทท)อนดายมาตรฐาน

1.1.5 ชดุ ยึดพน้ั ชแ. ละดาย (Retainer for Punch and Button die)
ชุดยึดพ้ันช5และดายหรือรีเทนเนอร5 เปIนช้ินส)วนมาตรฐานที่จัดเปIนชุด ประกอบดLวยตัวรีเทนเนอร5 สกรูหกเหล่ียม

หัวจม และ สลักเดือยหรือโดเวลพิน ชุดยึดพั้นช5และดาย ถูกออกแบบมาเพ่ือยึดพั้นซ5เจาะมาตรฐานและบัทท)อนดาย ทำ
หนLาท่ีเหมือนพ้ันช5เพลท หรือดายเพลท เหมาะกับการใชLงานเจาะแผ)นช้ินงานที่กวLางใหญ) แต)รูเจาะอยู)ห)างกัน ซึ่งมันจะทำใหL
ประหยดั เวลาและวสั ดุในการทำแม)พิมพ5

ผLูผลิตชิ้นส)วนมาตรฐานออกแบบชุดยึดพ้ันช5และดาย (Retainer) ในสองรูปแบบ คือ รูปที่ทรงสามเหล่ียมปลาย
มน ซ่ึงมีท้ังแบบยึดดLวยสกรูตัวเดียวและสองตัว และรูปที่ร)างส่ีเหล่ียม มีท้ังชนิดเจาะรูโดเวล และ รีม เพ่ือใหLผูLผลิตแม)พิมพ5ซึ่ง
มีเครื่องจักร CNC สามารถเจาะรูกำหนดตำแหน)งบนพ้ันช5โฮลเดอร5 หรือ ดายโฮลเดอร5 ไดLเลย ซึ่งจะทำใหLการประกอบทำไดL
สะดวกและแม)นยำ และชนิดที่มีการเจาะรูเตรียมเพื่อรีมเท)านั้น เพ่ือใหLผูLผลิตแม)พิมพ5ประกอบพั้นช5และดาย โดยปรับ
ตำแหน)งและเคลียร5แรLนซ5 ใหLถูกตLองและเหมาะสมแลLวจึงใชLรูเจาะท่ีรีเทนเนอร5 เปIนรูนำเจาะร)วมกันกับพ้ันช5โฮลเดอร5 หรือ
ดายโฮลเดอร5 และรีมรว) มกัน

ชดุ ยดึ พ้นั ช.และดาย (Retainer)
วัสดทุ ี่ใชทL ำรเี ทนเนอร5 สว) นใหญจ) ะใชเL หลก็ คาร5บอนสูง และมกี ารทำผวิ รมดำ เพอ่ื ปอŽ งกันการกดั กร)อน

วิชา : การออกแบบแม,พมิ พ.โลหะ ใบเน้อื หา
หนว, ยการเรยี นทึ่ 9 : ชิ้นส,วนมาตรฐานงานแม,พิพม.โลหะ 15 /58

1.1.6 คอยลส. ปรงิ (Coil Spring)
สปริงเปIนช้ินส)วนสำคัญที่สุดอย)างหน่ึงของแม)พิมพ5ขาดสปริงเพียงตัวเดียวก็อาจทำใหLแม)พิมพ5ไม)สามารถทำงาน

ไดLดีหรือไม)สามารถทำงานไดLเลย สปริงเปIนแหล)งพลังงานเพ่ือสรLางแรงกดใหLกับช้ินส)วนของแม)พิมพ5 เช)น สตริปเปอร5เพลท
(Stripper plate) แพด (pad) และน¦อกเอLาท5เพลท (Knock out plate) ก)อนอื่นมาทำความเขLาใจกับการยุบตัวท่ีระยะ
ต)าง ๆ ของสปริงกนั กอ) น

การยุบตวั ท่ีระยะตา, งๆ ของสปริง
HF : Free length คือ ความยาวอิสระของสปริง เปIนความยาวเมื่อสปริงอยู)อย)างอิสระไม)มีแรง
ภายนอกใด ๆ มากระทำ
H : Compressed Length คือ ความยาวของสปริงเมื่อถูกกด จนยุบตัว จนถึงตำแหน)งต่ำสุดของการ
ทำงาน
T : Operating Travel คือ ระยะเคลื่อนที่ทำงานของแม)พิมพ5 โดยเริ่มต้ังแต)ตำแหน)งเร่ิมตLนจนถึง
ตำแหน)งต่ำสุดของการทำงาน
X : Pre-Load คือ ระยะยุบตัวของสปริงเพ่ือสรLางแรงเร่ิมตLน (Initial Load) โดยเร่ิมจากตำแหน)งความ
ยาวอสิ ระของสปริงถงึ ตำแหน)งเร่ิมตนL
L : Initial Load คือ แรงเริ่มตLนของการทำงาน เปIนแรงท่ีเกิดจากการประกอบสปริงเขLาในแม)พิมพ5โดย
ท่ีสปรงิ จะถกู กดใหยL บุ ตัว ท่ีค)าหน่ึง วตั ถุประสงคเ5 พื่อเกิดแรงตาL นหรือแรงในการกดจบั ชิ้นงานทนั ทที ีส่ มั ผัส
P : Operating Load คือ แรงสูงสุดที่ตำแหน)งต่ำสุดของการทำงาน ซ่ึงมีการคำนวณออกโดยช)าง
ออกแบบ
และมีอีกคำหนึ่งที่จะตLองมาทำความรูLจัก คือ ความสูงขดติดกัน (Solid Height) เปIนความสูงท่ีสปริงถูกกด
จนตัวขดลวดสปริงติดกันเปIนเสมือนกLอนโลหะกLอนเดียว เปIนส)วนหน่ึงท่ีตLองนำมาพิจารณาในการออกแบบแม)พิมพ5และ
เลือกใชLสปริงส่ิงท่ีสำคัญของสปริงท่ีตLองรLูคือ ค)าคงที่ของสปริง (Spring Constant: K) คือ ค)าของแรงที่ไดLจากสปริงเม่ือถูก
กดใหLยุบตัวลง 1 มม. ซึ่งค)า K นี้สปริงแต)ละประเภทก็จะแตกต)างกัน ช)างออกแบบและผูLทำแม)พิมพ5จะตLองรLูและเขLาใจ เพื่อ

วิชา : การออกแบบแมพ, มิ พ.โลหะ ใบเนอ้ื หา
หน,วยการเรยี นท่ึ 9 : ชิ้นส,วนมาตรฐานงานแม,พพิ มโ. ลหะ 16 /58

จะไดLสามารถเลือกใชLไดLถูกตLองตรงตามความตLองการ อย)างไรก็ตามผูLผลิตสปริงก็จะมีการระบุค)า K ของสปริงในแต)ละชนิด
และแตล) ะช)วงความยาวไวLในตารางมาตรฐาน

สปริงสำหรับแม)พิมพ5ในทLองตลาดสามารถจำแนกประเภทไดLดังนี้ จำแนกตามหนLาตัดลวดท่ีนำมาทำสปริง มี
2 ประเภท คือ

1) สปริงทท่ี ำจากลวดทม่ี ีหนาL ตัดกลม สว) นใหญ)เปIนสปรงิ พวกทใี่ หแL รงนLอยแตส) ามารถยบุ ตวั ไดมL าก
2) สปริงที่ทำจากลวดท่ีมีหนLาตัวส่ีเหล่ียม ส)วนใหญ)เปIนสปริงพวกท่ีใหLแรงปานกลาง ถึงมากแต)สามารถ
ยุบตัวไดนL Lอย

สปรงิ ลวดหนาC ตัดกลม และหนาC ตัดเหลี่ยม

จำแนกตามขนาดของแรงสปรงิ
1) สปริงท่ีใหLแรงเบามาก (Minimal Load) ซงึ่ อาจจะใชสL ัญลกั ษณส5 ีม)วงหรือสเี หลือง
2) สปริงท่ใี หLแรงเบา (Light load) ซึ่งจะใชสL ัญลักษณส5 นี ้ำเงิน
3) สปรงิ ทใี่ หแL รงปานกลาง (Medium Load) ซึง่ จะใหสL ญั ลกั ษณส5 ีแดง
4) สปริงที่ใหแL รงหนกั (Heavy Load) ซง่ึ จะใหสL ัญลกั ษณส5 ีเขยี ว
5) สปรงิ ทีใ่ หLแรงหนกั พิเศษ (Extra Heavy Load) ซึ่งจะใหสL ญั ลักษณ5สนี ำ้ ตาล

1.1.7 สปริงยเู รเทน (Urethane Suring)
สปริงยูเรเทน ทำจากสารเคมีสังเคราะห5ยูเรเทน ซึ่งเปIนวัสดุท่ีมีความยืดหยุ)นทนต)อการกัดกร)อนและทนน้ำมัน

ไดLดี ราคาไม)สูง และยังแปรรูปท่ีไดLง)าย สามารถใหLแรงไดLเหมือนสปริง จึงมีความนิยมนำมาใชLแทนสปริงในแม)พิมพ5 ทำใหLการ
บำรงุ รกั ษาง)ายข้ึน โครงสราL งแม)พมิ พ5ก็งา) ยขน้ึ และราคาแม)พิมพ5ถกู ลง

สปริงยูเรเทนทีม่ จี ำหนา) ย มีหลายแบบดงั ตอ) ไปน้ี

วิชา : การออกแบบแม,พมิ พ.โลหะ ใบเนอื้ หา
หน,วยการเรียนทึ่ 9 : ช้นิ ส,วนมาตรฐานงานแม,พพิ ม.โลหะ 17 /58

1. แบบสำเร็จรูปเพื่อใชLงานร)วมกับพั้นช5เจาะมาตรฐาน ซึ่งจะมีรูปร)างทรงกระบอก ขนาดเสLนผ)านศูนย5กลาง
ต)าง ๆ มีรูที่แกนกลาง ขนาดต)าง ๆ ซึ่งเหมาะสมกับดLามพ้ันช5เจาะและมีรูตรงปลายขนาดต)างๆ ใหL
เลือกใชLโดยใหLเหมาะสมกบั ขนาดปลายพนั้ ช5

สปรงิ ยูเรเทนสำเร็จรปู สำหรับพ้ันชเ. จาะมาตรฐาน
2. แบบกึ่งสำเร็จรูป เพ่ือใชLงานแทนสปริง หรือใชLงานกับพั้นช5เจาะมาตรฐาน จะมีรูปร)างเปIนทรงกระบอก
ขนาดเสLนผ)านศูนย5กลางต)างๆ และมีรูตรงกลางโดยตลอด ขนาดความยาวตั้งแต) 10 มม. ถึง 200 มม. ซ่ึงผLูใชLสามารถตัด
ใชไL ดLเองตามตอL งการ หรืออาจจะอยใู) นรูปทแ่ี ท)ง หนLาตดั สเ่ี หล่ยี มขนาดต)าง ๆ ความยาวตั้งแต) 25 มม. ถงึ 1000 มม.

สปริงยเู รเทน แบบกึ่งสำเร็จรูปแท,งหนCาตดั กลม และแทง, หนCาตดั สเ่ี หลี่ยม

วิชา : การออกแบบแมพ, ิมพ.โลหะ ใบเนอื้ หา
หนว, ยการเรยี นทึ่ 9 : ชิน้ สว, นมาตรฐานงานแมพ, พิ มโ. ลหะ 18 /58

3. แบบแผ)นดิบ เพ่ือใชLงานในรูปท่ีร)างพิเศษตามความตLองการซ่ึงเปIนแผ)นขนาดกวLางยาว ต้ังแต) 20 มม.
ถงึ 500 มม. และความหนาต)าง ๆ

สปรงิ ยเู รเทนแบบแผ,น

ในการเลือกใชLนั้นก็จะตLองดูกราฟของแรงของสปริงยูเรเทน แต)ละแบบประกอบโดยพิจารณาค)าเปอร5เซ็นตด5 Lาน
ยบุ ตวั และคา) แรงท่ีจะไดL

ขอC ควรระวงั ในการใชงC าน
1. ขนาดความยาวหLามยุบเกิน 30% ของความยาวเดิมสามารถเป@ดจากตารางทั้งสีดำและสีเหลืองอำพัน

ทง้ั นขี้ นึ้ กบั พืน้ ทบี่ รเิ วณท่ใี ชLงาน ในขณะท่ีสปรงิ ใชLไดใL นช)วงที่กวาL งกว)ายเู รเทน
2. ในการป78มจำนวนมาก (Mass Production) ยูเรเทน (Urethane) จะหดตัว เนื่องจากยูเรเทนเมื่อ

ทำงานมาก ๆ จะเกิดความรLอนเนื่องจากระบายความรLอนไม)ทัน เวลาคำนวณใชLงานใหLเผ่ือความยาวเพ่ิมประมาณ 7 %
เพราะความรLอนมีผลต)อแรงตLานการกด และเม่ืออัดในแม)พิมพ5ควรอัดขนาดสั้นลง 4 % เพ่ือใหLมีแรงกดล)วงหนLา ( Pre
load ) เปรียบเหมือนการขันสปรงิ ที่ตLองใหมL กี ารขนั ใหLรับแรงล)วงหนาL เชน) เดียวกันเพื่อมีแรงตLานทันทที ีใ่ ชงL าน

3. อณุ หภูมหิ าL มเกนิ 85 องศาเซลเซียส พลาสติกสงั เคราะหค5 ุณสมบตั จิ ะเปล่ยี นแปลงอย)างรวดเรว็
4. การคำนวณค)า Stripping Force (แรงเหยียบ) ควรใชLค)า ประมาณ 5 - 20 % ของแรงตัดBlanking
Force
5. ตLองขันยึดไม)ใหLยูเรเทนหลุดง)าย เช)น ชุดสต็อคบล็อกเปIนชุดเบ)งยูเรเทรนและขันดLวยสกรู มีรูปร)างต)าง
ๆ ใหเL ลอื กใชL
6. เวลาประกอบแม)พมิ พ5 หLามสว) นมีคม บาดยูเรเทน เพราะจะเสยี กำลงั
7. สีของยูเรเทนไม)เปIนขLอบ)งคุณภาพ แต)จะระบุคุณภาพดLวยความแข็งแบบชอร5 (Shore hardness)
95, 90, 80, 70 การกำหนดค)าแรงดึงถLาแรงดึงสงู จะแข็งแรงกวา) แต)โดยทว่ั ไปสีดำมกั แข็งแรงกว)าสีอำพนั
8. การส่ังใชLงานตLองเป@ดจากตาราง จำนวนครั้งท่ีจะใชLงาน จำนวนสโตรกต)อนาที แรงที่กดรูปร)าง และ
ขนาดทตี่ Lองการ การจับยดึ ระยะการยบุ ตวั ท่ตี Lองการ

วิชา : การออกแบบแมพ, ิมพโ. ลหะ ใบเนื้อหา
หน,วยการเรียนท่ึ 9 : ชน้ิ สว, นมาตรฐานงานแม,พพิ ม.โลหะ 19 /58

1.1.8 สกรหู กเหล่ยี มหวั จม (Socket Head Cap Screw)
สกรูที่ใชLในแม)พิมพ5เกือบท้ังหมดจะเปIนสกูรหกเหล่ียมหัวจม เพ่ือทำหนLาที่ยึดช้ินส)วนต)าง ๆ ของแม)พิมพ5เขLา

ดLวยกัน ที่นิยมใชLกันในป7จจุบันเปIนสกรูระบบเกลียวเมตริกหรือเกลียวมิลลิเมตร ซึ่งอLางอิงตามมาตรฐาน JIS B
1176(1974) มรี ปู ทรี่ )างลักษณะดังรูป

สกรูหกเหลีย่ มหัวจม JIS B 1176
1.1.9 สลักเดอื ย (Dowel Pin)

สลักเดือยจะทำหนLาที่บังคับตำแหน)งของช้ินส)วน 2 ชิ้น หรือมากกว)าเม่ือถอดแยกออกจากกันแลLวนำมา
ประกอบใหม)จะยังคงอยู)ในตำแหน)งเดิม ซึ่งในแม)พิมพ5จะตLองมีการกำหนดตำแหน)งของดายเพลท และพั้นช5เพลท โดยการ
เจาะรูและรีม (Ream) ร)วมกันระหว)างพั้นช5เพลทกับอัพเปอร5ชู และดายเพลทกับโลเวอร5ชู หลังจากปรับแต)งตำแหน)ง
ของพ้ันช5ซึ่งยึดอย)ูกับพ้ันช5เพลท และดายท่ีดายเพลท และทดลองจนแม)พิมพ5ใชLไดLแลLว ซึ่งโดยปกติจะตLองใส)สลักเดือยที่ชุด
บน 2 ตัว และท่ีชุดล)าง 2 ตวั ถLาตอ) ไปมกี ารถอดประกอบจะสามารถประกอบไดตL รงตำแหน)งเดมิ

สลักเดือยท่ีมีจำหน)ายโดยท่ัวไป วัสดุจะเปIน High Chromium Bearing Steel (Suj-2) มีความแข็งที่ 45-
60 HRC มผี ิวเรียบมนั และขนาดทแ่ี นน) อนตามคำพกิ ัด

สลกั เดือยแบบตา, งๆ

วิชา : การออกแบบแมพ, ิมพโ. ลหะ ใบเน้อื หา
หนว, ยการเรยี นท่ึ 9 : ชิ้นสว, นมาตรฐานงานแม,พพิ มโ. ลหะ 20 /58

สลกั เดือยแบง, ไดC 2 ชนิด คอื
1. สลกั เดือยเรยี ว (Taper Dowel Pin)
สลักเดือยแบบนี้เรียวตลอดความยาว ส)วนมากมีอัตราเรียว 1:50 เปIนสลักเดือยท่ีเหมาะกับการใชL

กำหนดตำแหน)งแม)พิมพ5ที่มีอายุการใชLงานยาวๆ มีความแม)นยำสูง เช)น ±0.002 มม. ถอดใส)ไดLหลายครั้งโดยยังคงมีความ
แม)นยำเชน) เดิม

2. สลกั เดือยแบบตรง (Straight Dowel Pin)
ใชLกับแม)พิมพ5ท่ีมีอายุการใชLงานไม)มาก เปIนแม)พิมพ5ท่ัวๆไป ถอดประกอบบ)อยๆ จะหลวม ตLองเปลี่ยน

ขนาดใหLโตขึ้น เพราะเปIนการสวมอัด แบบตรงนี้มี 2 ชนิด คือ แบบแท)งตัน เหมาะกับรูกำหนดตำแหน)งที่เจาะทะลุ กับแบบ
แท)งตันมีรูเกลียวตรงกลาง เหมาะกับรูกำหนดตำแหน)งท่ีไม)เจาะทะลุเปIนรูบอด (Blind Hole) รูเกลียวในสลักมีไวLใส)เกลียว
เพื่อดึงสลักเดือยออก นอกจากน้ีดLานขLางของสลักเดือยจะถูกเฉือนดLานขLางตลอดแนว เพื่อเปIนช)องระบายอากาศในการถอด
ใส)

การเลือกใชLสลักเดือย โดยทั่ว ๆ ไปสลักเดือย จะใชLกำหนดตำแหน)งของช้ินส)วน 2 ชิ้น ดังน้ัน ครึ่งหนึ่งของ
ความยาวจะถูกฝ7งอยู)ในชิ้นส)วนแต)ละชิ้น และควรเลือกใชLความยาวของสลักเดือย ใหLมีความยาวประมาณ 4 เท)าของความ
ยาวเสLนผ)าศูนย5กลางเปIนอย)างนLอย จึงจะเกิดประสิทธิภาพมากที่สุดคือ ไม)ยาวเกินไปและส้ันเกินไป เพราะ 2 เท)าของ
เสLนผ)าศูนย5กลางจะถูกฝ7งอยู)ในแต)ละชิ้นส)วน รูที่จะใส)สลักเดือยจะตLองมีความเรียบ และขนาดพิกัดเหมาะสม กับขนาดพิกัด
ของสลักเดือย ในค)าพิกัดของการสวมอัด โดยทั่วๆ ไป H7 สำหรับรู ซ่ึงก็จะใชLรีมเมอร5มาตรฐานในการรีมรูใหLไดLตามพิกัด H7
และ m6 สำหรบั สลักเดอื ย ซ่งึ ผูLผลิตจะทำกาผลิตและควบคมุ ใหLไดขL นาดตามพิกัด m6 อย)ูแลวL

1.1.10 สตริปเปอร.โบลท. (Stripper Bolt)
สตริปเปอร5โบลท5 คือ โบลท5ที่ใชLยึดแผ)นสตริปเปอร5 หรือ แผ)นปลดงาน ติดเปIนชุดเดียวกับอัพเปอร5ชู (Upper

Shoe) หรือโลเวอร5ชู (Lower Shoe) แต)สามารถใหLแผ)นสตริปเบอร5น้ันเคล่ือนที่ไดLเพื่อยุบตัวและปลดงานออก ปกติจะมี
รูปร)างเปIนโบลท5ที่ลำตัวโตกว)าส)วนเกลียว ต้ังแต) 1.5 มม. ถึง 4 มม. ส)วนหัวเปIนหัวแบบสกรูหกเหล่ียมหัวจมแต)ความหนา
ของหัวจะนLอยกว)า ลำตัวของสตริปเปอร5โบลท5จะเปIนผิวเจียรนัย โดยใชLพิกัดงานสวม e9 หัวชุบรมดำ การเรียกขนาดจะ
เรยี กตามขนาดเสLนผา) นศนู ยก5 ลางและความยาวของลำตวั ของสตรปิ เปอรโ5 บลทส5 ตรปิ เปอร5โบลท5 มหี ลายแบบ ไดLแก)

1. สตรปิ เปอร5โบลท5แบบเกลยี วตวั ผูL (Stripper Bolt – Male Screw type)

สตรปิ เปอรโ. บลท. แบบเกลียวตวั ผCู

วชิ า : การออกแบบแม,พิมพโ. ลหะ ใบเน้อื หา
หนว, ยการเรียนทึ่ 9 : ชิ้นสว, นมาตรฐานงานแมพ, ิพม.โลหะ 21 /58

2. สตริปเปอรโ5 บลท5 แบบเกลยี วตวั เมยี (Stripper Bolt – Female Screw type)

สตริปเปอรโ. บลท. แบบเกลยี วตวั เมยี
3. สตรปิ เปอร5โบลทแ5 บบปลอก (Stripper Bolt – Bushing Type)

สตริปเปอร.โบลทแ. บบปลอก
ตวั อย,างการใชงC านสตริปเปอร.โปลท.แบบตา, งๆ

การใชCงานสตรปิ เปอร.โบลท. แบบตา, งๆ

วิชา : การออกแบบแมพ, มิ พโ. ลหะ ใบเน้อื หา
หน,วยการเรียนทึ่ 9 : ชิ้นส,วนมาตรฐานงานแมพ, พิ ม.โลหะ 22 /58

คำอธบิ าย
- รูป ก.) และ ข.) เปIนตัวอย)างการใชLงานของสตริปเปอร5โบลท5แบบเกลียวตัวผLู โดยท่ีรูป ก.) สามารถ

ปรับความยาว L ของสตริปเปอร5โบลท5 ไดLละเอียดถึงขนาด 0.1 มม. โดยใชLชิม (Shim) รูปวงแหวนรองใตLหัวสตริปเปอร5โบลท5
ส)วนรูป ข.) จะใชLแหวนรอง (Spacer) รองท่ีใตLหัวสตริปเปอร5โบลท5เมื่อมีการเจียรนัยพั้นช5ใหLส้ันลง ในรูป ก.) ก็ใชLชิมรอง ใน
รูป ข.) ก็เปลี่ยนแหวนรองใหม) ความหนาของชิม แต)มีขLอเสียคือ สปริงจะถูกกดมากข้ึนเรื่อยๆ การติดต้ังสปริงสวมอย)ูกับตัว
สตริปเปอรโ5 บลท5

- รูปที่ ค.) ง.) และ จ.) เปIนตัวอย)างการใชLงานสตริปเปอร5โบลท5แบบปลอกโดยที่รูป ค.) การปรับแต)งทำไดL
โดยการเจียรลดความสูงของปลอกลง ติดต้ังสปริงสวมอย)ูกับปลอก และสปริงจะถูกกดมากขึ้นเร่ือยๆ ในรูป ง.) ติดต้ังสปริง
สวมอย)ูกับหัวของสตริปเปอร5โบลท5 ในอัพเปอร5ชู การปรับแต)งก็เช)นเดียวกันกับรูป ค.) แต)สปริงจะมีระยะทำงานกดเท)าเดิม
รูป จ.) ก็เช)นเดยี วกันกับรูปที่ ง.) แต)สปริงไมไ) ดLสวมอยู)กับหวั สตริปเปอร5โบลท5

- รูป ฉ.) เปIนตัวอย)างการใชLงานสตริปเปอร5แบบเกลียวตัวเมีย ติดต้ังสปริงท่ีอัพเปอร5ชู แบบน้ีสตริปเปอร5
เพลทสามารถถอดไดงL )าย โดยไมต) อL งถอดสปริง

1.1.11 ตัวยกและนำแผน, งาน (Guide Lifter Set)
ตัวยกและนำแผ)นงาน เปIนช้ินส)วนมาตรฐานท่ีใชLงานมากในแม)พิมพ5ต)อเน่ือง (Progressive Die) ทำหนLาที่เปIน

ตัวยกและนำทางแผ)นงาน (Stock Strip) ในจังหวะปŽอนแผ)นชิ้นงาน เพื่อไม)ใหLแผ)นช้ินงานขูดกับผิวหนLาดายซึ่งอาจทำความ
เสียหายใหLกับผิวหนLาดายและคมตัดไดL โดยเฉพาะอย)างยิ่งในงานป78มต)อเนื่องท่ีมีการข้ึนรูปหรือพับ ยิ่งจำเปIนตLองใชLตัวยกและ
นำแผน) ชิน้ งาน

ผLผู ลิตชน้ิ ส)วนมาตรฐานมีการออกแบบและผลิต ตัวยกและนำแผน) ช้นิ งานไวหL ลากหลายรูปแบบ

ตวั ยกและนำแผน, ช้นิ งานแบบตา, งๆ

วิชา : การออกแบบแมพ, มิ พโ. ลหะ ใบเน้ือหา
หนว, ยการเรยี นทึ่ 9 : ชิน้ ส,วนมาตรฐานงานแมพ, พิ ม.โลหะ 23 /58

และขออธบิ ายเพิ่มเติม โดยใชตL ัวอย)างตัวยกและนำแผ)นงาน บางแบบประกอบคำอธิบาย

ตวั ยกและนำแผ,นงาน แบบธรรมดา
จะประกอบดLวยตัวยกและนำแผ)นช้ินงาน สปริงลวดกลม และ สกรูปล๊ัก ตัวยกและนำแผ)นชิ้นงานจะทำจาก
เหล็กคาร5บอน ปกติจะเปIนเกรด SK-4 มาตรฐาน JIS และชุบแข็งทั้งตัวที่ความแข็งประมาณ 53-53 HRC แลLวมีการอบอ)อนที่
หัว หรือบ)าใหLความแข็งลดลงหรือไม)เกิน 45 HRC เพ่ือไม)ใหLเปราะจนเกินไป ขนาดลำตัวของตัวยกและนำแผ)นชิ้นงาน จะมี
ขนาดต)างๆ ที่สอดคลLองกับขนาดของรีมเมอร5และใชLพิกัดงานสวม g6 คือ งานสวมนำเล่ือนท่ีมีความเที่ยงตรง ผิวสำเร็จระดับ
เจียรนัย ยกเวLนรองนำจะมคี ุณภาพผิวสำเรจ็ ระดับแมชชีนน่งิ ละเอยี ด
1.1.12 สโตรกเอน็ ท.บลอ็ ก (Stroke end Block)
เปIนตัวกำหนดตำแหน)งการขบกันของพั้นช5และดาย หรือกำหนดตำแหน)งความลึกของการข้ึนรูป สโครกเอ็นท5
บล¦อกมีรูปร)างเปIนแท)งเหล็กทรงกระบอก ปกติทำจากเหล็กเครื่องมือผสม (Alloy Tool Steel) ชุบแข็งมีค)าระหว)าง 54-58
HRC

สโตรกเอ็นท.บล็อก

สโตรกเอ็นท.บลŠอก แบบมแี ผน, รองเก็บแม,พิมพ.

วิชา : การออกแบบแม,พิมพโ. ลหะ ใบเน้ือหา
หนว, ยการเรยี นท่ึ 9 : ชิ้นส,วนมาตรฐานงานแม,พิพม.โลหะ 24 /58

สโตรกเอ็นท5บล็อกจะทำใหLง)ายและรวดเร็วในการติดต้ังแม)พิมพ5 โดยการตรวจสอบการสัมผัสกันของสโตรก
เอ็นท5บล¦อกเพียงเล็กนLอย ก็ถือว)าการปรับต้ังตำแหน)งของแม)พิมพ5ถูกตLองสามารถใชLงานไดLแลLว ซึ่งเปIนไปตามเง่ือนไขของการ
สรLางแม)พมิ พ5 หรอื การผลิต

แต)สำหรับแบบท่ีมีแผ)นรอง เพื่อเก็บแม)พิมพ5น้ัน จะตLองระมัดระวัง ลืมถอดแผ)นรองออก โดยมีการแนะนำใหLทำ
สีของแผ)นรองใหLตา) งจากสโตรกเอ็นทบ5 ล¦อก เพื่อเปIนจดุ สังเกตไดLง)าย

1.1.13 แผ,นสำเร็จ (Finished Pilate)
แผ)นสำเร็จ คือ เหล็กแผ)นท่ีใชLสำหรับทำแม)พิมพ5 ซึ่งมีหลายชนิดของเหล็กซึ่งก็ข้ึนอย)ูกับว)าจะใชLทำชิ้นส)วนใด

ของแม)พิมพ5 มตี งั้ แต)เหลก็ เหนียว เหล็กคาร5บอน เหล็กเครือ่ งมอื มหี ลายขนาดใหLเลอื กไดตL ามความตอL งการ

เหล็กแผ,นสำเรจ็

แผ)นสำเร็จจะผ)านการแมชชีนมาอย)างเที่ยงตรง ทั้งความขนานของผิวหนLา และความฉากของมุม คุณภาพผิว
สำเร็จของผิวหนาL มีท้ังเจยี รนยั และผิวกดั เรียบ มมี ุมฉากอLางอิงเพื่อการอาL งอิงของเคร่อื งจักรซีเอน็ ซีชดั เจน

ในเรื่องขนาดผูLผลิตช้ินส)วนมาตรฐาน จะกำหนดขนาดมาตรฐานข้ึนมาโดยใหLมีความสอดคลLองกับการนำไปใชL
ร)วมกับช้ินส)วนมาตรฐานอ่ืนๆ เช)น การกำหนดขนาดกวLางยาวของแผ)นสำเร็จ ก็จะกำหนดใหLสอดคลLองกับพื้นที่ใชLงานของ
ดายเซ็ทร)ุนต)างๆ ส)วนการกำหนดความหนาก็จะสอดคลLองกับบัทท)อนดายและพั้นช5เจาะ ดังน้ันการนำไปใชLงานจึงทำใหLมี
ความสอดคลLองลงตวั เกิดความสะดวกรวดเร็วในการทำแมพ) มิ พ5 และไดแL มพ) ิมพท5 ่ีมีความเท่ยี งตรงสูง

1.2 การเปดL ตารางช้ินส=วนมาตรฐานของแมพ= ิมพปC ENมโลหะ

หลังจากไดLทำความรLูจักกับชิ้นส)วนมาตรฐานของแม)พิมพ5ป87มโลหะไปแลLวบางส)วน ในหัวขLอต)อไปนี้ก็จะอธิบายแนว
ทางการเป@ดตารางชน้ิ สว) นมาตรฐานเหลา) น้นั โดยอLางองิ จากแคLตตาลอ็ ก ของผLูผลิต เพือ่ ใหเL กดิ ความเขาL ใจในการเลือกใชL

1.2.1 ดายเซท็ (Die Set)
จริง ๆ แลLวดายเซ็ทจะถูกเลือกต้ังแต)ข้ันตอนการออกแบบโครงสรLางแม)พิมพ5หลังจากท่ีไดLรูปร)างและขนาดของ

ดายเพลท ซึ่งก็คือการพิจารณาถึงพ้ืนที่ท่ีตLองการใชLงานในเบ้ืองตLน ส่ิงที่ควรพิจารณาต)อ คือ การปŽอนแผ)นช้ินงาน (Strip)

วชิ า : การออกแบบแม,พมิ พโ. ลหะ ใบเนอ้ื หา
หน,วยการเรยี นท่ึ 9 : ชิ้นส,วนมาตรฐานงานแมพ, พิ มโ. ลหะ 25 /58

ซ่ึงจะเปIนสิ่งหนึ่งที่จะกำหนดรูปที่แบบของดายเซ็ท การติดต้ังแม)พิมพ5เขLากับเคร่ืองเพรส เปIนสิ่งหนึ่งในการกำหนดขนาดของ
ดายเซ็ท เพราะบางครั้งเคร่ืองเพรสอาจจะมีรูท่ีโบล5สเตอร5เพลท ความสูงป@ดของแม)พิมพ5 (Shut Height) ก็ตLองพิจารณา
ร)วมกับความสูงของไกด5พินของดายเซ็ท จะตLองไม)ทำใหLไกด5พินสูงกว)าผิวบนของอัพเปอร5ชูในขณะทำงานท่ีจุดต่ำสุด หรือถLา
สูงกวา) กจ็ ะตอL งดแู ลเรือ่ งความปลอดภยั ของแรมของเครอ่ื งเพรสดLวย

ต)อไปเปIนการยกตัวอย)างตารางมาตรฐานของดายเซ็ท แบบแบคโพส (Back Post) ของผLูผลิตรายหน่ึง ซ่ึงเปIนดาย
เซท็ แบบทำจากเหล็กหล)อ ใชLสัญลกั ษณ5 FB

ตารางดายเซท็ เหล็กหลอ, แบบแบคโพส
ตารางรปู ท่แี บบไกดพ. ินและไกด.บชุ ของดายเซท็

วิชา : การออกแบบแมพ, มิ พ.โลหะ ใบเนื้อหา
หนว, ยการเรยี นท่ึ 9 : ชน้ิ สว, นมาตรฐานงานแม,พิพม.โลหะ 26 /58

จากตารางจะเห็นไดLว)าไกด5พินและไกด5บุชของดายเซ็ทยังมีไดLอีกหลายรูปแบบ ซ่ึงในแคLตตาล็อก ของผูLผลิตก็จะมี
คำแนะนำอธิบาย เพ่ือใหLผLูใชLพิจารณาประกอบการเลือกใชL นอกจากน้ีรูปแบบของไกด5พิน และไกด5บุชก็เปIนส)วนท่ีกำหนด
ราคาของดายเซท็ ดวL ย

1.2.2 พน้ั ชเ. จาะ (Perforator – Type Punch)
รูปร)างปลายพ้ันช5เจาะ นอกจากกลมแลLวผLูผลิตยังไดLจัดทำรูปร)างมาตรฐานอื่น ใหLเลือกใชLโดยกำหนดสัญลักษณ5เปIน

ตัวอกั ษรกำกบั รูปร)างตา) ง ๆ เหลา) น้นั และท่ีหัวพนั้ ชก5 ็จะมกี ารเจียรนัยเรยี บ เพ่ือใส)ลม่ิ กนั หมุน
สงิ่ ที่พิจารณาในการเลือกพั้นช.เจาะไดCแก,
- ขนาดรูเจาะ ซึ่งเท)ากับขนาดปลายพ้ันช5 (P) ซ่ึงผูLผลิตจะกำหนดเปIนช)วงๆ และมีความสัมพันธ5กับขนาด

ลำตวั ของพน้ั ช5
- ความยาวของพ้ันช5 ก็จะมีการทำเปIนขนาดมาตรฐานไวLเช)น 40, 50, 60, 70 เปIนตLน ซ่ึงก็สามารถ

เลอื กใชLไดตL ามความเหมาะสมกบั โครงสราL งแมพ) มิ พ5ทีไ่ ดLรา) งแบบไวL
- ความยาวช)วงขนาดปลายพั้นช5 (B) มีมาตรฐานเปIน 3 กล)ุม คือ S (short) มีค)า B= 8, 13 และ 19 มม. L

(Long) มีคา) B= 13, 19 และ 25 มม. และ X (Extra long) มคี )า B= 19, 25, 30 และ 40 มม.

ตาราง พั้นชก. ลมหวั ตรงปลายลดการเลือกรูปทแ่ี บบ

วชิ า : การออกแบบแมพ, มิ พโ. ลหะ ใบเนอ้ื หา
หนว, ยการเรียนทึ่ 9 : ชิน้ สว, นมาตรฐานงานแม,พพิ มโ. ลหะ 27 /58

ตาราง พน้ั ชก. ลมหัวตรงปลายลดการเลอื กขนาด
รปู แบบกำหนดรหสั เพือ่ การส่งั ซ้อื พนั้ ช5เจาะของผLผู ลติ รายหนึ่ง

ตัวอย,าง A-PHDL 13-80-P10.50-W7.34
คำอธบิ าย
– A-PH เปIนพ้ันช5เจาะชนิดความเที่ยงตรงสูง พิกัดที่ดLามพั้นช5 + 0.005 มม. ทำจากวัสดุ Powdered

high-speed Steel ความแขง็ 64-67 HRC
- D รูปรา) งของรูเจาะ หรือ ปลายพั้นช5เปIนแบบ D (รปู ส่ีเหลยี่ มผนื ผาL )
- L ความยาวชว) งปลายพ้นั ช5 (B) แบบ Long (ตามตาราง D=13 มม, B=19 มม.)
- 13 ขนาดเสนL ผ)านศูนยก5 ลางตวั พ้นั ช5 (D) 13 มม. (+0.005 มม)
- 80 ความยาวพ้นั ช5ท้ังหมด 80 มม.
- P10.50 คอื คา) P หรือ ความยาวของรปู รา) งปลายพน้ั ช5 = 10.50 มม.
- W 7.34 คอื ค)า W หรือ ความกวLางของรปู รา) งปลายพ้นั ช5 = 7.34 มม.

วชิ า : การออกแบบแม,พมิ พโ. ลหะ ใบเนอื้ หา
หน,วยการเรยี นท่ึ 9 : ชน้ิ สว, นมาตรฐานงานแม,พพิ ม.โลหะ 28 /58

คำแนะนำการใชCพน้ั ชเ. จาะของผผูC ลิต
การประกอบพน้ั ช.เจาะ

การประกอบพั้นช.เจาะแบบต,างๆ

วชิ า : การออกแบบแม,พมิ พ.โลหะ ใบเนื้อหา
หน,วยการเรียนท่ึ 9 : ช้นิ ส,วนมาตรฐานงานแมพ, ิพมโ. ลหะ 29 /58

Category How to fix Notes
a การยึดบนหน,าแปลน การรักษาตำแหนง4 และความฉากของพน้ั ช@ แบบมาตรฐานสำ หรับพน้ั ชก@ ลม แบบน้ี
ข้นึ อยู4กบั สว4 นลำ ตวั , และสว4 นบา4 จะชว4 ย พั้นช@จะไม4หลดุ ออกอยา4 งแน4นอน
b หนา, แปลน (การกำหนด ปEองกนั ไมใ4 ห,พั้นชห@ ลดุ
ตำแหน4งดว, ยสว4 นตดั ) การรักษาตำแหน4งและความฉากของพ้ันช@ ตำแหนง4 ขนึ้ กับ Segmental Shank ทส่ี อดเข,า
ขน้ึ อยูก4 ับสว4 นลำ ตวั , และสว4 นบ4าจะช4วย กบั รทู ขี่ ้นึ รปู ด,วย WEDM
c การกำหนดตำแหน4งดว, ยโด ปEองกนั ไม4ให,พัน้ ชห@ ลดุ
เวลพิน ความถกู ตอ, งของตำแหนง4 จะขึ้นกับโดเวลพนิ , เนอ่ื งจากรูโดเวลเกิดขนึ้ จากกระบวนการ NC
และส4วนบา4 จะช4วยปอE งกนั ไม4ให,พนั้ ช@หลดุ การกำหนดตำแหน4งจึงทำได,งา4 ย วิธนี ม้ี ักใชก, ับ
d การยดึ ด,วยพนิ สำหรับปรบั แมพ4 ิมพ@ในอตุ สาหกรรมรถยนต@
การรักษาตำแหน4งและความฉากของพั้นช@ การเปลีย่ นพ้นั ช@จึงทำไดง, า4 ย
e ก า ร ยึ ด ด, ว ย โ บ ล ท@ ขนึ้ อย4ูกบั สว4 นลำตัว,และสว4 นบ4าท่ียึดดว, ยสกรูจะ
(เกลยี ว) ชว4 ยปอE งกันไม4ให,พั้นช@หลดุ วธิ นี ที้ ำให,มั่นใจว4าจะรักษาความถูกต,อง
การรกั ษาตำแหน4งและความฉากของพ้นั ช@ ของตำแหน4ง และพ้ันชจ@ ะไมห4 ลุดออกแต4
f การยึดดว, ยแหวนล็อค ขน้ึ อยก4ู บั ส4วนลำตัว, และพ้ันช@เพลท, และการ ไมเ4 หมาะสำหรบั พัน้ ชแ@ บบบาง และการเจาะรู
ยึดด,วยสกรจู ะชว4 ยปอE งกันไม4ให,พั้นชห@ ลดุ เพลทหนา
g การยดึ ดว, ยโฮลเดอร@ วธิ ีนที้ ำใหส, ามารถติดต้ังและเปลี่ยนพั้นช@ไดง, 4าย
ยดึ ร4องของพัน้ ชไ@ ว,ดว, ยแหวนล็อค มกั ใช,สำหรบั พรีซชิ ั่นดายท่อี ย4บู นแผ4น
h บอล ล็อค สตรปิ เปอร@
ขันสกรลู อ็ คบา4 ของพนั้ ชเ@ ขา, กบั โฮลเดอร@ การเปลย่ี นพัน้ ชท@ ำไดง, 4าย มกั ใช,ในกรณที ่ี
Clearance ระหวา4 งแผน4 ยึดพ้ันช@กับสตรปิ เปอร@
พ้นั ชถ@ ูกลอ็ คตำแหน4งด,วยลกู บอล มีนอ, ย
(ซง่ึ ทำจากเหล็กและอยภ4ู ายในรีเทนเนอร)@ การตดิ ตงั้ และถอดพ้ันช@สามารถกระทำได,
อย4างรวดเร็ว โดยการดนั ลกู เหล็กขึ้นดว, ยพนิ
มักใช,กบั แม4พมิ พ@ในอุตสาหกรรมรถยนต@

i ก า ร ทํ า เ ท เ ป อ ร@ เ พื่ อปE ส4วนท่ีเปqนเทเปอรจ@ ะช4วยปEองกนั ไมใ4 หพ, น้ั ช@ ค4าใชจ, า4 ยจะลดลงเนอื่ งจากบ4าทำขึ้นโดยใช,
เฮดเดอร@ซ่ึงเปqนอุปกรณ@สำหรบั พ้นั ชท@ มี่ ี
องกันไม4ให,พน้ั ช@หลดุ หลดุ ออก เสน, ผา4 ศูนย@กลางขนาดเลก็
ออก
แหวนชว4 ยให,เทเปอรเ@ ฮดพนั้ ช@ แบบหวั โต
j เทเปอร@ + แหวน หนนุ สว4 นเทเปอรด@ ว, ยแหวนทท่ี ำไวเ, ฉพาะ สามารถตดิ ต้งั ได,ง4ายข้ึน

วชิ า : การออกแบบแมพ, ิมพโ. ลหะ ใบเนอ้ื หา
หนว, ยการเรียนทึ่ 9 : ชิ้นสว, นมาตรฐานงานแม,พิพมโ. ลหะ 30 /58

การยดึ พน้ั ช.
• สัมพันธ5กับพ้ันช5เพลท: (รูป ก.) วิธีน้ีเปIนวิธีท่ีนิยมใชLกันมากที่สุด (วิธีนี้จะประกอบพั้นช5เขLากับพ้ันช5เพลท

ดLวยวิธีการสวมอัด) เพราะง)ายในการผลิตแม)พิมพ5, แต)ไม)เหมาะกับพั้นช5และดายท่ีตLองการความเท่ียงตรงสูงๆ (Clearance
ระหวา) งพน้ั ช5และดายนอL ยๆ) เพราะจะมีป7ญหาในเร่อื งของการรว) มศนู ย5ของพน้ั ซ5และดาย

• สัมพันธ5กับสตริปเปอร5เพลท: (รูป ข.) วิธีนี้โดยมากใชLกับแม)พิมพ5แบบเที่ยงตรงสูงๆ (Clearance ระหว)าง
พ้ันช5และดายนLอยๆ) เพราะส)วนปลายของพั้นช5จะถูกไกด5หรือประคองดLวยสตริปเปอร5เพลท ซ่ึงจะช)วยลดความผิดพลาดเร่ือง
ความแม)นยำลงไดL (แต)วิธีน้ีหาL มประกอบพ้ันช5เขLากบั พั้นซเ5 พลทดวL ยวิธกี ารสวมอัด

การปรับแต,งพัน้ ช.

การปรบั แตง, พ้นั ช.แบบตา, งๆ

1.2.3 ไพลอC ตพั้นช. (Pilot Punch)
ส่งิ ท่พี จิ ารณาในการเลอื กไพลอL ตพั้นช5 ไดแL ก)
- ขนาดของเสLนผ)านศูนย5กลางนำ (P) ซึ่งผูLผลิตจะกำหนดเปIนช)วงๆ มีค)าขนาดเพิ่มข้ึนในแต)ละช)วงไดLทีละ

0.01 มม. เม่ือขนาดของผLูเลือกใชLอย)ูช)วงใดก็จะสามารถพิจารณาค)าต)างๆ จากตารางไดLเช)น ขนาดตัวไพลLอต (D) ขนาดหัวไพ
ลอL ต (H) เปIนตนL

- รูปร)างของปลายจมูกไพลอL ตพ้ันช5 ส)วนใหญจ) ะมี 2 รปู รา) ง คอื แบบหัวกระสนุ และแบบกรวยปลายตัด
- ความยาวของไพลLอตพั้นช5 (L) ซึ่งผLูผลิตไดLทำค)ามาตรฐานไวL ไดLแก) 42, 52, 62, 72, 82, 92 และ 102
มม. (ยาวขนึ้ ตามขนาดของ P และ D)
- ความยาวของช)วงปลายไพลLอต (B) มีมาตรฐานเปIน 3 กล)ุม คือ S (Short) มีค)า B=10, 15 และ 21 มม.
L (Long) มีคา) B=15,21 และ 27 มม. และ X (Extra long) มคี า) B=21, 27, 32 และ 42 มม.

วชิ า : การออกแบบแม,พิมพโ. ลหะ ใบเนือ้ หา
หน,วยการเรยี นท่ึ 9 : ชิ้นสว, นมาตรฐานงานแมพ, ิพมโ. ลหะ 31 /58

ตารางไพลอC ตพ้ันช. การเลือกรูปที่ร,าง

ตารางไพลCอตพ้ันชก. ารเลือกขนาด

วิชา : การออกแบบแม,พมิ พ.โลหะ ใบเนื้อหา
หนว, ยการเรียนท่ึ 9 : ช้นิ ส,วนมาตรฐานงานแมพ, พิ มโ. ลหะ 32 /58

รูปแบบการกำหนดรหสั เพื่อการส่ังซ้ือ ไพลLอตพั้นช5 ของผLูผลติ รายหน่ึง

ตัวอยา, ง A-STAS8-82-P5.02
คำอธบิ าย
- A-STAS8 เปIนไพลLอตพั้นช5แบบความเที่ยงตรงสูง รูปร)างปลายจมูกแบบหัวกระสุน ทำจากวัสดุ

SKD-11 ความแข็ง 60-63 HRC ขนาดตัวไพลLอตพ้ันช5 8 มม. มีพิกัดความเผ่ือ +0.005 มม. ความยาวช)วงปลายไพลLอตแบบ
S ตามตารางมีค)า B= 15 มม.

- 82 คือ ความยาวไพลLอตพ้ันช5 82 มม.
- P5.02 คอื คา) P หรอื ขนาดของไพลLอต = 5.02 มม.
1.2.4 บทั ท,อนดาย (Button Die)
สง่ิ ท่คี วรพจิ ารณาในการเลอื กใชLบัทท)อนดาย
- ขนาดรูดาย ซึ่งพจิ ารณาจาก ขนาดของพนั้ ช5เจาะ และเคลียแรนL ซต5 ัดทเี่ หมาะสม
- ขนาดเสLนผ)านศูนย5กลางภายนอกของบัทท)อนดาย (D) ซ่ึงพิจารณาจากขนาดรูดายและวัสดุช้ินงาน ซึ่งถLา
ขนาด D มากเกินไป กจ็ ะทำใหสL น้ิ เปลืองและมีป7ญหาในการแมชชนี ดายเพลท แตถ) Lาขนาด
D นLอยเกินไป ก็จะทำใหLบทั ทอ) นดายไมแ) ขง็ แรง และอาจเกิดการแตกเสียหายไดงL า) ยในการใชLงาน เกิด
ความส้ินเปลอื งในภายหลังมากกว)าการประหยดั ไดใL นคร้ังแรก
- รูปแบบของบัทท)อนดาย จะเปIนแบบมีบ)า หรือแบบตรง ข้ึนอย)ูกับ การออกแบบและวิธีการประกอบ
ปรับแต)ง
- ความหนาของบัททอ) นดาย ขึ้นอยกู) ับการออกแบบโครงสรLางของดายเพลทและแมพ) มิ พ5

วชิ า : การออกแบบแม,พมิ พ.โลหะ ใบเนอื้ หา
หนว, ยการเรยี นทึ่ 9 : ช้ินสว, นมาตรฐานงานแม,พิพม.โลหะ 33 /58

ตารางบัททอ, นดายแบบมีบ,า
ตารางบทั ท,อนดายแบบมบี ,า การเลือกขนาด

วิชา : การออกแบบแม,พิมพ.โลหะ ใบเนอ้ื หา
หน,วยการเรยี นท่ึ 9 : ช้ินส,วนมาตรฐานงานแม,พิพม.โลหะ 34 /58

รปู แบบการกำหนดรหสั เพ่อื การสง่ั ซอื้ บทั ท)อนดายของผLผู ลิตรายหน่งึ

ตัวอย,าง EMHD 13-30-P7.10
คำอธบิ าย
- EMHD 13 คอื บทั ท)อนดายชนดิ มีบา) แบบประหยัด (Economy type) รดู ายกลมทำ

จากวัสดุ SKD-11 ความแขง็ 60-63 HRC ขนาดเสนL ผ)านศูนยก5 ลางภายนอก (D) =13 มม.
- 30 คือ ความสูงของบทั ทอ) นดาย 30 มม.
- P7.10 คอื ขนาดรูดาย = 7.10 มม.

คำแนะนำการใชบC ทั ทอ, นดายของผCูผลติ

การประกอบบัทท,อนดาย

วิชา : การออกแบบแม,พิมพ.โลหะ ใบเนื้อหา
หน,วยการเรียนท่ึ 9 : ชนิ้ ส,วนมาตรฐานงานแมพ, พิ มโ. ลหะ 35 /58

การปรับแต,งบัททอ, นดาย
1.2.5 ชดุ ยึดพ้นั ช.เจาะและบทั ท,อนดาย (Punch & Die Retainer)

ชุดยึดพั้นช5เจาะและบัทท)อนดาย ขอเรียกง)ายๆว)า รีเทนเนอร5 (Retainer) และสิ่งท่ีพิจารณาในการเลือกใชL
ไดLแก)

- วิธีการในการกำหนดตำแหน)งเม่ือประกอบชุดรีเทนเนอร5พรLอมกับพ้ันช5หรือดาย เขLากับพ้ันช5เพลท หรือ
ดายเพลท ซ่ึงก็มี 2 แนวทาง คือ วิธีการใชLเคร่ืองซีเอ็นซี เจาะกำหนดตำแหน)งของโดเวลพินเลย กับวิธีการใชLเครื่องจักร
ธรรมดาเจาะร)วมภายหลงั การประกอบทดลองแลLว

- ขนาดตัวพนั้ ช5 และขนาดบทั ทอ) นดาย
- รูปแบบของรเู จาะ จะเปนI รกู ลม หรือ รูรปู รา) งอืน่ ๆ

ตารางรีเทนเนอร. สำหรบั กระบวนการ ซเี อน็ ซี

วชิ า : การออกแบบแมพ, ิมพ.โลหะ ใบเน้ือหา
หนว, ยการเรียนท่ึ 9 : ช้นิ ส,วนมาตรฐานงานแม,พิพมโ. ลหะ 36 /58

ตารางรเี ทนเนอร. สำหรบั กระบวนการ ซีเอ็นซี (ตอ, )

สำหรับผูผL ลติ รายนจ้ี ะมกี ารจัดเปนI ชุดไวL โดยชนิ้ สว) นของรีเทนเนอร5 มี 5 ชิน้ ส)วนหลัก คอื
1. รีเทนเนอร5 ซง่ึ ทำจากวัสดุ เหล็กคารบ5 อน S45C และชุบผวิ ดำ (Fe3O4)
2. แผ)นรองหลงั (Back plate) ซึ่งทำจากวสั ดเุ หล็กเครื่องมอื SK3 ความแข็ง 56-60 HRC
3. สกรหู กเหลยี่ มหวั จม
4. โดเวลพนิ
5. สกรูปล๊ัก

รูปแบบการกำหนดรหัสเพื่อการส่ังซื้อน้ัน รหัสแต)ละตัวก็จะเปIนตัวกำหนดชุดของรีเทนเนอร5 เช)น SP-APS ก็
จะเปIนชดุ รเี ทนเนอร5สำหรบั พน้ั ช5หรอื บทั ทอ) นดายรูกลม และจะประกอบดLวยชิ้นสว) นทง้ั 5 ครบชุด

การกำหนดรหัสก็คือ SP-APS 13 หมายถึง ชุดรีเทนเนอร5สำหรับตัวพ้ันช5 หรือ บัทท)อนดายขนาด 13 มม. แต)
ถาL หากตLองการเฉพาะตวั รเี ทนเนอร5 สำหรับยึดพ้ันช5ขนาดตวั 13 มม. กต็ อL งกำหนดรหัสเปนI SP-ASN 13

วชิ า : การออกแบบแมพ, มิ พ.โลหะ ใบเนอ้ื หา
หนว, ยการเรียนทึ่ 9 : ชิน้ ส,วนมาตรฐานงานแม,พิพมโ. ลหะ 37 /58

1.2.6 คอยล.สปรงิ (Coil Spring)

ตารางคอยลส. ปรงิ การเลอื กชนดิ เบอื้ งตนC
ตารางน้ีจะอธิบายถึงสปริงชนิดต)างๆ ตั้งแต) ชนิดแรงเบาพิเศษ จนถึงชนิดแรงมากพิเศษ และใชLกับความเร็วสูง
พรLอมท้ังใหLขLอมูลเบ้ืองตLน เช)น ใหLไปดูรายละเอียดของแต)ละชนิดนั้นที่หนLาไหน มีขนาดเสLนผ)านศูนย5กลางภายนอกต่ำสุด-
สงู สดุ คา) อนุญาตสำหรบั การยุบตวั ท่ี 1 ลLานครั้ง และที่ 300,000 คร้งั และแรงต่ำสดุ -สูงสุด ท่ีจะไดLจากสปริง
ซึ่งจากตารางนี้ก็จะทำใหLเราสามารถพิจารณาไดLในเบื้องตLนแลLวว)าควรเลือกสปริงชนิดใด และเป@ดแคLตตาล็อก
รายละเอยี ดของสปรงิ ชนดิ น้นั ทีห่ นาL ใดวิธีใชแL ละขLอควรระวัง สำหรบั สปรงิ แมพ) มิ พ5

วิชา : การออกแบบแมพ, ิมพโ. ลหะ ใบเนอ้ื หา
หน,วยการเรียนท่ึ 9 : ชนิ้ สว, นมาตรฐานงานแม,พิพมโ. ลหะ 38 /58

ภาพประกอบคำอธบิ าย วธิ ีใชCและขCอควรระวัง สำหรับสปรงิ แมพ, ิมพ.
เพื่อใหLใชLงานสปริงแม)พิมพ5ไดLอย)างปลอดภัยจึงตLองปฏิบัติตามขLอควรระวังต)อไปน้ีอย)างเคร)งครัด รวมท้ัง
ลักษณะการใชงL านที่ควรหลีกเลย่ี งดLวย

1. ใชCงานร,วมกบั สปริงไกด.ทุกครัง้
เม่ือใชLโดยไม)ใชLสปริงไกด5 สปริงแม)พิมพ5อาจโก)งงอกลางแท)งสปริง ซึ่งเปIนเหตุใหLสปริงฉีกขาดไดL

เนื่องจากผิวสัมผัสภายในของส)วนท่ีโคLงงอจะไดLรับความเคLนที่สะสมสูงขึ้น ดังน้ันเพ่ือความแน)ใจ จึงแนะนำใหLใชLสปริงไกด5
โดยการไกดท5 ีร่ ูภายในของสปรงิ (ID) โดยใชเL หลก็ กลม หรอื ไกด5ท่ีเสLนผ)านศนู ย5กลางภายนอก (OD)

โดยทั่วไปประสิทธิภาพสูงสุดในการใชLงานเกิดจากการสอดแกนลงในสปริงแม)พิมพ5จนสุดจากบนลงล)างเพื่อ
เปIน ID ไกด5 (เสLนผ)านศนู ยก5 ลางภายใน)

วชิ า : การออกแบบแมพ, ิมพโ. ลหะ ใบเน้อื หา
หน,วยการเรยี นท่ึ 9 : ชนิ้ ส,วนมาตรฐานงานแม,พพิ ม.โลหะ 39 /58

2. Clearance ระหวา, งสปรงิ ID และแกน
เมื่อ Clearance ระหว)างสปริงและแกนนLอยเกินไป พื้นผิวดLานในคอยล5สปริงอาจจะสัมผัสกับแกนและ

ทำใหLเกิดการขัดสีที่ตำแหน)งน้ันไดL และในที่สุดก็จะทำใหLสปริงฉีกขาดจนสึกหรอ ในทางกลับกันระยะห)างที่มากเกินไปอาจทำ
ใหLคอยลส5 ปรงิ โก)งตวั ไดL แนะนำว)าควรกำหนดเสLนผา) นศนู ยก5 ลางแกนใหเL ล็กกว)า ID ของคอยลส5 ปริงท่ปี ระมาณ 1.00 มม.

เมื่อคอยล5สปริงมีความยาวแบบปรับไดL (เช)น ความยาวแบบปรับไดL ต)อ OD เท)ากับ 4 หรือสูงกว)า) ใหL
กำหนดขนาดสัดสว) นแกน ดังรูป ก.) เพอ่ื ปŽองกนั ไมใ) หผL วิ ภายในคอยล5สปริงสมั ผสั กับแกนขณะโก)งงอ

3. Clearance ระหวา, งสปรงิ OD และชอ, งสปอตเฟส
คอยล5สปริงจะขยายตัวออกดLานนอกเมื่อเกิดการโก)งงอ Clearance ที่นLอยเกินไประหว)างสปริงและช)อง

สปอตเฟส จะทำใหLคอยล5สปริงไม)สามารถขยายตัว และผลของความเคLนท่ีสะสมมากขึ้นอาจทำใหLคอยล5สปริงฉีกขาด แนะนำ
ใหLใชLสปอตเฟสท่ีกำหนดช)องเสLนผ)านศูนย5กลางกวLางกว)า OD คอยล5สปริงประมาณ 1.5 มม. การกำหนดโครงสรLางช)องสปอต
เฟส ดงั แสดงในรูป ก.) เหมาะสำหรบั คอยลส5 ปริงท่มี คี วามยาวแบบปรับไดL

4. เมอื่ ไกดส. ั้นและชอ, งสปอตเฟสตืน้
หากไกด5สั้นเกินไป คอยล5สปริงอาจสัมผัสกับปลายสปริงไกด5เมื่อรับแรงกด แรงเสียดทานที่เกิดขึ้นน้ีอาจ

ทำใหLสปริงแม)พิมพ5ฉีกขาดไดL แนะนำใหLกำหนดไกด5ใหLมีความยาวเกินครึ่งหนึ่งของความสูงเริ่มตLนนอกจากนี้ตLองตรวจสอบใหL
แน)ใจดLวยวา) ไดลL บคมแกนทรี่ ะดับ C3

5. อย,าใชงC านสปรงิ เกินคา, ความเบย่ี งเบนสงู สุด (ขีดจำกดั ท่ี 300,000 ครัง้ ) (หรอื ใชCใกลCคา, โซลดิ ไฮต).
เม่ือมีการใชLงานคอยล5สปริงเกินค)าขีดจำกัดที่ 300,000 ครั้ง พื้นที่หนLาตัดของสปริงจะเริ่มไดLรับความ

เคLนสูงกว)าค)าตามทฤษฎี ซึ่งจะทำใหLคอยล5สปริงฉีกขาดไดL และเม่ือมีการใชLงานคอยล5สปริงใกลLโชลิดไฮต5ขดลวดสปริงที่
ทำงานก็จะยึดเกี่ยวกันทีละนLอย ส)งผลใหLค)าคงท่ีของสปริงเพ่ิมข้ึนและทำใหLเสLนกราฟการรับแรงกดพุ)งขึ้น ดังรูป ข.) ความ
เคLนที่สะสมสูงข้ึนจะทำใหLคอยล5สปริงฉีกขาดไดLนอกจากน้ียังทำใหLเกิดความเครียดข้ึนในเสLนสปริง ดังนั้นอย)าใชLคอยล5สปริง
เกนิ ค)าขีดจำกัด

6. กำหนดระยะยบุ ตัวเรมิ่ ตนC
เม่ือคอยล5สปริงมีท่ีว)างในการเคล่ือนที่ในแนวต้ัง ก็จะไดLรับแรงตกกระทบท่ีทำใหLกลางแท)งสปริงโคLงงอหรือ

โกง) ตวั ไดL การกำหนดระยะยบุ ตวั เริ่มตนL จะช)วยรักษาสภาพส)วนหัวและทLายสปรงิ ใหLคงที่
7. หลีกเลีย่ งเศษวัสดแุ ละสิ่งแปลกปลอมตดิ คCางในสปริง
เศษวัสดุ หรือสิ่งแปลกปลอมท่ีติดอยู)ระหว)างซี่ขดลวดสปริงจะทำใหLส)วนนั้นของคอยล5สปริงหยุดทำงาน

ในสภาพขดลวดที่พรLอมทำงาน และทำใหLขดลวดบริเวณอ่ืนยุบตัวไดL ดังแสดงในรูป ค.) ซ่ึงจะไปลดจำนวนขดลวดท่ีพรLอม
ทำงาน เพ่ิมความเคLนในสปริง และในท่ีสุดก็จะทำใหLสปริงฉีกขาดไดLดังน้ันระมัดระวังอย)าใหLเศษวัสดุหรือสิ่งแปลกปลอมติด
คLางในซ่ีลวดสปรงิ

8. พยายามใหหC นาC จดุ ต,อสปริงขนานกัน
ควรติดต้ังคอยล5สปริงอย)างเหมาะสม โดยใหLหนLาสปริง (หนLาสปริงหัวทLาย) ขนานกัน การวางไม)ตรงแนว

อาจทำใหLกลางแท)งสปริงโคLงงอ ทำใหLส)วนโก)งงอมีความเคLนสูง และอาจทำใหLสปริงฉีกขาดที่ตำแหน)งน้ันไดL เช)นเดียวกับดาย

วชิ า : การออกแบบแมพ, มิ พ.โลหะ ใบเนอ้ื หา
หน,วยการเรียนทึ่ 9 : ช้ินส,วนมาตรฐานงานแมพ, พิ ม.โลหะ 40 /58

ซ่ึงใชLคอยล5สปริง หากการวางตำแหน)งระหว)างดายไม)ขนานกัน ดังในรูป ง.) คอยล5สปริงอาจโคLงงอตรงกลางไดL หรือเกิน
ขีดจำกัด 300,000 ครั้งเร็วกว)าปกติ พยายามใหLหนLายึดของคอยล5สปริงขนานกันมากท่ีสุดเท)าที่จะมากไดLเพื่อปŽองกันไม)ใหL
เกิดปญ7 หาดังกล)าวข้ึน

9. อย,าใชCคอยลส. ปริงวางตอ, เปน– แนวยาว
หากใชLคอยล5สปริงสองแท)งวางต)อเปIนแนวยาว สปริงทั้งสองมีโอกาสโคLงงอไดLดังรูป จ.) ซึ่งจะทำใหLสปริง

เล่ือนหลุดออกจากแกน หรือช)องสปอตเฟส หากเกิดป7ญหาน้ีข้ึน ในท่ีสุดคอยล5สปริงจะฉีกขาด ดLวยสาเหตุเดียวกับที่ไดL
อธิบายในขLอ 1) ขLางตLน นอกจากนี้ เน่ืองจากสปริงแต)ละแทงมีค)าการรับแรงกดต)างกัน สปริงที่อ)อนกว)าจะไม)สามารถสLูแรง
(และเกิดการยุบตัวมากกว)า) สปริงท่ีแข็งกว)า ดังแสดงในรูป ฉ.) ผลท่ีตามมาก็คือ สปริงท่ีอ)อนกว)ามีแนวโนLมเสียหาย หรือฉีก
ขาดมากกว)า เมอื่ มีการใชLงานสปริงสองแท)งขนานกัน คา) คงทีข่ องสปริงแต)ละแทง) จะเหลอื เพียงครึ่งหน่ึง

10. อยา, ใชCคอยล.สปริงสองตัวขนานกนั
การใชLคอยล5สปริงสองแท)งขนานกัน อาจส)งผลใหLสปริงดLานในถูกขนาบขLางดLวยสปริงดLานนอก หรือ

กลับกันเมือ่ สปรงิ หดตวั ซ่ึงอาจทำใหLคอยล5สปรงิ ฉกี ขาดไดLดLวยสาเหตุเดยี วกบั ท่อี ธิบายไวLในขLอ 4)
11. อยา, ใชคC อยลส. ปริงตามแนวขวาง
เมื่อใชLคอยล5สปริงตามแนวขวาง พื้นผิวดLานในสปริงจะสัมผัสกับแกน ส)งผลใหLเกิดการขัดสีตรงจุดนั้น ใน

ท่สี ดุ สปริงกจ็ ะฉกี ขาด ณ บริเวณทเี่ ปราะบางเหลา) น้ี

วิชา : การออกแบบแมพ, มิ พโ. ลหะ ใบเนือ้ หา
หน,วยการเรียนทึ่ 9 : ชิ้นส,วนมาตรฐานงานแมพ, พิ มโ. ลหะ 41 /58

ตารางคอยลส. ปริง ชนิดแรงปานกลาง SWM
ในตารางน้ี จะกำหนดค)ายุบตัวสูงสุดที่ 32% และลดลงเปIน 28.8% และ 25.6% ซ่ึงเท)ากับสามารถยุบตัวไดL
300,000 ครงั้ 500,000 ครัง้ และ 1,000,000 ครง้ั ทคี่ )าเปอรเ5 ซน็ ต5การยุบตัวนนั้ ๆ ในแตล) ะขนาดเสนL ผ)านศนู ย5กลาง

วิชา : การออกแบบแมพ, ิมพโ. ลหะ ใบเนอ้ื หา
หน,วยการเรียนทึ่ 9 : ชิ้นส,วนมาตรฐานงานแมพ, ิพม.โลหะ 42 /58

และความยาวของสปริง ก็จะมีค)าคงที่ของสปริงระบุ โดยระบุเปIน 2 ระบบหน)วย คือ ค)านอกวงเล็บ เปIนหน)วยนิวตัน/มม.
ส)วนค)าในวงเล็บ เปIนหน)วย กิโลกรัม/มม. รวมทั้งมีการระบุค)าโซลิดไฮท5ไวLดLวย ซึ่งก็จะทำใหLเราสามารถเลือกใชLไดLง)ายข้ึนการ
กำหนดรหัสเพ่ือการสั่งซื้อ ก็กำหนดตามตารางในส)วน Catalog No. เช)น SWM 6-30 หมายถึง สปริงแบบแรงปานกลาง
เสLนผา) นศูนย5กลางภายนอก 6 มม. ยาว 30 มม.

1.2.7 ยเู รเทนสปรงิ (Urethane Spring)

ตารางยูเรเทนสปรงิ สำเรจ็ รูป
ยูเรเทนสปริงของผูLผลิตรายนี้ ไดLจัดทำตามขนาดเสLนผ)านศูนย5กลางภายนอกขนาดต)างๆ ตั้งแต) 15, 20, 25,
30, 40, 50, 60, 80 และ 100 มม. และที่ค)าความยาวมาตรฐานต)างๆ ต้ังแต) 25-120 มม.
ในตารางยังระบุค)าของการยุบตัว และแรงที่ไดLจากยูเรเทนสปริง ที่เปอร5เซ็นต5การยุบตัว 15% 20% และ 25%
ซ่ึงเปIนค)าสูงสุดท่ีแนะนำใหLใชL และที่ค)าการยุบตัวท่ี 25% นี้จะระบุค)าความโตเม่ือเบ)งตัว (V) เพ่ือผูLใชLเปIนขLอมูลในการ
ประเมินและออกแบบการวางตำแหนง) ของยูเรเทนสปริงดวL ย

วิชา : การออกแบบแมพ, ิมพโ. ลหะ ใบเนอ้ื หา
หน,วยการเรียนทึ่ 9 : ช้ินส,วนมาตรฐานงานแมพ, พิ มโ. ลหะ 43 /58

ส)วนขนาดรูภายในของยูเรเทนสปริงผLูผลิตก็จะกำหนดใหLสอดคลLองกับการใชLงานร)วมกับสตริปเปอร5โบลท5 เช)น
รูขนาด 14 มม ก็ใชLงานร)วมกับสตริปเปอรโ5 บลท5 ขนาด 13 มม. เปIนตLน

การกำหนดรหัสเพ่ือการส่ังซ้ือ ก็ระบุในตาราง เช)น A30-40 หมายความว)า ยูเรเทนสปริงสำหรับงานหนัก
ขนาดเสLนผ)านศูนยก5 ลางภายนอก 30 มม. ยาว 40 มม.

ขCอควรระวังและกระบวนการตัดแตง, ยเู รเทนสปรงิ
ดังไดLกล)าวมาแลLวยูเรเทนสปริงมีหลายรูปแบบ ซึ่งสามารถนำมาตัดแต)งใหLไดLรูปร)างและขนาดตามความ

ตอL งการ โดยมีขLอแนะนำในกระบวนการตัดแต)งดงั น้ี
1. การคายเศษวสั ดุ (ยูเรเทน) ใหเL ร็วทีส่ ดุ เพือ่ ไมใ) หLความรLอนสะสมอยู)ภายใน
2. วัสดุ (ยูเรเทน) จะมีความรLอนสูงข้ึนในการตัดแต)งที่ชLา และจะสูญเสียความสามารถในการยืดหย)ุน

รวมท้ังฟน7 เล่ือยและใบมดี กจ็ ะทำใหLยูเรเทนเสียหาย
3. ใหแL นใ) จวา) ไดLใหปL ลายดาL นที่ตอL งการตัดเปIนมุมแหลม และพยายามใชLใบมดี ท่บี างทส่ี ุด

A. การตัด
1. สามารถใชเL ลื่อยหรือเลอ่ื ยสายพานท่ีเปนI วัสดุประเภทเหลก็ กลาL ตดั ยเู รเทนไดLอยา) งงา) ยดาย
2. หากใชLเคร่ืองกลึงโลหะตัด ใหLใชLความเร็วสูง และจัดตำแหน)งใหLเปIนมุมแหลม เพื่อใหLหนLาตัดกวLางและ

บาง
B. การแต,งผวิ
1. สามารถใชLเครอื่ งมิลลงิ่ และเครื่องขึน้ รูปยูเรเทนไดL
2. ความเร็วในการตัดแต)ง ความเร็วรอบของใบมีดเครื่องขัดควรอยู)ในช)วง 40~60 ม./นาที การใชL

เคร่อื งกลึง หรอื เครือ่ งไสโลหะควรความเร็วสงู สุด
C. การเจยี ร
1. จำเปIนตLองใชLสารหล)อเย็น ประเภทเดียวกับการเจียรเหล็กกลLา ความเร็วรอบท่ีเหมาะสมของหินเจียรอย)ู

ในชว) ง 80~100 ม./นาที
2. วัสดุหนิ เจยี รทีเ่ หมาะสมทส่ี ุด คอื CG มีคา) ความแข็ง K ขนาดเกรนท่เี หมาะสมอยรู) ะหว)าง30~60

D. การเจาะ
1. สามารถใชวL ธิ ีการเจาะแบบเดยี วกบั เหลก็ กลาL
2. หากปลายของดอกสวา) นเปนI ดังภาพดLานลา) ง การเจาะกจ็ ะไมท) ำใหวL สั ดุ (ยเู รเทน) เสยี รปู ร)าง
3. เมอ่ื เจาะรูแลLว เสLนผา) ศูนย5กลางดาL นในจะเลก็ กวา) เดิม

วชิ า : การออกแบบแมพ, ิมพโ. ลหะ ใบเนอ้ื หา
หน,วยการเรียนทึ่ 9 : ช้นิ สว, นมาตรฐานงานแมพ, พิ มโ. ลหะ 44 /58

1.2.8 สกรูหกเหลยี่ มหวั จม (Socket Head Cap Screw)
สกรหู กเหล่ียมหวั จม ตอL งเปIนไปตามมาตรฐาน JIS B1176 ดงั ตวั อยา) งของผผูL ลติ รายหน่งึ

ตารางสกรูหกเหลย่ี มหวั จม
สกรูหกเหล่ียมหัวจมแบบ LB (Loosening Prevention Treatment Type) คือ เปIนชนิดท่ีมีการเคลือบเรซิน
ชนิดพิเศษไวLท่ีเกลียวของสกรู ซ่ึงเรซินมีคุณสมบัติยืดหยุ)นไดLดี ทนต)อการสึกหรอและน้ำมัน เพื่อใหLยึดติดแน)นกับเกลียวตัว
เมยี ปŽองกนั การคลายตัว
สกรูหกเหล่ียมหัวจมนี้ทำจากวัสดุ SCM435 ความแข็ง 38-43 HRC ค)าความแข็งแรง ตาม JIS B 0205/
Grade 2 12.9 ซ่ึงตัวเลข 12 หมายถึงค)าความแข็งแรงต)อแรงดึงต่ำสุด เท)ากับ 1220 N / mm2 หรือ 124 kgf/mm2 และ
ตัวเลข 9 หมายถึง ค)ากำหนดท่ีจุดคราก (Yield point) เท)ากับ 90% ของความแข็งแรงต)อแรงดึงสูงสุด (Ultimate tensile
strength)

วชิ า : การออกแบบแม,พิมพโ. ลหะ ใบเนอื้ หา
หนว, ยการเรียนทึ่ 9 : ชิ้นส,วนมาตรฐานงานแม,พิพมโ. ลหะ 45 /58

สว) นขนาดอ่นื ๆ ของสกรกู ็จะเปIนไปตามตารางเลก็ อกี ตารางหน่ึงซงึ่ กจ็ ะเปIนไปตามมาตรฐานJIS B1176
การกำหนดรหัสก็เปIนไปตามที่ระบุในตาราง เช)น LB8-35 หมายถึง สกรูหกเหล่ียมหัวจมแบบมีสารกันคลาย
ขนาด M8 ยาว 35 มม. มเี กลียวตลอดลำตวั ของสกรู
1.2.9 สลักเดอื ย (Dowel Pin)

ตารางสลกั เดอื ยแบบตรง
จากตารางสลักเดือยมาตรฐานของผูLผลิตรายหนึ่ง มีขนาดเสLนผ)านศูนย5กลางภายนอกต้ังแต) 1 - 13 มม. และ
ความยาวขนาดต)างๆ ต้งั แต) 6-80 มม. ทำจากวสั ดุ SUJ-2 ความแขง็ 58 HRC ข้นึ ไป ผิวเจียรนยั
การกำหนดรหัสเพ่ือการส่ังซ้ือ คือ MS 8-40 หมายถึง สลักเดือยแบบตรงขนาดเสLนผ)านศูนย5กลางภายนอก 8
มม. ยาว 40 มม.

วชิ า : การออกแบบแม,พมิ พโ. ลหะ ใบเน้อื หา
หน,วยการเรยี นท่ึ 9 : ชนิ้ ส,วนมาตรฐานงานแมพ, ิพมโ. ลหะ 46 /58

1.2.10 สตรปิ เปอรโ. บลท. (Stripper Bolt)
การเลือกสตริปเปอร5โบลท5น้ันส)วนใหญ)จะเลือกตามขนาด เสLนผ)านศูนย5กลางภายในของคอยล5สปริง เพื่อ

ประกอบสตริปเปอร5โบลท5รLอยผ)านรูในของคอยล5สปริงทำหนLาท่ีเปIนแกนประคองคอยล5สปริงไปดLวย แลLวลำดับถัดมาจึง
พิจารณา ความยาวของสตริปเปอร5โบลท5 (L) ใหLเหมาะสมกับการทำงาน ยุบตัวของสตริปเปอร5เพลท และโครงสรLางของ
แมพ) มิ พ5

ตารางสตรปิ เปอรโ. บลท. ชนดิ เกลียวตวั ผูC
จากตารางสตริปเปอรโ5 บลท5ของผผLู ลิตรายน้ี มี 2 แบบ คือ MSB เปIนสตรปิ เปอร5โบลทธ5 รรมดาทำจากวสั ดุ
SCM435 ความแข็ง 33-38 HRC เกรดความแขง็ แรง 10.9 ซึ่งหมายถงึ คา) ความแขง็ แรงต)อแรงดึง 980 N/mm2 หรอื 1000
Kgf/mm2 และค)าความแขง็ แรงที่จุดคราก (yield point) กำหนดท่ี 90%ของคา) ความแขง็ แรงสูงสุด
และอกี แบบคอื SMSB เปIนสตรปิ เปอรโ5 บลทท5 ่ีทำจากวัสดุสแตนเลส SUS430 เกรดความแขง็ แรง A2-70 ซ่ึง
หมายถึง วสั ดเุ กรด A2 คอื สแตนเลสออสเทนเนตคิ (Austenetic Stainless Steel) มีคา) ความแข็งแรงตอ) แรงดึงต่ำสุด 700
N/mm2 หรือ 71.4 Kgf/mm2
การกำหนดรหัสเพ่ือการส่งั ซ้ือ ดงั น้ี - L เช)น MSB10-50 คอื สตริปเปอร5โบลท5 ชนดิ เกลยี วตัวผูL วสั ดุ SCM435
ขนาดลำตวั 10 มม. และ ยาว (L) 50 มม.

วชิ า : การออกแบบแมพ, ิมพ.โลหะ ใบเนอื้ หา
หนว, ยการเรียนท่ึ 9 : ช้ินส,วนมาตรฐานงานแมพ, พิ ม.โลหะ 47 /58

1.2.11 ตวั ยกและนำแผน, งาน (Guide lifter set)
ตัวยกและนำแผ)นงานนั้นผLูผลิตไดLผลิตออกมาหลายรูปแบบ ดังท่ีไดLกล)าวไปแลLวในการเลือกใชLนั้น ขอ

ยกตัวอยา) งแบบที่ใชLงานอย)ูทว่ั ๆ ไป

ตารางมาตรฐานตวั ยกและนำแผ,นชนิ้ งาน ชนดิ มาตรฐาน
ในการส่ังซื้อ GLS นั้นจะไดLชิ้นส)วนครบท้ัง 3 ช้ิน คือ ตัวยกและนำแผ)นงาน สปริง และสกรูปลั๊ก แต)ถLาส่ังซื้อ
GLP น้ันจะไดLชิ้นเดียว คือ ตัวยกและนำแผ)นช้ินงาน ผูLทำแม)พิมพ5ก็สามารถเลือกไดLกรณีท่ีมีสปริง และสกรูปลั๊กอย)ูแลLว หรือ
ซือ้ มาใชกL รณซี )อมแซม
ในแบบมาตรฐานนี้ ผLูผลิตจะกำหนดค)าความยาว (L) และขนาดของร)องนำชิ้นงาน (A) ไวLใหLเลือกใชL โดยท่ีค)า
ความยาว (L) มีต้ังแต) 10 มม. ถึง 70 มม. และขนาดของร)องนำช้ินงาน (A) มีตั้งแต) 0.5 มม. ถึง 5.0 มม. ซ่ึงก็จะสอดคลLอง
กับความหนาของแผ)นวสั ดชุ นิ้ งาน ทม่ี ใี ชใL นอุตสาหกรรม
ในการเลือกใชLน้ัน เลือกขนาดเสLนผ)านศูนย5กลางภายนอกท่ีเหมาะสมกับพื้นที่มีขนาดต้ังแต) 4 มม. ถึง 20 มม.
ความยาว (L) ก็เลือกใหLเหมาะสมกับความหนาของดายเพลทและระยะความสูงที่ตLองการยกช้ินงานข้ึน และขนาดร)องน้ันก็
เปIนไปตามความหนาของแผ)นวัสดุชิ้นงาน ส)วนสปริงนั้นก็จะตLองพิจารณาน้ำหนักของแผ)นงานท้ังหมด ในช)วงหรือพื้นท่ีที่จะ
ยก กำหนดจำนวนตวั ยกและนำแผ)นงาน แลLวเลือกสปริงชนดิ ตา) ง ๆ ใหมL ีแรงยกตามตอL งการ

วิชา : การออกแบบแม,พมิ พ.โลหะ ใบเน้อื หา
หนว, ยการเรยี นทึ่ 9 : ชิ้นสว, นมาตรฐานงานแมพ, ิพม.โลหะ 48 /58

ตารางมาตรฐานตวั ยกและนำแผ,นชิน้ งาน ชนดิ มาตรฐาน (ตอ, )
ในการเลือกใชLสปริงน้ัน เร่ิมจากพิจารณา ตัวยกและนำแผ)นช้ินงาน ดังตัวอย)าง คือ GLS 8 ซึ่งในตาราง
กำหนดใหLใชLสปริงขนาดเสLนผ)านศูนย5กลางภายนอก D = 10 มม. แลLวก็เลือกชนิดของสปริงตามแต)ตLองการแรงยกเท)าใด โดย
ที่ในตารางจะใหLค)าแรงจากสปริงท่ีระยะยุบตัวสูงสุดท่ีแนะนำ ซึ่งคิดเปIนเปอร5เซ็นของความยาวอิสระ (Free Length) และมี
ค)าไม)เท)ากันในแต)ละชนิดสปริง กล)าวคือ สปริงอ)อนก็จะยุบตัวไดLมากแต)ไดLแรงนLอย แต)สปริงแข็งก็จะยุบตัวไดLนLอยแต)ไดLแรง
มาก เม่ือเลือกชนิดของสปริงไดLแลLว ก็มาเลือกความยาวท่ีตLองการ และเหมาะสมต)อการใชLงานในตารางถัดมา ก็เช)นเดียวกัน
เริ่มพิจารณาจาก GLS8 และ WH10 (คือ สปริงชนิดท่ีเราเลือก) ในตารางจะกำหนดเปIนสัญลักษณ5 วงกลมซ่ึงหมายความว)า
ท่คี า) ความยาวน้นั สามารถใชงL านไดL และมจี ำหนา) ย
การกำหนดรหสั เพื่อการสงั่ ซ้อื มรี ูปแบบดงั น้ี

ตวั อยา, ง 1 GLS 8 -30 -2.0 - WH40
คำอธิบาย คือ ตัวยกและนำแผ)นงานแบบมาตรฐาน ขนาดเสLนผ)านศูนย5กลางภายนอก 8 มม. ความยาว
30 มม. มรี )องนำแผน) งานขนาด 2 มม. และสปริงแบบ WH ยาว 40 มม.

วิชา : การออกแบบแมพ, มิ พ.โลหะ ใบเนอื้ หา
หน,วยการเรียนทึ่ 9 : ชิน้ สว, นมาตรฐานงานแม,พิพม.โลหะ 49 /58

1.2.12 สโตรกเอ็นท.บล็อก (Stroke end Block)

ตารางสโตรกเอ็นท.บลอ็ ก ชนดิ อบชบุ

สโตรกเอ็นท5บล็อกชนิดนี้ทำจากวัสดุ SKS93 ชุบแข็งท่ี 54-58 HRC มีขนาดใหLเลือกต้ังแต) 10 มม. ถึง 60
มม. ผิวนอกเลือกสีไดL คือ สีแดง และเหลือง หรือไม)ตLองการสีก็ไดL ความยาว (L) สามารถเพิ่มไดLทีละ 0.1 มม. ในแต)
ละช)วงความยาว

การกำหนดรหัส สำหรบั การส่ังซื้อ มรี ูปแบบดงั น้ี

วชิ า : การออกแบบแมพ, มิ พโ. ลหะ ใบเนื้อหา
หนว, ยการเรียนทึ่ 9 : ชิ้นสว, นมาตรฐานงานแมพ, ิพมโ. ลหะ 50 /58

1.2.13 แผน, สำเร็จ (Finished Plate)
คำแนะนำเพื่อการเลือกใชC

ตารางแนะนำวสั ดสุ ำหรบั แผ,นสำเรจ็