โครงงาน สบู่สมุนไพรมะขาม จัดท าโดย นาย ปิ ยะพงศ์ แจ้งมณี เลขที่ 9 น.ส.พิมพ์ชนก สุกรินทร์ เลขที่20 น.ส.วรณัน สุริยนต์ เลขที่ 21 น.ส.อลิน ด ารงค์เนิน เลขที่24 นกัเรียนช้นัมธัยมศ ึ กษาปีที่5/2 เสนอ คุณครู วิลาวัลย์ โสมศุกพล โรงเรียนองค์การบริหารส่วนต าบลบึงค าพร้อย ๑ (โรงเรียนวัดราษฎร์ศรัทธาราม) ภาคเรียนที่ 2 ปี การศึกษา 2565
บทคัดย่อ โครงงานสบู่สมุนไพรน้ีมีจุดมุ่งหมายเพื่อเรียนรู้ วิธีการทา สบู่เพราะสบู่เป็ นของใชท ้ ี่จา เป็ นใน ชีวิตประจา วนัทุกๆวนัเราอาบน้า ตอ ้ งใชส้ บู่เพื่อการขจดัสิ่งสกปรกออกจากร่างกายซ่ึงคนส่วนมากมกัจะ เลือกสบู่ที่สามารถทา ความสะอาดไดด ้ีมากๆจนไมค่า นึงถึงผลเสียที่จะเกิดกบัผิวในภายหลงัปัจจุบนัสบู่มี มากมายหลายชนิดใหเ ้ ราเลือกใชต ้ ามความเหมาะสมและความชอบของแต่ละบุคคลบางชนิคก ็ ผสม สมุนไพรบางชนิดก ็ ผสมสารเคมีที่อาจจะก่อใหเ ้ กิดการแพไ้ ดผ ้ใู้ ชบ ้ างรายอาจเกิดอาการแพส้ ารเคมีซ่ึง นอกจากจะทา ใหส้ บู่ที่ไดท ้ า ความสะอาคผิวไดด ้ีแลว ้ ยงัสามารถบา รุงผิวไดอ ้ีกดว ้ ยท้งัน้ีสบู่เป็ นสิ่งที่เราตอ ้ ง ใชเ ้ป็ นประจา ทุกวนัหากเราคดัสรรสบู่ที่มีคุณภาพจะทา ใหเ ้ รามีสุขภาพผิวของที่ดีอยคูู่่กบัเรา ในปัจจุบนัการผลิตสบู่สมุนไพรใชเ ้ องน่าจะเป็ นแนวทางหน่ึงที่ติดคา ้ใชจ ้่ายเพราะวตัถุดิบหลกัที่ใชเ ้ป็ น วสัดุที่หาไดง ้่ายในบา ้ นเราและสมุนไพรที่ใชอ ้ ยา่งมะขามที่มีอยทู่วั่ ไปในทอ ้ งถิ่นบา ้ นเราการผลิตสบู่ผสม สมุนไพรจึงเป็ นการสนบัสนุนการนา สารจากวสัดุธรรมชาติที่ผลิตไดเ ้ องมาใชป้ ระโยชน ์ อยา่งคุม ้ ค่าราคา ถูกประหยดัและใชใ้ หง ้่ายจึงน่านา มาผลิตสบู่สมุนไพรจากมะขามเพื่อนา มาใชช ้ า ระลา ้ งทา ความสะอาด ร่างกายและก่อนที่จะทา การผลิตสบู่สมุนไพรจา เป็ นตอ ้ งศึกษาวิธีการผลิตอยา่งละเอียดก่อนเพื่อความ ปลอดภัยและมีคุณภาพดี
ค าน า รายงานเล่มน้ีจดัทา ข้ึนเพื่อเป็ นส่วนหน่ึงของวิชากานงาน ช้นัมธัยมศึกษาปีที่ 5 เพื่อให้ได้ศึกษาหา ความรู้ในเรื่องข้นัตอนการทา สบู่และไดศ้ึกษาอยา่งเขา ้ใจเพื่อเป็ นประโยชน ์ แก่การเรียน นกัศึกษาและผทู้ี่ สนใจ ผจู้ ดัทา หวงัวา่รายงานฉบบัน้ีจะใหค ้ วามรู้ และเป็ นประโยชน ์ แก่ผอู้่านทุก ๆ ท่านที่กา ลงัหาขอ ้ มูลเรื่องน้ี อยู่หากมีขอ ้ แนะนา หรือขอ ้ ผิดพลาดประการใด ผจู้ ดัทา ขอนอ ้ มรับไวแ ้ ละขออภยัมา ณ ที่น้ีดว ้ ย ผู้จัดท า
สารบัญ เรื่อง หน้า ค าน า ก สารบัญ ข บทที่ 1 บทน า 1 - ที่มาและความส าคัญของโครงงาน 1 -จุดมุ่งหมายของการศึกษาคน ้ ควา ้ 1 - สมมุติฐานของกา รศึกษาคน ้ ควา ้ 2 -ขอบเขตของกา รศึกษาคน ้ ควา ้ 2 บทที่ 2 เอกสารที่เกี่ยวข้อง 3-4 บทที่3อุปกรณ ์ และวิธีการด าเนินงาน 5 -วัสดุอุปกรณ์ 5 -วิธีการด าเนินงาน 5-8 - ตารางการด าเนินการ 8 บทที่ 4 ผลการศึกษา 9 บทที่5 สรุปผลการศึกษา 10 บรรณานุกรม 11 ภาคผนวก 15-17
1 บทที่1 บทน า 1.1 ที่มาและความส าคัญ คนเราทุกคนเกิดมาสภาพผิวที่แตกต่างกนัและมีปัญหาผิวที่แตกต่างกนับางคนมีปัญหาผิวบอบบางแพ ้ ง่ายบางคนมีปัญหาผิวหมองคล้า ท้งัปัจจุบนัตอ ้ งเจอกบัฝ่นุและมลภาวะต่างๆประกอบกบัการใชส้ บู่ที่ผสม สารเคมีอาจทา ใหเ ้ กิดอาการระคายเคืองหรือแพบ ้ างคนมีอาการคนัตามตวัแดงและทา ใหรอยแผลตามมา ้ ผลที่กล่าวมาน้ีอาจเกิดอาการแทรกซอ ้ นไดอ ้ าจมีอาการติดเช้ือแบคทีเรีย ฉะน้นัการที่เราจะช่วยลด แบคทีเรียไดน ้ ้นัควรที่จะใชส้ บู่สมุนไพรซ่ึงจะช่วยลดอาการระคายเคืองและช่วยขจดัสิ่งสกปรกไดอ ้ีกดว ้ ย สบู่เป็ นเครื่องสา อางชนิดหน่ึงที่ใชใ้ นการทา ความสะอาดร่างกายเติมใชเ ้ พื่อทา ความสะอาดร่างกาย เท่าน้นั ปัจจุบนักระบวนการผลิตสบู่มีการเพิ่มส่วนผสมอื่น ๆ เพื่อใหส้ บู่มีสรรพคุณตรงตามความตอ ้ งการ ของผบู้ ริโภคมากข้ึนเช่นมีสีสันที่สวยงามน่าใชม ้ีกลิ่นหอมและมีสรรพคุณทางยาในทางการคา ้ มีการใชส้ าร สังเคราะห ์ เพิ่มข้ึนทา ใหผ ้ ลิตภณัฑอาจ ์ ไปดว ้ ยสารเคมีที่เป็ นอนัตรายปัจจุบนันิยมใชพ ้ ืชสมุนไพรที่มีอยใู่น ธรรมชาติมาเป็ นส่วนผสมเพิ่มเติมในสบู่เพื่อหน่ายราคาประหยดัปลอดภยัไร ้สารสังเคราะห ์ และไม่มีพษิ ตกคา ้ งทา ใหส้ บู่สมุนไพรที่ผลิตข้ึนจากผลิตภณัฑธ ์ รรมชาติมีคุณลกัษณะเฉพาะที่หลากหลายจึงเป็ นบท พิสูจน์ให้เห ็ นถึงความมหศัจรรยข ์ องสบู่สมุนไพรที่มีคุณค่ายงิ่ของภูมิปัญญาไทย 1.2จุดมุ่งหมายของการศึกษาคน ้ ควา ้ 1.เพื่อศึกษาวิธีการทา สบู่สมุนไพรเพื่อเป็ นหนทางหารายไดแ ้ ละนา ไปประกอบธุรกิจในข้นัต่อไป 2.เพื่อใหม ้ีสบู่ที่ผลิตจากสมุนไพรธรรมชาติมาใช ้ 3.เพื่อศึกษาสรรพคุณของมะขามที่จะนา มาเป็ นส่วนผสมในการทา สบู่
2 1.3 สมมติฐานของการศึกษาค้นคว้า สามารถใช้ท าความสะอาดผิวกายและนา ไปก่อนในการสร ้ างได ้ 1.4 ขอบเขตของการศึกษาค้นคว้า สมุนไพรเลือกใชใ้ นการทา สบู่คือมะขามหวาน
3 บทที่ 2 เอกสารที่เกี่ยวข้อง สบู่ คือในทางเคมีสบู่รีบเกลือของกรดไขมนัสบู่ในบา ้ นเรือนชะลา ้ งอาบและใชใ้ นการทา ความสะอาดบา ้ น โดยสบู่ทา หนา ้ ที่เป็ นสารลดแรงตึงผิวและน้า มนัอีมลัไฟเซอร ์ เพื่อใหไ้ หลไปกบัน้า ใตใ้ นอุตสาหกรรมสบู่ ยงัใชก ้ บัการปันผา ้ และเป็ นส่วนประกอบสา คญัของสารหล่อลื่นบางชนิดสบู่สา หรับการรายได้มาจาก น้า มนัทีหรือสัตวแ ์ ละไขมนัที่มีค่าเบสสูงเช่นโซดาไฟหรือโพแทสเซียมไฮดรอกไซดใ์ นสารละลายในน้า ไขมนัและน้า มนัเป็ นส่วนประกอบของไตรกลียไรกล่าวคือโมเลกุลของกรดไขมนัสามโมเลกุลติดกบั โมเลกุลของกลีเซอรอลหน่ึงโมเลกุลสารประกอบอลัคาไลน ์ ที่มกัถูกเรียกวา่ ไล(lye) ชักน าใหม ้ีเกิดบวน การการเปลี่ยนเป็ นสบู่(saponification) ในปฏิกิริยาน้ีไขมนัไตรกลีเซอไรดจ ์ ะสลายดว ้ ยน้า กลายเป็ นกรด ไขมนัอิสระและกรดไขมนัอิสระจะรวมกบัลามเป็ นสบู่หยาบหรือส่วนผสมของเกลือสบู่ไขมนัหรืออลั คาไลที่เกินมาน้า และกลีเซอรอลอิสระ(กทีเซอรีน)ผลพลอยไดค ้ือกอมสามารถดงอยใู่นรูปผลิตภณัฑส ์ บู่ ทา หนา ้ ที่เป็ นสารที่ทา ให ้ อ่อนโยนหรือลูกแยกออกเพื่อนา ไปใชป้ ระโยชน ์ อยา่งอื่นโดยคา วา่"สบู่" ใน ภาษาไทยเพ้ียนมาจากคา วา่"sabao” ในภาษาโปรตุเกสท้งัน้ีเชื่อวา่สบู่เขา ้ มาในประเทศไทยในสมยัอยธุยา พร ้ อมกบัชาวโปรตุเกสที่เขา ้ มาคา ้ ขายรับราชการและพา นกัอยใู่นประเทศไทยในเวลาน้นั มะขาม เป็ นไมเ ้ ขตร ้ อนมีถิ่นกา เนิดอยใู่นทวีปแอฟริกาแถบประเทศซูดานต่อมามีการนา เขา ้ มาในประเทศแถบ เขตร ้ อนของเชียและประเทศแถบลาตินอเมริกาและในปัจจุบนัมีมากในเมก ็ ซิโกชื่อมะขามในภาคต่าง ๆ เรียกมะขามไทยภาคกลาง ภาคใต้ ตะกูลโคราชม่วงโคล้ง (กะเหรี่ยง-กาญจนบุรี) ในภาษาองักฤษใชค ้ า วา่ tamarind มาจากภาษาหรับ มะขามเป็ นพันธุ์ไม้มงคลพระราชทานและ
4 ตน ้ ไมป้ ระจา จงัหวดัเพชรบูรณ ์ มะบานในไทยมีสองชนิดอมะขามเปร้ียวและมะขามหวานโดยมะขาม หวานมีหลายพนัธุ์ เช่นพนัธุ์ ผ้ึงอินทผลมัหมุนจะทองในบางคร้ังจะเรียกมะขามตามลกัษณะของเช่นบาน แนวคือมะขามฝากลมมะขามกระดานคือมะขามฝักแบนมะขามเคียวมะขามที่ฝึ กมีข้อดียวออกกลมป้อม กลีเซอรีน เป็ นของเหลวที่ไม่มีสีไม่มีกลิ่นมีความหนืดและมีรสหวานโดยปกติมาจากน้า มนัของพืชซ่ึงโดยทวั่ ไป คือน้า มนัมะพร ้ าวและน้า มนั ปาลม ์ กลีเซอรีนสามารถละลายไดด ้ีในแอลกอฮอลแ ์ ละน้า แต่ไม่ละลายใน ไขมนัเนื่องจากเธอรีนมีคุณสมบตัิทางเคมีที่หลากหลายจึงสามารถนา ไปใชเ ้ป็ นสารต้งัตน ้ ในการสังเคราะห์ สารเคมีอื่น ๆ ไดด ้ ว ้ ยคุณสมบตัิที่สามารถละลายในแอลกอฮอลแ ์ ละน้า ไดน ้ี่เองจึงนา ไปใชป้ ระโยชน ์ อยา่ง กวา ้ งขวาง ซ่ึงกลีเชอรีนบริสุทธ์ิสามารถนา ไปประยกุตใ์ ชไ้ ดห ้ ลายรูปแบบเช่นใชเ ้ป็ นส่วนผสมหรือเป็ น ช่วยในกระบวนการผลิตเครื่องสา อางผลิตภณัฑใ์ นหอ ้ งน้า และสุขอนามัยในหอ ้ งน้า ยาสระผมและนิยมใช้ มาในยตุสาหกรรมสบู่เพราะกลีเซอรีนเป็ นส่วนช่วยหล่อลื่นเหมือนมอยซ ์ เจอร ์ไรเซอร ์ เพื่อปกป้ องผิวไม่ให ้ แหง ้ และดูดซบัความช้ืนเมื่อสัมผสักบัอากาศซ่ึงจะทา ใหร ู้้สึกวา่ผิวมีความชุ่มช้ืนอ่อนโยนต่อผิวขาดความ สกปรกที่ฝังแน่นไม่ทา ใหอ ุ้ดตนัรูขมุขนรวมท้งัปลอดภยัต่อผิวหนงั พนัธ ์ุมะขาม สามารถจา แนกมะขามออกเป็ นมะขามหวานและมะขามเปร้ียวสา หรับมะขามหวานที่พบเห ็ นและ ปรากฏอยทูุ่กวนัน้ีมีอยมู่ากกวา่20 พนัธุ์ บางพนัธุ์ อาจจะมีลกัษณะและรูปร่างคลา ้ ยคลึงกนัเจา ้ ของมะขาม จะต้งัชื่อมาเองโดยแหล่งปะหรือชื่อเจา ้ ของน้นัต้งัเป็ นชื่อพนัธุ์ ดงัจะเห ็ นไดจ ้ ากการประกวดมะขามหวาน ตามจงัหวดัต่าง ๆ ในภาคตะวนัออกเฉียงเหนือซ่ึงพบวา่มีพนัธุ์ใหม่เกิดข้ึนอยเู่สมอ ๆ
5 บทที่3 อุปกรณ ์ และขั้นตอนการด าเนินงาน 3.1วสัดุอุปกรณ ์ในการทา สบู่ 1 ไม้พาย1 อัน 2 กลีเซิรีน 1 กิโลกรัม 3 มะขามเปี ยก 50กรัม 4 มีด 1 เล่ม 5 หมอ ้ และเตาสา หรับทา สบู่ 6 พิมพร ์ูปต่างๆ 3.2 วิธีการด าเนินงาน 1 หนั่กลีเซอรีนใหเ ้ป็ นชิ้นเลก ็ ๆ ภาพกลีเซอรีน
6 2 น ากลีเซอรีนเวฟในไมโครเวฟ ภาพน ากลีเซอรีนใส่ไมโครเวฟ 3 เตรียมมะขามโดยผสมกบัน้า เปล่า ภาพมะขาม
7 4 ใชไ้ มพ ้ ายคนส่วนผสมใหเ ้ ขา ้ กนัโดยคนเบาๆอยา่คนแรงเพราะจะทา ใหเ ้ กิดฟอง ภาพกลีเซอรีนผสมมะขาม 5 เมื่อส่วนผสมเขา ้ กนัดีจึงน าสบู่ที่ไดเ ้ ทใส่แม่พิมพท ์ ี่เตรียมไว ้ ภาพมะขามผสมกลีเซอรีนใส่แม่พิมพ ์
8 6 เมื่อสบู่แขง ็ ตวัดีแลว ้ จึงแกะออกจากแม่พิมพแ ์ ลว ้ เก ็ บใหม ้ิดชิดอยา่ ใหโ้ ดนลม ภาพสบู่มะขามกลีเซอรีน 3.3 ตารางการด าเนินการ วัน/เดือน/ปี การด าเนินงาน 20/02/23 ศึกษาขอ ้ มูลเกี่ยวกบัการทา สบู่ 22/02/23 หาซ้ืออุปกรณ ์ 23/02/23 ลงมือทา สบู่ 25/02/23 ตรวจสอบและทดลองใช้
9 บทที่ 4 ผลการศึกษาค้นคว้า สบู่สมุนไพรมะขามจากกลีเซอรีน ช่วยปรับผิวใหน ุ้่ม ลดผดผื่นคนัสิวฝ้ า ใหห ้ มดจดเกล้ียงเกลา พร ้ อม วิตามิน อีช่วยกระชบัผิวใหผ ้ิวสะอาด สดใส เต่งตึงทุกคร้ังหลงัอาบน้า ผิวหนงัแหง ้ใหด ู้ชุ่มชื่นและทา ความสะอาดร่างกายไปในตวั 4.1ผลการวิเคราะห์ข้อมูล ผลการวิเคราะห ์ สบู่สมุนไพรมะขาม จากผู้ใช้ 5 คน ตารางผใู้ ชส้ บู่สมุนไพรมะขาม วา่มีอาการแพห ้ รือไม่หลงัจากผา่นไปแลว ้ 2 ชม. กลุ่มตวัอยา่ง อายุ แพ้ ไม่แพ ้ คนที่1 14 - ✓ คนที่2 15 - ✓ คนที่3 16 - ✓ คนที่4 17 - ✓ คนที่5 18 - ✓
10 บทที่ 5 สรุปผลการศ ึ กษา สรุปผลการท าโครงงาน กลีเซอรีนธรรมชาติสามารสนา มาผสมกบัสมุนไพรชนิดต่าง ๆ ไดเ ้ พื่อใหไ้ ดส้ บู่สมุนไพรตามความ ตอ ้ งการของผใู้ ช ้โดยที่ปราศจากสารเคมีต่างๆ ที่เป็ นอนัตรายต่อร่างกายในระยะยาวผิวหนงัของคนเรา ต่างกนัเราจึงเลือกใชส้ บู่ที่ต่างชนิดกนัจึงมีสบู่หลากหลายใหค ุ้ณไดเ ้ ลือกใช ้ บางคนก ็ ชอบใชข ้ มิ้น บางคน ก ็ ชอบใชม ้ ะขาม ดงัน้นัเราจึงสามารถทา เองไดโ้ ดยใชก ้ ลีเซอรีนจากธรรมชาติน้ีสมุนไพรที่ใชก ้็ หาไดง ้่าย ในทอ ้ งถิ่นราคาไม่แพงและยงัใหป้ ระโยชน ์ ต่อผิวเราไดด ้ีอีกดว ้ ย ประโยชน์ที่ได้รับ 1.ไดท ้ า สบู่สมุนไพรข้ึนมาจากกลีเซอรีนธรรมชาติ 2.ไดร ู้้ ถึงวิธีการทา สบู่อยา่งถูกตอ ้ งโดยละเอียด 3. ได้ลงมือค้นคว้าหาข้อมูลและปฏิบัติจริง 4.ไดร ้ับความรู้ และประสบการณ ์ จากการทา สบู่ ข้อเสนอแนะ 1.นา สมุนไพรชนิดอื่นที่ชื่นชอบมาผสมลงในสบู่เช่น ขมิ้น 2.สบู่ที่แกะออกจากแม่พิมพแ ์ ลว ้ไม่ควรปล่อยใหโ้ ดยลมเพราะจะทา ใหส้ บู่มีฟองนอ ้ ยลงจึงควรรีบห่อ บรรจุภัณฑ์ที
11 บรรณานุกรม 1 https://nrcaum.blogspot.com 2 https://www.shopat24.com 3 https://marumothai.com/article
15 ภาคผนวก กลุ่มตวัอยา่งคนที่1อายุ 14 ปี กลุ่มตวัอยา่งคนที่2อายุ15 ปี
16 กลุ่มตวัอบ่างคนที่3อายุ16 ปี กลุ่มตวัอยา่งคนที่4อายุ 17 ปี
17 ก ลุ่ม ต วั อ ย า่งคนที่ 5 อายุ17 ปี
QR code ส่งงาน PDF