โรงเรยี นทวีธาภเิ ศก
มัธยมศกึ ษาปท่ 6
สุขศกึ ษา พ33101
ระบบต่ อมไร้ท่ อ
ครนู ันทวรรณ ปานดี
ตอ มไรท อ
เปน็ ต่อมท่ไี ม่มีทอ่ ทําหน้าทส่ี รา้ ง
“ฮอรโ์ มน”
ซึ่งฮอรโ์ มนจะกระจายเขา้ ส่กู ระแสเลือดไป
ยงั ส่วนต่าง ๆ ของรา่ งกาย เพื่อทําหน้าที่
ควบคมุ การทาํ งานของระบบต่าง ๆ
ตอ่ มไร้ท่อในร่างกายของคนเรามี ดงั น้ี
01 ตอ่ มใตส้ มอง 02 ตอ่ มไพเนียล
03 ตอ่ มไทรอยด์ 04 ตอ่ มพาราไทรอยด์
05 ตอ่ มไทมสั 06 ตอ่ มทอ่ ยูใ่ นตบั ออ่ น
07 ตอ่ มหมวกไต 08 ตอ่ มเพศ (อัณฑะและรงั ไข)่
01 ตอ่ มใตส้ มอง
เป็นตอ่ มขนาดเลก็ แตม่ ีความสําคัญท่สี ดุ
แบง ออกเปน 2 สวน
ใตสมองสว นหนา
ผลติ ฮอรโ์ มนทคี่ วบคมุ การ ทํางานของอวัยวะ
สบื พนั ธุ์ กระตุ้นการทํางานของตอ่ มไทรอยด์
และฮอรโ์ มนท่ีควบคุมการเจรญิ เติบโตของ
รา่ งกาย
แบง ออกเปน 2 สวน
ใตสมองสวนหลงั
ทําหน้าทีส่ รา้ ง “ฮอรโ์ มนออกซิโดซิน” ทมี่ ผี ล
ต่อการหล่งั ของนาํ้ นม การบีบตัวของมดลูก
ขณะคลอดบุตร และ “ฮอรโ์ มนวาโสเพรสซิน”
ท่ีควบคมุ สมดุลนํ้าในรา่ งกาย
02 ตอ่ มไพเนียล
เป็นตอ่ มขนาดเล็กอย่กู ่ึงกลางของ
สมองส่ วนเซรีบรมั
หนาท่ี
สรา้ งฮอรโ์ มนเมลาโทนิน เพอ่ื ยับย้งั การ
เจรญิ เติบโตของต่อมเพศก่อนวัยรนุ่
ควบคุมการนอนหลับ
03 ตอ่ มไทรอยด์
เป็นตอ่ มขนาดใหญ่ มี 2 ข้างอยตู่ รง
ลกู กระเดือก
หนาท่ี
ผลติ ฮอรโ์ มน “ไทรอกซิน” จะควบคมุ การเจรญิ เติบโตของ
รา่ งกาย ช่วยควบคมุ การเผาผลาญอาหารในรา่ งกาย
และใช้ไอโอดีนเปน็ ตวั ช่วยให้ต่อมไทรอยดท์ ํางานได้อยา่ งปกติ
04 ตอ่ มพาราไทรอยด์
เป็นตอ่ มขนาดเล็กอยตู่ ดิ กับดา้ นหลัง
ของตอ่ มไทรอยด์
หนา ท่ี
ผลติ ฮอรโ์ มน “พาราไทรอยด์ฮอรโ์ มน”
ควบคมุ ปรมิ าณของแคลเซียมและฟอสเฟตในเลอื ด
05 ตอ่ มไทมัส
เป็นตอ่ มอยบู่ ริเวณกลางทรวงอก
หนา ท่ี
ผลติ ฮอรโ์ มน “ ไทโมซิน” สรา้ งระบบภูมิคุ้มกัน
โรค ให้กับรา่ งกาย
ในวัยเด็กต่อมนี้จะมีขนาดใหญ่
แต่เมื่ออายุมากข้ึนจะเลก็ ลงที่สดุ
06ตอ่ มท่อี ยใู่ นตบั ออ่ น
เป็นตอ่ มตงั้ อย่บู รเิ วณด้านซ้ายของ
ช่องท้องใตต้ บั
หนา ที่
ผลติ ฮอรโ์ มน “ อนิ ซูลนิ ”เพื่อช่วยควบคุมระดับ
ของนํา้ ตาลกลูโคสในเลือด
ตอ่ มหมวกไต 07
เป็นตอ่ มเลก็ ๆ ลักษณะคลา้ ยรูป
สามเหล่ยี ม อยบู่ นยอดสุดของไต
หนาท่ี
ผลติ ฮอรโ์ มน “อะดรนี าลนิ ” เม่ือเวลาโกรธหรอื กลัว ต่อมน้ีจะผลิตฮอรโ์ มน
ออกมามากกว่าปกติ ทําให้กลา้ มเนื้อมีแรงมากขึ้น
ผลักดันให้รา่ งกายพรอ้ มท่ีจะสู้หรอื ว่ิงหนี
นอกจากน้ีต่อมหมวกไตยังผลติ ฮอรโ์ มนเพศชายและ เพศหญิง
ตอ่ มเพศ 08
ในเพศชายคืออัณฑะ
ในเพศหญิงคือรงั ไข่
แบงออกเปน 2 สว น
เพศชาย
มหี น้าท่ีผลติ “ตัวอสุจิ”และฮอรโ์ มน
“เทสทอสเทอโรน” ควบคุมการเจรญิ เตบิ โต
และพฒั นาการของเพศชาย
แบง ออกเปน 2 สวน
เพศหญิง
มหี น้าที่ผลติ ไข่ ฮอรโ์ มน “เอสโทรเจน และ
โพรเจสเทอโรน” ควบคมุ การเจรญิ เตบิ โตและ
พฒั นาการ ของเพศหญิง
การสรางเสริมและดแู ล
ระบบตอมไรท อ
การสรางเสริมและดูแลระบบตอมไรท อ
● รบั ประทานอารหารใหครบ 5 หมู ลดอาหารแปรรูป
● ออกกําลงั กายสมา่ํ เสมอ อยางนอยสปั ดาหล ะ 3 ครง้ั
ครั้งละ 30 นาที
● พกั ผอนใหเ พียงพอ อยา งนอ ยวันละ 8 ช่วั โมง
● หากจิ กรรมผอนคลายความเครยี ด
การสรางเสริมและดแู ลระบบตอมไรท อ
● ดมื่ นาํ้ อยา งนอ ยวันละ 8 แกว เพราะน้าํ จะชวยในการ
ผลิตฮอรโ มนและชวยใหไตทํางานไดอยา งดี
● รับประทานทะเลหรอื เกลือทม่ี ธี าตุไอโอดนี
● ตรวจสุขภาพอยา งนอยปล ะ 1 ครงั้ หรอื หม่นั ตรวจ
สขุ ภาพตนเองเปน ประจาํ
การเขยี นแผนผังความคิด (MineMap)
เรือ่ ง ระบบตอ มไรทอ
- ประกอบดว ยตอมอะไรบาง ทาํ หนาท่อี ะไร
- เรามแี นวทางในการสรางเสรมิ และดแู ล
ระบบตอมไรทอ อยา งไร