พระสุตตันตปิฎกเล่ม ๑๒

พระไตรปฎก

ฉบับ สงั เขปวัณณนา

พระไตรปฎก เลม ที่ ๒๐

สถาบนั พระไตรปฎ กศกึ ษา
มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลยั

พระไตรปฎก

ฉบบั สังเขปวัณณนา

องั คพตุ ตระรสนุตกิ ตายันตเอปกฎ กก-เทลกุ ม-ทต่ี ๑ิก๒นิบาต

สถาบนั พระไตรปฎกศึกษา
มหาวิทยาลยั มหาจฬุ าลงกรณราชวทิ ยาลยั

พระไตรปฎ ก

ฉบบั สังเขปวณั ณนา

จัดทําโดย : ทมี สารสนเทศ สถาบนั พระไตรปฎ กศกึ ษา
เผยแพร : เมษายน ๒๕๖๕
ลขิ สิทธ์ิ : สถาบันพระไตรปฎ กศกึ ษา
พระไตรปฎ กภาษาไทย
ฉบบั มหาจฬุ าลงกรณราชวิทยาลยั
ISPN : 974-575-369-6

ขอ มลู เฉพาะ

พระสตุ ตันตปฎ ก เลม ๑๒ : องั คตุ ตรนกิ าย
เอกก-ทกุ -ตกิ นบิ าต

จํานวนหนา : ๔๑๐ หนา
ปท พ่ี มิ พ : พ.ศ. ๒๕๓๙
พมิ พท ่ี : โรงพมิ พมหาจฬุ าลงกรณราชวิทยาลัย

อังคตุ ตรนกิ าย เอกก-ทกุ -ติกนิบาต

พระสูตรรวมทัง้ หมด ๑,๗๒๒ สตู ร แบง เปน ๓ นิบาต ไดแก
๑. เอกกนิบาต หมวดพระสตู รมีหัวขอ ธรรมจํานวน ๑ ขอ

แบง เปน วรรค ๒๐ วรรค รวม ๖๑๙ สตู ร
๒. ทุกนิบาต หมวดพระสตู รมหี ัวขอ ธรรมจํานวน ๒ ขอ
แบงเปน ๓ ปณ ณาสก และเปยยาล ๔ ขอ รวม ๗๕๐ สตู ร
๓. ตกิ นบิ าต หมวดพระสูตรมหี ัวขอธรรมจาํ นวน ๓ ขอ
แบง เปน ๓ ปณ ณาสก และเปยยาล ๒ ขอ รวม ๓๕๓ สูตร

อรรถกถา

มโนรถปรู ณี เอกก-ทกุ -ติกนบิ าตอฏั ฐกถา

ฎีกา

สารตั ถมญั ชสู า อังคุตตรฎีกา

1

อังคตุ พตรระนสกิ ุตาตยันเตอปกฎกก-ทเลกุ ม-ต๑ิก๒นบิ าต

คําวา “อังคตุ ตรนกิ าย” แปลวา หมวดท่ยี งิ่ ดว ยองค หรอื
หมูท่ีย่ิงดวยองค ไดรวบรวมและจัดลําดับพระสูตรเขาไวเ ปน
หมวดหมตู ามจาํ นวนหัวขอ ธรรมเปน สาํ คัญ

การจดั แบง หมวดหมพู ระสตู รในองั คตุ ตรนกิ าย มลี กั ษณะ
พิเศษทน่ี าศึกษา มีพระสตู รจํานวน ๗,๙๐๒ สูตร และมกี ารจดั
แบง ใหเหมาะสมกับหวั ขอ ธรรมไวในแตละนิบาต (หมวดยอ ย
ของนกิ าย) โดยจัดพระสูตรท่มี ีหวั ขอธรรมจํานวนเทากนั ไวใน
นิบาตเดยี วกัน เรมิ่ ตั้งแตจ ัดพระสูตรท่ีมีหวั ขอธรรมจํานวน ๑
ขอไวในนิบาตหมวด ๑ ไปจนถึงจัดพระสูตรที่มีหัวขอธรรม
จํานวน ๑๑ ขอ ไวในนิบาตหมวด ๑๑ รวมทั้งหมด ๑๑ นิบาต
คือ

๑. เอกกนิบาต หมวดพระสูตรทม่ี ีหัวขอธรรมจํานวน ๑
ขอ มี ๖๑๙ สตู ร

๒. ทกุ นบิ าต หมวดพระสูตรทม่ี หี วั ขอ ธรรมจาํ นวน ๒ ขอ
มี ๗๕๐ สตู ร

2

๓. ติกนิบาต หมวดพระสูตรทีม่ หี วั ขอธรรมจาํ นวน ๓ ขอ
มี ๓๕๓ สูตร

๔. จตุกกนิบาต หมวดพระสตู รท่มี ีหวั ขอ ธรรมจาํ นวน ๔
ขอ มี ๗๘๒ สตู ร

๕. ปญจกนบิ าต หมวดพระสูตรท่ีมหี ัวขอธรรมจํานวน
๕ ขอ มี ๑,๑๕๒ สตู ร

๖. ฉักกนิบาต หมวดพระสูตรท่ีมีหัวขอธรรมจํานวน ๖
ขอ มี ๖๓๙ สตู ร

๗. สตั ตกนิบาต หมวดพระสตู รท่มี หี วั ขอ ธรรมจาํ นวน ๗
ขอ มี ๑,๑๓๒ สูตร

๘. อฏั ฐกนิบาต หมวดพระสูตรทม่ี หี วั ขอ ธรรมจํานวน ๘
ขอ มี ๖๒๖ สูตร

๙. นวกนิบาต หมวดพระสตู รทม่ี หี วั ขอ ธรรมจาํ นวน ๙
ขอ มี ๔๓๒ สูตร

๑๐. ทสกนิบาต หมวดพระสูตรท่ีมีหัวขอธรรมจํานวน
๑๐ ขอ มี ๗๔๖ สูตร

๑๑. เอกาทสกนิบาต หมวดพระสูตรที่มีหัวขอธรรม
จาํ นวน ๑๑ ขอ มี ๖๗๑ สตู ร

3

เอพกรกะนสบิ ุตาตตันทตกุปนฎ ิบกาอตงั แคลตุ ะตตรนกิ นิกาบิ ยาต

อังคตุ ตรนิกาย ประกอบดวย เอกกนิบาต ทกุ นบิ าต และ
ตกิ นบิ าต มพี ระสตู รรวมทง้ั หมด ๑,๗๒๒ สตู ร สาระสาํ คญั สรปุ
ดงั น้ี

๑. เอกกนบิ าต หมวดพระสูตรที่มหี ัวขอธรรมจาํ นวน ๑
ขอ แบงเปนวรรค ๒๐ วรรค มีท้งั หมด ๖๑๙ สตู ร

๒. ทกุ นบิ าต หมวดพระสตู รทม่ี หี วั ขอ ธรรมจาํ นวน ๒ ขอ
แบง เปน ๓ ปณ ณาสก ๑๘๐ สูตร และเปยยาล ๔ ขอ ๕๗๐ สูตร
รวมมที งั้ หมด ๗๕๐ สตู ร

๓. ติกนิบาต หมวดพระสูตรทม่ี หี วั ขอธรรมสูตรละ ๓ ขอ
แบง เปน ๓ ปณ ณาสก ๑๕๓ สตู ร และเปยยาล ๒ ขอ ๑๙๐ สูตร
รวมมที ้งั หมด ๓๕๓ สตู ร

4

เอกกนิบาต

เอกกนบิ าต หมวดละ ๑ หมายถงึ หมวดพระสตู รทม่ี หี วั ขอ
ธรรมสตู รละ ๑ ขอ มีจาํ นวน ๖๑๙ สตู ร แบง เปน วรรคได ๒๐
วรรค ไดแ ก

๑. รูปาทิวรรค หมวดวาดวยเอกธรรมมีรูปเปนตน ที่
ครอบงาํ จิตบรุ ษุ และสตรี จาํ นวน ๑๐ สตู ร

๒. นีวรณปหานวรรค หมวดวา ดวยธรรมทเ่ี ปนเหตเุ กิด
และเหตุละนวิ รณ จํานวน ๑๐ สตู ร

๓.อกมั มนยิ วรรค หมวดวา ดว ยจติ ทไ่ี มค วรแกก ารใชง าน
จาํ นวน ๑๐ สูตร

๔. อทนั ตวรรค หมวดวาดวยจิตที่ไมไดฝก จํานวน ๑๐
สตู ร

๕. ปณิหิตอัจฉวรรค หมวดวา ดว ยผลแหง จติ ทีต่ ้ังไวผดิ
และตั้งไวถ กู จํานวน ๑๐ สูตร

๖. อจั ฉราสงั ฆาตวรรค หมวดวา ดว ยผลแหง จติ ชว่ั ลดั นวิ้
มอื เดยี ว จํานวน ๑๐ สูตร

๗. วีริยารัมภาทิวรรค หมวดวาดวยการปรารภความ
เพียรเปน ตน จํานวน ๑๐ สตู ร

5

๘. กัลยาณมิตตาทิวรรค หมวดวาดวยกัลยาณมิตร
เปน ตน จํานวน ๑๐ สตู ร

๙. ปมาทาทิวรรค หมวดวาดวยความประมาทเปน ตน
จํานวน ๑๗ สูตร

๑๐. ทุติยปมาทาทิวรรค หมวดวาดวยความประมาท
เปนตน หมวดท่ี ๒ จํานวน ๔๒ สตู ร

๑๑. อธมั มวรรค หมวดวา ดวยอธรรม คือสงิ่ ทไ่ี มใชธ รรม
จาํ นวน ๑๐ สูตร

๑๒. อนาปตติวรรค หมวดวาดวยอาบัติและอนาบัติ
จาํ นวน ๒๐ สูตร

๑๓. เอกปุคคลวรรค หมวดวาดวยบุคคลผูเปนเอก
จํานวน ๑๘ สูตร

๑๔. เอตทัคควรรค หมวดวา ดวยเอตทคั คะ จํานวน ๘๐
สตู ร

๑๕. อัฏฐานปาลิ บาลีวา ดว ยความเปนไปไดแ ละเปนไป
ไมได จาํ นวน ๒๘ สูตร

๑๖. เอกธมั มปาลิ บาลวี าดวยธรรมอันเปน เอก จํานวน
๗๘ สูตร

6

๑๗. ปสาทกรธมั มวรรค หมวดวาดวยธรรมท่ที ําใหเ กิด
ความเลอ่ื มใส จํานวน ๑๖ สตู ร

๑๘. อปรอัจฉราสงั ฆาตวรรค หมวดวาดวยผลแหงจิต
ช่วั ลัดน้วิ มอื เดียว อกี หมวดหน่งึ จํานวน ๑๘๑ สูตร

๑๙. กายคตาสติ หมวดวา ดวยผลแหงการเจริญกายค
ตาสติ จํานวน ๓๗ สตู ร

๒๐. อมตวรรค หมวดวา ดวยอมตธรรม จาํ นวน ๑๒ สตู ร

ทุกนิบาต

ทกุ นบิ าต หมวดละสอง หมายถงึ หมวดพระสตู รทม่ี หี วั ขอ
ธรรมสตู รละ ๒ ขอ มจี ํานวน ๕๗๐ สูตร แบงเปน ๓ ปณณาสก
และเปยยาล ๔ ขอ ไดแ ก

๑. ปฐมปณณาสก มี ๕ วรรค
๑. กัมมกรณวรรค หมวดวาดว ยวธิ กี ารลงโทษ ๑๐ สูตร
๒. อธิกรณวรรค หมวดวา ดวยอธิกรณ ๑๑ สูตร
๓. พาลวรรค หมวดวา ดว ยคนพาลและบัณฑิต ๑๑ สตู ร
๔. สมจิตตวรรค หมวดวา ดวยเทวดาผูพรอ มใจกัน ๑๐

7

สตู ร
๕. ปริสวรรค หมวดวาดว ยบริษัท ๒ มี ๑๐ สตู ร

๒. ทุติยปณณาสก มี ๕ วรรค
๑. ปคุ คลวรรค หมวดวา ดวยบคุ คล ๒ จําพวก มีพระสตู ร
๑๒ สตู ร
๒. สขุ วรรค หมวดวา ดวยความสขุ ๒ อยาง มี ๑๓ นัย
๓. สนมิ ิตตวรรค หมวดวาดวยเหตแุ หงบาปอกุศลธรรม
มี ๑๐ ประการ แตล ะประการจดั เปน ๑ สูตร
๔. ธัมมวรรค หมวดวาดวยธรรม มี ๑๑ สตู ร
๕. พาลวรรค หมวดวา ดว ยคนพาลและบณั ฑติ มี ๒๐ สตู ร

๓. ตติยปณ ณาสก มี ๕ วรรค
๑. อาสาทปุ ปชหวรรค หมวดวา ดว ยความหวงั ทล่ี ะไดย าก
มี ๑๒ สตู ร
๒. อายาจนวรรค หมวดวา ดว ยความปรารถนา มี ๑๑ สตู ร
๓. ทานวรรค หมวดวา ดว ยทาน มีพระสตู ร ๑๐ สูตร

8

๔. สันถารวรรค หมวดวาดวยการรับรอง หมายถึงการ
รบั รองดว ยอามิสและการรบั รองดว ยธรรม มพี ระสตู ร ๑๒ สตู ร

๕. สมาปตติวรรค หมวดวาดวยสมาบัติ มีพระสูตร ๑๗
สูตร

๔. เปยยาล
ในทกุ นิบาตนี้ แบงออกเปน ๔ เปยยาล คอื
๑. โกธเปยยาล หมวดธรรมที่ทรงแสดงโดยยอมีโกธะ
เปน ตน มี ๕๐ สูตร ฝายอกุศล ๒๕ สตู ร ฝายกศุ ล ๒๕ สูตร
๒. อกสุ ลเปยยาล หมวดธรรมทท่ี รงแสดงโดยยอ มอี กศุ ล
เปน ตน มี ๕๐ สูตร
๓. วินยเปยยาล หมวดธรรมท่ีทรงแสดงโดยยอมีวินัย
เปนตน มี ๓๐๐ สูตร
๔. ราคเปยยาล หมวดธรรมที่ทรงแสดงโดยยอมีราคะ
เปน ตน มี ๑๗๐ สตู ร

9

ตกิ นิบาต

ตกิ นบิ าต หมวดพระสูตรท่ีมีหวั ขอ ธรรมสูตรละ ๓ ขอ มี
ทั้งหมด ๓๕๓ สตู ร แบง เปน ๓ ปณ ณาสก ๑๖ วรรค กบั หัวขอ
เปยยาล ๒ ขอ ดงั นี้

๑. ปฐมปณ ณาสก มี ๕ วรรค
๑. พาลวรรค หมวดวา ดว ยคนพาลและบณั ฑติ มี ๑๐ สตู ร
๒. รถการวรรค หมวดวาดว ยชางรถ มี ๑๐ สตู ร
๓. ปุคคลวรรค หมวดวาดวยบคุ คล มี ๑๐ สตู ร
๔. เทวทตู วรรค หมวดวาดวยเทวทตู มี ๑๐ สตู ร
๕. จูฬวรรค หมวดวา ดวยเรอ่ื งเลก็ นอ ยมี ๑๑ สตู ร

๒. ทุติยปณณาสก มี ๕ วรรค
๑. พราหมณวรรค หมวดวา ดว ยพราหมณทีเ่ ขาเฝาพระ
ผมู พี ระภาคตางกรรมตางวาระ มี ๑๐ สตู ร
๒. มหาวรรค หมวดวา ดวยเรื่องใหญห รือสําคัญมาก มี
๑๐ สตู ร
๓. อานนั ทวรรค หมวดวาดวยทานพระอานนท กลาวคือ

10

ธรรมเทศนาของทานและการสนทนาธรรมระหวางทานกับ
พระผมู ีพระภาค มี ๑๐ สตู ร

๔. สมณวรรค หมวดวาดวยสมณะ คือ กิจของสมณะ ๓
ประการ คอื สมาทานอธศิ ลี สกิ ขา อธจิ ติ ตสิกขา และอธิปญ ญา
สิกขา มี ๑๑ สูตร

๕. โลณผลวรรค หมวดวาดว ยกอนเกลือ มี ๑๑ สูตร

๓. ตติยปณ ณาสก มี ๖ วรรค
๑. สัมโพธวรรค หมวดวา ดวยการตรัสรขู องพระผมู พี ระ
ภาค มี ๑๐ สูตร
๒. อาปายิกวรรค หมวดวา ดว ยบคุ คลผูตอ งไปสูอบาย มี
๑๐ สูตร
๓. กุสินารวรรค หมวดวาดวยพระธรรมเทศนาท่ีทรง
แสดงในกรุงกสุ ินารา มี ๑๐ สตู ร
๔. โยธาชวี วรรค หมวดวา ดว ยนักรบอาชพี กลาวคอื การ
เปรยี บเทยี บกบั องคข องนกั รบอาชพี กบั องคป ระกอบของภกิ ษุ
มี ๑๓ สตู ร
๕. มงั คลวรรค หมวดวาดวยมงคล พระผมู พี ระภาคทรง

11

ถือวา ผูประพฤติสุจริตในยามเชา ก็เปนฤกษดีในยามเชา
ประพฤติสุจริตในยามเทย่ี ง ในยามเย็น ก็ถือวาฤกษด ีในยาม
นน้ั มี ๑๐ สตู ร

๖. อเจลกวรรค หมวดวาดวยอเจลก(ประพฤติเปลือย
กาย) ทรงแสดงอาคาฬหปฏปิ ทา นชิ ฌามปฏปิ ทา และมชั ฌมิ า
ปฏปิ ทา มี ๗ สูตร

๔. เปยยาล มี ๒ ขอ
๑. กัมมปถเปยยาล หมวดธรรมท่ีทรงแสดงโดยยอมี
กรรมบถเปนตน มี ๒๐ สตู ร แบง เปนฝายอกุศล ๑๐ สูตร ฝาย
กุศล ๑๐ สูตร
๒. ราคเปยยาล วาดวยหมวดธรรมท่ีทรงแสดงโดยยอมี
ราคะเปนตน มี ๑๗๐ สูตร

12

พระสตุ ตันตปฎ ก เลมที่ ๑๒
อังคุตตรนกิ าย เอกก-ทุก-ตกิ นิบาต

จบ