เฉลยแบบฝึกทักษะ กรด เบส

ผลการเรียนรู้

คานวณปรมิ าณสารหรอื ความเขม้ ข้นของสารละลายกรดหรือเบสจากการไทเทรต

1. ในการไทเทรตสารละลายกรดไนทริก (HNO3) ปริมาตร 25.00 มลิ ลิลิตร พบว่าทาปฏิกริ ยิ าพอดกี ับสารละลาย
โพแทสเซยี มไฮดรอกไซด์ (KOH) 0.10 โมลต่อลิตร ปรมิ าตร 20.00 มลิ ลิลติ รสารละลายกรดไนทริกมคี วามเขม้ ขน้

เท่าใด จากสมการเคมี

คานวณจานวนโมลของ HNO3 HNO3(aq) + KOH(aq)  KNO3(aq) + H2O(l)

จานวนโมลของ HNO3 = 0.10 mol KOH x 20.00 mL KOH x 1 mol HKNOOH3
1000 mL KOH 1 mol
= 2.0 x 10-3 mol HNO3
คานวณความเขม้ ขน้ ของ HNO3
ความเขม้ ขน้ ของ HNO3 = 2.0 x 10−3 mol HNO3 x = 1000 mL
25.00 mL 1L
= 0.080 mol HNO3/L
ดงั น้นั สารละลายกรดไนทรกิ เข้มขน้ 0.080 โมลต่อลิตร

2. การไทเทรตสารละลายกรดไฮโดรคลอริก (HCl) ปรมิ าตร 20.00 มิลลลิ ติ ร พบวา่ ทาปฏิกริ ิยาพอดกี ับ

สารละลายโซเดียมไฮดรอกไซด์ (NaOH) 0.10 โมลต่อลติ ร ปริมาตร 25.00 มลิ ลลิ ติ ร สารละลายกรดไฮโดร

คลอริกมีความเข้มขน้ เทา่ ใด

จากสมการเคมี

HCl(aq) + NaOH(aq)  NaCl(aq) + H2O(l)
คานวณจานวนโมลของ HCl
0.10 mol NmNaaoOOlHHHClx 1 mol HCl
จานวนโมลของ HCl = 21.500x010m-3L 25.00 mL NaOH x 1 mol NaOH
=

คานวณความเขม้ ข้นของ HCl 2.5x10−3 mol HCl 1000 mL
20.00 mL 1L
ความเข้มขน้ ของ HCl = x =

= 0.125 mol HCl/L

ดังนัน้ สารละลายกรดไนทริกเข้มขน้ 0.125 โมลตอ่ ลติ ร

50

ใบความรู้ที่ 8 เรือ่ งสารละลายบัฟเฟอร์

สารละลายบฟั เฟอร์

สารละลายบัฟเฟอร์ (buffer solution) หมายถึง สารละลายท่มี สี มบตั ิในการควบคุม pH ของสารละลายให้คงท่ี เมื่อมี
การเตมิ กรดแกห่ รอื เบสแกล่ งไปเล็กนอ้ ย สารละลายบัฟเฟอร์ประกอบไปด้วยกรดอ่อนกบั เกลือของกรดอ่อนหรือเบสก่อนกับ
เกลือของเบสออ่ นซง่ึ เป็นคกู่ รดเบสกัน

รูปภาพแสดงสีของยูนิเวอรซ์ ลั อินดเิ คเตอร์ในสารละลายบัฟเฟอร์ pH 4 และน้า pH 7

ส า ร ล ะ ล า ย บั ฟ เ ฟ อ ร์ คู่ ก ร ด - เ บ ส
1. สารละลายผสม CH3COOH กบั CH3COONa CH3COOH กับ CH3COO-
2. สารละลายผสม H3PO4 กับ NaH2PO4 H3PO4 กบั H2PO4-
3. สารละลายผสม NaH2PO4 กบั Na2HPO4 H2PO4- กบั HPO42-
4. สารละลายผสม H2CO3 กบั NaHCO3 H2CO3 กับ HCO3-
5. สารละลายผสม NaHCO3 กับ Na2CO3 HCO3- กับ CO32-
6. สารละลายผสม NH4Cl กบั NH3 NH4+ กับ NH3

51

สาหรับน้าและสารละลายทั่วไป การเติมกรดมีผลทาให้ H3O+ ในสารละลายเพิ่มข้ึน ส่วนการ เติมเบสมีผลทาให้
OH- ในสารละลายเพ่มิ ขน้ึ ใกลเ้ คียงกบั ปริมาณที่เติมลงไป ในขณะทสี่ ารละลาย บัฟเฟอร์มีคู่กรด-เบสที่ทาปฏิกิริยากับกรด
หรือเบสที่เติมลงไปจึงช่วยควบคุมไม่ให้ความเข้มข้นของ H3O+ หรือ OH- เปล่ียนแปลงไปมากนัก เช่น สารละลาย
บัฟเฟอร์ท่ีเป็นสารละลายผสมของแอมโมเนีย(NH3) และเกลือแอมโมเนียมคลอไรด์ (NH4CI) ซึ่งมี NH3 และ NH4+
ในสารละลาย เมอ่ื มกี ารเตมิ กรด ลงไป H3O+ ท่เี ติมลงไปจะทาปฏิกิริยากับ NH3 ในระบบ เขยี นสมการเคมีไดด้ ังนี้

NH3(aq) + H3O+(aq) ⇌ NH4+(aq) + H2O(l)

ดงั นน้ั ความเขม้ ขน้ ของ H3O+ ในสารละลายจึงเพม่ิ ขนึ้ เพียงเล็กนอ้ ย และ pH ของสารละลายมคี า่ ค่อนขา้ งคงที่
ในทางตรงกันขา้ มการเตมิ เบสลงไปเล็กน้อย OH- ทีเ่ ติมลงไปจะทาปฏกิ ิริยากับ NH4+ ในระบบ เขียนสมการเคมี
ได้ดงั นี้ NH4+(aq) + OH-(aq) ⇌ NH3(aq) + H2O(l)
ดังนั้น ความเข้มขน้ ของ OH- ในสารละลายจงึ เพมิ่ ข้ึนเพยี งเลก็ นอ้ ย และ pH ของสารละลายมคี า่ ค่อนข้างคงที่

จากหลกั การควบคุม pH ท่ีอธบิ ายข้างตน้ สารละลายบัฟเฟอร์ที่ควบคุม pH ได้ดี ควรมอี ัตราส่วนความเข้มข้น
ของคู่กรด-เบสเท่ากับ 1 อย่างไรก็ตาม อัตราส่วนความเข้มข้นของคู่กรด-เบสอาจปรับให้ อยู่ระหว่าง 0.1-10 ได้
เพ่ือให้ได้สารละลายบัฟเฟอร์ที่มี pH ตามต้องการ นอกจากนี้สารละลายบัฟเฟอร์ที่มีความเข้มข้นสูงจะควบคุม pH ได้
ดีกว่าสารละลายบัฟเฟอร์ท่ีมีความเข้มข้นต่า เนื่องจาก มีปริมาณคู่กรด-เบสมากกว่า หากพิจารณาสารละลายบัฟเฟอร์
CH3COOH/CH3COONa ซง่ึ มี CH3COOH และ CH3COO- อยู่ในสมดลุ ดงั สมการเคมี

CH3COOH(aq) + H2O(l) ⇌ H3O+(aq) + CH3COO-(aq)

จาก Ka = [CH3[CCOHO3−CO][OHH3]O+]

[H3O+] = Ka x [[CCHH33CCOOOOH−]]

ดงั น้นั pH = pKa -log [[CCHH33CCOOOOH−]]

จากสมการจะเห็นว่าค่า pH ของสารละลายบัฟเฟอร์ขึ้นอยู่กับค่า pKa และอัตราส่วนความเข้มข้นของกรดต่อ
ความเข้มขน้ ของเกลอื โดยหากความเข้มข้นของกรดและเกลือเท่ากัน ค่า pH ของสารละลายบัฟเฟอร์เท่ากับค่า pKa ส่วน
สารละลายบัฟเฟอร์ที่มีความเข้มข้นของกรดมากกว่าเกลือจะมีค่า pH ต่ากว่าค่า pKa ในทางตรงกันข้าม หากความ
เข้มข้นของเกลือมากกว่ากรด สารละลายจะมีค่า pH สูงกว่าค่า pKa จากสมการยังเห็นได้ว่าสารละลายบัฟเฟอร์จะ
สามารถรกั ษาคา่ pH ได้ ก็ตอ่ เมื่อกรดหรอื เบสท่เี ตมิ ลงไปมปี รมิ าณน้อยเม่ือเทียบกับความเข้มข้นของกรดและเกลือที่อยู่ใน
สารละลายบัฟเฟอร์

52

การเตรยี มสารละลายบฟั เฟอร์ นอกจากได้จากการผสมสารละลายกรดออ่ นและสารละลาย เกลือของกรดอ่อน
หรือการผสมสารละลายเบสออ่ นกบั สารละลายเกลอื ของเบสออ่ นแลว้ ยงั อาจเตรยี ม ได้จากการนากรดออ่ นมาทาปฏิกิรยิ ากับ
เบสแก่ หรือเบสอ่อนทาปฏกิ ริ ิยากบั กรดแก่ เพ่ือให้เกดิ เปน็ สารละลายผสมของคู่กรด-เบส เช่น การเตรียมสารละลาย
บัฟเฟอร์โดยการนาสารละลาย CH3COOH มาทาปฏิกริ ิยากับ NaOH ซ่งึ จะเกิดปฏกิ ริ ิยาดังสมการเคมี

CH3COOH(aq) + NaOH(aq)  CH3COONa(aq) + H2O(aq)
จากสมการเคมี เพอ่ื ให้ในสารละลายมที ั้ง CH3COOH และ CH3COONa ควรใช้ NaOH ในจานวน
โมลท่นี ้อยกว่าจานวนโมลของ CH3COOH ที่มอี ยู่ในสารละลายเร่มิ ตน้ เพื่อให้ไดอ้ ตั ราสว่ น ความเข้มขน้ ของ CH3COOH
และ CH3COONa ทเ่ี หมาะสม เช่น ถ้าเรมิ่ ต้นจาก CH3COOH 0.1 mol/L ปรมิ าตร 10 mL แลว้ เติม NaOH 0.1
mol/L ปรมิ าตร 5 mL CH3COOH คร่ึงหนง่ึ จะทาปฏิกิรยิ ากับ NaOH เกดิ เปน็ CH3COONa ในสารละลายจึงมที ้ัง
CH3COOH และ CH3COONa อยู่ดว้ ยกันใน อัตราสว่ นความเข้มขน้ ที่เท่ากนั ทาใหส้ ารละลายมีสมบตั เิ ปน็ บฟั เฟอร์ ซึ่ง
หากพิจารณาจากกราฟ การไทเทรตในรปู 10.16 จะเหน็ ว่าช่วงทีส่ ารละลายมีสมบัติเป็นบฟั เฟอรค์ ือชว่ งท่ีมีการเตมิ
สารละลาย NaOH ลงไปก่อนถึงจดุ สมมูล ซึ่งมีการเปล่ียนแปลง pH เพยี งเลก็ นอ้ ย

รูปภาพแสดง กราฟการไทเทรตระหว่าง CH3COOH กับ NaOH และชว่ งทีส่ ารละลายมรสมบัตเิ ป็นสารละลายบฟั เฟอร์

53

ใบงานที่ 8 เรื่อง สารละลายบฟั เฟอร์

ผลการเรียนรู้

อธบิ ายสมบตั ิ องค์ประกอบ และประโยชนข์ องสารละลายบัฟเฟอร์

คาช้แี จง : ใหน้ ักเรยี นตอบคาถามต่อไปนี้ให้ถกู ตอ้ ง

1. สารละลายบฟั เฟอร์หมายถึงอะไร
ตอบ สารละลายทมี่ สี มบัตใิ นการควบคมุ pH ของสารละลายให้คงท่ี เม่ือมกี ารเติมกรดแกห่ รอื เบสแกล่ งไป
เล็กน้อย สารละลายบัฟเฟอรป์ ระกอบดว้ ยกรดอ่อนกับเกลือของกรดอ่อน หรือเบสอ่อนกบั เกลือของเบสออ่ น

2. สารละลายบัฟเฟอร์ CH3COOH/CH3COONa ควบคุม pH ของสารละลาย เม่ือมีการเตมิ
กรดหรอื เบสเล็กน้อย ไดอ้ ย่างไร พร้อมเขียนสมการเคมีที่เกี่ยวข้อง ประกอบการอธบิ าย

ตอบ สารละลายบัฟเฟอร์นม้ี ี CH3COOH และ CH3COO- เม่อื มีการเติมกรดลงไปเลก็ น้อย H3O+
ทเ่ี ตมิ ลงไปจะทาปฏกิ ริ ยิ ากบั CH3COO- ในระบบ ดงั สมการเคมี

CH3COO-(aq) + H3O+(aq) ⇌ CH3COOH(aq) + H2O(l)
ดังนนั้ ความเขม้ ขน้ ของ H3O+ ในสารละลายจงึ เพมิ่ ขึน้ นอ้ ยมาก pH ของสารละลายจึง
คอ่ นขา้ งคงที่
ในทางตรงกนั ข้ามการเตมิ เบสลงไปเล็กนอ้ ย OH- ที่เตมิ ลงไปจะทาปฏิกิริยากบั CH3COOH ในระบบ ดังสมการเคมี

CH3COOH(aq) + OH-(aq) ⇌ CH3COO-(aq) + H2O (l)
ดงั นน้ั ความเขม้ ขน้ ของ OH- ในสารละลายจงึ เพ่ิมข้นึ นอ้ ยมาก pH ของสารละลายจงึ
ค่อนข้างคงท่ี
3. สารละลายใดตอ่ ไปนี้ควบคุม pH ไดด้ ีทีส่ ุด
3.1 สารละลายผสมทีม่ ี HCl 0.50 mol/L และ NaOH 0.50 mol/L
3.2 สารละลายผสมทมี่ ี NaHCO3 0.10 mol/L และ Na2CO3 0.10 mol/L
3.3 สารละลายผสมทมี่ ี CH3COONa 0.10 mol/L และ CH3COOH 0.10 mol/L
3.4 สารละลายผสมท่ีมี H3PO4 0.50 mol/L และ NaH2PO4 0.50 mol/L
ตอบ สารละลายท่คี วบคมุ pH ได้ดที ี่สดุ คอื สารละลายผสมทม่ี ี H3PO4 0.50 mol/L และ NaH2PO4
0.50 mol/L เพราะเปน็ สารละลายบัฟเฟอร์ท่ีมีอตั ราส่วนความเข้มขน้ ของคกู่ รด-เบสเท่ากบั 1
และมคี วามเข้มขน้ สูงทส่ี ุด

54

4. จงพิจารณาวา่ สารละลายทก่ี าหนดใหต้ ่อไปน้ี จดั เป็นสารละลายบัฟเฟอร์หรือไม่
พรอ้ มเหตุผลประกอบ

4.1 สารละลาย CH3COOH เข้มข้น 2.0 โมลตอ่ ลิตร ปริมาตร 100 มิลลลิ ิตร
ผสมกับสารละลาย CH3COONa เขม้ ข้น 0.5 โมลตอ่ ลิตร ปริมาตร 100 มิลลลิ ิตร
ตอบ เปน็ สารละลายบฟั เฟอร์ เน่อื งจากในระบบประกอบด้วยกรดอ่อนและเกลือของกรดอ่อน

4.2 สารละลาย NH3 เขม้ ข้น 0.2 โมลตอ่ ลิตร ปริมาตร 100 มลิ ลิลิตร ผสมกบั สารละลาย NH4Cl เขม้ ข้น
0.2 โมลต่อลิตร ปรมิ าตร 250 มลิ ลลิ ติ ร
ตอบ เปน็ สารละลายบัฟเฟอร์ เนอ่ื งจากในระบบประกอบด้วยเบสออ่ นและเกลือของเบสอ่อน

5. สารละลายแต่ละชนดิ มีความเขม้ ข้นและปรมิ าตรเท่ากนั เมอื่ ผสมสารละลายเข้าดว้ ยกัน ดงั ตาราง สารละลาย
ผสมในขอ้ ใดเปน็ สารละลายบฟั เฟอร์

ขอ้ สารละลายที่ 1 สารละลายที่ 2
5.1 C6H5COOH C6H5COONa
5.2 NaF
5.3 Ca(OH)2 HF
5.4 H3PO4 Ca(NO3)2
5.5 HCOOH Na3PO4
HCOOK
5.6 Na2HPO4
Na3PO4

ตอบ สารละลายผสมท่ีเป็นสารละลายบฟั เฟอร์ คอื C6H5COOH/C6H5COONa
NaF/HF HCOOH/HCOOK และ Na2HPO4/Na3PO4

55

ใบความรูท้ ่ี 9 เรื่องการประยกุ ต์ใชค้ วามร้เู กย่ี วกบั กรด-เบส

ความรู้เก่ยี วกบั ปฏกิ ริ ยิ าระหว่างกรดและเบส การไทเทรตกรด-เบส และสารละลายบัฟเฟอร์ สามารถนามาใชใ้ น
ชีวติ ประจาวนั ได้ ดังตัวอย่างตอ่ ไปน้ี

การวเิ คราะหป์ ริมาณกรดในอาหาร
ในอุตสาหกรรมอาหารจะมีการวิเคราะห์ปริมาณกรดที่มีอยู่ในอาหารในรูปแบบที่แตกต่างกัน เช่น วิเคราะห์

ปริมาณกรดแลกตกิ ในน้านม วิเคราะห์ปริมาณกรดซิทริกในผักและผลไม้ วิเคราะห์ ปริมาณกรดมาลิกในแอปเปิ้ลหรือน้า
แอปเปิ้ลวิเคราะห์ปริมาณกรดแอซีติกในน้าส้มสายชู การไทเทรต กรด-เบสเป็นวิธีหน่ึงที่ใช้วิเคราะห์ปริมาณกรดใน
อาหาร เช่น การวิเคราะห์ปริมาณกรดซิทริกในน้าผัก หรือผลไม้โดยนามาไทเทรตกับสารละลายมาตรฐาน NaOH
ปฏกิ ริ ิยาทเี่ กดิ ข้ึนแสดงดังสมการเคมี

3NaOH(aq) + C3H5O(COOH)3(aq) → C3H5O(COONa)3(aq) + 3H2O(l)
ดังนั้นถ้าทราบปริมาตรสารละลาย NaOH ท่ีใช้ไทเทรต ก็สามารถคานวณปริมาณกรดซิทริกใน น้าผักหรือน้าผลไม้
ตวั อย่างได้

การควบคมุ pH ของสารละลายในรา่ งกายและในธรรมชาติ
ความเป็นกรด-เบสมีผลต่อการทางานของเอนไซม์และสารเคมีต่างๆในร่างกาย ดังน้ันของเหลวต่าง ๆ ใน

ร่างกายจึงต้องมีการควบคุม pH โดยสารละลายบัฟเฟอร์ธรรมชาติหลายชนิด เช่น ไบคาร์บอเนตบัฟเฟอร์
H2CO3/H2CO3- ควบคุม pH ในเลือดให้อยู่ที่ 7.3 - 7.4 เม่ือร่างกายมีปริมาณกรดเพิ่มขึ้นซ่ึง อาจเกิดระหว่างการ
ออกกาลังกาย หรือการรับประทานอาหารท่ีเป็นกรดสูง HCO3 ในเลือดจะทา ปฏิกิริยากับ H3O+ ที่เพ่ิมข้ึน ดังสมการ
เคมี HCO3-(aq) + H3O+(aq) ⇌ H2CO3(aq) + H2O(l)

H2CO3(aq) ⇌ H2O(l) + CO2(g)
แก๊ส CO2 ท่ีเกดิ ข้นึ จะถูกขับออกโดยการหายใจออก นอกจากนี้ pH ของเลอื ดยังถกู ควบคมุ ด้วย

56

การแกป้ ญั หาดินเปร้ยี ว
ดินเปร้ียวหรือดินกรด (acid soil) เป็นดินท่ีมีค่า pH ต่า ถ้าค่าต่ากว่า 4 จะเรียกว่าดินเปร้ียวจัด หรือ

ดินกรดจัด ซึ่งไม่เหมาะสมกับการเพาะปลูก ดินประเภทน้ีมีกรดซัลฟิวริก (H2SO4) ผสมอยู่บางครั้ง จึงเรียกว่า ดิน
กรดกามะถัน (acid sulfate soil) ในทางปฏิบัติ การแก้ปัญหาดินเปรี้ยวทาได้โดยการ โรยผงแคลเซียมคาร์บอเนต
(CaCO3) หรอื ที่รูจ้ ักกันทั่วไปวา่ ปูนมารล์ เพื่อให้ทาปฏิกริ ยิ ากับ H2SO4 สง่ ผลใหด้ ินเป็นกรดลดลง เขียนสมการเคมีได้
ดงั นี้ CaCO3(s) + H2SO4(aq) → CaSO4(s) + H2O(l) + CO2(g)

กระบวนการกาจดั แกส๊ ซลั เฟอร์ไดออกไซด์
ในกระบวนการเผาไหม้ เช่น ถา่ นหนิ ในโรงไฟฟ้า มีแก๊สซัลเฟอร์ไดออกไซด์ (SO2) เกิดขึ้น ซ่ึง SO2 เป็น

แก๊สพิษและเป็นสาเหตุของการเกิดฝนกรด ทาให้โรงไฟฟ้าต้องมีกระบวนการกาจัดแก๊ส SO2 (flue gas
desulfurization; FGD) โดยโรงไฟฟ้าท่ีต้ังอยู่ใกล้ทะเลอาจใช้น้าทะเลซึ่งมี HCO3- แล CO32- ในกระบวนการ FGD
ทาให้ไดผ้ ลติ ภัณฑ์สุดทา้ ยท่มี สี มบตั เิ ป็นกลาง เขยี นสมการเคมีได้ดังน้ี

SO2(g) + H2O(l) → HSO3-(aq) + H+(aq)
2HSO3-(aq) + O2(g) → 2SO42-(aq) + 2H+(aq)

HCO3-(aq) + H+(aq) → CO2(g) + H2O(l)
CO32-(aq) + 2H+(aq) → CO2(aq) + H2O(l)

57

ใบงานที่ 9 เร่อื ง การประยกุ ตใ์ ช้ความรเู้ กย่ี วกบั กรด-เบส

ผลการเรียนรู้

สบื ค้นข้อมูลและนาเสนอตัวอยา่ งการใชป้ ระโยชน์และการแกป้ ญั หาโดยใช้ความร้เู ก่ียวกบั กรด-เบส

คาชแ้ี จง : ใหน้ ักเรยี นตอบคาถามต่อไปน้ีให้ถูกต้อง

1. จงอธิบายการประยุกตใ์ ช้ความร้ใู นชวี ิตประจาวนั เกีย่ วกับกรด-เบสไปใชแ้ ก้ปญั หาดงั ต่อไปนี้
1.1 การแกป้ ญั หาดนิ เปร้ยี ว

ตอบ ดินเปรียวหรือดินกรด (acid soil) เป็นดินท่ีมีค่า pH ต่า ถ้าค่าต่ากว่า 4 จะเรียกว่าดินเปรียวจัด หรือ
ดนิ กรดจดั ซึ่งไม่เหมาะสมกบั การเพาะปลูก ดินประเภทนี้มีกรดซัลฟิวริก (H2SO4) ผสมอยู่บางครั้ง จึงเรียกว่า ดิน
กรดกามะถัน (acid sulfate soil) ในทางปฏิบัติ การแกป้ ญั หาดินเปรีย้ วทาได้โดยการ โรยผงแคลเซียมคาร์บอเนต
(CaCO3) หรือทีร่ จู้ กั กนั ทัว่ ไปวา่ ปนู มาร์ล เพ่ือให้ทาปฏิกิริยากับ H2SO4 ส่งผลให้ดินเป็นกรดลดลง เขียนสมการเคมี
ได้ดังน้ี

CaCO3(s) + H2SO4 (aq)  CaSO4(s) + H2O(l) + CO2(g)

1.2 การวิเคราะห์ปริมาณกรดในอาหาร
ตอบ ในอุตสาหกรรมอาหารจะมีการวิเคราะห์ปริมาณกรดที่มีอยู่ในอาหารในรูปแบบที่แตกต่างกัน เช่น วิเคราะห์
ปรมิ าณกรดแลกตกิ ในน้านม วิเคราะหป์ รมิ าณกรดซทิ ริกในผกั และผลไม้ วเิ คราะห์ ปรมิ าณกรดมาลิกในแอปเป้ิลหรือน้า
แอปเป้ิลวิเคราะห์ปริมาณกรดแอซีติกในน้าส้มสายชู การไทเทรต กรด-เบสเป็นวิธีหนึ่งท่ีใช้วิเคราะห์ปริมาณกรดใน
อาหาร เช่น การวิเคราะห์ปริมาณกรดซิทริกในน้าผัก หรือผลไม้โดยนามาไทเทรตกับสารละลายมาตรฐาน NaOH
ปฏิกิรยิ าทีเ่ กดิ ขนึ้ แสดงดงั สมการเคมี

3NaOH(aq) + C3H5O(COOH)3(aq)  C3H5O(COONa)3(aq) + 3H2O(l)
ดังน้ันถ้าทราบปริมาตรสารละลาย NaOH ท่ีใช้ไทเทรต ก็สามารถคานวณปริมาณกรดซิทริกใน น้าผักหรือน้าผลไม้
ตัวอย่างได้

58

แบบทดสอบหลงั เรยี น

1. ขอ้ ใดกลา่ วถูกต้องเกี่ยวกับกรดตามทฤษฎกี รด-เบสอาร์เรเนยี ส
ก. กรดคือสารทใ่ี หโ้ ปรตอน
ข. กรดคอื สารท่รี บั ค่อู ิเลก็ ตรอน
ค. กรดคอื สารทีล่ ะลายน้าแล้วแตกตวั ใหไ้ ฮโดรเจนไอออน (H+)
ง. ไมม่ ขี ้อใดถูก

2. ข้อใดกล่าวถกู ตอ้ งเกีย่ วกบั เบสตามทฤษฎีกรด-เบสเบรินสเตด-ลาวรี
ก. เบสคือสารทร่ี ับโปรตอน
ข. เบสคอื สารท่ใี หค้ ู่อเิ ลก็ ตรอน
ค. เบสคือสารทล่ี ะลายน้าแล้วแตกตวั ใหไ้ ฮดรอกไซด์ไอออน (OH-)
ง. ไมม่ ีขอ้ ใดถูก

3. ขอ้ ใดกลา่ วถูกต้อง

ก. สารท่เี ป็นคู่กรด-เบสจะมโี ปรตอนต่างกนั 1 โปรตอน

ข. สารท่ีเป็นค่กู รด-เบสจะมโี ปรตอนเท่ากนั 1 โปรตอน

ค. สารทเ่ี ปน็ คูก่ รดจะมีโปรตอนน้อยกวา่ เบส 1 โปรตอน

ง. สารทเี่ ป็นคู่เบสจะมีโปรตอนมากกว่ากรด 1 โปรตอน

4. คกู่ รดของ S2- คอื สารใด
ก. HS-
ค. OH- ข. H2S
5. ข้อใดตอ่ ไปนเี้ ป็นกรดแก่เบสแก่ทั้งหมด ง. H2O

ก. HI , HCl , HNO2 , LiOH , Sr(OH)2 , C6H5NH2
ข. HF , HBr , HCN , Ba(OH)2 , Ca(OH)2 , CH3NH2
ค. HCIO4 , HCl , HBr , NaOH , KOH , Ca(OH)2
ง. HNO3 , HF , HClO4 , CH3NH2 , C6H5NH2 , C2H5NH2

59

แบบทดสอบหลงั เรยี น

6. การระบคุ วามเปน็ กรด-เบสของสารละลายเกลอื ไดจ้ ากค่า Ka หรอื Kb ของไอออนท่ีเกิดปฏิกิรยิ าไฮโดรลิซิส

ขอ้ ใดต่อไปนถี้ กู ต้อง
ก. Ka > Kb สารละลายมีสมบตั เิ ปน็ กรด
ข. Ka > Kb สารละลายมสี มบตั ิเป็นเบส
ค. Kb > Ka สารละลายมีสมบัตเิ ป็นกรด
ง. Ka  Kb สารละลายมีสมบัติเป็นเบส

7. สารละลายกรดชนิดหนึ่ง มีความเข้มข้นของไฮโดรเนยี มไอออนเทา่ กับ 2 x 10-2 โมลตอ่ ลิตร สารละลาย

นี้มี pH เท่าใด

ก. 1.6 ข. 1.7

ค. 1.8 ง. 1.9

8. ปฏกิ ิริยาเคมีระหวา่ งสารละลายกรดและเบสทพ่ี อดีกนั เรียกว่าอะไร

ก. ปฏกิ ริ ิยาสะเทิน ข. ปฏิกริ ิยารีดกั ชัน

ค. ปฏกิ ิรยิ าไฮโดรลิซสิ ง. ปฏิกิริยาออกซิเดชนั

9. สารคใู่ ดต่อไปนี้เปน็ กรดแก่และเบสอ่อน

ก. HBr และ LiOH

ข. HNO2 และ NaOH
ค. HNO3 และ NH3
ง. H2CO3 และ Ca(OH)2
10. จดุ สมมูล (equilibrium point) หมายถึงข้อใด

ก. จดุ ทีส่ ารละลายกรดและเบสทาปฏกิ ริ ิยากนั พอดี

ข. จุดท่ีขณะไทเทรตสารละลายกรดเบสที่มีอนิ ดเิ คเตอร์อยใู่ นสารละลายเปล่ียนสี

ค. กระบวนการหาปรมิ าณสารท่ที าปฏกิ ริ ิยาพอดกี นั โดยการเติมสารละลายชนดิ หน่งึ ลงในสารละลาย

อีกชนิดหนึ่งจนเกิดปฏิกิริยาสมบรู ณ์

ง. ไมม่ ีขอ้ ใดถูก

60

แบบทดสอบหลงั เรยี น

11. สารละลาย HCl 20 ml นามาไทเทรตกบั สารละลายมาตรฐาน NaOH 0.4 M 40 ml ความเขม้ ข้น

ของสารละลาย HCl ที่ใช้ในการไทเทรตมคี า่ เทา่ ใด

ก. 0.7 M ข. 0.8 M

ค. 0.9 M ง. 0.10 M

12. ขอ้ ใดไมใ่ ช่หลกั ในการไทเทรต

ก. เลือกอนิ ดเิ คเตอรท์ ่ีเหมาะสมในการไทเทรต

ข. จัดเตรยี มอุปกรณ์ เช่น ขวดรปู กรวย ปเิ ปต บิวเรต

ค. ไม่จาเปน็ ต้องทราบสมบตั ิความเปน็ กรดเบส

ง. ต้องมสี ารละลายมาตรฐานที่ทราบความเข้มขน้ แนน่ อน

13. สารละลายบฟั เฟอร์หมายถึงขอ้ ใด

ก. สารละลายกรด

ข. สารละลายเบส

ค. สารละลายมาตรฐาน

ง. สารทีส่ ามารถควบคมุ pH ได้

14. บฟั เฟอร์ของ CH3COOH คือขอ้ ใด
ก. NH4+
ข. NH4Cl
ค. CH3COO-
ง. CH3COOH

15. ข้อใดคือการแก้ปัญหาดินเปรีย้ ว

ก. เผาหนา้ ดนิ

ข. เพ่มิ น้าลงในดนิ

ค. เผาหนา้ ดนิ ไถกลบหน้าดินใหม่

ง. โรยผงแคลเซียมคาร์บอเนต (CaCO3)

61

กระดาษคาตอบแบบทดสอบหลงั เรยี น เรื่อง กรด - เบส

ข้อ ก ข ค ง

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15

62