บทท่ี 3
การเขยี นโครงการ
ลกั ษณะของโครงการที่ดี
โครงการเปนการจัดกิจกรรมท่ีเปนระบบ เพ่ือการปฏิบัติหนาท่ีองคการใหบรรลุถึง
เปาหมายอยางมีประสิทธิภาพ ซึ่งโครงการท่ีดียอมทําใหประสิทธิภาพของการดําเนินงาน และ
ผลตอบแทนที่องคการหรือหนวยงานจะไดรับอยางคุมคา อันจะนํามาซึ่งการพัฒนาของหนวยงาน
นั้นๆ ซึ่ง ประชุม (2535) ไดสรุปลักษณะท่ดี ขี องโครงการดังตอไปนี้
1. สามารถตอบสนองความตองการหรือแกปญ หาขององคการหรือหนวยงานได
2. มีวตั ถุประสงคแ ละเปา หมายทช่ี ดั เจน สามารถดําเนนิ งานและปฏิบตั ิได
3. รายละเอียดของโครงการตองสอดคลองและสัมพันธกัน กลาวคือ วัตถุประสงคของ
โครงการตองสอดคลองกับหลักการและเหตุผล วิธีการดําเนินงานตองสอดคลองกับ
วัตถุประสงคเ ปน ตน
4. รายละเอียดของโครงการสามารถเขาใจไดงาย สะดวกตอการดําเนนิ งานตาม
โครงการ
5. เปนโครงการที่สามารถนําไปปฏิบัติได สอดคลองกับแผนงานหลักขององคการและ
สามารถตดิ ตามประเมนิ ผลได
6. โครงการตองกําหนดขึ้นจากขอมูลท่ีมีความเปนจริง และเปนขอมูลท่ีไดรับการ
วิเคราะหอยา งรอบคอบ
7. โครงการตอ งไดรบั การสนบั สนนุ ในดานทรัพยากร และการบรหิ ารอยางเหมาะสม
8. โครงการตองมีระยะเวลาในการดําเนินงาน กลาวคือตองระบุถึงวันเวลาที่เร่ิมตน และ
ส้ินสุดโครงการ
ขอสังเกต โครงการทีก่ าํ หนดข้นึ แมเ ปนโครงการที่มีลกั ษณะดเี พียงใด แตตัวโครงการก็ไม
อาจแกไขปญหาตางๆ ขององคการ หนวยงาน หรือ สังคมของชนกลุมใหญ ตามที่ไดเขียนไวใน
โครงการไดท้ังหมด เพราะการดําเนินโครงการเพื่อแกไขปญหาตางๆ ในโครงการยังมีสวนประกอบ
L:\book181441\Book181441-3.doc 07/01/50
การเขยี นโครงการ
หรือปจจัยอ่ืนๆ อีกมากมายที่อาจทําใหการดําเนินงานของโครงการบรรลุถึงเปาหมายอยางดอย
ประสิทธภิ าพ นอกจากน้โี ครงการหน่ึงอาจเปนโครงการที่ดที ี่สดุ ในระยะหน่ึง แตอ าจเปนโครงการท่ี
ใชป ระโยชนไดนอ ยในอีกเวลาหนงึ่ กเ็ ปน ไปได
วธิ เี ขียนโครงการ
ในการเขียนโครงการนั้น รูปแบบหรือแบบฟอรมในการเขียนโครงการมีอยูดวยกันหลาย
แบบ ซ่ึงสามารถจําแนกออกไดเปน 2 ลักษณะคือ การเขียนโครงการแบบดั้งเดิม หรือการเขียน
โครงการแบบประเพณีนิยม (Conventional Method) และการเขียนโครงการเชิงเหตุผล หรือการ
จดั ทาํ โครงการแบบเหตผุ ลเชิงตรรกวทิ ยา (Logical Framework Method) ในการเขียนโครงการท้ัง
สองรปู แบบมแี นวคิดและวิธีการในการเขียน ซง่ึ จะขอแยกกลา วในแตละรปู แบบดงั นี้
1. การเขยี นโครงการแบบประเพณีนยิ ม (Conventional Method)
การเขียนโครงการในรูปแบบนี้เปนรูปแบบดั้งเดิมที่ทํากันมานานแลว ปจจุบันก็ยังเปนที่
นิยมเขียนกันอยู แตการเขียนโครงการในรูปแบบนี้มีขอจํากัดที่สําคัญอยูหลายประการอันไดแก
ลักษณะของโครงการมีความยาวเกินความจําเปนมุงเนนปริมาณมากกวาคุณภาพ ทําใหผูเขียน
โครงการพยายามอธิบายถึงหลักการและเหตุผลในการเขียนโครงการอยางมากมาย พรอมทั้งตั้ง
วัตถุประสงคไวอยางเลิศเลอ จนกระท่ังไมสามารถจะดําเนินงานบรรลุถึงวัตถุประสงคไดท้ังหมด
ผลที่ตามมาคือไมกอใหเกิดประโยชนอยางแทจริง ผลของงานมักขาดประสิทธิภาพและการ
พจิ ารณาเหน็ ชอบโครงการมักพิจารณาแบบแยกสวนเปนลักษณะรายการ (Item analysis) โดยไม
คํานึงถึงการวิเคราะหแบบองครวม การวางโครงการในลักษณะนี้มีตัวอยางใหเห็นมากมาย เชน
ขณะทข่ี าดครูในสาขาทีข่ าดแคลน แตร ฐั บาลมีโครงการใหขาราชการครูเกษียณอายุกอน 60 ป ทํา
ใหขาราชการครูในสาขาขาดแคลนลาออกเปนจาํ นวนมาก เปนตน
ถึงแมวา การเขียนโครงการในรูปแบบประเพณีนิยม จะมีขอบกพรองดังที่ไดกลาวมา
แลวแตการเขียนโครงการในรูปแบบน้ีก็ยังมีผูนิยมเขียนอยูเปนจํานวนมาก เนื่องจากความคุนเคย
ของทั้งผูเขียนและผูอานโครงการ และเมื่อมอบหมายใหเขียนโครงการจึงสามารถเขียนไดอยาง
รวดเรว็ ขณะเดยี วกนั ผูมอี าํ นาจในการอนุมัติโครงการกค็ ุน ชินกับโครงการในลักษณะนี้ จึงสามารถ
พิจารณาโครงการไดอยางรวดเร็ว โดยเฉพาะโครงการขนาดเล็กท่ีไมมีความเก่ียวของ หรือสงผล
กระทบตอดานอ่ืนๆ มากนัก การเขียนโครงการในลักษณะนี้ นับวาเปนรูปแบบที่เหมาะสมและ
L:\book181441\Book181441-3.doc 50
การเขียนโครงการ
ยังคงมีประโยชนอยางมากเพียงปรับแกจุดออนและขอจํากัดที่มีของวิธีการเขียนโครงการใน
ลักษณะนี้
เมื่อรูปแบบการเขียนโครงการแบบประเพณีนิยม ยังเปนรูปแบบท่ีสมาชิกในองคการสวน
ใหญเขาใจได ดังน้ันจึงยังมีความจําเปนที่จะตองศึกษาองคประกอบและวิธีการเขียนโครงการ ใน
การเขียนโครงการจําเปนที่จะตองมีผูรับผิดชอบโครงการ เพ่ือท่ีจะดําเนินโครงการท่ีเขียนใหได
สําเร็จตามความตองการ ดังนั้นในลักษณะของโครงการบางโครงการ ผูเขียนหรือกลุมผูเขียน
โครงการอาจจะเปนคนละคนกบั ผูดาํ เนินงานตามโครงการหรอื อาจจะเปนคนๆ เดียวกันหรือกลุมๆ
เดียวกันก็ยอมได ท้ังนี้ข้ึนอยูกับลักษณะปจจัยหลายประการ เชน ขนาดและชนิดของโครงการ
ลักษณะของโครงการและอ่ืนๆ เปนตน อยางไรก็ตาม ไมวาโครงการจะมีขนาดเชนใด ชนิดและ
ประเภทใด ยอมตองมีรูปแบบ (Form) หรือโครงสราง (Structure) ในการเขียนที่เหมือนกันดังนี้
(ประชุม, 2535)
1. ชื่อโครงการ
2. หนวยงานทรี่ บั ผดิ ชอบโครงการ
3. ผูรับผิดชอบโครงการ
4. หลักการและเหตุผล
5. วตั ถปุ ระสงคแ ละเปา หมาย
6. วธิ ีดําเนนิ การ
7. แผนปฏบิ ัตงิ าน
8. ระยะเวลาในการดําเนินโครงการ
9. งบประมาณและทรัพยากรท่ตี องใช
10. การตดิ ตามและประเมินผลโครงการ
รปู แบบหรอื หัวขอ ในการเขยี นโครงการขา งตน อาจจะมีหัวขอและรายละเอียดแตกตางกัน
ไปตามลักษณะหรือประเภทของโครงการ บางโครงการมีรายละเอียดมาก บางโครงการมี
รายละเอียดนอย บางโครงการอาจตองเพิม่ เติมหัวขอทีม่ คี วามสําคัญเขาไป เชน โครงการทางดาน
วิชาการ อาจตองมีการเพ่ิมหัวขอเอกสารอางอิง เปนตน ทั้งนี้แลวแตผูเขียนโครงการจะพยายาม
จัดทําข้ึนหรือยึดถือโดยมุงหวังใหผูอานโครงการหรือผูปฏิบัติตามโครงการมีความชัดเจนและ
เขาใจโดยงา ยทส่ี ุด
L:\book181441\Book181441-3.doc 51
การเขียนโครงการ
เพ่ือความเขาใจท่ีชัดเจนในเรื่องของรูปแบบ หรือโครงสรางในการเขียนโครงการโดย
ละเอยี ด จึงขออธบิ ายรายละเอยี ดในแตล ะขอ ของรูปแบบ ในการเขียนโครงการลกั ษณะน้ี
L:\book181441\Book181441-3.doc 52
การเขียนโครงการ
1. ชือ่ โครงการ
การต้ังชื่อโครงการตองมีความชัดเจน เหมาะสม และเฉพาะเจาะจง เปนท่ีเขาใจได
โดยงา ยสําหรับผูนาํ โครงการไปใชหรอื ผูมสี ว นเกย่ี วของกบั โครงการ ช่ือโครงการจะบอกใหทราบวา
จะทําส่งิ ใดบาง โครงการทีจ่ ดั ทําขึ้นนัน้ ทําเพือ่ อะไร ชื่อโครงการโดยท่ัวไปควรจะตองแสดงลักษณะ
งานที่ตองปฏิบัติ ลักษณะเฉพาะของโครงการ และจุดมุงหมายของโครงการ เชน โครงการผัก
ศึกษา โครงการประชุมเชิงปฏิบัติการการวางแผนเขียนโครงการ โครงการขยายพันธุพืชเชิงธุรกิจ
เปนตน นอกจากนี้การเขียนโครงการบางโครงการ นอกจากจะมีชื่อโครงการแลว ผูเขียนโครงการ
อาจระบุช่ือแผนงานไวดวย ทั้งน้ีเพื่อใหเกิดความชัดเจนมากยิ่งขึ้น และเปนการแสดงใหเห็นวา
โครงการท่ีกําหนดขึ้นอยูในแผนงานอะไร สามารถสนับสนุนและสอดคลองกับแผนงานน้ันได
หรือไม มากนอยเพียงใด การระบุระดับแผนงานทําใหมองเห็นภาพในมุมกวางมากข้ึน และชวย
ปองกนั ปญ หาการทําโครงการทค่ี ดิ แบบแยกสว นไดใ นระดบั หน่ึง
ท่ีกลาวมาขางตนเปนเพียงหลักการทั่วไปของการต้ังชื่อโครงการ แตสถานการณจริง บาง
กรณีการต้ังช่ือโครงการอาจตองนํากลุมเปาหมายเขามาพิจารณาประกอบดวย เชน
กลุมเปา หมายทเี่ ปนวัยรุนอาจตองนําคําท่ีดลใจวัยรุน หรือเมื่อวัยรุนเห็นชื่อโครงการแลวเกิดความ
สนใจตองการเขารวมโครงการ ในบางกรณีอาจตองพิจารณาแหลงทุนประกอบดวย เชน แหลง
ทุนใหงบประมาณในโครงการที่เก่ียวกับการจัดทําแหลงการเรียนรู ดังน้ันการตั้งชื่อโครงการก็
จําเปนตองมีคําสําคัญท่ีเก่ียวของกับการเรียนรูอยูในช่ือโครงการดวยจึงจะไดงบประมาณ
สนับสนนุ เชน โครงการเรยี นรูรว มกันสรรคส รา งชมุ ชน เปน ตน
2. หนว ยงานท่รี ับผิดชอบโครงการ
การเขียนโครงการจะตองระบุหนวยงานท่ีรับผิดชอบในการจัดทําโครงการนั้นๆ โดย
จะตองระบหุ นว ยงานตนสังกดั ทีจ่ ดั ทําโครงการ พรอ มทัง้ ระบุถึงหนวยงานท่ีมีอํานาจในการอนุมัติ
โครงการ เหตุที่ตองมีการระบุหนวยงานท่ีรับผิดชอบโครงการน้ันก็เพ่ือสะดวกตอการติดตามและ
ประเมินผลโครงการ
การระบุหนวยงานควรระบุหนวยท่ีเปนผูรับผิดชอบดําเนินโครงการโดยตรง และระบุ
หนวยงานที่มีอาํ นาจในการอนมุ ัติโครงการ เชน โครงการยุวเกษตรไทยใสใจสิ่งแวดลอม หนวยงาน
ที่รับผิดชอบดําเนินโครงการ คือ ภาควิชาอาชีวศึกษา หนวยงานท่ีมีอํานาจในการอนุมัติโครงการ
คอื คณะศึกษาศาสตร กาํ แพงแสน ดังนัน้ ในการเขียนหนว ยงานที่รบั ผดิ ชอบจงึ ควรเขียนวา
L:\book181441\Book181441-3.doc 53
การเขยี นโครงการ
“หนว ยงานทรี่ บั ผดิ ชอบ ภาควิชาอาชวี ศกึ ษา คณะศกึ ษาศาสตร กําแพงแสน”
ในกรณีที่เปนโครงการความรวมมือระหวางหนวย การเขียนหนวยงานท่ีรับผิดชอบก็ตอง
ระบุหนวยงานท่ีรับผิดชอบทั้งหมด เชน โครงการอบรมการเขียนบทความทางวิชาการ ซ่ึงเปน
ความรวมมือระหวาง ภาควิชาอาชีวศึกษา คณะศึกษาศาสตร กําแพงแสน รวมกับ กองบริการ
การศึกษา(กําแพงแสน) สํานักงานวิทยาเขตกําแพงแสน โดยมีภาควิชาอาชีวศึกษาเปนหนวยงาน
หลักในการดาํ เนนิ โครงการ การเขียนหนว ยงานรับผดิ ชอบกค็ วรเขยี นหนวยงานหลักขนึ้ กอนดังน้ี
“หนวยงานรับผิดชอบ ภาควิชาอาชีวศึกษา คณะศึกษาศาสตร กําแพงแสน
รว มกบั กองบรกิ ารการศึกษา (กาํ แพงแสน) สํานกั งานวิทยาเขตกาํ แพงแสน”
3. ผูร ับผดิ ชอบโครงการ
โครงการทุกโครงการจะตองมีผูทําโครงการรับผิดชอบดําเนินงาน ตามโครงการท่ีเขียนไว
ไมว า ตนเองจะเปนผูเขียนโครงการน้ัน หรือผูอ่ืนเปนผูเขียนโครงการก็ตาม จะตองระบุผูรับผิดชอบ
โครงการนั้นๆ ใหชัดเจน วาเปนใคร มีตําแหนงใดในโครงการน้ัน เชน นายประสงค ตันพิชัย มี
ตาํ แหนง เปน หวั หนาโครงการขยายพันธุพืช ก็ตอ งระบตุ ําแหนงในโครงการน้ันไปดวย สว นตําแหนง
อื่นๆ รองลงมาในโครงการอาจจะเขียนรวมๆ วาเปนผูรวมโครงการ หรือจะระบุตําแหนงหนาท่ีที่
รับผิดชอบจริงในโครงการดวยก็จะมีความชัดเจนยิ่งข้ึน เชน นายนิรันดร ยิ่งยวด มีตําแหนงเปน
เลขานกุ ารของโครงการขยายพันธุพชื เปนตน
ลําดับการเรยี งชือ่ ผูรบั ผิดชอบใหเ รยี งลําดับจากหัวหนาโครงการเปนลําดับแรก และลําดับ
สุดทา ยควรเปน เลขานุการของโครงการตวั อยางเชน
“ นายประสงค ตนั พิชัย หัวหนา โครงการ
นายสนั ติ ศรสี วนแตง รองหัวหนาโครงการ
นายอภิชาต ใจอารีย ผูรว มโครงการ
นางสาวปย ะนารถ จันทรเ ล็ก ผรู วมโครงการ
เลขานุการโครงการ…”
นายนิรนั ดร ยงิ่ ยวด
L:\book181441\Book181441-3.doc 54
การเขียนโครงการ
4. หลักการและเหตผุ ล
หลักการและเหตุผล เปนสวนสําคัญที่แสดงถึงปญหาความจําเปนหรือความตองการที่
ตองมีการจัดทําโครงการขน้ึ เพือ่ แกปญหา หรือสนองความตอ งการขององคการ ชมุ ชน หรอื ทองถ่ิน
นน้ั ๆ ดังน้นั ในการเขยี นหลักการและเหตผุ ลผูเขียนโครงการจําเปนตองเขียนแสดงใหเห็นถึงปญหา
หรือความตองการ พรอมท้ังระบุเหตุผลและขอมูลที่เกี่ยวของกับโครงการเพ่ือสนับสนุนการจัดทํา
โครงการอยางชัดเจน นอกจากนี้อาจตองเชื่อมโยงใหเห็นวาโครงการที่เสนอนี้สอดคลองกับแผน
กลยุทธ แผนยุทธศาสตร หรือนโยบายของชุมชน ทองถิ่น องคการ หรือหนวยงานเจาของโครงการ
และเปนการวางรากฐานไปสูสภาพที่พึงประสงคในอนาคตขององคการหรือหนวยงานท่ีเก่ียวของ
กบั โครงการท่ีไดจ ดั ทําขึน้
โดยสรุป ผูเขียนโครงการตองพยายามหาเหตุผล หลักการ และทฤษฎีตางๆ สนับสนุน
โครงการที่จัดทําข้ึนอยางสมเหตุสมผล ทั้งน้ีโดยมีจุดมุงหมายเพ่ือใหผูบริหารหรือผูมีอํานาจหนาที่
เห็นชอบและอนุมัติโครงการท่ีนําเสนอใหดําเนินการได พรอมท้ังใหการสนับสนุนในดาน
งบประมาณ บุคลากร และปจจัยสนับสนุนอ่ืนๆ เพ่ือใหเห็นแนวทางการเขียนหลักการและ
เหตุผลไดชดั เจนยง่ิ ขึน้ จึงขอนาํ เอาตัวอยางโครงการเล้ยี งไกไขม าเปน ตวั อยา งสาํ หรบั ศกึ ษา ดงั นี้
โครงการผลติ ไขไกอ นามัย
หลักการและเหตผุ ล
ภาควชิ าอาชวี ศกึ ษา คณะศกึ ษาศาสตร กําแพงแสน มีหนาท่ใี นการผลติ บณั ฑติ เพ่ือเปนครเู กษตร หรือ
เปนผูนําในการประกอบอาชีพเกษตรที่มีคุณภาพและคํานึงถึงสิ่งแวดลอม ดังน้ันการเรียนการสอนจึงตองจัดท้ัง
ในดานการถายทอดความรแู ละทักษะทางดานการเกษตรควบคูกันโดยบูรณาการเขากับดานสิ่งแวดลอม สําหรับ
ทางดานการเกษตรนั้น นอกจากหลักสูตรจะกําหนดใหเรียนวิชาการเกษตรจากภาควิชาตางๆ ของคณะเกษตร
แลวยังกําหนดใหตองมีการฝกงานทางดานการเกษตรอีกไมนอยกวา 3 หนวยกิตอีกดวย เพื่อเสริมและฝกฝนให
นิสิตมคี วามรู ทักษะ และประสบการณมากยิ่งๆขึน้
เพ่ือใหนิสิตสาขาวิชาเกษตรและส่ิงแวดลอมศึกษา ไดรับประสบการณทางดานการเกษตรในรูปแบบ
ตางๆ ภายในฟารมของภาควิชาอาชีวศึกษาอยางหลากหลาย จึงเห็นสมควรจัดทําโครงการเลี้ยงไกไขเพื่อเปน
โครงการทางเลือกหน่ึงของนิสิต ซ่ึงนิสิตท่ีฝกงานในโครงการน้ีจะไดรับความรูและประสบการณตางๆ ทราบ
ปญหาและการแกไข นอกจากน้ันยังไดฝกความรับผิดชอบในการทํางานรวมกันเปนกลุม ซ่ึงจะเปนประโยชนใน
งานของครเู กษตรหรือผนู ําในการประกอบอาชพี เกษตรท่ีจะทําในโอกาสตอไป
กรอบท่ี 3.1 ตัวอยา งการเขยี นหลกั การและเหตุผลของโครงการ
L:\book181441\Book181441-3.doc 55
การเขียนโครงการ
5. วัตถปุ ระสงคแ ละเปาหมาย
โครงการทุกโครงการจําเปนตองมีวัตถุประสงคและเปาหมายเปนเคร่ืองชี้แนวทางในการ
ดําเนินงานของโครงการ โดยวัตถุประสงคจะเปนขอความที่แสดงถึงความตองการท่ีจะกระทําสิ่ง
ตางๆ ภายในโครงการใหปรากฏผลเปนรูปธรรม ซึ่งขอความที่ใชเขียนวัตถุประสงคจะตองชัดเจน
ไมคลุมเครือ สามารถวัดและประเมินผลได โครงการแตละโครงการสามารถมีวัตถุประสงคได
มากกวา 1 ขอ ลักษณะของวัตถุประสงคข้ึนอยูกับระดับและขนาดของโครงการ เชน ถาเปน
โครงการขนาดใหญ วัตถุประสงคก็จะมีลักษณะท่ีกวางเปนลักษณะวัตถุประสงคท่ัวไป หากเปน
โครงการขนาดเลก็ สามารถลงปฏบิ ัตกิ ารในพืน้ ทเี่ ปา หมายหรือปฏบิ ัตงิ านในลักษณะท่ีแคบเฉพาะ
เร่ืองเฉพาะอยาง วัตถุประสงคก็จะมีลักษณะเฉพาะ หรือโดยทั่วไปจะเรียกวาวัตถุประสงคเฉพาะ
ถึงอยางไรก็ตามการเขียนวัตถุประสงคในโครงการแตละระดับ แตละขนาดจะตองมีความสัมพันธ
สอดคลองกันวัตถุประสงคของโครงการยอย จะตองสัมพันธและสอดคลองกับวัตถุประสงคของ
โครงการขนาดใหญ
ในสวนน้ีหากนิสิตไดเรียนเกี่ยวกับเรื่องการสอนมาแลว คงจะมีความเขาใจมากขึ้น
กลาวคือถาจะเปรียบเทียบใหเห็นภาพชัดเจน เม่ือนิสิตไดรับมอบหมายใหสอนวิชาเกษตรใน
รายวิชาใดวิชาหนึ่งในหลักสูตรการศึกษาขั้นพ้ืนฐาน นิสิตก็จะตองมีการเตรียมโครงการสอนระยะ
ยาว ซ่งึ ในโครงการสอนระยะยาว ก็จะมีสวนของวัตถุประสงคอยูดวย วัตถุประสงคตรงสวนนี้ จะมี
ลักษณะท่ีกวางหรือทั่วไปมากกวาเพ่ือเปนเคร่ืองชี้แนวทางวาในรายวิชาที่นิสิตรับผิดชอบสอนน้ัน
ตองการใหผูเรียนไดรับความรูอะไรบาง จากนั้นในการสอนแตละคร้ังนิสิตก็จะตองเตรียมโครงการ
สอน ประจําวัน หรือท่ีเรียกกันท่ัวไปวา แผนการสอนประจําวัน (Lesson plan) ซ่ึงในแผนการสอน
ประจําวันก็จะมีวัตถุประสงคอยูในแผนการสอนประจําวันน้ันดวยแตลักษณะของ วัตถุประสงคจะ
แตกตางจากวัตถุประสงคของโครงการสอนระยะยาว วัตถุประสงคของแผนการสอน ประจําวันจะ
มุงเนนถึงการเปลี่ยนแปลงเชิงพฤติกรรม หลังจากท่ีนิสิตไดทําการสอนเรียบรอยแลว วัตถุประสงค
ชนิดน้ีจึงเรียกวาวัตถุประสงคเฉพาะหรือวัตถุประสงคเชิงพฤติกรรมในทํานองเดียวกัน ลักษณะ
ของวตั ถปุ ระสงคใ นการเขียนโครงการกจ็ ะคลายคลึงกัน
การเขยี นวตั ถปุ ระสงคค วรจะตอ งคํานงึ ถึงลักษณะท่ดี ี 5 ประการ หรือจะตอ งกาํ หนดข้นึ
ดวยความฉลาด (SMART) ซึ่ง ประชุม (2535) ไดอธิบายความหมายไวดงั น้ี
S = Sensible (เปนไปได) หมายถึง วัตถุประสงคจะตองมีความเปนไปได ในการ
ดําเนนิ งานโครงการ
L:\book181441\Book181441-3.doc 56
การเขียนโครงการ
M = Measurable (วัดได) หมายถงึ วัตถุประสงคทดี่ ีจะตอ งสามารถวัดและประเมินผลได
A = Attainable (ระบุสิ่งท่ีตองการ) หมายถึง วัตถุประสงคท่ีดีตองระบุสิ่งท่ีตองการ
ดําเนนิ งาน อยางชัดเจนและเฉพาะเจาะจงมากท่ีสุด
R = Reasonable (เปนเหตเุ ปน ผล) หมายถึง วัตถุประสงคท ดี่ ตี องมีความเปน เหตุเปน ผล
ในการปฏิบตั ิ
T = Time (เวลา) หมายถึง วัตถปุ ระสงคท ีด่ ีจะตองมขี อบเขตของเวลาทีแ่ นนอนในการ
ปฏิบัตงิ าน
การเขียนวัตถุประสงคของโครงการมีลักษณะเปนวัตถุประสงคเชิงปฏิบัติการ ท่ีสามารถ
แสดงใหเห็นถึงแนวทางในการปฏิบัติงานไดอยางชัดเจนและเขาใจงาย ดังนั้นการเขียน
วัตถุประสงคจึงควรใชคํา ท่ีแสดงถึงความต้ังใจและเปนลักษณะเชิงพฤติกรรมเพื่อแสดงใหเห็นถึง
การดําเนินงานโครงการ เชนคําวา อธิบาย พรรณนา เลือกสรร ระบุ สรางเสริม ประเมินผล ลําดับ
แยกแยะ แจกแจง กําหนดรูปแบบ และแกปญหา เปนตน ดังตัวอยางการเขียนวัตถุประสงค
โครงการ เชน
- เพ่อื ใหสามารถอธบิ ายถึงวธิ กี ารเขยี นโครงการได
- เพ่อื ใหส ามารถเลอื กสรรวธิ ีการอนั เหมาะสมในการพฒั นาคณุ ภาพนสิ ิตฝกสอน
- เพ่อื ใหส ามารถระบขุ ้นั ตอนในการเตรยี มโครงการสอนเกษตรได
- เพ่อื ใหส ามารถจาํ แนกแยกแยะขอ ดแี ละขอเสียของการฝก งานเกษตรภายในฟารม
นอกจากนี้ยังมีคําท่ีควรหลีกเล่ียง ในการใชเขียนวัตถุประสงคของโครงการ เพราะเปนคํา
ท่ีมีความหมายกวาง ไมแสดงแนวทางการปฏิบัติใหบรรลุวัตถุประสงค ยากตอการวัดและ
ประเมินผลการดําเนินงานได คําดังกลาวไดแกคําวา เขาใจ ทราบ คุนเคย ซาบซึ้ง รูซ้ึง เชื่อ สนใจ
เคยชนิ สํานกึ และยอมรับ เปน ตน ดังตวั อยา งประโยค ตอ ไปน้ี
- เพือ่ ใหเ ขา ใจถึงการดําเนนิ งานโครงการ
- เพ่อื ใหส ามารถทราบถงึ ความเปนมาของปญหาการปฏบิ ัตกิ าร
- เพ่อื ใหเ กดิ ความซาบซง้ึ ในพระศาสนา
ในการเขียนคําหนาประโยคของวตั ถุประสงคโครงการน้ัน ประชุม (2535) ไดแนะนําคําท่ี
ควรใชแ ละคําท่คี วรหลกี เลย่ี ง โดยแปลจากคาํ ในภาษาอังกฤษ ดงั นี้
L:\book181441\Book181441-3.doc 57
การเขยี นโครงการ
คําทค่ี วรใช = เพอ่ื กลาวถึง
= เพอื่ อธบิ ายถงึ
To state = เพือ่ พรรณาถึง
To explain = เพื่อเลือกสรร
To describe = เพือ่ ระบุ
To select = เพ่อื จาํ แนกแยกแยะ
To identify = เพอ่ื ลําดับ หรือเพือ่ แจกแจง
To distinguish = เพ่ือประเมิน
To list = เพื่อสรางเสริม
To evaluate = เพอื่ กําหนดรปู แบบ
To construct = เพื่อแกป ญหา
To design
To solve
คําท่ีควรหลกี เลย่ี ง
To understand = เพอื่ เขา ใจถึง
To know = เพ่อื ทราบถึง
To be familiar with = เพ่อื คนุ เคยกับ
To appreciate = เพ่ือซาบซง้ึ ใน
To be aware of = เพ่อื รูซึง้ ถึง
To be interested in = เพ่อื สนใจใน
To be acquainted with = เพื่อเคยชนิ กับ
To be recognize = เพือ่ ยอมรับใน
To believe = เพือ่ เชอื่ ถอื ใน
To realize = เพอ่ื สํานกึ ใน
สําหรับการเขียนเปาหมาย ตองเขียนใหชัดเจนเพื่อแสดงใหเห็นผลงานหรือผลลัพธที่ระบุ
คุณภาพ หรือปริมาณงานท่ีคาดวาจะทําใหบังเกิดขึ้นในระยะเวลาท่ีกําหนดไว ซ่ึงการกําหนด
ผลงานอาจกําหนดเปนรอยละ หรือจํานวนหนวยท่ีแสดงปริมาณหรือคุณภาพตางๆ เชน โครงการ
ปลกู ขา วโพดฝก ออ น เปาหมาย คอื ไดผ ลผลติ ขาวโพดฝกออนคุณภาพชั้นที่ 1 จํานวน 10 ตัน หรือ
L:\book181441\Book181441-3.doc 58
การเขยี นโครงการ
โครงการอบรมการขยายพันธุพืช เปาหมาย คือ เม่ือส้ินสุดโครงการ ผูที่เขารับการอบรมรอยละ 80
สามารถขยายพันธุพ ชื ไดอ ยา งถูกวธิ ี เปนตน
6. ระยะเวลาในการดาํ เนนิ โครงการ
ระยะเวลาในการดําเนินงานโครงการ เปนการระบุระยะเวลาต้ังแตเริ่มตนโครงการ
จนกระทั่งถึงเวลาส้ินสุดโครงการวาใชเวลาท้ังหมดเทาใด โดยแสดงใหเห็นจุดเริ่มตนและส้ินสุด
ของโครงการโดยระบุ วันเดือน ป ท่ีเร่ิมทําและส้ินสุด ถาหากเปนโครงการระยะยาว และมีหลาย
ระยะก็ตองแสดงชวงเวลาในแตละระยะของโครงการนั้นดวย เพื่อใชเปนรายละเอียดประกอบการ
พจิ ารณา อนมุ ัตโิ ครงการ
7. วิธีดาํ เนนิ การ
วิธีดําเนินการเปนงานหรือกิจกรรมท่ีกําหนดข้ึน เปนขั้นตอนตามลําดับกอนหลังเพ่ือใช
ปฏิบัติใหบรรลุตามวัตถุประสงคของโครงการ วิธีการดําเนินการจึงนําวัตถุประสงคมาจําแนกแจก
แจงเปนกิจกรรมยอยหลายกิจกรรม โดยจะแสดงใหเห็นอยางชัดเจนต้ังแตตนจนจบกระบวนการ
วามีกิจกรรมใดท่ีจะตองทําเพื่อใหบรรลุวัตถุประสงค ซึ่งกิจกรรมตางๆ เหลานี้จะนําไปอธิบายโดย
ละเอียดในสวนของแผนการปฏิบัติงานหรือปฏิทินปฏิบัติงานอีกคร้ังหนึ่ง ตัวอยางในการเขียน
วิธีดําเนินการ ดังกรอบที่ 3.2
ตัวอยางนี้เปนเพียงตัวอยางหนึ่งในการเขียนวิธีดําเนินการ รายละเอียดในการเขียนแตละ
โครงการจะแตกตางกันไป แตจะตองยืดหลักวากิจกรรมตางๆ ท่ีกําหนดข้ึนจะตองเปนข้ันตอน
เพอื่ ใหบ รรลุวตั ถปุ ระสงคของโครงการ
L:\book181441\Book181441-3.doc 59
การเขยี นโครงการ
โครงการผลติ ไขไกอ นามยั
วิธีดาํ เนนิ การ
1. การเตรยี มงาน
1.1 แจง ใหน สิ ติ และผูเกย่ี วของทราบ
1.2 ช้แี จงรายละเอียดตา งๆ และขอ ตกลงรวมกันใหนสิ ิตทราบ
1.3 ศึกษาวิธีการเลี้ยงไกไขจ ากผูร ู หองสมุด ฟารม เอกชนจนเปน ทเ่ี ขา ใจ
2. การเริ่มงาน
2.1 ปรบั ปรุงโรงเรือนท่ีใชเลีย้ งไกไขเ ดิมใหอ ยูในสภาพท่ีใชง านได
2.2 เตรียมกรงตับและอุปกรณตา งๆ สาํ หรับใชเ ล้ยี งไกไ ขใหเรยี บรอ ย
2.3 ทําความสะอาดพรอมฆา เชอ้ื ภายในและบรเิ วณโรงเรอื น
2.4 สง่ั ซอ้ื พนั ธุไกสาว อายุ 20 สปั ดาห จาํ นวน 150 ตัว
2.5 ส่งั ซือ้ อาหารและยาสําหรับไกไ ข
3. ปฏบิ ัติการเลย้ี งไกไ ข
3.1 นาํ พันธุไกสาวเขาเลย้ี งในกรงตับทีเ่ ตรียมไว
3.2 จัดการเลี้ยงไกไข ในเร่อื งการใหอาหาร การเก็บไข การบนั ทึกขอ มูล ฯลฯ
3.3 การจาํ หนา ยผลผลติ (ไขไ ก)
4. ประเมนิ ผลและจดั ทํารายงาน
กรอบท่ี 3.2 ตัวอยางการเขยี นวธิ กี ารดาํ เนนิ งาน
8. แผนการปฏบิ ัตงิ าน
การเขียนแผนปฏิบัติงานเปนการนําเอาขั้นตอนตางๆ ในการดําเนินงานมาแจกแจง
รายละเอียดใหผูทําโครงการสามารถลงมือปฏิบัติงานได โดยจะเขียนรายละเอียดแตละงานท่ีตอง
ทํา มีใครเปนผูรับผิดชอบในงานน้ันบาง จะทําเมื่อใด และมีวิธีการในการทําอยางไร ซึ่งในการ
L:\book181441\Book181441-3.doc 60
การเขยี นโครงการ
เขียนแผนการปฏิบตั ิงาน เพ่ือใหสะดวกและเขา ใจไดง าย จงึ มีการนํามาทําเปนตารางการปฏิบัติดัง
ตัวอยา งตอ ไปน้ี (ตารางที่ 3.1)
ตารางที่ 3.1 ตัวอยา งแผนปฏิบัติงานในโครงการผลติ ไขไกอ นามยั
งาน วิธีการและสถานที่ เวลา ผูรบั ผดิ ชอบ หมายเหตุ
1. แจง ใหนสิ ติ และ แจง ใหน ิสติ ทีจ่ ะเขารวมโครงการทราบโดยการ 15 ก.ค. 48 ประสงค
ปด ประกาศไวท ่ฟี ารมและคณะศกึ ษาศาสตร สนั ติ
ผูเกย่ี วขอ งทราบ พรอมนดั ประชุมในวันที่ 18 กรกฎาคม 2548 18 ก.ค. 48 สนั ติ
2. ชีแ้ จงรายละเอียด นัดประชุมนิสติ ทีเ่ ขารว มโครงการท่ีฟารม คณะ ประสงค
ศกึ ษาศาสตร เวลา 16:30 น.
ตา งๆ ใหนิสิตทราบ สนั ติ
3. ศึกษาถึงวิธี ศกึ ษาวธิ กี ารเลี้ยงไกไขจ ากเอกสารตา งๆ และ 18-22 ประสงค
บรษิ ทั หรือฟารม ไกไ ขของเอกชนจนเขา ใจถึง ก.ค. 48 ประสงค
การเลย้ี งไกไข กระบวนการตางๆ ในการเลยี้ งไกไข 25-27 ประสงค
4. ปรับปรุงโรงเรือน ใชโรงเรอื นไกเ น้ือขางบอ ปลา โดย ก.ค. 48 สันติ
ปรับปรงุ ซอมแซมสวนทีช่ ํารดุ ใหใ ชการไดดี
5. จดั ทํากรงตับและ และสง่ั อุปกรณทีใ่ ชส รา งกรงตับสาํ หรบั 1 ส.ค. 48 สนั ติ
อุปกรณต างๆ แมไก จํานวน 150 ตวั 2 ส.ค. 48
ประกอบกรงตับพรอมอปุ กรณต างๆ เชน
6. สั่งพันธุไกอ าหาร รางอาหาร รางนาํ้ ใหพ รอมทใ่ี ชงานไดท นั ที 15 ส.ค. 48
และยา ส่ังแมไกท่ีมีอายปุ ระมาณ 4 เดอื นครึ่ง 15 ส.ค. 48
จาํ นวน 150 ตวั จากฟารม ของเอกชน
7. นําแมไกไขม าเล้ยี ง และส่งั ซอื้ อาหารและยาสาํ หรับไกไข ถงึ
8. ปฏบิ ัติการเล้ียงไก นําแมไ กไ ขล งเลี้ยงในกรงตบั จํานวน 150 ตวั 15 ก.ย. 48
9. การประเมนิ ผล งานทจ่ี ะตอ งทําในชวงทเี่ ลย้ี งไกไ ข 30 ก.ย. 48
1. ใหอ าหารและน้ํา
2. ใหยารักษาโรค
3. การเกบ็ ไขไ ก
4. จดบนั ทึกขอ มลู ตางๆ เชน จํานวนไข,
อาหาร ฯลฯ (ตามแบบฟอรม การบันทกึ )
5. คดั ขนาด คณุ ภาพ และการจัดจาํ หนา ย
6. คัดไกไขท ่ีไขนอ ยออกจําหนา ย
ประเมินผลและจดั ทํารายงาน
L:\book181441\Book181441-3.doc 61
การเขียนโครงการ
เพ่ือใหแผนปฏิบัติงานสามารถดูไดโดยงาย และใชเปนเคร่ืองมือในการควบคุมโครงการ
มักนิยมเขียนเปนแผนภูมิแทงหรือแผนภูมิของแกนท และเพื่อใหเห็นภาพของแผนภูมิไดชัดเจน
ย่ิงขน้ึ จึงขอนําเสนอตวั อยางการเขยี นแผนภมู ิ (ตารางที่ 3.2)
ตารางที่ 3.2 ตัวอยา งการเขยี นแผนภมู ิแสดงระยะเวลาในการปฏิบตั งิ านในแตล ะกิจกรรม
ระยะเวลา ปการศึกษา2548 หมายเหตุ
กจิ กรรม มยิ กค. สค. กย. ตค. พย. ธค. มค. กพ. มคี . เมย. พค.
1. แจง ผเู ก่ยี ว
ขอ งทราบ
2. ซอม
โรงเรือน
3. สั่งซือ้
พันธไุ กไข
4. สัง่ ซอื้ สัง่ เปนงวด
อาหาร ตงั้ แต
เดือน ม.ิ ย.
5. นาํ ไกไ ข
เขามาเลย้ี ง
6. ปฏิบัติการ
เลย้ี งไกไข
7. จัดจําหนา ย
8. ประเมิน
ผลและจดั
ทาํ รายงาน
L:\book181441\Book181441-3.doc 62
การเขียนโครงการ
9. งบประมาณและทรพั ยากรทตี่ องใช
งบประมาณและทรพั ยากรทีต่ อ งใชเปน การระบุถึงจํานวนเงนิ จํานวนบคุ คล จํานวนวัสดุ
ครุภัณฑแ ละปจ จัยอื่น ๆ ท่ีจาํ เปน ตอการดําเนนิ โครงการนั้น ๆ
หลักในการกําหนดงบประมาณและทรัพยากร ในการเสนองบประมาณเพื่อดําเนินงาน
โครงการนั้น ผูวางโครงการควรคํานึงถึงหลักสําคัญ 4 ประการในการจัดทําโครงการ โดยจะตอง
จัดเตรียมไวอยางเพียงพอและจะตองใชอยางประหยัด หลักการในการจัดทําโครงการดังกลาว
ไดแ ก (ประชมุ , 2535)
1. ความประหยัด (Economy) การเสนองบประมาณโครงการจะตองเปนไปโดยมีความ
ประหยัด ใชท รัพยากรทุกอยา งใหค มุ คา ทสี่ ุด และไดคุณภาพของผลงานดีทสี่ ดุ
2. ความมีประสิทธิภาพ (Efficiency) โครงการทุกโครงการจะตองมีคุณคาเปนที่ยอมรับ
และทุกคนมีความพึงพอใจในผลงานที่เกิดข้ึน โดยใชทรัพยากรนอยท่ีสุด ประหยัด
ทีส่ ดุ และไดรบั ผลตอบแทนคมุ คา
3. ความมีประสิทธิผล (Effectiveness) โครงการทุกโครงการจะตองดําเนินงานเปนไป
ตามวตั ถุประสงคและเปาหมายท่ีกําหนดไว นําผลที่เกิดขึ้นเทียบกับวัตถุประสงคที่ต้ัง
ไวหากไดต ามวตั ถุประสงคท ่ตี ัง้ ไวก็ถอื วา มีประสิทธผิ ล
4. ความยุติธรรม (Equity) การจัดสรรทรัพยากรทุกชนิด หรือการใชจายทรัพยากร
จะตองเปนไปตามเกณฑที่กําหนดไว ทั้งนี้เพื่อใหทุกฝายปฏิบัติงานไดอยางตอเน่ือง
คลอ งตวั และมปี ระสิทธิภาพสูงสดุ
หลักการในการจัดทํางบประมาณโครงการและจัดสรรทรัพยากร โครงการดังกลาว
บางครั้ง เรียกวา 4E'S ซง่ึ เปนหลกั สาํ คัญของการบริหารงานโดยทวั่ ไปหลกั การหนึ่ง
นอกจากน้ีควรท่ีจะระบุแหลงท่ีมาของงบประมาณและจํานวนทรัพยากรอ่ืนๆ ที่ตองใช
ควรระบุแหลงที่มาของงบประมาณและทรัพยากรดวย เชน จากงบประมาณแผนดิน งบประมาณ
เงินรายไดของหนวยงาน งบประมาณจากการชวยเหลือของตางประเทศ งบประมาณจากการ
บริจาคของหนวยงานหรือองคกรเอกชน นอกจากนี้อาจเปนงบประมาณที่ไดจากการเก็บ
คาลงทะเบียนของผูเขารวมโครงการ ซึ่งงบประมาณในลักษณะหลังน้ีมักนิยมใชกับโครงการ
L:\book181441\Book181441-3.doc 63
การเขยี นโครงการ
ฝกอบรมเปนสวนใหญ และเปนโครงการท่ีสามารถดําเนินการไดโดยงาย เนื่องจากไมตองพ่ึงพา
งบประมาณจากภายนอก
การเขียนแสดงรายการงบประมาณและทรัพยากรท่ีตองใชในโครงการควรแจกแจง
รายละเอียดใหชัดเจน หากเปนหนวยงานของรัฐบาลท่ีใชงบประมาณแผนดิน ผูเขียนโครงการควร
ศึกษาระเบียบการเงินและพัสดุของสํานักนายกรัฐมนตรีใหเขาใจ หากเปนงบประมาณเงินรายได
ของหนวยงานก็ตองศึกษาระเบียบการ ใชเงินรายไดของหนวยงานใหถองแท หรือหากใช
งบประมาณจากแหลงอ่ืนก็ตองศึกษาระเบียบปฏิบัติในการใชงบประมาณ ทั้งน้ีเพ่ือลดปญหาใน
ข้ันตอนของการเบิกจายงบประมาณในระหวางการดําเนินโครงการ นอกจากนี้ยังจะตองแจง
ออกเปนรายละเอียดในการใชอยางชัดเจนอีกดวย เพื่อท่ีจะชวยใหการพิจารณาสนับสนุน และ
อนมุ ัติโครงการเปนไปดว ยดี
เพ่ือประโยชนของนิสิตในการใชความรูเรื่องการเสนองบประมาณในโครงการ ระหวางที่
กําลังศึกษาอยูในมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร และเมื่อสําเร็จการศึกษาแลวทํางานในสวนของ
ราชการหรือรัฐวิสาหกิจ จึงไดสรุปหลักการจําแนกประเภทรายจายตามงบประมาณที่เกี่ยวของ
และจาํ เปน ตองใช ซึ่งสํานกั กฎหมายและระเบียบสาํ นักงบประมาณไดจ ัดทาํ ขึ้นดังน้ี
รายจายของสวนราชการและรัฐวิสาหกิจ หมายถึง รายจายซึ่งกําหนดไวสําหรับแตละสวน
ราชการและรฐั วสิ าหกจิ โดยเฉพาะ จําแนกออกเปน 5 ประเภทงบรายจา ย ไดแก
1.1 งบบคุ ลากร
1.2 งบดําเนนิ งาน
1.3 งบลงทนุ
1.4 งบเงนิ อดุ หนนุ
1.5 งบรายจา ยอืน่
1.1 งบบุคลากร หมายถึง รายจายที่กําหนดใหจายเพื่อการบริหารงานบุคคลภาครัฐ
ไดแก รายจายท่ีจายในลักษณะเงินเดือน คาจางประจํา คาจางชั่วคราว และคาตอบแทน
พนักงานราชการ รวมถึงรายจายท่ีกําหนดใหจายจากงบรายจายอ่ืนใดในลักษณะรายจาย
ดังกลาว
1.2 งบดําเนินงาน หมายถึง รายจายที่กําหนดใหจายเพื่อการบริหารงานประจํา ไดแก
รายจายท่ีจายในลักษณะคาตอบแทน คาใชสอย คาวัสดุ และคาสาธารณูปโภค รวมถึงรายจายที่
L:\book181441\Book181441-3.doc 64
การเขยี นโครงการ
กาํ หนดใหจ า ยจากงบรายจายอนื่ ใดในลกั ษณะรายจายดังกลา ว
1.2.1 คาตอบแทน หมายถึง เงินที่จายตอบแทนใหแกผูที่ปฏิบัติงานใหทาง
ราชการตามที่กระทรวงการคลังกําหนด เชน เงินคาเชาบานขาราชการ เงินตอบแทนตําแหนงเงิน
ประจําตําแหนงผูบริหารในมหาวิทยาลัย เงินสมนาคุณอาจารยสาขาวิชาท่ีขาดแคลนใน
สถาบันอุดมศึกษาของรัฐ คาจางนอกเวลา คาอาหารทําการนอกเวลา คาพาหนะเหมาจาย และ
คาเบยี้ ประชมุ กรรมการ เปนตน
1.2.2 คาใชสอย หมายถึง รายจายเพ่ือใหไดมาซึ่งบริการ (ยกเวนบริการ
สาธารณูปโภค ส่ือสารและโทรคมนาคม) รายจายท่ีเก่ียวกับการรับรองและพิธีการ และรายจายท่ี
เก่ียวเนือ่ งกบั การปฏิบตั ริ าชการทไ่ี มเ ขา ลักษณะรายจา ยอืน่ ๆ
รายจายเพือ่ ใหไดมาซึง่ บรกิ าร เชน
1) คาปกเสาพาดสายภายนอกสถานท่ีราชการเพ่ือใหราชการไดใชบริการ
ไฟฟา รวมถงึ คาตดิ ตั้งหมอ แปลง เครื่องวัด และอปุ กรณไ ฟฟาซง่ึ เปน กรรมสทิ ธิข์ องการไฟฟา
2) คาจางเหมาเดินสายไฟฟาและติดต้ังอุปกรณไฟฟาเพิ่มเติมรวมถึงการ
ซอ มแซม บาํ รุงรกั ษาหรือปรับปรงุ ระบบไฟฟา การเพ่ิมกาํ ลงั ไฟฟา การขยายเขตไฟฟา
3) คาวางทอประปาภายนอกสถานท่ีราชการ เพื่อใหราชการไดใชบริการ
นํ้าประปา รวมถึงคา ตดิ ตั้งมาตรวดั น้ําและอปุ กรณป ระปา ซึ่งเปน กรรมสิทธ์ขิ องการประปา
4) คาจางเหมาเดินทอประปาและติดตั้งอุปกรณประปาเพิ่มเติม รวมถึงการ
ซอ มแซม บํารงุ รักษาหรอื ปรับปรุงระบบประปา
5) คา ใชจ ายในการตดิ ตั้งโทรศัพทพ ้ืนฐาน
6) คาเชาทรัพยสิน รวมถึงเงินที่ตองจายพรอมกับการเชาทรัพยสิน เชน คา
เชา รถยนต คา เชาอาคารส่ิงปลูกสราง คาเชาท่ีดิน คาเชารับลวงหนา ยกเวนคาเชาบานและคาเชา
ตไู ปรษณีย
7) คาภาษี เชน คาภาษีโรงเรือน เปนตน
8) คา ธรรมเนียม ยกเวน คาธรรมเนียมการโอนเงนิ ผา นธนาคาร
9) คาเบ้ยี ประกนั
10) คาจางเหมาบรกิ าร เพื่อใหผ รู ับจางทาํ การอยา งหน่งึ อยางใดซึ่งอยใู น
ความรับผดิ ชอบของผรู ับจา ง แตมใิ ชเปนการประกอบ ดัดแปลง ตอ เตมิ หรือปรบั ปรุงครุภณั ฑ
ท่ดี นิ และส่งิ กอ สราง
11) คาซอ มแซมบํารงุ รกั ษาทรพั ยส นิ เพ่อื ใหส ามารถใชง านไดตามปกติ
L:\book181441\Book181441-3.doc 65
การเขยี นโครงการ
กรณีเปนการจางเหมาท้ังคาส่ิงของและคาแรงงาน ใหจายจากคาใชสอย
สว นกรณีที่สว นราชการเปน ผูด าํ เนนิ การซอ มแซมบํารุงรักษาทรพั ยส นิ เองใหป ฏิบัติ ดงั น้ี
1) คาจางเหมาแรงงานของบคุ คลภายนอกใหจ า ยจากคาใชส อย
2) คาส่ิงของท่ีสวนราชการซื้อมาใชในการซอมแซมบํารุงรักษาทรัพยสินให
จายจากคาวสั ดุ
รายจายเกยี่ วกบั การรบั รองและพิธีการ เชน
1) คา รบั รอง หมายถงึ รายจายในการเลย้ี งรบั รองของทางราชการ
2) คารับรองประเภทเครอื่ งด่มื
3) คา ใชจ ายในพธิ ที างศาสนา
รายจายเกี่ยวเนื่องกับการปฏบิ ตั ิราชการที่ไมเ ขาลักษณะรายจา ย อน่ื ๆ เชน
1) คาใชจายในการเดินทางไปราชการ (ในประเทศ) เชน คาเบ้ียเลี้ยง คาเชาท่ี
พกั คา พาหนะ เปนตน
2) คา เบี้ยเล้ยี งทหาร หรือตาํ รวจ
3) คาเบีย้ เลี้ยงพยาน หรอื ผตู องหา
4) คา ของขวญั ของรางวลั หรือเงนิ รางวลั
5) คา พวงมาลัย ชอดอกไม กระเชา ดอกไม หรือพวงมาลา
6) คาชดใชคาเสียหาย คาสินไหมทดแทน กรณีเกิดอุบัติเหตุ เนื่องจากการ
ปฏบิ ตั ิงานราชการ
7) เงนิ รางวลั ตํารวจคมุ กันทรัพยส นิ ของทางราชการ
8) เงินรางวลั เจาหนา ที่
9) เงินประกันสงั คม (ในฐานะนายจา ง)
10) คา ตอบแทนผูเ สียหายในคดอี าญา
11) คาทดแทนและคา ใชจายแกจ ําเลยในคดีอาญา
12) คา ตอบแทนและคา ใชจ า ยแกพยาน
1.2.3 คา วัสดุ หมายถึง รายจายดังตอไปนี้
1) รายจา ยเพอื่ จดั หาสิง่ ของซงึ่ โดยสภาพเมอ่ื ใชแลว ยอมส้นิ เปลือง หมดไป แปร
สภาพ หรือไมคงสภาพเดิม หรือสิ่งของท่ีมีลักษณะคงทนถาวร และมีราคาตอหนวยหรือตอชุดไม
เกิน 5,000 บาท รวมถึงคาใชจายที่ตองชําระพรอมกัน เชน คาขนสง คาภาษี คาประกันภัย
คา ตดิ ต้งั เปนตน
L:\book181441\Book181441-3.doc 66
การเขียนโครงการ
2) รายจายเพื่อจัดหาโปรแกรมคอมพิวเตอรที่มีราคาตอหนวยหรือตอชุดไม
เกิน 20,000 บาท
3) รายจายเพ่ือประกอบดัดแปลง ตอเติม หรือปรับปรุง ครุภัณฑที่มีวงเงินไม
เกิน 5,000 บาท ทีด่ ินและหรือส่ิงกอ สรา ง ท่มี วี งเงนิ ไมเกนิ 50,000 บาท
4) รายจา ยเพ่ือประกอบ ดัดแปลง ตอเติม หรือปรับปรุงครุภัณฑคอมพิวเตอร
ท่มี ีวงเงนิ ไมเ กิน 5,000 บาท
5) รายจายเพื่อซอมแซมบํารุงรักษาทรัพยสินเพ่ือใหสามารถใชงานได
ตามปกติ
1.2.4 คาสาธารณูปโภค หมายถึง รายจายคาบริการสาธารณูปโภค ส่ือสาร
และโทรคมนาคม รวมถึงคาใชจายท่ีตองชําระพรอมกัน เชน คาบริการ คาภาษี เปนตนตาม
รายการ ดงั น้ี
1) คาไฟฟา
2) คา ประปา คา น้ําบาดาล
3) คาโทรศัพท เชน คาโทรศัพทพื้นฐาน คาโทรศัพทเคลื่อนที่ รวมถึงบัตร
โทรศัพท บตั รเติมเงนิ โทรศพั ท
4) คาบรกิ ารไปรษณยี โ ทรเลข เชน คาไปรษณีย คาโทรเลข คาธนาณตั ิ
คาดวงตราไปรษณยี ากร คา เชาตูไปรษณีย คา ธรรมเนยี มการโอนเงนิ ผา นธนาคาร เปนตน
5) คาบริการสื่อสารและโทรคมนาคม รวมถึงคาใชจายเพ่ือใหไดมาซ่ึงบริการ
ส่ือสารและโทรคมนาคม เชน คาโทรภาพ (โทรสาร) คาเทเลกซ คาวิทยุติดตามตัว คาวิทยุสื่อสาร
คาส่ือสารผานดาวเทียม คาใชจายเก่ียวกับการใชระบบอินเทอรเน็ต รวมถึงอินเทอรเน็ตการด และ
คา ส่ือสารอ่นื ๆ เชน คา เคเบล้ิ ทีวี คา เชา ชองสัญญาณดาวเทยี ม เปนตน
1.3 งบลงทุน หมายถึง รายจายท่ีกําหนดใหจายเพื่อการลงทุน ไดแก รายจายที่จายใน
ลักษณะคาครุภัณฑ คาท่ีดินและสิ่งกอสราง รวมถึงรายจายท่ีกําหนดใหจายจากงบรายจายอ่ืนใด
ในลกั ษณะรายจายดังกลาว
1.3.1 คาครุภัณฑ หมายถึง รายจายดังตอ ไปน้ี
1) รายจายเพ่ือจัดหาส่ิงของที่มีลักษณะคงทนถาวร และมีราคาตอหนวย
หรือตอชุดเกินกวา 5,000 บาท รวมถึงคาใชจายที่ตองชําระพรอมกัน เชน คาขนสง คาภาษี
คาประกนั ภยั คา ติดตง้ั เปนตน
2) รายจายเพื่อจัดหาโปรแกรมคอมพิวเตอรที่มีราคาตอหนวยหรือตอชุด
L:\book181441\Book181441-3.doc 67
การเขยี นโครงการ
เกนิ กวา 20,000 บาท
3) รายจายเพื่อประกอบ ดัดแปลง ตอเติมหรือปรับปรุงครุภัณฑ รวมทั้ง
ครุภณั ฑค อมพวิ เตอรท ่มี วี งเงนิ เกินกวา 5,000 บาท
4) รายจายเพ่ือซอมแซมบํารุงรักษาโครงสรางของครุภัณฑขนาดใหญ เชน
เคร่อื งบิน เคร่ืองจกั รกลยานพาหนะ เปน ตน
5) รายจา ยเพอื่ จา งทป่ี รกึ ษาเพอ่ื การจดั หาหรอื ปรับปรงุ ครภุ ณั ฑ
1.3.2. คาที่ดินและส่ิงกอสราง หมายถึง รายจายเพ่ือใหไดมาซ่ึงที่ดินและหรือ
ส่ิงกอสราง รวมถึงสิ่งตางๆ ซึ่งติดตรึงกับท่ีดินและหรือส่ิงกอสราง เชน อาคาร บานพัก สนามเด็กเลน
สนามกฬี า สนามบิน สระวา ยนาํ้ สะพาน ถนน รัว้ บอน้าํ อางเกบ็ น้าํ เขือ่ น เปนตน
รวมถงึ รายจา ยดังตอไปน้ี
1) คาติดต้ังระบบไฟฟา หรือระบบประปา รวมถึงอุปกรณตางๆ ซ่ึงเปนการ
ติดตั้งครั้งแรกในอาคารหรือสถานที่ราชการ ท้ังท่ีเปนการดําเนินการพรอมการกอสรางอาคารหรือ
ภายหลงั การกอสรา งอาคาร
2) รายจายเพ่ือประกอบ ดัดแปลง ตอเติม หรือปรับปรุงที่ดินและ หรือ
ส่ิงกอสรา ง ทีม่ วี งเงินเกินกวา 50,000 บาท เชน คา จัดสวน คาถมดิน เปนตน
3) รายจายเพื่อจางออกแบบ จางควบคุมงานท่ีจายใหแกเอกชน หรือ
นิติบุคคล
4) รายจายเพ่ือจางที่ปรึกษาเพื่อการจัดหา หรือปรับปรุง ที่ดินและหรือ
สิง่ กอ สรา ง
5) รายจายที่เกี่ยวเนื่องกับท่ีดินและหรือสิ่งกอสราง เชน คาเวนคืนท่ีดิน
คาชดเชยกรรมสิทธิ์ท่ีดนิ เปนตน
1.4 งบเงินอุดหนุน หมายถึง รายจายท่ีกําหนดใหจายเปนคาบํารุงหรือเพื่อชวยเหลือ
สนับสนุนการดําเนินงานของหนวยงานอิสระตามรัฐธรรมนูญหรือหนวยงานของรัฐ ซ่ึงมิใชราชการ
สวนกลางตามพระราชบัญญัติระเบียบบริหารราชการแผนดิน หนวยงานในกํากับของรัฐ องคการ
มหาชน รัฐวิสาหกิจ องคกรปกครองสวนทองถิ่น สภาตําบล องคการระหวางประเทศ นิติบุคคล
เอกชนหรือกิจการอันเปนสาธารณประโยชน รวมถึงเงินอุดหนุนงบพระมหากษัตริย เงินอุดหนุนการ
ศาสนา และรายจายทส่ี ํานกั งบประมาณกําหนดใหใ ชจ ายในงบรายจา ยนี้
1.5 งบรายจายอ่นื หมายถงึ รายจา ยทไ่ี มเ ขาลักษณะประเภทงบรายจายใดงบรายจายหนึง่
หรือรายจา ยท่สี ํานกั งบประมาณกําหนดใหใ ชจ า ยในงบรายจายน้ี เชน เงินราชการลบั
ท่ีมา: สํานกั กฎหมายและระเบียบ สํานกั งบประมาณ
L:\book181441\Book181441-3.doc 68
การเขยี นโครงการ
10. การตดิ ตามและประเมนิ ผลโครงการ
ในสวนน้ีจะแสดงถึงการติดตาม การควบคุม การกํากับ และการประเมินผลโครงการ
เพื่อใหโครงการบรรลุถึงวัตถุประสงคที่ไดกําหนดไวอยางมีประสิทธิภาพ ผูเสนอโครงการควรระบุ
วิธีการที่ใชในการควบคุม และประเมินผลโครงการไวใหชัดเจน ทั้งน้ีอาจจะตองระบุบุคคลหรือ
หนวยงานท่ีรับผิดชอบในการประเมินโครงการ พรอมท้ังบอกรูปแบบการประเมินผลโครงการ เชน
ประเมนิ กอนดําเนนิ การ ขณะดาํ เนนิ การ หลังการดําเนินการ หรือจะระบุเวลาชัดเจนวาจะประเมิน
ทุกระยะ 3 เดือน เปนตน สําหรับรายละเอียดเก่ียวกับวิธีการประเมินผลวิธีตางๆ จะไดกลาวใน
บทท่ี 5 ตอ ไป
11. ประโยชนที่คาดวา จะไดร บั
สวนน้ีจะเปนการบอกถึงวาเมื่อโครงการท่ีทําส้ินสุดลง จะมีผลกระทบในทางท่ีดีที่คาดวา
จะเกิดขึ้นโดยตรงและโดยออม โดยระบุใหชัดเจนวาใครจะไดรับผลประโยชนและผลกระทบน้ัน
ไดรบั ในลกั ษณะอยา งไร ทัง้ ในเชิงปริมาณและเชิงคณุ ภาพ
นอกจากสว นประกอบท้งั 11 รายการท่ไี ดกลาวแลว การเขยี นโครงการแบบประเพณนี ิยม
ยังอาจมีสว นประกอบอนื่ ๆ อกี เชน
1. หนวยงานท่ีใหการสนับสนุน หมายถึง หนวยงานท่ีใหความรวมมือ หรือใหงบประมาณ
สนบั สนนุ ในการดาํ เนินงานเพื่อใหโ ครงการบรรลวุ ตั ถปุ ระสงคท่กี าํ หนดไว
2. ผูเสนอรางโครงการ หมายถึงผูเขียนและทําโครงการข้ึนเสนอใหผูมีอํานาจในการ
พิจารณาอนมุ ตั ิโครงการ ใชในกรณที ี่ผูท ําโครงการไมไ ดเปนผเู ขียนโครงการเอง
3. เอกสารอางอิง หมายถึง เอกสารที่เปนแหลงคนควาอางอิงในการทําโครงการในเรื่อง
นั้น และใชสาํ หรบั ศึกษาคนควา เพม่ิ เติมเมือ่ ผูปฏบิ ตั ิโครงการเกิดขอ สงสยั
จากรูปแบบการเขียนโครงการท่ีกลาวมาทั้งหมด เปนเพียงรูปแบบท่ีใชกันโดยท่ัวไป จึง
อาจจะมีลักษณะอยางอื่นท่ีแตกตางกันออกไปในสวนของรายละเอียด ขึ้นอยูกับแตละหนวยงาน
จะเปนผูกาํ หนดไวเ พอ่ื เปนแนวทางสําหรับผูเขียนโครงการ
L:\book181441\Book181441-3.doc 69
การเขียนโครงการ
สรุปแลวการเขียนโครงการแบบประเพณีนิยมจะตองมีเนื้อหาสาระท่ีละเอียดชัดเจน
เฉพาะเจาะจง โดยรูปแบบของโครงการจะสามารถตอบคาํ ถามดังตอไปน้ีได คือ (ประชุม, 2535)
1. โครงการอะไร หมายถึง ช่ือโครงการ
2. ทําไมตอ งทําโครงการนัน้ หมายถงึ หลักการและเหตผุ ล
3. ทาํ เพื่ออะไร หมายถงึ วตั ถปุ ระสงค
4. ทาํ ในปริมาณเทาใด หมายถึง เปาหมาย
5. ทาํ อยางไร หมายถงึ วธิ ีดาํ เนินการ
6. ทําเมือ่ ใดและนานแคไหน หมายถึง ระยะเวลาดําเนนิ การ
7. ใชทรัพยากรอะไร เทา ใด และไดจากไหน หมายถงึ งบประมาณและทรพั ยากรอ่ืนๆ
8. ใครทํา หมายถงึ ผูร บั ผดิ ชอบโครงการ
9. ตองทํากับใคร หมายถึง หนวยงานหรอื บคุ คลทใ่ี หการสนับสนนุ
10. ทําไดบรรลุวัตถปุ ระสงคแ ละเปาหมายหรือไม หมายถึง การประเมินผล
11. เกิดอะไรขน้ึ เมื่อสิ้นสุดโครงการ หมายถงึ ผลทค่ี าดวาจะไดร บั
12. มปี ญหาอุปสรรคหรือไม หมายถึง ขอเสนอแนะ
โครงการทุกโครงการ หากผูเขียนโครงการสามารถตอบคําถามทุกคําถามดังกลาวได
ท้ังหมด อาจถือไดวาเปนการเขียนโครงการท่ีมีความสมบูรณในรูปแบบ และหากการตอบคําถาม
ไดอยางมีเหตุผลและมีหลักการ ยอมถือไดวาโครงการที่เขียนข้ึนน้ันเปนโครงการที่ดี นอกจากจะ
ไดรบั การพจิ ารณาอนมุ ตั ิโดยงา ยแลว ผลของการดําเนินงานมกั จะมีประสทิ ธิภาพดวย
L:\book181441\Book181441-3.doc 70
การเขยี นโครงการ
2. การเขียนโครงการแบบตารางเหตุผลตอเน่ือง (Logical Framework
Method)
การเขียนโครงการแบบด้ังเดิมหรือแบบประเพณีนิยมน้ัน มีความบกพรองหลายประการ
เชน โครงการมีการเขียนหลักการและเหตุผลท่ีมีความยาวเกินไป โดยหวังเพื่อยกแมน้ําทั้งหา หรือ
เหตุผลนานาประการมาแสดงใหเห็นถึงความสําคัญของโครงการท่ีนําเสนอ วัตถุประสงคของ
โครงการมีหลายขอและเปนวัตถุประสงคที่ขาดความแนนอนชัดเจน คาใชจายหรืองบประมาณ
ของโครงการไดแยกออกเปนสวนๆ แบบเบ้ียหัวแตก เน่ืองจากมุงสนับสนุนวัตถุประสงคแตละขอ
เปน สําคญั จงึ ทําใหก ารใชง บประมาณและทรัพยากรในภาพรวมของโครงการไมประหยัดและขาด
ประสิทธิภาพ การเขียนโครงการไมพิจารณาเหตุผลเชิงตรรก เนื่องจากเปนการเขียนโดยพิจารณา
จากงานทต่ี องการจะทาํ กอน แลว จึงกําหนดวัตถุประสงคข้ึนภายหลังใหสอดคลองกับงานท่ีจะตอง
ทํา ซึ่งสรางปญหายุงยากแกการตัดสินใจของผูพิจารณาอนุมัติโครงการ และผูปฏิบัติโครงการไม
อาจเขาใจไดอยางชัดเจน เมื่อเปนเชนนี้ การเขียนโครงการในลักษณะท่ีพิจารณาเหตุผลเชิงตรรก
มีเหตุผลตอเนื่องกันตลอดไดรับพิจารณาใหนํามาใชเปนทางเลือกในการเขียนโครงการ ที่เรียกวา
การเขยี นโครงการแบบตารางเหตผุ ลตอเนื่อง
ขอดีของการเขียนโครงการแบบตารางเหตุผลตอเนื่อง
1. รวบรวมองคประกอบท่ีสําคัญของโครงการมาไวในแหลงเดียวกัน ซึ่งจะมีประโยชน
มากหากตองมีการเปล่ียนแปลงผูรวมโครงการ จะไดเขาใจภาพรวมของโครงการได
อยา งชัดเจน
2. มีการนําเสนออยางเปนระบบ รวบรัด และสอดคลองกัน ในการกําหนดกิจกรรมตางๆ
ในโครงการ
3. แยกลําดับชั้นของวัตถุประสงค ชวยใหแนใจวาปจจัยนําเขาและผลผลิตไมขัดแยงกับ
วตั ถปุ ระสงคในแตละระดับ
4. แสดงความชัดเจนของความสัมพันธของกิจกรรมในโครงการ เพื่อใชในการตัดสินใจ
ทําโครงการทีม่ ปี ระสิทธิภาพและประสิทธผิ ล
5. กําหนดปจจยั หลกั ทส่ี งผลตอความสําเรจ็ ของโครงการ
6. กําหนดตัวชวี้ ัดพืน้ ฐานเพือ่ การติดตามและประเมินโครงการ
7. สนบั สนุนการใชสหวิทยาการในการเตรียมโครงการและนเิ ทศโครงการ
L:\book181441\Book181441-3.doc 71
การเขยี นโครงการ
การจัดทําโครงการแบบตารางเหตุผลตอเน่ือง เปนการแสดงข้ันตอนการทํางานท่ีเปนเหตุ
เปนผลซ่ึงกันและกัน และสามารถตรวจสอบความสอดคลองภายในตัวเองได รายละเอียดของ
โครงการมีความกระชับชัดเจนงายตอความเขาใจ งายตอการวิเคราะหและงายตอการประเมิน
โดยจะสรุปรายละเอียดของโครงการลงในตาราง 16 ชอง (ตาราง 4x4) ในแตละชองจะแสดงให
เหน็ ถงึ ความสอดคลองกันทั้งในแนวตั้งและแนวนอน เพ่ือความเขาใจไดโดยงายจะไดแสดงสาระที่
กําหนดไวใ นแตล ะชอ งดังน้ี
สาระสาํ คญั การ ตวั บงชคี้ วามสําเร็จ แหลงตรวจสอบและ ขอ สมมติฐานท่ี
ดาํ เนนิ งานโดยสรปุ ของโครงการ วดั ความสําเรจ็ สําคญั (Important
(Objectively (Means of Assumptions: IA.)
(Narrative Verifiable
Summary: NS.) Indication: OVI.) Verification: MOV.) 1-4
ปจ จัยภายนอกท่ี
1-1 1-2 1-3 สําคญั สําหรับ
วัตถปุ ระสงคของ ส่ิงทแ่ี สดงถึง แหลงขอมลู อา งอิง วัตถปุ ระสงคใ นการ
แผนงาน ความสําเรจ็ ตาม ความสาํ เรจ็ ของ ดาํ เนนิ การระยะยาว
วตั ถปุ ระสงคของแผน วตั ถุประสงคข องแผน อยางยั่งยนื
2-1 ท้งั ในเชิงปริมาณและ
วตั ถุประสงคของ คุณภาพ 2-3 2-4
โครงการ แหลงขอ มูลอา งอิง เงื่อนไขภายนอก
2-2 ความสาํ เรจ็ ตาม โครงการทสี่ ําคญั
สิง่ ท่ีแสดงถึง วัตถปุ ระสงคของ เพอ่ื ใหบรรลุ
ความสาํ เรจ็ ตาม โครงการ วัตถุประสงคข อง
วัตถปุ ระสงคโครงการ โครงการและสนบั สนนุ
ท่ีสามารถวัดในเชิง วตั ถปุ ระสงคข อง
ปรมิ าณและหลกั ฐาน แผนงาน
ในเชิงคุณภาพ
L:\book181441\Book181441-3.doc 72
การเขยี นโครงการ
สาระสําคัญการ ตวั บงชค้ี วามสําเรจ็ แหลงตรวจสอบและ ขอสมมตฐิ านที่
ดําเนนิ งานโดยสรปุ ของโครงการ วัดความสาํ เร็จ สําคญั (Important
(Objectively (Means of Assumptions: IA.)
(Narrative Verifiable
Summary: NS.) Indication: OVI.) Verification: MOV.) 3-4
3-2 สมมตฐิ านที่กอใหเกดิ
3-1 3-3 ความสําเร็จของ
ผลงาน ความสําเรจ็ จากการ แหลงขอ มูลอา งอิง วตั ถปุ ระสงคโครงการ
ดาํ เนินการทแ่ี สดงใน ความสําเรจ็ ของงาน
4-1 รูปของประเภทเชิง 4-4
กจิ กรรมหรอื ปจ จัย ปริมาณและคุณภาพ 4-3 สมมตฐิ านซงึ่ เปน
นาํ เขา แหลงทีม่ าของ แหลง ท่ีมาของ
4-2 งบประมาณและ งบประมาณและ
คา ใชจ า ยและ ทรัพยากรในแตล ะ ทรัพยากร
ทรพั ยากรทจี่ ะตอ งใช กิจกรรม
ในแตละ
กิจกรรม
จากตารางดังกลาวขางตนจะเห็นวามีสวนประกอบท่ีสําคัญตามแนวนอนในการเขียน
โครงการอยู 4 สวน ซ่ึงในแตละสวนจะประกอบไปดวยตารางตามแนวตั้ง สวนละ 4 ตาราง รวม
ทั้งส้ิน 16 ตาราง มรี ายละเอยี ดดงั น้ี
1. สาระสําคัญการดําเนินงานโดยสรุป (Narrative Summary: N.S.) เปนการแสดง
ลําดับองคประกอบท่ีสําคัญเพื่อใหโครงการสามารถดําเนินการไปไดตองมีรายละเอียดที่จะตอง
กระทาํ 4 ประการ คือ
1.1 วัตถุประสงคของแผนงาน หมายถึง วัตถุประสงคที่ระบุเปนขอความกวางๆ
ซ่ึงหากไดดําเนินโครงการตางๆ ในแผนงานที่กําหนดไวท้ังหมดก็จะบรรลุ
วตั ถปุ ระสงคข องแผนงานทต่ี ้งั ไว
1.2 วัตถุประสงคของโครงการ หมายถึง วัตถุประสงคเฉพาะของโครงการท่ี
ตองการใหเกิดข้ึนจากการดําเนินงานตามโครงการท่ีไดกําหนดข้ึน และ
L:\book181441\Book181441-3.doc 73
การเขยี นโครงการ
จะตองสอดคลองในเชิงเปนเหตุเปนผลซ่ึงกันและกันกับวัตถุประสงคของ
แผนงานในขอ 1.1
1.3 ผลผลิตหรือผลงาน หมายถึง ผลงานท่ีเกิดจากการดําเนินงานตาม
วัตถุประสงคของโครงการ ผลผลิตหรือผลงานอาจเปนรูปธรรม เชน
ส่ิงกอสรางตางๆ หรือเปนนามธรรม เชน ผลสัมฤทธ์ิทางการเรียน เจตคติ
คานยิ ม ก็ได
1.4 กจิ กรรมและปจ จัยนําเขา หมายถงึ กิจกรรมตา งๆ และประเภทของทรัพยากร
ท่ีจะตองนํามาใชเพ่ือใหเกิดผลผลิตหรือผลงานของโครงการ โดยจะตองจัด
ใหเอ้ือตอ การไดม าซึง่ ผลผลิตหรอื ผลงาน
2. ตัวบงชี้ความสําเร็จของโครงการ (Objective Verifiable Indicators: O.V.I) เปน
ขอความทแ่ี สดงใหเ หน็ ความสาํ เร็จของโครงการ โดยสามารถช้ีวัดความสําเร็จนั้นไดท้ังเชิงปริมาณ
และคุณภาพ
3. แหลงตรวจสอบและวัดความสําเร็จ (Means of Verification: M.O.V.) เปน
ขอความท่ีแสดงใหเห็นวาตัวบงช้ีความสําเร็จ ในการทําโครงการในแตละชองของตาราง สามารถ
ตรวจสอบหรืออางอิงไดจากอะไร จะใชขอมูลใดในการอางอิง และสอดคลองกันกับขั้นตอนตางๆ
ในการดาํ เนินงานของโครงการหรอื ไม
4. ขอสมมติฐานที่สําคัญ (Important Assumptions: I.A.) เปนปจจัยภายนอกหรือ
เงื่อนไขท่ีสําคัญตอการที่ดําเนินโครงการใหสําเร็จ กลาวโดยงายคือการที่จะดําเนินโครงการให
ประสบความสําเร็จขึ้นอยูกับปจจัยหรือเงื่อนไขที่สําคัญอะไรบาง ถาไมมีปจจัยดังกลาวการดําเนิน
โครงการก็จะไมป ระสบความสําเรจ็
ความเปนเหตเุ ปนผลของตารางโครงการ
1. ความเปนเหตุเปนผลในแนวต้ัง สามารถแบงออกไดเปน 2 ลักษณะ คือความเปน
เหตเุ ปน ผลจาก "บน" ลง "ลาง" และความเปนเหตเุ ปน ผลจาก "ลาง" ขึ้น "บน"
1.1 ความเปนเหตุเปนผลในลักษณะจาก "บน" ลง "ลาง" จะเปนความสัมพันธ
ระหวาง วัตถุประสงคของแผนงานกับวัตถุประสงคของโครงการ
L:\book181441\Book181441-3.doc 74
การเขยี นโครงการ
ความสมั พันธร ะหวา งวตั ถุประสงคของโครงการกบั ผลงาน และความสัมพันธ
ระหวางผลงานกับทรัพยากรท่ีตองใช ลักษณะของความสัมพันธทั้ง 3 ระดับ
จะเปนในลกั ษณะวาถาตองการใหส ่ิงหนึง่ สิง่ ใดเกิดขึ้นแลว จะตองทําอยางไร
บาง ตัวอยางเชน ตองการพัฒนาคุณภาพบัณฑิตสาขาวิชาเกษตรและ
สิ่งแวดลอมศึกษา ทําไดโดยพัฒนาการเรียนการสอนภายในคณะ
ศึกษาศาสตร ซ่ึงการพัฒนาการเรียนการสอนภายในคณะศึกษาศาสตร
สามารถทําไดโดยอาจารยตองมีความสามารถในการจัดการเรียนรู มี
เคร่ืองมือทางการศึกษาท่ีเอ้ือตอการเรียนรู มีอาคารสถานท่ีพรอมสมบูรณ
เปนตน ซึ่งในการที่ไดอาจารยท่ีมีความรูในการจัดการเรียนรูไดดีน้ันมี
แนวทางในการจัดการคือการจัดการฝกอบรม ศึกษาดูงาน หรือสนับสนุนให
ศกึ ษาตอในระดับท่สี งู ข้นึ
ตวั อยางความเปนเหตเุ ปนผลในลกั ษณะจาก "บน" ลง "ลาง"
วัตถปุ ระสงคแ ผนงาน พัฒนาคณุ ภาพบณั ฑิตสาขาเกษตรและสิง่ แวดลอมศึกษา
ทําอยา งไร?
วัตถปุ ระสงคข องโครงการ ⇓
พฒั นาการเรียนการสอน
ทาํ อยา งไร?
⇓
ผลงาน อาจารยมคี ุณภาพในการจดั การเรยี นรู
ทําอยา งไร?
ทรัพยากรท่ตี องใช ⇓
ฝกอบรม ศึกษาดูงาน ศกึ ษาตอ
1.2 ความเปนเหตุเปนผลจาก "ลาง"ข้ึน"บน" จะเปนความสัมพันธของความเปน
เหตุเปนผลของขอความในแตละชองของตาราง ในทิศทางที่ตรงกันขามกับ
ความเปนเหตุเปนผลจากบนลงลาง โดยจะเปนการตอบคําถามวา "ทําไม
(why) จึงตองทําในส่ิงนั้น" ตัวอยางเชน ทําไมถึงตองใหบุคลากร ไปฝกอบรม
ศึกษาดูงาน หรือศึกษาตอ ที่ตองทําเชนน้ีเพ่ือเปนการพัฒนาคุณภาพ
L:\book181441\Book181441-3.doc 75
การเขียนโครงการ
อาจารย ทําไมถึงตองพัฒนาคุณภาพบุคลากร ท่ีตองทําเชนนี้เพ่ือเปนการ
พัฒนาคุณภาพการเรียน ทําไมถึงตองพัฒนาคุณภาพการเรียนการสอน ที่
ตองทําเชนน้ีเพ่ือพัฒนาคุณภาพของบัณฑิตสาขาเกษตรและสิ่งแวดลอม
ศกึ ษา เปนตน
ตวั อยา งความเปนเหตุเปนผลในลักษณะจาก "ลาง" ขึ้น "บน"
วตั ถุประสงคแ ผนงานพฒั นาคุณภาพบัณฑติ สาขาวิชาเกษตรและสงิ่ แวดลอมศกึ ษา
วัตถปุ ระสงคของโครงการ ⇑
ผลงาน
ก็เพราะตองการ
พฒั นาการเรียนการสอน
ทําไมตอ งมกี าร
⇑
กเ็ พราะตองการ
พฒั นาคณุ ภาพอาจารย
ทําไมตองมกี าร
⇑
กเ็ พราะตอ งการ
ทรพั ยากรที่ตอ งใช ฝก อบรม ศกึ ษาดงู าน ศกึ ษาตอ
ทาํ ไมตองมีการ
2. ความเปนเหตุเปนผลในแนวนอน หมายถึง ความสัมพันธของขอความในแตละชอง
ของตารางจาก "ซาย" ไป "ขวา" จะตองเปนเหตุเปนผลกันในลักษณะที่ “จะตองทําอยางไร” และ
ในทํานองเดียวกันขอความในแตละชองของตารางจาก "ขวา" ไป "ซาย" ตองเปนเหตุเปนผลใน
ลกั ษณะวา “ทําไมตอ งทาํ ส่งิ น้สี ิง่ นัน้ ”
L:\book181441\Book181441-3.doc 76
การเขียนโครงการ
ตัวอยา งการเขยี นโครงการแบบตารางเหตผุ ลตอเน่ือง
(Logical Framework Matrix)
ชอื่ โครงการ: โครงการฝก ประสบการณทางดา นพชื ใหก ับนิสิตสาขาวิชาเกษตรและ
สิ่งแวดลอมศกึ ษา คณะศกึ ษาศาสตร มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร
กําแพงแสน
โครงการลําดับที่1:
ระยะเวลาดําเนนิ การ: โครงการ 1 ป (มถิ นุ ายน 2546-พฤษภาคม 2547)
สาระสําคัญการ ตัวบง ช้ีงานสาํ เร็จของ แหลง ตรวจสอบและวดั ขอสมมุตฐิ านที่
ดาํ เนินงานโดยสรุป โครงการ (O.V.I.) ความสาํ เรจ็ (M.O.V.) สําคัญ (I.A. )
(N.S.) ความสามารถในทกั ษะ จากผลการเรียนใน นสิ ิตจะมี
เกษตรดา นพชื และดาน รายวิชา 181261 และ ความสามารถ
วัตถปุ ระสงคข อง สัตวเพ่ิมข้ึนจากเดิม 181361 ทางดา น การเกษตร
แผนงาน (Program ดานสตั วเพมิ่ ขน้ึ จาก เพิม่ ขนึ้
goal) เดิม ในระดบั มาก
เพอื่ ฝก ประสบการณ
ทางดา นการเกษตร
ใหกับนิสติ
วัตถปุ ระสงคของ
โครงการ (Projcet goal)
เพื่อฝก ทักษะทาง ดา น ความสามารถในการ ผลจากการวัดและ นสิ ติ มคี วามสามารถ
ประเมินผลในวชิ า ในทกั ษะการ
การขยายพันธพุ ชื ขยายพนั ธพุ ืชโดยวิธี 181261 ขยายพันธพุ ชื
ใหแ กนสิ ติ 1.การตอน
2.การทาบกง่ิ
3.การตดิ ตา
4.การเสยี บยอด
5.การปกชํา
6.การเพาะเมล็ด
L:\book181441\Book181441-3.doc 77
การเขียนโครงการ
สาระสาํ คญั การ ตวั บง ช้ีงานสาํ เร็จของ แหลง ตรวจสอบและวดั ขอสมมตุ ฐิ านที่
ดําเนนิ งานโดยสรุป โครงการ (O.V.I.) ความสําเรจ็ (M.O.V.) สําคัญ (I.A. )
(N.S.)
ผลงาน (Outputs)
1. การตอน 1. นิสติ สามารถตอนกิ่ง 1. ใหนสิ ติ นาํ กงิ่ ตอนท่ี 1. นิสติ ใหค วามรว มมอื
พชื ไดถ กู ตอ งตาม ออกรากแขง็ แรงมาสง ในการปฏบิ ัติงาน
ขนั้ ตอนจาํ นวน 10 กงิ่ 2. งบประมาณ
2. การทาบก่ิง 2. นิสิตสามารถทาบกิง่ 2. ใหนิสติ นํากิง่ มะมวงท่ี สนบั สนนุ จาก
มะมว งไดถ กู ตอ ง ทาบติดแลวมาสง ภาควชิ าอาชีวศึกษา
3. การตดิ ตา 3. นสิ ติ สามารถตดิ ตา 3. ใหนสิ ิตนาํ ตนกหุ ลาบที่ 3. สภาพดินฟา อากาศ
กหุ ลาบไดถ กู ตอง ตดิ ตาติดแลว มาสง เปน ไปตามปกติ
จาํ นวน 10 กิ่ง 4. ไมม ีโรคและแมลง
4. การเสยี บยอด 4. นสิ ติ สามารถเปลย่ี น 4. ใหน สิ ิตนาํ ตน เฟอ งฟา ที่ ระบาดอยา งรุนแรง
ยอดเฟอ งฟาได เสียบยอดตดิ แลว มาสง
ถกู ตอ งจํานวน 10 ตน
5. การปกชํา 5. นสิ ติ สามารถปก ชํา 5. ใหนิสิตนําตน เทียนทอง
เทยี นทองไดถ ูกตอ ง ทป่ี กชําตดิ แลว มาสง
จาํ นวน 100 ก่ิง
6. การเพาะเมล็ด 6. นสิ ติ สามารถเพาะ 6. ใหนสิ ติ นําตน ปาลม ท่ี
เมลด็ ปาลม ไดถกู ตอ ง งอกแลวมาสง
จํานวน ปาลม 50
ตน
L:\book181441\Book181441-3.doc 78
การเขียนโครงการ
สาระสําคญั การ ตวั บง ชง้ี านสาํ เรจ็ ของ แหลง ตรวจสอบและ ขอสมมุติฐานที่
ดาํ เนินงานโดยสรุป โครงการ (O.V.I.) วดั ความสําเร็จ สาํ คญั (I.A. )
(M.O.V.)
(N.S.) 1. คา ปรับพ้นื ท่ี ไดรับการอนมุ ัติ
ขอมลู นําเขา หรอื 10,000 บาท 1. จากงบประมาณ โครงการจาก
ทรัพยากร (Inputs) ของ ภาควชิ า คณะศึกษาศาสตร
1. ปรบั พื้นท่ี 2. คากอ สรา ง อาชีวศึกษา
20,000 บาท
2. สรางเรอื นเพาะชาํ 2. จากชุมนมุ โครงการ
3. คา วัสดุ ทดลองฟารม แบบ
3. จัดซือ้ วัสดุสําหรับใช 30,000 บาท ผสมผสาน
ในการขยายพันธุพ ชื
4. คาสรางแปลงพืช
4. สรา งแปลงพืชพนั ธดุ ี พันธุดี 20,000 บาท
สําหรบั ขยายพนั ธุ
5. คา ใชจ า ยในการ
5. ฝกอบรมทักษะการ อบรม 15,000 บาท
ขยายพันธุพืชแกนสิ ติ
ปญหาในการเขยี นโครงการ
ในการเขียนโครงการนั้นเปนการกําหนดกิจกรรมตางๆ หรือกิจกรรมท่ีจะทําในอนาคตโดย
อาศัยขอมูลตางๆ ท่ีมีอยูในปจจุบันเปนตัวกําหนดกิจกรรมในโครงการ เมื่อเปนเชนนี้หากเปน
โครงการท่ดี ยี อ มนํามาซ่ึงคณุ ภาพและประสิทธภิ าพของหนวยงาน โครงการบางโครงการเม่ือเขียน
ข้ึนมาแลวไมสามารถนําไปใชปฏิบัติได เนื่องจากปญหาตางๆ ซ่ึงสามารถสรุปไดดังนี้ (ประชุม,
2535)
1. ขาดบุคลากรที่มคี วามรูความสามารถท่ีแทจริงในการเขียนโครงการ โครงการจํานวน
ไมนอยทเี่ ขยี นขนึ้ โดยบุคคลที่ไมม คี วามรูความสามารถในเรอ่ื งนัน้ ขาดขอมลู ที่มีความเปน จรงิ หรือ
ขาดขอ มลู ที่จะตองใชจ รงิ ผเู ขยี นโครงการเขยี นโครงการโดยไดรับการมอบหมายจากผูบังคับบัญชา
ผลจากการเขียนโครงการในลักษณะนี้จะทําใหเกิดปญหาแกผูปฏิบัติโครงการในการจะนําเอา
โครงการไปปฏบิ ัตใิ หเกดิ เปนผลไดอยา งมีคุณภาพและประสิทธภิ าพ
L:\book181441\Book181441-3.doc 79
การเขยี นโครงการ
2. ระยะเวลาที่ใชในการเขียนโครงการ หลายโครงการประสบปญหาเก่ียวกับการจัดทํา
โครงการในระยะอันสั้น ทําใหไมสามารถที่จะศึกษาขอมูลพ้ืนฐานตางๆ ท่ีเกี่ยวของไดอยาง
ละเอียด ขอมูลบางชนิดขาดการวิเคราะหท่ีดีพอ เม่ือเขียนโครงการขึ้นมาแลวจึงขาดความชัดเจน
ของขอมลู จึงเปนปญ หายุง ยากในการนาํ เอาโครงการไปปฏิบตั ิ
3. ขาดวัตถุประสงคท่ีชัดเจน ในการเขียนโครงการบางโครงการขาดวัตถุประสงคที่
ชัดเจนในการเขียนโครงการ เปนผลใหเกิดความยุงยากตอการตรวจสอบ ควบคุมและติดตามการ
ดาํ เนินงาน และมผี ลสบื เน่อื งถงึ การประเมินผลโครงการดวย
4. การเขียนโครงการเปนเรื่องของอนาคต ที่อาจมีความไมแนนอนเกิดขึ้น อันเปนผลมา
จากตัวแปรตางๆ ที่ผูเขียนโครงการไมสามารถควบคุมได เชน ภัยธรรมชาติตางๆ หรือเหตุการณที่
ไมคาดคิด ไดแก การเมือง เศรษฐกิจ ส่ิงตางๆ เหลานี้ลวนมีผลกระทบตอการดําเนินงานทั้งสิ้น
และเปนส่ิงทีไ่ มสามารถควบคมุ ได จึงเปน ปญหาอยา งสําคญั ของการเขียนโครงการ
5. ขาดการสนับสนุนจากผูบริหารองคการ ในบางครั้งการเขียนโครงการ แมจะเขียนดี
เพียงใด หากผูบริหารไมใหความสนใจขาดการสนับสนุนในเร่ืองงบประมาณ และทรัพยากรตางๆ
ที่จําเปนตอการทําโครงการอยางเพียงพอ ยอมจะสรางปญหาใหแกการดําเนินโครงการได
เชนเดยี วกนั
6. ขาดการประสานงานและรวมมือจากผูมีสวนเกี่ยวของ โครงการบางโครงการจําเปนที่
จะตองมีการประสานงานกับองคกรหรือหนวยงานอื่นๆ เพื่อใหโครงการที่ทําอยูบรรลุวัตถุประสงค
ทีต่ ง้ั ไว โครงการท่จี ะสําเร็จไดจ ะตอ งไดรบั ความรวมมือจากองคกรหรือหนวยงานท่ีมีสวนเก่ียวของ
ในการปฏิบัติตามโครงการดวย หากขาดการประสานงานและรวมมือจากผูมีสวนเกี่ยวของแลวก็
จะทําใหเกิดปญหาในการทําโครงการ โครงการดังกลาวก็บรรลุวัตถุประสงคไดยากหรืออาจจะไม
บรรลุวัตถุประสงคก ็ได
L:\book181441\Book181441-3.doc 80