พระอภัภัภัยภัมณีณีณีหณีนีนีนีนีางผีผีผีเผีสื้สื้ สื้ อสื้ อสมุมุมุทมุร
หนังสืออิเล็กทรอนิกส์(E-book)ฉบับนี้เป็นส่วนหนึ่งในรายวิชาภาษาไทย(ท30212) เพื่อศึกษาค้นคว้าความรู้ในเรื่องราวของวรรณคดีไทยเรื่อง พระอภัยมณี ตอนพระอภัยมณีหนีนางผีเสื้อสมุทร โดยได้ศึกษาผ่านทางแหล่งความรู้ต่างๆเช่นตำ ราเรียนวารสารห้องสมุดและแหล่งความรู้จากเว็บไซต์ อินเตอร์เน็ตต่างๆโดยหนังสืออิเล็กทรอนิกส์(E-book)เล่มนี้มีเนื้อหาเกี่ยวกับความหมายของวรรณคดีไทย เรื่อง พระอภัยมณี ตอน พระอภัยมณีหนีนางผีเสื้อสมุทร และคุณค่าด้านต่างๆของวรรณคดีไทยเรื่องนี้ ผู้จัดทำ จึงหวังเป็นอย่างยิ่งว่าการจัดทำ หนังสืออิเล็กทรอนิกส์(E-book) เล่มนี้จะมีข้อมูลที่เป็น ประโยชน์ต่อผู้ที่สนใจศึกษาวรรณคดีไทยเรื่อง พระอภัยมณี ตอน พระอภัยมณีหนีนางผีเสื้อสมุทร และยัง สามารถนำ ข้อคิดที่ได้จากวรรณคดีมาใช้ในชีวิตประจำ วันได้ คำ นำ
หน้า ประวัติความเป็นมา 4 จุดมุ่งหมาย 5 แนะนำ ตัวละคร 6 เนื้อเรื่อง 12 บรรณานุกรม 23 สารบัญ
ความเป็นมา สุนทรภู่ผูกเรื่องพระอภัยมณีขึ้นจากการฟังคำ บอกเล่า เรื่องราวต่างๆของบุคคลในสังคมผสมผสานกับ จินตนาการของตนเอง ที่มาของนิทานคำ กลอนพระอภัยมณี
จุดมุ่งหมายในการประพันธ์ สุนทรภู่แต่งพระอภัยมณีเพื่อขายเลี้ยงชีพในยาม ที่ตกยากอยู่ในคุกแต่เมื่อพ้นโทษแล้วก็แต่งเพื่อ ถวายพระองค์เจ้าลักขณานุคุณและกรมหมื่น อัปสรสุดาเทพ
พระอภัยมณี ลักษณะนิสัยของพระอภัยมณีพระอภัยมณี นั้นมีนิสัยเจ้าชู้ จึงมีภรรยาหลายคนได้แก่ นางผีเสื้อสมุทรนางเงือกนางวาลี นางสุวรรณมาลีนางละเวงวัณฬา และมีลูก ได้แก่สินสมุทรสุดสาครสร้อยสุวรรณ จันทร์สุดา และมังคลา ลักษณะนิสัยของพระอภัยมณีพระอภัยมณี นั้นมีนิสัยเจ้าชู้ จึงมีภรรยาหลายคนได้แก่ นางผีเสื้อสมุทรนางเงือกนางวาลี นางสุวรรณมาลีนางละเวงวัณฬา และมีลูก ได้แก่สินสมุทรสุดสาครสร้อยสุวรรณ จันทร์สุดา และมังคลา
ลักษณะนิสัยของผีเสื้อสมุทรขี้หึงอาฆาตแค้น ดุร้าย แต่ชัดเจนในความรู้สึกมั่นคงในรัก พระอภัยมณี ลักษณะนิสัยของผีเสื้อสมุทรขี้หึงอาฆาตแค้น ดุร้าย แต่ชัดเจนในความรู้สึกมั่นคงในรัก พระอภัยมณี นางผีเสื้อสมุทร
ลักษณะนิสัยของนางเงือกมีเมตตามั่นคง ในความรัก เสียสละ ลักษณะนิสัยของนางเงือกมีเมตตามั่นคง ในความรัก เสียสละ นางเงือก
ลักษณะนิสัยสินสมุทร ซุกซน กล้าหาญ รักการผจญภัย เป็นคนที่รักการออกกำ ลังกายให้ ร่างกายแข็งแรงติดพ่อมากกว่าแม่ รักความท้าทาย ลักษณะนิสัยสินสมุทร ซุกซน กล้าหาญ รักการผจญภัย เป็นคนที่รักการออกกำ ลังกายให้ ร่างกายแข็งแรงติดพ่อมากกว่าแม่ รักความท้าทาย สินสมุทร
ลักษณะนิสัย ให้การอบรบข้อธรรมะเหมือนกันหมด ไม่เลือกฝ่ายผิดฝ่ายถูก ใช้หลักธรรมเป็นพื้นฐาน ของสันติภาพ พยายามให้คู่กรณีเป็นมิตรที่ดีต่อกัน พระโยคีถือว่าการตัดกิเลสตัณหาทั้งหลายเท่านั้นที่ จะนำสันติสุขมาสู่มนุษย์ทุกคนได้ ลักษณะนิสัย ให้การอบรบข้อธรรมะเหมือนกันหมด ไม่เลือกฝ่ายผิดฝ่ายถูก ใช้หลักธรรมเป็นพื้นฐาน ของสันติภาพ พยายามให้คู่กรณีเป็นมิตรที่ดีต่อกัน พระโยคีถือว่าการตัดกิเลสตัณหาทั้งหลายเท่านั้นที่ จะนำสันติสุขมาสู่มนุษย์ทุกคนได้ ฤๅษี
ลัลั ลั ก ลั กษณะนินินิสันิสั สั ย สั ยมีมีมีเมีมตตา เสีสีสียสีสละ พ่อแม่นางเงือก
เนื้นื้ นื้ อ นื้ อเรื่รื่ รื่ อ รื่ อง
กล่าวถึงพระอภัยมณีอยู่กับนางผีเสื้อจนมีบุตรชาย หน้าตาเหมือนพระบิดา แต่ดวงตาแดงดังสุรีย์ ฉาย(พระอาทิตย์)มีกำ ลังดังพระยาคชาพลาย(ช้าง) มีเขี้ยวคล้ายชนนีมีศักดา(อำ นาจ) พระบิดามีความรักใคร่ เลี้ยงดูมาจนอายุได้แปดปีจึงให้ชื่อว่าสินสมุทรสอนวิชา เป่าปี่และเพลงอาวุธให้จนชำ นาญ วันหนึ่งนางผีเสื้อดำ น้ำ ออกจากถ้ำ ไปหาอาหารฝ่ายสินสมุทรซึ่งรักพ่อมากกว่า แม่เห็นพระอภัยหลับอยู่ก็หนีไปวิ่งเล่นในถ้ำ เห็นแผ่นหิน ปิดปากถ้ำ ไว้ จึงเข้าลองผลักเล่นแต่ด้วยมีกำ ลังมาก ก็ พังออกมองออกไปเห็นหาดทรายงามทะเลกว้างและป่า ที่ไม่เคยเห็นมาก่อนก็ตื่นตาตื่นใจออกวิ่งเล่นและว่ายน้ำ ด้วยความสนุกสนานไปพบเงือกเข้าก็แปลกใจ เห็นเป็น ครึ่งคนครึ่งปลา จึงจับไปให้พระบิดาดู พระอภัยทราบว่า สินสมุทรมีกำ ลังมากสามารถผลักหินที่ปิดปากถ้ำ ออกได้ ก็ตกใจบอกว่าถ้าแม่ของสินสมุทรรู้ก็จะโกรธด้วยเกรงว่า จะพาพระบิดาหนีจะพากันตายหมด
สินสมุทรได้ฟังก็สงสัยจึงถามความจริงจากพระบิดา พระอภัยก็เล่าให้ฟังจนหมดสิ้นสินสมุทรรู้เรื่องแล้วก็ เสียใจที่มีแม่เป็นยักษ์ ฝ่ายเงือกน้ำ ฟังภาษามนุษย์รู้เรื่อง ก็ขออาสาพระอภัยที่ได้ไว้ชีวิตว่า จะใช้ตนทำ อะไรก็จะรับ ใช้ทุกอย่าง พระอภัยเห็นว่าเงือกพูดได้และได้ฟังเรื่อง แล้วก็เกิดความสงสาร แล้วบอกว่าตนต้องการหนีนาง ผีเสื้อแต่ไม่รู้ว่าจะไปแห่งหนใดเพราะไม่รู้ทางขอให้เงือก ผู้เจนทางกลางทะเลช่วยแนะนำ ด้วยเงือกน้ำ จึงบอกว่าที่ นี่เป็นถิ่นที่อยู่ของนางผีเสื้อข้างฝ่ายเหนือถึงมหิงษะ สิงขร ข้างทิศใต้ไปเกาะแก้วมังกร ใช้เวลาเดินทางเจ็ด เดือนจึงจะถึง แถวนี้จะไม่มีบ้านเรือนคนเลยแต่บางทีมี เรือสำ เภาชาวเกาะเมืองลังกา เขาแล่นมาบ้างบางครั้ง ถ้าเรือแตกพวกเงือกจะมาเลือกเอาคนไปเป็นคู่เหมือน ปู่ย่าของข้าที่เป็นมนุษย์ข้าจึงรู้ภาษามนุษย์ อายุข้าห้า ร้อยแปดสิบเศษจึงรู้จักถิ่นแถวนี้ดีถ้าจะหนีนางผีเสื้อผู้มี กำ ลังมากคงจะยาก
แต่มีโยคีตนหนึ่งมีเวทมนต์มาก อายุถึงพันเศษ อยู่เกาะแก้วพิสดาร กินลูกไม้เผือกมันเป็นอาหาร เวลาพวกแขกฝรั่งและอังกฤษเรือแตกก็จะมาพึ่งพิง ฤาษีตนนี้เพราะมีมนต์ดลวิชาปราบบรรดาภูติพรายไม่ กรายไปถ้าท่านจะคิดหนีต้องหนีไปที่เกาะแก้วพิสดาร นี้จึงจะรอดเพราะนางยักษ์จะทำ อะไรไม่ได้เผื่อวันใดมี เรือสำ เภาหลงเข้ามาจะได้อาศัยติดเรือกลับไปบ้าน เมืองแต่ระยะทางจากนี่ไปไกลเหลือเกินมีแต่ทะเลกับ ป่าและไม่มีความสะดวกสบายใดๆจึงขอให้พระอภัย คิดให้ดีเสียก่อนแล้วเงือกก็บอกว่าด้วยกำ ลังของตน จะพาหนีก็ต้องใช้เวลาถึงเจ็ดราตรี แต่นางผีเสื้อน้ำ มี กำ ลังถ้าติดตามไปเพียงสามวันก็จะตามทันถ้าจะ แก้ไขให้นางผีเสื้อน้ำ ไปอยู่ป่าล่วงหน้าก่อนก็จะค่อยยัง ชั่วบ้าง
พระอภัยได้ฟังความแล้วก็ค่อยคลายทุกข์แล้วให้เงือก กับสินสมุทรช่วยกันไปปิดปากถ้ำ ไว้อย่างเดิมอย่าให้เป็น ที่สงสัยของนางผีเสื้อน้ำ ได้ จากนั้นเงือกก็ลาไป เมื่อ นางผีเสื้อกลับมายังถ้ำ ก็แปลงร่างเป็นสาวสวยเอาผล ไม้มาให้พระอภัยเมื่อค่ำ ลงก็พากันหลับไปฝ่ายนาง ผีเสื้อเมื่อจะพรากจากลูกผัว ได้เกิดฝันว่า เทวดาที่อยู่ เกาะนั้นมาทำ ลายถ้ำ แล้วเอาพะเนิน(ค้อนใหญ่)ทุบนาง จนแทบถึงชีวิตจากนั้นได้ควักเอาดวงตาไปด้วยเมื่อ นางตื่นขึ้นจึงเล่าความฝันให้พระอภัยฟังแล้วขอให้ ทำ นายฝันให้ด้วยพระอภัยได้ฟังแล้วก็เห็นว่าที่ตนคิดจะ หนีนางผีเสื้อนั้นคงจะไปได้ แต่นางผีเสื้อจะเป็นอันตราย จึงแกล้งทำ นายฝันว่าเป็นฝันร้ายนักตามตำ ราว่าเทวดา นั้นคือมัจจุราชหมายเอาชีวิตแล้วแกล้งทำ โศกเศร้า แนะนำ ให้นางผีเสื้อสะเดาะเคราะห์
นางผีเสื้อก็ขอคำ แนะนำ ว่าจะให้นางสะเดาะเคราะห์ด้วย วิธีการอย่างใด พระอภัยจึงบอกให้นางไปอยู่ผู้เดียวที่ตีน เขา แล้วอดข้าวอดปลาให้ครบสามวันนางผีเสื้อก็เชื่อ แล้วออกไปอยู่ที่เขาใหญ่ สินสมุทรสงสารแม่ยิ่งนัก ร้องไห้อาลัยด้วยความเป็นห่วงแม่ พระบิดาจึงห้ามไม่ ให้สินสมุทรตามแม่ไป เมื่อนางผีเสื้อไปแล้ว พระอภัยก็ให้สินสมุทรผลักแผ่น ศิลาปิดปากถ้ำ ออกไปแล้วพากันไปที่หาดทรายฝ่าย เงือกน้ำ ก็พาลูกเมียไปรอแล้วก็พาพระอภัยขึ้นบ่าพาไป ส่วนสินสมุทรก็ขี่หลังเมียเงือกบรรดาสัตว์น้ำ ทั้งหลาย ไม่กล้าเข้าใกล้ด้วยกลิ่นตัวของสินสมุทรคล้ายผีเสื้อผู้ เป็นมารดาส่วนลูกสาวเงือกก็ว่ายน้ำ ตามไปโดยไม่ยอม หยุดพักด้วยเกรงนางผีเสื้อจะตามมาทัน
ฝ่ายนางผีเสื้อสมุทรอดปลาอดนอนได้สามวันก็อ่อน กำ ลังจวนเจียนถึงชีวิตเมื่อครบกำ หนดแล้วก็หาผลไม้มา กินแล้วกลับมายังถ้ำ เห็นประตูถ้ำ เปิดอยู่เข้าไปดูในถ้ำ ไม่พบใครก็ตกใจ แลดูปี่ที่เป่าก็หายไปด้วยก็รู้ว่าพากันหนี นางไปแล้ว มีความเสียใจมากที่ทั้งลูกและผัวหนีจากไป แล้วก็เกิดความโกรธออกติดตามดูร่องรอยใน มหาสมุทรก็ไม่พบจึงเรียกสมุนของตนที่เป็นปีศาจ ภูติ พรายมาซักถาม พวกผีที่อยู่ทิศใต้แจ้งว่า เห็นเงือกพา มนุษย์ไปทางทิศใต้เมื่อคืนวานซืนตนจะตามไปก็เกรงขาม เด็กตัวเล็กแต่ไม่กลัวผีนางผีเสื้อรู้ความแล้วก็รีบติดตาม ไปอย่างรีบร้อนและโกรธมาก ทำ ลายทุกสิ่งที่กีดขวาง ทางอย่างโมโหไปตลอดทางฝ่ายพระอภัยมณี หนียักษ์มา ได้ห้าคืนเห็นทะมื่นมาข้างหลังดังสะเทือนไปหมดจึง ถามเงือกว่า เกิดอะไรขึ้น ฝ่ายเงือกรู้ว่าสิ่งนั้นคือฤทธิ์ ของยักษ์จึงตอบพระอภัยไปว่านางยักษ์กำ ลังตามมา คงจะทันกันในวันนี้หนีไม่พ้นเห็นจะตายลงด้วยกันแน่ๆ
พระอภัยจึงบอกเงือกว่า ให้เงือกหนีไปเสียส่วนสินสมุทรก็ ให้กลับไปกับแม่ตัวเขาจะขอสู้จนตายแต่ผู้เดียวสินสมุทร ตอบว่า จะไม่ทิ้งพระบิดาถ้าแม้แม่ตามมาจะห้ามไว้ แล้วให้ พระบิดารีบหนีไปก่อน ฝ่ายนางผีเสื้อสมุทรตามมาได้สามวันก็ตามทันผัวกับลูก น้อย ฝ่ายเงือกน้ำ สิ้นกำ ลังที่จะพาพระอภัยหนีต่อไปจึง เรียกลูกสาวให้ช่วยพาพระอภัยหนีต่อ สินสมุทรเห็นมารดาในร่างเดิมไม่ใช่ร่างนิมิตที่ตนเคยเห็นก็ สงสัยออกขวางกลางน้ำ แล้วร้องถามว่าเป็นสัตว์บกหรือ สัตว์น้ำ ทำ ไมดำ นักหนา ที่ตามมานั้นต้องประสงค์อะไรนาง ผีเสื้อน้ำ ได้ยินคำ พูดของลูกก็ให้นึกอดสูจึงตอบไปว่าตนไม่ใช่ ชาติยักษ์เมื่ออยู่ในถ้ำ ไม่ได้แปลงร่างแต่ออกเดินทางอย่างนี้ ต้องนิมิตรูปจึงผิดไปกว่าเก่าจนเป็นที่สงสัยแล้วถามว่าพ่อไป อยู่ที่ไหน สินสมุทรได้ฟังสำ เนียงก็รู้ว่าเป็นแม่ แต่ดูรูปร่าง แล้วน่าสมเพชด้วยเหตุนี้พระบิดาจึงหนีจึงแกล้งบอกว่าตน ไม่เชื่อถ้าหากเป็นแม่จริงก็อย่าตามมาด้วยแม่เป็นผีเสื้อ
แต่พระบิดาเป็นมนุษย์จึงขอให้ปล่อยพระบิดาไปส่วนตนนั้น จะขอลาไปเที่ยวสักหนึ่งปีถ้าได้พบอาย่าปู่อยู่เป็นสุขแล้ว ก็จะชวนพระบิดากลับมาหามารดาต่อไป นางผีเสื้อรู้ทันสินสมุทร เมื่อเจรจาหว่านล้อมไม่เป็นผล แล้วนางจึงเข้าโจนจับสินสมุทร แต่สินสมุทรก็หลบหลีกไป ได้ แล้วหนีล่อให้มารดาตามตนไปอีกทาง หมายให้ห่าง พระบิดานางผีเสื้อก็ไล่ตามจะจับให้ได้แต่สินสมุทรดำ น้ำ หนีไป นางผีเสื้อหาลูกและผัวไม่พบจึงอ่านพระเวท มอง หาพระอภัยเมื่อเห็นแล้วก็ติดตามไปพบเงือกยายตา ที่อ่อนกำ ลังว่ายน้ำ อยู่จึงเข้าไปจับแล้วซักถามสองเงือกก็ หลอกนางผีเสื้อว่า พระอภัยอยู่บนเขาริมทางที่ผ่านมาตน จะพาไปจับตัวถ้าไม่เหมือนคำ ที่สัญญา ก็ขอให้ฆ่าตนทั้ง สองเสียนางผีเสื้อก็เชื่อ เงือกพานางผีเสื้อมาได้ครึ่งวัน แล้วก็พูดล่อหลอกต่อไป แต่นางผีเสื้อรู้ทันจึงว่าสองเงือก ตอแหลจึงหักขาฉีกสองแขนแล้วเคี้ยวกินเงือกทั้งสองนั้น เสีย จากนั้นก็ออกติดตามพระอภัยต่อไป
ฝ่ายเงือกสาวพาพระอภัยและสินสมุทร มาถึงเกาะแก้ว พิสดาร พระอภัยก็ดีใจว่าคงจะรอดตายแล้วฝ่ายโยคีที่อยู่บน ภูเขา กับพวกเรือแตกทั้งหลายมีทั้งจีนแขกไทยชวาฝรั่ง จำ นวนมาก พระโยคีได้ยินเสียงดังโครมครามก็จับยาม สามตาดูแล้วบอกศิษย์ซึ่งนั่งอยู่ทั้งหลายว่า วันนี้ชายมีศักดิ์ จักมาหา แต่มีผีเสื้อน้ำ ทำ ฤทธิ์ติดตามมาด้วยเราจะต้องไป ช่วยเสียหน่อย พระอภัยหนีผีเสื้อสมุทรมาถึงฝั่งนางผีเสื้อ ตามมาทันเกือบจะจับพระอภัยได้ แต่พระโยคีช่วยไว้ได้ทัน ตวาดเสียงดังนางผีเสื้อกลัวยืนตัวสั่นอยู่ไม่กล้าขึ้นฝั่ง พระ อภัยกับสินสมุทรช่วยกันลากนางเงือกสาวขึ้นฝั่งได้แล้วก้ม กราบโยคีขอให้ช่วย โยคีก็มีเมตตาบอกว่าจะช่วยแต่ขอให้เล่า ความจริงให้ฟังก่อน พระอภัยจึงเล่าความจริงให้ฟังโยคีจึง บอกว่าไม่ต้องกลัวให้พักอยู่ที่นี่เถอะ เพราะยักษ์หรือภูตผีขึ้น มาบนเกาะไม่ได้เนื่องจากพระฤาษีเสกคาถาอาคมไว้ถ้ามาถูก ทรายก็จะขาดใจตายทันทีมันแค่อยู่ห่างๆไม่เป็นไร ฝ่ายนางผีเสื้อวิงวอนพระอภัยขอติดตามไปด้วยจนตลอดชีวิต ขอให้พระอภัยอย่าได้ตัดรอนความรักของเธอเลย
พระอภัยได้ฟังก็สงสาร และได้ชี้แจงนางไปถึงความจำ เป็น และเหตุผลที่ต้องหนีมา โดยบอกว่า เราเป็นคนละเผ่าพันธุ์ อยู่ด้วยกันไม่ได้ ขอให้หักใจเสียถ้าชาติหน้ามีจริงขอให้ได้พบ กันใหม่อย่าได้แคล้วคลาดจากกันเหมือนชาตินี้เลย นางผีเสื้อ ก็พยายามอ้อนวอนทำ ทีว่าขอให้เห็นใจในความรักของเธอ ด้วย หากพระอภัยไม่เห็นใจนางๆก็จะขอลาตายแต่ขอให้พระ อภัยลงมากลางน้ำ นี้ก่อนเถิด นางจะให้มนต์เวทวิเศษแก่พระ อภัย แล้วร้องเรียกสินสมุทรว่า ให้มาด้วยกันกับพ่อก่อนที่ แม่จะขอลาตายสินสมุทรสุดแสนสงสารแม่แล้วบอกว่าลูก รู้ว่าแม่รักลูกไม่ลืมบุญคุณหรอกถึงตัวไกลใจลูกยังผูกพัน อย่าโกรธลูกเลย แม่กลับไปอยู่ถ้ำ เสียเถิดฝ่ายพระโยคีก็ช่วย พูดจาปลอบโยนและให้โอวาทนางผีเสื้อ แต่นางผีเสื้อไม่ฟัง และโกรธต่อว่าด่าทอพระโยคีด้วยคำ หยาบต่าง ๆนานา ด่า รวมไปถึงเงือกสาว ว่ามายุ่งเรื่องผัวเมียคนอื่น จนพระโยคี โกรธ เสกทรายขว้างไป ทรายนั้นเป็นดังลูกปืนยิงยักษ์เจ็บ ปวดไปหมด นางผีเสื้อกลัวตัวสั่นงันงกจึงหลบออกไป
มหาวิทยาลัยราชภัฏยะลา มหาวิทยาลัยในเทศบาลนครยะลา,ประเทศไทย หลักสูตรศิลปศาสตรบัณฑิตสาขาวิชาภาษาไทย คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ ห้อง617 ชั้น6อาคาร 24 โทรศัพท์0-7329-9699ต่อ52300 เลขที่133ถนนเทศบาล3ตำ บลสะเตงอำ เภอเมืองจังหวัดยะลา 95000 E-mail : [email protected] บรรณานุกรม
ผู้ตรวจอักษร นางสาวนภสรดีแป้นเลขที่35ม.6/6 นางสาวอัณศยา แก้วมณี เลขที่44ม.6/6 นายภูริช โพธิ์ทองเลขที่2ม6/6