ไตรภูมิพระร่วง

หนังสือเล่มเล็ก

ไตรภูเรมื่อิงพเล่าระร่วง

คณะผู้จัดทำ

นายวุฒิปิยะศิริ ปักโกทะสังข์ เลขที่14
นางสาววิรัญชนา วินทชัย เลขที่16
นางสาวณัฐพร รัตนวรรณ์ เลขที่20
นางสาววัลลภา ริ้วสมบัติ เลขที่26
นางสาวภัทรสุดา รามพิชัย เลขที่38

เสนอ

นางสาวเจริญ ผลฉัตร



รายงานเล่มนี้เป็นส่ วนหนึงของวิชาภาษาไทย ท33102
ภาคเรียนที่ 2 ปีการศึกษา 2565
โรงเรียนหนองไผ่

สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษา
เพชรบูรณ์

คำนำ

หนังสือเล่มนี้จัดทำขึ้นเพื่อเป็นส่วนหนึ่งของรายวิชาภาษไทยเพื่อให้ได้ศึกษาเกี่ยวกับความรู้จากเรื่อง
ไตรภูมิพระร่วง หนังสือเล่มนี้มีเนื้อหาเกี่ยวกับเนื้อหาไตรภูมิ คือ ตาวติงษาภูมิ นิมมานรตีเทวภูมิ และ
ปรนิมมิตวสวัสดี

ไตรภูมิพระร่วง มีหลายชื่อเรียกได้แก่ "ไตรภูมิพระร่วง" "เตภูมิกถา" "ไตรภูมิกถา" "ไตรภูมิโลกวินิจฉัย"
และ "เตภูมิโลกวินิจฉัย"
เป็นวรรณกรรมศาสนาพุทธที่แต่งในสมัยสุโขทัยประมาณ พ.ศ. 1888 โดยพระราชดำริในพระมหาธรรม
ราชาที่ 1รวบรวมจากคัมภีร์ในศาสนาพุทธ มีเนื้อหาเกี่ยวกับโลกสัณฐานที่แบ่งเป็น 3 ส่วน หรือ ไตรภูมิ
ได้แก่ กามภูมิ รูปภูมิและอรูปภูมิวรรณคดีเรื่องนี้มีเนื้อหาเกี่ยวกับคติความเชื่อของชาวไทย เป็นจำนวน
มาก เช่น นรก สวรรค์ การเวียนว่ายตายเกิดทวีปทั้งสี่ (เช่น ชมพูทวีป ฯลฯ) กัป กลียุค วาระสุดท้าย
ของโลก พระศรีอริยเมตไตรย พระเจ้าจักรพรรดิ ฯลฯ
ไตรภูมิพระร่วง เป็นพระราชนิพนธ์ของพระมหาธรรมราชาที่ 1 ซึ่งแต่งขึ้นเมื่อ วันพสฤหัสบดี ขึ้น 15 ค่ำ
เดือน 4 ปีระกา ตรงกับวันพฤหัสบดีที่ 4 มีนาคม พ.ศ. 1864 (ปีเก่า) จ.ศ. 683 ม.ศ. 1243 เป็นปีครอง
ราชย์ที่ 6 โดยมีพระประสงค์ที่จะเทศนาโปรดพระมารดา และเพื่อจำเริญพระอภิธรรม ไตรภูมิพระร่วงเป็น
หลักฐานชิ้นหนึ่งที่แสดงให้เห็นถึงพระปรีชาสามารถอย่างลึกซึ้ง ในด้านพุทธศาสนาของพระมหาธรรม
ราชาลิไทที่ทรงรวบรวมข้อความต่างๆ ในคัมภีร์พระพุทธศาสนา

ผู้เรียบเรียง

สารบัญ หน้า
•ตาว
ติงษาภูมิ
4
-สวรรค์ชั้นนี้มีอุทยานที่งดงาม 5

•นิมมานรตีเทวภูมิ 6
-อายุขัยของสวรรค์ชั้นนิมมานรดี 9

•ปรนิมมิตวสวัตดี 10
-ที่ตั้งและลักษณะของสวรรค์ชั้นปรนิมมิตวสวัตดี 11
-การอุบัติและการบริโภคกามของชาวสวรรค์ 12
ชั้นปรนิมมิตวสวัตดี

•บรรณานุกรม 13

ตาวติงษาภูมิ 4

สวรรค์ชั้นดาวดึงส์ เป็นสวรรค์ชั้นที่ 2 จากสวรรค์ฉกามาพจรทั้ง 6
ชั้น(จัดอยู่ในกามภูมิ) โดยอยู่สูงขึ้นไปถัดจากสวรรค์ชั้นจาตุมหาราชิกา

ขึ้นไป 336,000,000 วา หรือ 168,000 กิโลเมตร ตั้งอยู่บนยอดเขา
พระสุเมรุอันสูง 80,000 โยชน์ ซึ่งเป็นจุดสูงที่สุดที่ยังเชื่อมอยู่กับมนุสส

ภูมิหรือโลกมนุษย์ (อาจเทียบได้กับยอดเขาโอลิมปัสในตำนานเทพ
ปกรณัมกรีก) อาณาบริเวณโดยรอบ 80,000 ตารางโยชน์ มีท้าวสั กกะ

หรือพระอินทร์เป็นผู้ปกครอง
เมืองบนสวรรค์ชั้นดาวดึงส์ เป็นเมืองใหญ่ที่สร้างอย่างงดงามด้วยทอง
และแก้ว 7 ประการ มีเสี ยงดนตรีบรรเลงอยู่อย่างไพเราะ กลางเมือง

ดาวดึงส์ มีปราสาทใหญ่ที่งดงามเป็นที่ประทับของพระอินทร์

5

บนสวรรค์ชั้นนี้มีอุทยานที่งดงามมากอยู่ 4 แห่ง คือ

1. นันทวนุทยาน หรือ สวนนันทวัน (สวนที่รื่นรมย์) ตั้งอยู่ทางทิศตะวัน
ออกของสวรรค์ชั้นดาวดึงส์ ในสวนด้านที่ใกล้กับตัวเมืองมีสระใหญ่ 2
สระ สระหนึ่งมีชื่อว่า สระนันทาโบกขรณี อีกสระหนึ่งมีชื่อว่า จุลนันทา
โบกขรณี มีแผ่นศิลา 2 แผ่น แผ่นหนึ่งมีชื่อว่า นันทาปริถิปาสาณ อีกแผ่น
หนึ่งมีชื่อว่า จุลนันทาปริถิปาสาณ เป็นศิลาที่มีรัศมีเรืองรอง เมื่อจับดูจะ

รู้สึ กว่านิ่มเหมือนขนสั ตว์



2. ผรุสกวัน หรือ ปารุสกวัน (ป่าลิ้นจี่) ตั้งอยู่ทางทิศตะวันใต้ของ
สวรรค์ชั้นดาวดึงส์ ในอุทยานนี้ด้านใกล้ตัวเมือง มีสระใหญ่ 2 สระ สระ
หนึ่งมีชื่อว่า ภัทราโบกขรณี อีกสระหนึ่งมีชื่อว่า สุภัทราโบกขรณี มีก้อน
แก้วใส 2 ก้อน ก้อนหนึ่งมีชื่อว่า ภัทราปริถิปาสาณ อีกก้อนหนึ่งมีชื่อว่า สุ

ภัทราปริถิปาสาณ เป็นแก้วเกลี้ยงและอ่อนนุ่ม



3. จิตรลดาวัน (ป่ามีเถาวัลย์หลาก
สี สวยงาม) ตั้งอยู่ทางทิศตะวันตกก
ของสวรรค์ชั้นดาวดึงส์ สระในอุทยานนี้มีชื่อว่า จิตรโบกขรณี และจุลจิตร
โบกขรณี ส่ วนแผ่นศิลาแก้วในอุทยา
นนี้แผ่นหนึ่งมีชื่อว่า จิตรปาสาณ อีก

แผ่นหนึ่งมีชื่อว่า จุลจิตรปาสาณ
4. สั กกวัน หรือ มิสกวัน (ป่าไม้ระคน) ตั้งอยู่ทางทิศตะวันเหนือของ
สวรรค์ชั้นดาวดึงส์ สระใหญ่ในอุทยานนี้มีชื่อว่า ธรรมาโบกขรณี และสุธร
รมาโบกขรณี ส่ วนแผ่นศิลาแก้วมีชื่อว่า ธรรมาปริถิปาสาณ และสุธรรมาปิ

ริถิปาสาณ

นิมมานรตีเทวภูมิ 6

สวรรค์ชั้นนิมมานรดี เป็นสวรรค์ชั้นที่ 5 จัดอยู่ในกามภพ เป็นปรโลกฝ่ายสุคติภูมิ
เป็นสวรรค์ ที่มีอายุทิพย์ วรรณทิพย์ ยศทิพย์ อธิปไตยทิพย์ รูปทิพย์ เสี ยงทิพย์
กลิ่นทิพย์ ละเอียดและประณีตกว่าสวรรค์ทั้ง 4 ชั้นที่ผ่าน และมีความพิเศษ กว่า
สวรรค์ทั้งชั้น 4 ที่ผ่านมาในเรื่องของสมบัติอันเป็นทิพย์ที่สามารถเนรมิตได้ตามใจ

ปรารถนา ซึ่งเป็นสวรรค์อีกชั้นหนึ่งที่น่าศึกษายิ่ง

นิมมานรตี มีความหมายว่า เทวดาที่มีความสุขความเพลิดเพลินในกามคุณทั้ง
5 ที่ตนเนรมิตขึ้นตามความพอใจของตนเองทุกประการ หรืออีกความหมายหนึ่ง

คือ ที่อยู่ของเหล่าเทวดาผู้มีท้าวสุนิมมิตเป็นผู้ปกครอง
ที่ตั้งและลักษณะของสวรรค์ชั้นนิมมานรดี

7

สวรรค์ชั้นนี้ มีความกว้างใหญ่ไพศาลมากกว่าสวรรค์ชั้นดุสิ ต ที่ตั้ง
ของสวรรค์ชั้นนี้ อยู่สูงขึ้นไปจากยอดเขาสิ เนรุ อยู่ในอากาศเหนือ
สวรรค์ชั้นดุสิ ต 42,000 โยชน์ บนสวรรค์ชั้นนี้จะไม่มีดวงอาทิตย์

ดวงจันทร์ ทำให้ไม่มีเงา ไม่มีมุมมืดบนสวรรค์ อยู่ได้ด้วยความ
สว่างจากวัตถุสิ่งของต่างๆ เช่น กายของเหล่าเทวดาก็สว่าง วิมาน

สวน สระ สิ่งแวดล้อมต่างๆ มีแต่ความสว่าง

ลักษณะของสวรรค์ชั้นนี้จะกลมแบบราบ ไม่ได้กลมอย่างโลก
มนุษย์ ถ้ามองจากสวรรค์ชั้นดุสิ ตขึ้นไป จะมองเห็นเป็นแสงสว่าง

เจิดจ้ามากนุ่มเนียนตา






การอุบัติและการบริโภคกามของชาวสวรรค์ชั้นนิมมานรดี

บุคคลเมื่อละโลกแล้ว มีกำลังบุญที่จะได้อุบัติในสวรรค์ชั้นนิมมานรดีแล้ว ก็จะ
เกิดแบบ โอปปาติกะ คือ เกิดแล้วก็เป็นเทพบุตรสุดหล่อ เทพธิดาสุดสวยทันที มี

วัยที่งดงาม เทพบุตรอายุอยู่ระหว่าง 18-20 ปี เทพธิดาจะมีอายุอยู่ระหว่าง
16-18 ปี มีทิพยสมบัติอันประณีตกว่าสวรรค์ชั้นดุสิ ต

8

เทพบุตร เทพธิดา ที่อุบัติขึ้น จะมีรูปร่าง งดงามโสภา น่าดูน่าชมกว่าชาวสวรรค์
ทั้ง 4 ชั้น และมีรัศมีสว่างไสวเรืองรองยิ่งขึ้นไปอีก หากมีความปรารถนาใน
กามคุณอันเป็นทิพย์ชนิดใด ก็สามารถเนรมิตได้ตามใจปรารถนาของตน เช่น

การ ปรับเปลี่ยนวิมาน มีวิมานที่มีลักษณะเรือนยอดหนึ่งแสนที่เรียกว่า สตสหัส
สถูปวิมาน อยากจะเปลี่ยนเป็นวิมานทรงใหม่ให้สูงๆ เฉียดฟ้าไปที่เรียกว่า อัจจุ

เพทวิมาน ก็สามารถทำได้ดังใจปรารถนา ซึ่งในสวรรค์ทั้ง 4 ชั้นที่ผ่านมาไม่
สามารถทำได้ สั่งสมบุญมาอย่างไร ก็เป็นอย่างนั้น แต่เมื่อได้รับบุญกุศลที่หมู่

ญาติอุทิศก็จะทำให้วิมานใหญ่ขึ้น สว่างไสวขึ้น แต่ไม่ได้เปลี่ยนรูปทรง

ทิพยสมบัติทั้งหลายของเหล่าเทวดาชั้นนี้ ก็วิจิตรงดงาม ใหญ่โตโอฬาร ไม่ว่า
จะเป็นอุทยานสวรรค์ เป็นสระโบกขรณี หรือเทวสภา จะน่ารื่นรมย์ สวยสด
งดงามกว่าสวรรค์ชั้นดุสิ ต วิมานอันเป็นที่อยู่ของผู้มีบุญ จะมีวิมาน 3 ประเภท
คือ วิมานเงิน เรียกว่า รัชตวิมาน วิมานทอง เรียกว่าสุวรรณวิมาน วิมานแก้ว
เรียกว่า รัตนวิมาน จะเป็นของเทพผู้มีบุญบารมีมาก สุวรรณวิมานเป็นของเทพ

ผู้มีบุญรองลงมา ส่ วนรัชตวิมานนั้นเป็นของผู้มีบุญน้อยที่สุด

การบริโภคกามของเหล่าเทพบุตรและเทพธิดา ไม่มีการเสพเมถุนแบบมนุษย์
เพียงแค่สั มผัส จับมือ แตะตัว แล้วก็มีความพึงพอใจด้วยกันทั้งสองฝ่าย
สวรรค์ชั้นนี้ ไม่มีการตั้งครรภ์ ไม่มีการเกิดอย่างมนุษย์ ไม่มีการเกิดแบบชลาพุช
ะ อัณฑชะ สั งเสทชะ มีการเกิดแบบโอปปาติกะเพียงอย่างเดียว เช่นเดียวกับ

สวรรค์ชั้นดาวดึงส์ สวรรค์ชั้นยามา และสวรรค์ชั้นดุสิ ต

9

อายุขัยของสวรรค์ชั้นนิมมานรดี

อายุของชาวสวรรค์ชั้นนี้ มีปรากฏใน วิตถตสูตร1 ว่า
“ ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย 800 ปีมนุษย์เป็นคืนหนึ่งวันหนึ่งของเทวดาชั้น
นิมมานรดี 30 ราตรีโดยราตรีนั้นเป็นเดือนหนึ่ง 12 เดือนโดยเดือนนั้นเป็นปีหนึ่ง
8,000 ปีทิพย์โดยปีนั้น เป็นประมาณอายุของเทวดาชั้นนิมมานรดี”
จากพระสูตรนี้ ทำให้เราทราบอายุของสวรรค์ชั้นนี้ว่า มีอายุ 8,000 ปีทิพย์
อายุของสวรรค์ชั้นนี้ มากกว่าสวรรค์ชั้นจาตุมหาราชิกาถึง 16 เท่า ถ้านับเป็น

อายุมนุษย์ก็เท่ากับ 2,304 ล้านปีในเมืองมนุษย์

ปรนิมมิตวสวัตดี 10

สวรรค์ชั้นปรนิมมิตวสวัตดี เป็นสวรรค์ชั้นที่ 6 และชั้นสุดท้ายของเทวภูมิ
จัดอยู่ในกามภพ เป็นปรโลกฝ่ายสุคติภูมิ เป็นสวรรค์ที่มีอายุทิพย์ วรรณทิพย์
ยศทิพย์ อธิปไตยทิพย์ รูปทิพย์ เสี ยงทิพย์ กลิ่นทิพย์ ละเอียดและประณีตกว่าสวรรค์ทั้ง
5 ชั้นที่ผ่าน ซึ่งมีความแตกต่างจากสวรรค์ชั้นอื่นในเรื่องการเสวยสมบัติที่ประณีตขึ้น เป็น

สวรรค์ชั้นสุดท้ายที่จะได้เรียนรู้

ปรนิมมิตวสวัตดี หมายถึง เทวดาที่มีความสุขความเพลิดเพลินในกามคุณทั้ง 5 เป็น
อย่างยิ่ง โดยที่ตนไม่ต้องเนรมิตขึ้นเอง แต่มีเทวดาองค์อื่นคอยเนรมิตให้สมตามความ
ปรารถนาทุกประการ หรืออีกนัยหนึ่ง คือ ที่อยู่ของเหล่าเทวดาผู้มีท้าวปรนิมมิตวสวัตดี
เทวราชเป็นผู้ปกครอง

11

ที่ตั้งและลักษณะของสวรรค์ชั้นปรนิมมิตวสวัตดี

สวรรค์ชั้นนี้ มีความกว้างใหญ่ไพศาลมากกว่าสวรรค์ชั้นนิมมานรดี ที่ตั้ง
ของสวรรค์ชั้นนี้ อยู่สูงขึ้นไปจากยอดเขาสิ เนรุ อยู่ในอากาศเหนือสวรรค์
ชั้นนิมมานรดี 42,000 โยชน์ บนสวรรค์ชั้นนี้จะไม่มี ดวงอาทิตย์ ดวงจันทร์
ทำให้ไม่มีเงา ไม่มีมุมมืดบนสวรรค์ อยู่ได้ด้วยความสว่างจากวัตถุสิ่งของ
ต่างๆ เช่น กายของเหล่าเทวดาก็สว่าง วิมาน สวน สระ สิ่งแวดล้อมต่างๆ

มีแต่ความสว่าง

12

การอุบัติและการบริโภคกามของชาวสวรรค์ชั้นปรนิมมิต
วสวัตดี

บุคคลเมื่อละโลกแล้ว มีกำลังบุญที่จะได้อุบัติในสวรรค์ชั้นปรนิมมิตวส
วัตดีแล้ว ก็จะเกิดแบบ โอปปาติกะ คือ เกิดแล้วก็เป็นเทพบุตรสุดหล่อ
เทพธิดาสุดสวยทันที มีวัยที่งดงาม เทพบุตรอายุอยู่ระหว่าง 18-20 ปี
เทพธิดาจะมีอายุอยู่ระหว่าง 16-18 ปี มีทิพยสมบัติอันประณีตกว่าสวรรค์

ชั้นนิมมานรดี

การบริโภคกามของเหล่าเทพบุตรและเทพธิดา ไม่มีการเสพเมถุนแบบ
มนุษย์ ไม่มีน้ำเป็นที่สุดเหมือนมนุษย์ เพียงแค่มองตากัน ไม่ต้องถูกเนื้อตัว
กัน มองตาเฉพาะผู้ที่ต้องการจะเป็นภรรยาสามีกัน แล้วก็มีความพึงพอใจ
ด้วยกันทั้งสองฝ่าย สามารถอธิษฐานรวมวิมานกันได้ สวรรค์ชั้นนี้ไม่มีการ
ตั้งครรภ์ ไม่มีการเกิดอย่างมนุษย์ ไม่มีการเกิดแบบชลาพุชะ อัณฑชะ สั ง

เสทชะ มีการเกิดแบบโอปปาติกะอย่างเดียว เช่นเดียวกับสวรรค์ชั้น
ดาวดึงส์ ยามา ดุสิ ต นิมมานรดี

อายุขัยของสวรรค์ชั้นปรนิมมิตวสวัตดี

อายุของชาวสวรรค์ชั้นนี้ มีปรากฏใน วิตถตสูตร1 ว่า

“ ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย 1,600 ปีมนุษย์เป็นคืนหนึ่งวันหนึ่งของเทวดา
ชั้นปรนิมมิตวสวัตดี 30 ราตรีโดยราตรีนั้นเป็นเดือนหนึ่ง 12 เดือนโดย
เดือนนั้นเป็นปีหนึ่ง 16,000 ปีทิพย์โดยปีนั้น เป็นประมาณอายุของเทวดา

ชั้นปรนิมมิตวสวัตดี”
จากพระสูตรนี้ ทำให้เราทราบอายุของสวรรค์ชั้นนี้ว่า มีอายุ 16,000
ปีทิพย์ อายุของสวรรค์ชั้นนี้ มากกว่าสวรรค์ชั้นจาตุมหาราชิกาถึง 32 เท่า

ถ้านับเป็นอายุมนุษย์ก็เท่ากับ 9,216 ล้านปีในเมืองมนุษย์

13

บรรณานุกรม

th.wikipedia.org

วันที่ค้นหา 6 ธันวาคม 2565

dmc.tv https://www
.dmc.tv › page_print
วันที่ค้นหา 6 ธันวาคม 2
565



dmc.tvhttps://www.d

mc.tv › page_print
วันที่ค้นหา 1 ธันวาคม 2




5




65