สอนคำนวณยา

ค ำนวณยำ พว. สุวรรณำ ภู่ทิม หอผู้ป่วยวิกฤตศัลยกรรมหัวใจและทรวงอก หน . หอผู้ป่วยกุมำรเวชกรรม 3 (ปัจจุบัน)

วต ั ถ ุ ประสงค ์ การเร ี ยนร ้ ู • เมื่อศึกษาจบ แล้วผู้เรียนสามารถ • 1. วิธีผสมยาแต่ละชนิดเพื่อให้ได้ความเข้มข้นตามที่ก าหนด • 2. ค านวณความเข้มข้นของยาที่ผสมไว้แล้วได้อย่างถูกต้อง • 3. ค านวณอัตราเร็วของการบริหารยาจากขนาดยาที่ก าหนดได้ • 4. ค านวณขนาดยาจากอัตราเร็วของยาที่มีการสั่งใช้ได้

Dopamine • มีขนาด dopamine 250 mg/10 ml •แพทย์สั่ง dopamine 1:1 vein drip 10 cc/hr , BW 55 kg • ความหมาย dopamine 100 mg ในสารละลาย 100 ml •การผสม dopamine 1 ml มี ยา 25 mg • ต้องการใช้ 100 mg ใช้ dopamine 4 ml สารละลาย (D5W,NSS) 96 ml วิธีการผสม

ต่อ • มีขนาด dopamine 250 mg/10 ml • แพทย์สั่ง dopamine 2:1 vein drip 13 cc/hr ,BW 57 kg • ความหมาย dopamine 200 mg ในสารละลาย 100 ml • การผสม dopamine 1 ml มี ยา 25 mg • ต้องการใช้ 200 mg ใช้ dopamine 8 ml+ สารละลาย (D5w,nss) 92 ml สร ุ ป ยาที่เราจะน ามาผสมมีปริมาตรเท่าไหร่ up to สารละลายปร ิ มาตส ุ ดท ้ ายทเ ี ่ ราต ้ องการ

หลักแนวคิด ปร ิ มาณยาทผ ี่สมในสารละลาย Mg/ml mcg/ml mcg ÷ kg ÷ min 1 ml = mcg/kg/min Dopamine 60 mg / D5W 50 ml BW 10 kg 1.2 mg/ml 1200 mcg/ml 1200 ÷ 10 ÷ 60 1 ml = 2 mcg/kg/min *ปร ิ มาณยาหารปร ิ มาณสารน า ้ ค ู ณพน ั หารน า ้ หน ั กหาร 60 นาที*

ส ู ตรคา นวณ • dopamine 100 mg/100 ml (1:1 ) vein drip 10 cc/hr , BW 55 kg ด ั งน ั ้ นขณะน ีใ ้ ห ้ 0.3x10 = 3 mcg/kg/min 1 mg/ml 1000 mcg/ml 1000 ÷ 55 ÷ 60 1 ml = 0.3mcg/kg/min

ต่อ •แต่ถ้าแพทย์สั่งให้เพิ่มยาเป็ น 10 mcg/kg/min จะให้ rate เท่าไหร่ • วิธีคิด 0.3 mcg/kg/min = 1 ml • 10 mcg/kg/min = 1 x 10 • 0.3 • = 33.3 ml/hr หรือ 33 ml/hr สรุป rate = สิ่งที่หมอต้องการ หารสิ่งที่เราคิดได้ในตอนแรก นั่นเอง

ค าถาม • โจทย์ dopamine 100 mg/ 50 ml (2:1)vein drip 13 cc/hr ,BW 57 kg • ค านวณ dose 1 ml = mcg/kg/min • ขณะนี้ให้ = mcg/kg/min •และถ้าแพทย์สั่งให้เพิ่ม 15 mcg/kg/min จะให้ rate เท่าไหร่

เฉลย • โจทย์ dopamine 100 mg/ 50 ml vein drip 13 cc/hr ,BW 57 kg ด ั งน ั ้ น ขณะน ีใ ้ ห ้ = 13 x 0.58 = 7.5 mcg /kg/min แพทยส ์่ั งให ้ 15 mcg/kg/min ต้องปรับ rate = 15 ÷ 0.58 = 25.8 cc/hr 2 mg/ml 2000 mcg/ml 2000 ÷ 57 ÷ 60 1 ml = 0.58 mcg/kg/min

Dobutamine • การออกฤทธิ์ • Selective beta-1 agonist (strong positive inotropes) • เพิ่มการบีบตัวของหัวใจ • ก่อให้เกิดหัวใจเต้นผิดจังหวะน้อยกว่า dopamine

Dobutamine • มีขนาด dobutamine 250 mg/ 20 ml • แพทย์สั่ง dobutamine 1:1 vein drip 10 cc/hr ,BW 45 kg • ความหมาย dobutamine 1 mg ในสารละลาย 1 ml • ถ้าใช้สารละลาย 100 ml จะต้องใช้ dobutamine 100 mg • การผสม dobutamine 1 ml มี ยา 12.5 mg • ดังนั้น ต้องใช้ dobutamine 8 ml+ สารละลาย (D5w,nss) 92 ml = 100 ml

ส ู ตรคา นวณ •แพทย์สั่ง dobutamine 100 mg/100 ml (1:1) vein drip 10 cc/hr BW 45 kg ขณะนี้ให้ 10 x 0.37 = 3.7 mcg/kg/min 1 mg/ml 1000 mcg/ml 1000 ÷ 45 ÷ 60 1 ml = 0.37 mcg/kg/min

ต่อ • แต่ถ้าแพทย์สั่งให้เพิ่มยาเป็ น 10 mcg/kg/min จะให้ rate เท่าไหร่ • วิธีคิด 0.37 mcg/kg/min = 1 ml • 10 mcg/kg/min = 1 x 10 • 0.37 • = 27 ml/hr

ค าถาม • โจทย์ dobutamine 100 mg/ 50 ml ( 2:1) vein drip 15 cc/hr ,BW 62 kg • ค านวณ dose 1 ml = mcg/kg/min • ขณะนี้ให้ = mcg/kg/min • และถ้าแพทย์สั่งให้เพิ่ม 15 mcg/kg/min จะให้ rate เท่าไหร่

เฉลย • โจทย์ dobutamine 100 mg/ 50 ml vein drip 15 cc/hr ,BW 62 kg ด ั งน ั ้ น ขณะน ีใ ้ ห ้ = 15 x 0.53 = 7.9 mcg/kg/min ส่ั งให ้15 mcg/kg/min ปรับ rate = 15 ÷ 0.53 = 28.3 cc/hr 2 mg/ml 2000 mcg/ml 2000 ÷ 62 ÷ 60 1 ml = 0.53 mcg/kg/min

ส ู ตรคา นวณ •แพทย์สั่ง dobutamine 78 mg + D5W 50 ml vein drip 10 cc/hr BW 13 kg ขณะนี้ให้ 10 x 1.92= 19.2mcg/kg/min 1.5 mg/ml 1500 mcg/ml 1500 ÷ 13 ÷ 60 1 ml = 1.92 mcg/kg/min

ต่อ • แต่ถ้าแพทย์สั่งให้เพิ่มยาเป็ น 25 mcg/kg/min จะให้ rate เท่าไหร่ • วิธีคิด 1.92 mcg/kg/min = 1 ml • 25 mcg/kg/min = 1 x 25 • 1.92 • = 13 ml/hr

Adrenaline • Adrenaline 1:1000 = ? Mg • หมายถึง 1000 ml มี adrenaline 1 g = 1000 ml /1000 mg • : 1 ml = 1 mg • ดังนั้น adrenaline 1 : 1000 / 1 ml = 1 mg

ส ู ตรคา นวณ • แพทย์สั่ง Adrenaline 5 amp /100 ml vein drip 8 cc/hr ,BW 45 kg ขณะนี้ให้ 8 x 0.018 = 0.144 mcg/kg/min 0.05 mg/ml 50 mcg/ml 50 ÷ 45 ÷ 60 1 ml = 0.018 mcg/kg/min

• แต่ถ้าแพทย์สั่งให้เพิ่มยาเป็ น 0.2 mcg/kg/min จะให้ rate เท่าไหร่ • วิธีคิด 0.018 mcg/kg/min = 1 ml • 0.2 mcg/kg/min = 1 x 0.2 • 0.018 • = 11.1 ml/hr หรือ 11 ml /hr

ค าถาม • โจทย์Adrenaline 10 amp /100 ml vein drip 12 cc/hr ,BW 55 kg • ค านวณ dose 1 ml = mcg/kg/min • ขณะน ีใ ้ ห ้ = mcg/kg/min • และถ ้ าแพทยส ์่ั งให ้ ลด 0.3 mcg/kg/min จะให้ rate เท่าไหร่

เฉลย • โจทย์Adrenaline 10 amp /100 ml vein drip 12 cc/hr ,BW 55 kg ขณะนี้ให้ 12 x 0.03 = 0.36 mcg/kg/min แพทย์ให้ลด 0.3 mcg/kg/min ปรับrate = 0.3 ÷0.03 = 10 ml/hr 0.1 mg/ml 100 mcg/ml 100 ÷ 55 ÷ 60 1 ml = 0.03 mcg/kg/min

ส ู ตรคา นวณ • แพทย์สั่ง levophed4 mg /100 ml vein drip 10 cc/hr ,BW 58 kg ขณะนี้ให้ rate 10 cc/hr = 0.11 mcg/kg/min 0.04 mg/ml 40 mcg/ml 40 ÷ 58 ÷ 60 1 ml = 0.01 mcg/kg/min

Xylocain 1 % lidocain ความหมาย 100 ml มี lidocain 1 gm = 1,000 mg 1 ml = ? mg • 1 ml = 10 mg 2% lidocain ความหมาย 100 ml มี lidocain 2 gm = 2,000 mg 1 ml = ? mg • 1 ml = 20 mg

การเตรียม • แพทย์สั่ง Xylocain 10:1 vein drip 6 cc/hr ,BW 45 kg • ความหมาย Xylocain 10 mg ในสารละลาย 1 ml • การผสม ใช้ 1 % lidocain ได้เลย เพราะ เท่ากับ 10:1 หรือ •

ถ้าใช้ 2% lidocain จะผสม ? (10:1) • ถ้าต้องการผสมให้ได้ 100 ml จะต้องใช้ lidocain 1000 mg • lidocain 1 ml = 20 mg • ดังนั้นต้องใช้ lidocain 50 ml + สารละลาย (D5W/NSS) 50 ml = 100 ml

สร ุ ป 1 % lidocain 1 ml = 10 mg 2% lidocain 1 ml = 20 mg

5% Albumin หมายถึง 100 ml มี albumin 5 gm ส ู ตรคา นวณ

ส ู ตรคา นวณ • C1V1=C2V2 • C1 = ความเข้มข้นเริ่มต้น V1 = ปริมาตรเริ่มต้น C2 = ความเข้มข้นที่ต้องการ V2 = ปริมาตรที่ต้องการ • แพทย์ต้องการ 5%Albumin จ านวน 100 ml • ร.พ มี 20%Albumin 50 ml • 20% x v1 ml = 5% x 100ml • V1 ml = (5 x100) / 20 • = 25 ml • ใช้ 20% allbumin 25 ml + สารละลาย (D5W,NSS) 75 ml = 100 ml

ส ู ตรคา นวณ • แพทย์ต้องการ 5% Albumin จ านวน 100 ml • ร.พ มี 20% Albumin 50 ml • 20% Albumin 50 ml หมายความว่า • สารละลาย 100 ml มี Albumin 20 gm • สารละลาย 50 ml มี Albumin 10 gm • วิธีคิด Albumin 10 gm ในสารละลาย 50 ml • Albumin 5 gm ใช้สารละลาย 5 x50 = 25 ml • 10 • ดังนั้น ต้อง20% Albumin 25 ml + D5W/NSS 75 ml

สร ุ ป 5% Albuminจ านวน 100 ml : ต้องใช้20% Albumin 25 ml + D5W 75 ml = 100 ml 5% Albuminจ านวน 200 ml : ต้องใช้20% Albumin 50 ml+ D5W 150 ml = 200 ml 5% Albuminจ านวน 300 ml : ต้องใช้20% Albumin 75 ml + D5W 225 ml = 300 ml พบว่า การใช้ 20% Albumin จะน้อยกว่า ปริมาตร 5% Albumin ที่ต้องการ 4 ส่วน และ Albumin5 gm น้อยกว่า Albumin20 gm 4 ส่วน *ดังนั้นให้น า 4 ไปหาร จ านวน 5% Albumin ที่ต้องการ *

แต่ถ้าใช้ 25% Albumin ท าเป็ น 5% Albumin ให้น า 5 ไปหาร (เพราะน้อยกว่า 5 ส่วน)

5% Albumin ส าเร ็ จร ู ป (12.5 gm/250 ml)

การผสมน ้าเกลือ • ส ู ตร • ความเข้มข้นของสารละลายที่จะใช้ผสม -------- • (50% glucose) ลบ • ความเข้มข้นที่ต้องการ บวก • ลบ • ความเข้มข้นของสารละลายตั้งต้น ---------- • (เช่น 10%DN/2,5%DN/2) รวม........

• โจทย์ ต้องการ 12 % DN/2 100 ml • 50% glucose - 7 • • 12 % DN/2 (ความเข้มข้นที่ต้องการ) + • - • 5%DN/2 38 • ปร ิ มาตรส ุ ดท ้ าย 45 ml • ความหมาย 12%DN/2 45 ml ใช้ glucose 7 ml • ถ้า ต้องการ 100 ml ใช้ glucose 100 x 7 = 15.5 ml • 45 • ดังนั้น ต้องใช้ 5%DN/2 84.5 ml + 50% glucose 15.5 ml = 12 % DN/2 100 ml

โจทย์ ต้องการน ้าเกลือ 15 %DW จ านวน 100 ml (ใช้ 5%D/W)

โจทย์ • 1. ต้องการน ้าเกลือ 15 %DW จ านวน 100 ml (ใช้ 5%D/W) • เฉลย • 50 - 10 • 15 + 5 - 35 • รวม 45 ml • 15 %DW 45 ml ใช้ glucose 10 ml • ถ้า 100 ml ใช้ glucose 100 x 10 ml = 22.2 ml • 45 • สร ุ ป ใช ้5%D/W 77.8 ml + 50 % glucose 22.2 ml

แบบทดสอบ •1. Dapamine 72 mg + d5w 25 ml vein drip 2 ml/hr (BW 12 kg) ค าถาม 1 ml = ? mcg/kg/min , ขณะนี้ให้กี่ mcg/kg/min • 72÷25 = 2.88 x 1000 • = 2880 ÷12 ÷60 • 1ml = 4 mcg/kg/min • ขณะนี้ให้ 4 x 2 = 8 mcg/kg/min • BP drop แพทย์สั่งให้เพิ่ม dopamine เป็ น 20 mcg/kg/min ให้rate เท่าไหร่ • ปรับ rate 20÷4 = 5 cc/hr

• 2. แพทย์สั่งให้ 5 % albumin 500 ml vein drip 100 ml/hr (มี 20% albumin) เฉลย 500 ÷ 4 = 125 ml • ด ั งน ั ้ น ใช ้ 5%albumin 125 ml +D5W 375 ml

แบบทดสอบ • แพทย์ให้ 22 % DW 500 ml vein drip 20 ml /hr • (ใช้ 10 %DW 1000 ml) • • 40 • 22 % DW 40 ml ใช้ 50%glucose 12 ml • 500 ml ใช้ 12 x 500 ÷ 40 = 150 • สร ุ ป ใช ้10%DW 350 ml + 50%glucose 150 ml 50 12 22 10 28 +

แพทย์ order ให้ 10 % calcium gluconate 500 mg vein slow push = ML 100 ml มี 10 gm 10 ml มี 1 gm 1 gm มี 1000 mcg ให้ 5 ml

ค าถาม ถ ้ าแพทยส ์่ั งให ้load nss 150 ml vein drip in 10 นาที จะต ั ง ้ rate IV เท่าไหร่

กำรตั้ง rate IV 60 นำที เวลำที่ต้องกำร drip (นำที) น ำ A คูณปริมำณสำรน้ ำที่จะให้ = กำรตั้ง rate IV สูตร : = A ตัวอย่ำง Order : vit k 10 mg upto 20 ml drip in 10 นำที 60 10 ดังนั้นต้องตั้ง rate IV 120 ml/hr = 6 6 x 20 = 120

สอนค านวณยา แบบทดสอบค านวณยา สรุปแนวคิดค านวณยา