Unit-5

แผนบรหิ ารการสอนประจําบทท่ี 5

บทที่ 5 ชนิดปลาสวยงามที่นยิ มเล้ียง

เนอ้ื หา
1. ปลาสวยงามพ้นื เมืองของประเทศไทย

2. ปลาสวยงามท่ีนาํ เขา มาจากตางประเทศ
3. ชนิดของปลาสวยงามที่นิยมเลี้ยงในปจจุบนั

จดุ ประสงคเชิงพฤติกรรม

เม่อื ศึกษาบทที่ 5 แลว นักศกึ ษาสามารถ

1. บอกชนดิ ปลาสวยงามทเ่ี ปนปลาพ้ืนเมืองของประเทศไทยได 10 ชนิด
2. บอกชนดิ ปลาสวยงามทีเ่ ปนปลานําเขา มาจากตางประเทศได 10 ชนิด
3. บอกชนิดปลาสวยงามที่นิยมเล้ยี งในปจ จบุ ันได 10 ชนิด

จํานวนคาบที่เรยี น 4 คาบเรียน

กิจกรรมการเรียนการสอน

1. ฟง คําบรรยายประกอบการใช PowerPoint เกยี่ วกบั เนื้อหาท่เี รียน
2. ผสู อนและผูเรียนรว มกันอธปิ ราย
3. ผสู อนและผเู รียนชวยกนั สรุปประเด็นทส่ี าํ คัญ
4. ศกึ ษาเอกสารประกอบการสอน
5. ตอบคําถามทายบท

ส่ือการเรียนการสอน
1. ส่ือ PowerPoint ประกอบดวยคอมพิวเตอรแ บบพกพา พรอ มดว ยเครอื่ งฉายภาพ

2. เอกสารประกอบการสอนและหนังสืออานประกอบ

82

การวัดผลและการประเมนิ ผล
1. สังเกตการณมีสว นรว มในกิจกรรมและการแสดงความคดิ เหน็
2. สังเกตพฤติกรรมการเรยี นของนักศึกษา และบันทึกการทํากจิ กรรม การตอบคาํ ถาม

การใหค วามสนใจในขณะอภปิ รายและซกั ถาม
3. ตรวจการทําแบบฝก หัดทายบทเรยี น และเก็บคะแนน

83

บทท่ี 5

ชนิดปลาสวยงามที่นยิ มเล้ียง

ปจจบุ ันการเล้ียงปลาสวยงามไดรบั ความนยิ มอยางแพรหลาย ทาํ ใหม ีการคัดเลือกและผสม
ปลาสายพันธุใหม ๆ รวมถงึ การนาํ เขาชนิดพนั ธจุ ากตางประเทศ ที่มคี วามสวยงามมาเลย้ี งเปนจาํ นวน
มาก การเลยี้ งปลาหลายชนิดรวมกนั ควรคาํ นงึ ถึงอุปนสิ ัยของปลาแตล ะชนิด วาชอบอาศัยอยเู ปน ฝูง
หรือไม จะตอ งจัดหาท่ีกาํ บงั เชน หนิ ทอ นไม หรอื พรรณไมน้าํ ปลาชนดิ ใด ชอบอาศยั บรเิ วณผิวน้าํ
หรือสว นลางของตู รวมทงั้ ลักษณะการหากิน วา ชอบหาอาหารระดับผวิ นา้ํ หรือบริเวณพื้น สง่ิ เหลา นี้
จะชวยใหป ลาท่เี ล้ยี งสามารถอยรู ว มกันไดโ ดยไมร บกวนกนั โดยสวนใหญปลาทม่ี นี สิ ัยชอบรวมฝูง
จะไมกาวรา ว สามารถเลยี้ งรวมกันหลายชนิดได สําหรับปลาทม่ี อี ปุ นิสยั ดรุ ายควรแยกเล้ียงเดย่ี ว
ปลาสวยงามที่นิยมเล้ียงในปจจุบันมีหลากหลายชนดิ ขน้ึ อยูกับความชอบของผเู ลยี้ ง ซง่ึ โดยทว่ั ไปแบง
ออกไดเ ปน 2 ประเภท ไดแก ปลาสวยงามพ้ืนเมืองของไทย และปลาสวยงามทน่ี ําเขามาจาก
ตา งประเทศ ในบทน้ีขอยกตวั อยางปลาสวยงามท่ีมีการเล้ียงกนั อยา งแพรหลาย และสามารถสง ไป
จาํ หนายที่ตา งประเทศได จากการที่ผูเขียนไดมโี อกาสเขา ชมงานวนั ปลาสวยงามแหง ชาติครัง้ ท่ี 12
ซึ่งจดั ข้ึนในป พ.ศ. 2559 ทกี่ รงุ เทพมหานคร พบวาปจจุบันผูเลี้ยงปลาสวยงามสามารถเพาะเล้ยี ง
และพัฒนาลักษณะรปู รา งลาํ ตัวและสสี ัน ใหม คี วามโดดเดน เปนเอกลักษณ และเพ่ิมมลู คาใหก ับปลา
ชนดิ นัน้ ๆ ไดม าก เชน ปลากดั หลากสี ปลาปอมปาดัวร และปลาอะโรวานา เปน ตน ซ่งึ ผเู ขียนได
ถา ยภาพและนาํ เสนอไวใ นเอกสารดงั ที่จะกลา วถงึ ตอไป

ปลาสวยงามพ้นื เมืองของประเทศไทย

ประเทศไทยสง ออกปลาสวยงามไปสูป ระเทศตาง ๆ มากกวา 50 ประเทศท่ัวโลก ซง่ึ ประเทศ
ไทยมปี ริมาณการสงออกอยใู นอันดับตน ๆ ปลาสวยงามที่สงออกไปขายตางประเทศมีทั้งพันธปุ ลา
พ้นื เมืองของไทยและพนั ธปุ ลาสายพนั ธุตา งประเทศ ทนี่ ําเขา มาเพอื่ เพาะเลย้ี งแลวสง ออกไปจําหนา ย
ยงั ตางประเทศ ชนิดปลาสวยงามของไทยทเี่ ปนทร่ี ูจักกนั มาชานานและสรางช่ือเสียงใหแกป ระเทศ
มีหลายชนดิ เชน ปลากดั ปลาทรงเครื่อง ปลากาแดง ปลากางพระรวง ปลาซิวขา งขวาน ปลาซิวหาง
กรรไกร ปลานาํ้ ผง้ึ ปลาปลองออ ย ปลาเสือพน น้าํ ปลาหางไหม ปลาตะเพยี นทอง ปลากระแห
เปน ตน โดยเฉพาะปลากัดเปนที่รจู ักกนั ทว่ั โลกในชื่อ “Siamese Fighting Fish” และเกษตรกรไทยมี
ความรูค วามชาํ นาญในเร่อื งการคัดและปรบั ปรุงสายพนั ธุปลากดั จนไดความหลากหลายของสายพันธุ
(อรณุ ี รอดลอย, 2559)

84

สจุ นิ ต หนูขวญั และอรุณี รอดลอย (2552) ไดนําเสนอชนิดปลาสวยงามท่เี ปน ปลาพืน้ บาน
ของไทย จํานวน 100 ชนดิ โดยจดั เรยี ง ตามลาํ ดบั ของวงศ (Family) ซงึ่ เปนเพยี งสวนหนึ่งของปลา
สวยงามไทยท่ีไดร ับความนิยมเลยี้ งกันในปจ จุบันอยางแพรหลาย ตวั อยางปลาสวยงามพ้ืนบานของ
ประเทศไทยแสดงไวใ นภาพที่ 5.1 ดังน้ี

(ก) ปลาซิวขา วสาร (ข) ปลาแปนแกว , กระจก (ค) แปนแกว ยักษ

(ง) หวั ตะกั่ว (จ) หมอแคระแมน้ําแคว (ฉ) กดหมอ , กดดํา, สิงหดํา

(ช) แขยงธง, แขยงธงเผือก (ซ) แขยงใบขาว (ฎ) แขยงขางลาย

(ฏ) แขยงนวล (ฐ) ชะโอน, สยมุ พร (ฑ) แขยงหิน, กดหิน, แคห มู

ภาพที่ 5.1 รายชอ่ื ปลาสวยงามพ้นื บา นของประเทศไทย
ทม่ี า : สุจินต หนูขวัญ และอรณุ ี รอดลอย (2552)

85

(ฒ) ชอนทอง, ชอนเผือก (ณ) รากกลวย, ซอนทราย (ด) ปลอ งออย

(ต) หมูลายเสอื (ถ) หมูอารยี  (ท) หมูขาว, หมูเหลือง, หมมู ัน

(ธ) หางไหม, หลงั หนามหางดํา (น) ตะเพยี นทอง (บ) กระแห

(ผ) ซิวใบไผเลก็ จดุ ขาว, จกุ กี (ฝ) ซวิ ใบไผ, ซิวใบไผราชินี (พ) ทรงเครื่อง

ภาพที่ 5.1 รายชอ่ื ปลาสวยงามพ้นื บา นของประเทศไทย (ตอ)
ทีม่ า : สุจนิ ต หนูขวัญ และอรณุ ี รอดลอย (2552)

86

(ฟ) กาแดง, กาแดงเผือก (ภ) ซวิ หนวดยาว (ม) เลียหนิ

(ย) ยี่สกไทย (ร) เสอื ปาพรุ (ล) ตะเพยี นขางลาย

(ว) เสือสุมาตราไทย (ศ) ซวิ หางแดง (ษ) ซิวขางขวาน

(ส) เสือตอลายใหญ (ห) ตะพัด, มงั กร (ฬ) เสือพนนํา้

ภาพที่ 5.1 รายชื่อปลาสวยงามพน้ื บานของประเทศไทย (ตอ)
ท่มี า : สจุ นิ ต หนูขวญั และอรณุ ี รอดลอย (2552)

87

ปลาสวยงามท่นี ําเขามาจากตา งประเทศ

อรุณี รอดลอย และคณะ (2552) ไดจัดทํารายงาน ชนิดปลาสวยงามตางประเทศ ท่นี ําเขามา
เล้ยี งในปจจบุ ัน โดยแสดงตวั อยางปลาที่พบเหน็ บอย ๆ ไวในภาพที่ 5.2 ซึ่งถอื ไดวา เปน เพยี งสว นหนึ่ง
ของปลาสวยงามตางประเทศท่ไี ดรบั ความนิยมเลย้ี งกนั ปลาสวยงามตางประเทศท่ีนาํ เขา มาเลีย้ งใน
ประเทศไทย มีจํานวนมากหลากหลายสายพันธุ ปลาบางชนิดมีสสี ันสวยงามและมรี ปู รางแปลกตา
สรา งความแปลกใหมต่นื ตาตื่นใจแกผ ทู ่ชี ืน่ ชอบการเลยี้ งปลาสวยงาม การนาํ เขา ปลาสวยงามสว นใหญ
นาํ เขาจากประเทศมาเลเซีย ญป่ี ุน อนิ โดนีเซยี สงิ คโปร และสาธารณรัฐประชาชนจนี เปนตน สาํ หรบั
ตลาดสง ออกท่สี ําคัญของไทยคอื ประเทศสหรฐั อเมริกา  ญ่ีปุน เยอรมนั นี ฮองกง ไตห วนั มาเลเซีย
องั กฤษ สงิ คโปร รสั เซีย อิหราน เปน ตน

(ก) โกลดไวท เตตรา (ข) รัมมโ่ี นส (ค) คารดนิ ัล

(ง) มองนฮอเซีย (จ) เซอรเ ป (ฉ) เพนกวนิ

(ช) หมอหอยคโู ดพังเตตสั (ซ) หมอแคระเวียจิตา (ฎ) ออสการ

ภาพท่ี 5.2 ปลาสวยงามทน่ี าํ เขา มาจากตางประเทศ
ท่ีมา : อรณุ ี รอดลอย และคณะ (2552)

88

(ฏ) หมอมาลาวีเหลือง (ฐ) หมอมาลาวหี าสี (ฑ) หมอกลว ยหอม

(ฒ) หมอซีบราเผอื ก (ณ) เทวดามาลาย (ด) ปอมปาดัวรจ ดุ แดง

(ต) ทองออรันดา (ถ) ทองเกล็ดแกว (ท) ทองริวกน้ิ

(ธ) สงิ หญ ปี่ นุ (น) กระดโี่ คบอลท (บ) กระด่ีแคระ

ภาพที่ 5.2 ปลาสวยงามที่นําเขามาจากตางประเทศ (ตอ)
ทมี่ า : อรุณี รอดลอย และคณะ (2552)

ชนิดของปลาสวยงามท่นี ยิ มเลยี้ งในปจ จบุ นั

ปลาสวยงามที่นิยมเลี้ยงในปจ จบุ ันมีมากมายหลายชนดิ สามารถแบง ออกได ตามลักษณะ
ของการสบื พนั ธุวางไข ไดแก กลมุ ปลาที่วางไขแ ลวฟกเปนตัวออ น เชน ปลากดั ปลาทอง ปลาเทวดา

ปลาคารพ ปลาปอมปาดัวร ปลานีออน ปลามาลาย ปลาซวิ ขา งขวาน ปลากระดี่แคระ ปลาออสการ

89

ปลาเสอื สุมาตรา ปลาอะโรวานา ปลาหมอมาลาวี ปลาหมอสฟี ลาเวอรฮ อรน และปลาหมูอนิ โด และ
กลุมของปลาท่ีออกลูกเปนตัว ไดแก ปลาหางนกยงู ปลาสอด ปลาเซลฟน ปลาแพลทตี้ และปลา
บอลลูน เปนตน

1. กลมุ ปลาที่วางไขแลวฟกเปนตัวออน

การสบื พันธแุ ละวางไขของปลาสว นมากนนั้ จะเปนแบบแยกเพศ คอื มีเพศผูและเพศเมีย
แยกกัน และเมื่อถึงเวลาสืบพันธุ เพศผูจ ะปลอ ยน้ําเชือ้ สว นเพศเมียจะปลอยไขออกมาผสมกันในนํ้า
จากนั้นไขทีไ่ ดร ับการผสมจะถูกฟกและเจรญิ ไปเปน ตัวออ น ตัวอยา งของปลากลุมนี้ มลี ักษณะดงั นี้

1.1 ปลากดั (Betta splendens Regan, 1910) หรือ ปลากดั ไทย มลี ักษณะ รูปแบบ
สสี ันตางๆ มากมาย โดยระยะเรมิ่ แรกจะมีการพัฒนาใหปลากัดมคี รีบยาวหรือในตลาดเรยี กกนั วา ปลา
กัดจีน ตอมาไดมกี ารพฒั นาปลากดั ลูกหมอหรือปลากดั ครบี ส้ันของไทย จนไดป ลากดั ครบี สนั้ ทม่ี ีสีสนั
สวยงาม จนไดร บั ความนยิ มไปทั่วโลก (สจุ นิ ต หนขู วญั และอรุณี รอดลอย, 2554)

(ก) ปลากัดปา (ข) ปลากัดหมอ

(ค) ปลากดั จีนลูกผสมหางคราวนเทล (ง) ปลากดั ครีบสนั้ ลกู ผสมชนิดใหม

ภาพท่ี 5.3 ปลากดั ชนดิ ตา ง ๆ
ทม่ี า : ก.-ค. สจุ ินต หนูขวญั และอรุณี รอดลอย (2554); ง. กองบรรณาธิการ (2558)

90

1.2 ปลาทอง (Carassius auratus Linnaeus, 1758) ปลาทองมชี ื่อสามญั ภาษาอังกฤษ
คือ “Goldfish” จดั เปน ปลาสวยงามชนิดหนึง่ ท่ีเปน ท่รี ูจกั และเปนทน่ี ิยมของคนไทยมาชานาน โดย
เริ่มแรกมีการนาํ เขา มาเลี้ยงจากประเทศจนี ตอมาไดม ีการคัดพนั ธจุ นไดป ลาทองสายพันธตุ าง ๆ
มากมายเชน รวิ กิ้น ออแรนดาหวั วนุ เกลด็ แกว ลักเลห ตาโปน หัวสงิ ห และสิงหดาํ ตามิด เปน ตน ซึ่ง
แตละพนั ธุจะมีความแตกตางกันทงั้ รูปรา ง ลกั ษณะ และสสี ัน ปลาทองเปน ปลาที่มีความทนทาน เลย้ี ง
งา ย จงึ เปนทีน่ ยิ มของผเู ลยี้ งปลาสวยงามท่วั ไป (ภวพล ศภุ นนั ทนานนท, 2557)

(ก) ปลาทองพันธรุ วิ ก้นิ (ข) ปลาทองพนั ธอุ อแรนดา

(ค) ปลาทองพนั ธตุ าโปน (ง) ปลาทองพนั ธุเกล็ดแกว

(จ) ปลาทองพนั ธุหวั สงิ ห (ฉ) ปลาทองพันธรุ ักเล
ภาพที่ 5.4 สายพันธปุ ลาทองทีน่ ิยมเล้ียงในปจ จุบัน

91

1.3 ปลาคารพ (Cyprinus carpio Linnaeus, 1758) ปลาคารพ มีชอ่ื สามัญภาษา
องั กฤษ คือ “Fancy carp หรอื Koi carp” เปนปลาสวยงามท่ีมีถ่ินกาํ เนิดในประเทศจีน แตชาว
ญ่ีปนุ นิยมนํามาเลยี้ งเปน ปลาสวยงามและเรยี กปลาชนดิ นีว้ า “โคอิ” อีกทั้งยงั มีการปรับปรุงสายพนั ธุ
ทาํ ใหมีสีมากขน้ึ ตอมามีการคัดพันธุเ กิดเปนสายพันธตุ าง ๆ ขน้ึ โดยดตู ามรูปแบบของสี จนเปนสาย
พันธุที่มีราคาแพง เชน ตนั โจ โคฮากุ โอกอน และแพลทตินัม เปนตน ปลาคารพ มีขนาดใหญ โตเรว็ มี
ความทนทานตอการเปล่ียนแปลงของอณุ หภมู ิไดดี อาจมีอายุยืนถึง 50-70 ป และเปนปลาท่เี ชอื่ งงาย
สามารถฝก ใหกินอาหารจากมือของผูเล้ยี งได ดังนัน้ จึงเปน ท่ีนิยมของผเู ล้ยี งปลาสวยงาม แตเ น่ืองจาก
ปลาคารพ ตองการออกซเิ จนคอนขางสูง จึงควรเลี้ยงไวในบอ หรือสระ (ธวชั ชยั แจง อิม่ , 2558)

(ก) โคฮากุ (ข) มารูเทน (ค) คินได โชวา (ง) ตันโจ โชวา

(จ) โอกอน (ฉ) ซซู ยุ (ช) โกโระโมะ (ซ) ซันเก

ภาพท่ี 5.5 ปลาคารพ ที่นยิ มเล้ยี งในปจ จบุ นั
ทมี่ า : ธวชั ชยั แจง อม่ิ (2558)

92

1.4 ปลาปอมปาดัวร (Symphysodon aequifasciata Pellegrin, 1904) ปลาปอม
ปาดัวร มีชื่อสามญั ภาษาองั กฤษคือ “Discus” เปนปลาสวยงามอีกชนิดหนง่ึ จากลมุ แมน้ําอเมชอน
เปน ปลาที่ตองการการดแู ลเอาใจใสม าก มรี ปู รางคอนขางกลม ลําตวั แบนขา ง ซึ่งมีความสัมพนั ธกบั ท่ี
อยอู าศยั ในธรรมชาติทเ่ี ปน บริเวณรากไมแ ละกลุม พรรณไมนํ้า ในเวลากลางวันปลาปอมปาดวั ร จะ
หลบอยตู ามตนไมแตจะออกหากนิ ในเวลากลางคืน ปลาปอปาดวั รมสี ีสนั และลวดลายตามสายพันธุ
ตา ง ๆ เชน หา สี เจ็ดสี เยอรมนั และบลูไดมอนด เปนตน (อรณุ ี รอดลอย และคณะ, 2552)

(ก) ปลาปอมปาดวั รเรด มาลโ บโร (ข) ปลาปอมปาดวั รนาํ้ ตาล

(ค) ปลาปอมปาดวั รน ํา้ เงิน (ง) ปลาปอมปาดัวรเยลโล มาลโ บโร

ภาพที่ 5.6 ปลาปอมปาดวั รสายพนั ธุตาง ๆ

1.5 ปลาเทวดา (Pterphyllum scalare Lichenstein, 1823) ปลาเทวดา มีชือ่ สามัญ
ภาษาอังกฤษคอื “Angel Fish” มีถ่ินกาํ เนดิ บรเิ วณลมุ น้ําอเมชอนและสาขา ในทวีปอเมรกิ าใตแ ละ
บราซลิ มีการคัดพนั ธุจนไดป ลาเทวดาทีม่ ีลวดลายและสสี ันงดงามตา งไปจากสายพันธุเดมิ และสาย
พนั ธุใหมนีไ้ มส ามารถหาไดในธรรมชาติ เชน เทวดาเงนิ ซึง่ เปน ปลาเทวดาชนดิ แรกที่ทาํ การเพาะพันธุ
ขน้ึ มา ปจ จบุ นั ปลาเทวดามีลักษณะครีบหางและลวดลายสีสันบนลําตวั หลายแบบ เชน เทวดาเงนิ หาง

93

ยาว เทวดาทอง เทวดาดํา เทวดาครึ่งชาติ เทวดาหินออน เทวดามาลาย เทวดาแกม แหมม เปน ตน
(อรณุ ี รอดลอย และคณะ, 2552)

(ก) ปลาเทวดาหนิ ออน (ข) ปลาเทวดาเงนิ (ค) ปลาเทวดาม้าลาย

ภาพท่ี 5.7 ปลาเทวดาชนิดตา ง ๆ
ทมี่ า : อรณุ ี รอดลอย และคณะ (2552)

1.6 ปลา เซอรเ ป หรอื ปลาเซเป (Hyphessobrycon eques Steindachner, 1882)
มีชื่อสามัญภาษาอังกฤษคือ “Serpa Tetra” ถ่นิ กําเนิดลมุ น้ําอะเมซอนในทวปี อเมรกิ าใต ลาํ ตวั มี
ลกั ษณะลึกและแบนขาง พื้นลําตวั มสี ีนํา้ ตาลอมแดง ครีบหลัง และครีบทองมสี ดี าํ ปลายครบี สขี าว
ลําตวั มจี ุดสดี ําประแตมอยูขางละ 1 จุด เกลด็ มีขนาดเล็กเปนปลาท่มี ีความปราดเปรียววองไว การ
เลย้ี งในตปู ลา นยิ มนํามาเล้ยี งเปน ฝูงในตูพรรณไมน้าํ เลย้ี งรวมกบั ปลาชนดิ อนื่ ได
(อรุณี รอดลอย และคณะ, 2552)

1.7 ปลามา ลาย (Brachydanio rerio Hamilton, 1822) ปลามา ลายมชี ื่อสามัญ
ภาษาองั กฤษคือ “Zebra Danio” เปนปลาสวยงามตา งประเทศ มีถ่ินกําเนดิ ทางฝง ตะวันออกของ
อนิ เดีย และบังคลาเทศพบทว่ั ไปตามแหลงนํ้าไหลแรง ๆ ลักษณะทีไ่ ดช ื่อวา ปลามา ลายคือ ลําตวั สีเงิน
มีลายแถบสนี ํา้ เงนิ อมเขียว 4-5 แถบพาดตามความยาวของลาํ ตวั จรดปลายหาง ตัวผจู ะมหี างและครบี
ยาวกวาตวั เมีย เมือ่ โตเต็มทมี่ ีความยาวประมาณ 6 เซนติเมตร วายน้ํารวดเรว็ ปราดเปรียว เปนปลาท่ี
เล้ียงงาย ชอบอยูรวมกันเปน ฝูง รักสงบ จึงสามารถเลีย้ งรวมกบั ปลาชนดิ อ่ืนไดด ี
(อรณุ ี รอดลอย และคณะ, 2552)

1.8 ปลาซิวขา งขวาน (Trigonostigma heteromorpha, Dunker, 1904) ปลาซวิ ขาง
ขวาน มีช่อื สามญั ภาษาอังกฤษคือ “Lambchop Rasbora” เปนปลานํา้ จดื สวยงามของไทย อีกชนดิ
หน่ึงทีร่ วบรวมจากธรรมชาตแิ ลวสง ออกไปขายตางประเทศ ปลาซิวขา งขวานมีแหลง กําเนิดอยบู รเิ วณ
ตอนใตของคาบสมทุ รมลายู ในธรรมชาติอาศัยอยูบ ริเวณพรุ และลําธารใกลนํ้าตก ลาํ ตัวยาวและแบน

94

มีลกั ษณะเดน เฉพาะตัวคือมแี ถบสีดาํ ที่มีรปู รางคลา ยขวานพาดตามความยาวของลําตวั และมสี ี
ทองแดงบริเวณกลางลําตวั (สุรเศรษฐ มศี ิลป และชวลิต วทิ ยานนท, 2557)

(ก) ปลาเชอรเ ป (ข) ปลามา ลาย (ค) ปลาซวิ ขา งขวานลายเล็ก

ภาพท่ี 5.8 ปลาสวยงามขนาดเล็ก
ที่มา : อรุณี รอดลอย และคณะ (2552)

1.9 ปลาออสการ (Astronotus ocellatus Cuvier, 1831) ปลาออสการ มชี ื่อสามัญ
ภาษาองั กฤษคือ “Oscar” เปน ปลาสวยงามวงศเ ดยี วกับปลานลิ มีรูปรา งลกั ษณะคลายปลาแรด มี
สีสันสวยงามลําตวั สีนํา้ ตาลดาํ และอาจมีจุดขนาดใหญบ รเิ วณโคนครีบหาง มีแถบสีแดงสมกระจาย
ตามขางลําตัว ปลาออสการ มีถ่นิ กาํ เนิดจากลมุ นํ้าอเมซอน ตั้งแตเ วเนซเู อลา กอิ านา ถงึ ปารากวยั ใน
ทวปี อเมริกาใต โดยท่ัวไปเปน ปลาท่เี ชื่อง เลย้ี งงา ย โตเร็ว แตป ลาออสการเ ปนปลากินเนื้อ จงึ มีนิสยั
คอ นขางดรุ าย กา วราว (อรณุ ี รอดลอย และคณะ, 2552)

(ก) ปลาออสการทอง (ข) ปลาออสการเผือก
ภาพท่ี 5.9 ปลาออสการ

95

1.10 ปลากระดี่แคระ (Colisa lalia Hamilton, 1822) ปลากระดแ่ี คระ มีช่ือสามญั
ภาษาอังกฤษคือ “Dwarf Gourami” มถี ่นิ กําเนิดในแควนอัสสมั ของอินเดยี และบงั คลาเทศ สามารถ
พบไดทว่ั ไปในบอนาขาวและแหลง นํ้าที่มีนํา้ ทว มถงึ ปลากระดี่แคระเปน ปลาที่มีสสี วยงามโดยเฉพาะ
ตัวผจู ะมคี รบี หลังท่ียาวกวา ตัวเมีย เปน ปลาที่รกั สงบ มักชอบลอยตัวอยูนิ่ง ๆ บรเิ วณใกลพ รรณไมนาํ้
ในชว งฤดผู สมพันธุจะมีนิสยั กาวราวและตัวผจู ะกอ หวอดสําหรับใหต วั เมยี วางไข เปนปลาทเี่ ลี้ยงงาย
และมีสสี ันสวยงาม (อภิชาติ ศรสี ะอาด และพัชรี สําโรงเยน็ , 2556)

(ก) ปลากระดแ่ี คระสายพันธุ Neon blue (ข) ปลากระด่แี คระสายพันธุ Flame red

ภาพท่ี 5.10 ปลากระด่ีแคระ
ท่ีมา : Bailey (2016)

1.11 ปลาเสือสมุ าตรา (Systomus tetrazone Bleeker, 1857) มชี ่อื สามญั
ภาษาองั กฤษคอื “Tiger Barb” มแี หลงกาํ เนดิ บรเิ วณแมน ํ้าลาํ ธารและอา งเก็บนาํ้ เกอื บท่ัวทกุ ภาค
ของไทย และมาเลเซีย ปลาเสือสุมาตราเปนปลาสวยงามขนาดเลก็ ทน่ี ิยมเลยี้ ง เน่ืองจากเปนปลาท่ี
เล้ียงงา ยวา ยนํ้าตลอดเวลา มีความวองไว ปลาชนิดนีม้ ีสพี ้นื ลาํ ตวั เปน สีเหลอื งมแี ถบสีดําพาดขวาง
ลาํ ตัว 4 แถบปลายครีบมีสีสม ปลาตัวผูจะมีสเี ขม สดใส ชอบอยรู วมกนั เปนฝูงบริเวณผิวนํา้ แตม ีนิสยั
กาวรา ว และไมควรเลี้ยงรวมกบั ปลาชนิดอ่นื (อรุณี รอดลอย และคณะ, 2552)

96

(ก) ปลาเสอื สุมาตราเพศเมยี (ค) ปลาเสอื สมุ าตราเผือก

ภาพท่ี 5.11 ปลาเสือสุมาตรา
ที่มา : อรุณี รอดลอย และคณะ (2552)

1.12 ปลาอะโรวานา (Scleropages formosus Mueller and Schlegel, 1844) มชี ือ่
สามญั ภาษาอังกฤษคือ “Arowana” เปน ปลาสวยงามขนาดใหญท มี่ รี าคาแพง ลักษณะลําตัวเพรียว
ยาว วายนา้ํ ไปมาชา ๆ ดสู งางาม เกล็ดมขี นาดใหญ มสี เี งนิ วาวหรอื เหลอื ง แดง ทอง เขียว ซงึ่ จะ
ข้ึนกับสายพนั ธุ นสิ ัยคอนขางดรุ า ยและกาวราว จึงมักเล้ียงเพียงตวั เดยี วในตู ปลาอะโรวานา ทไ่ี ดรับ
ความนยิ มมาก ไดแก อะโรวานา ทอง มาเลเซีย และ อะโรวานา ทองอินโดเซีย เปนตน
(อรุณี รอดลอย และคณะ, 2552)

(ก) ปลาอะโรวานาทองมาเลเซีย (ข) ปลาอะโรวานาทองอนิ โดนีเซยี

ภาพท่ี 5.12 ปลาอะโรวานา

1.13 ปลาหมอสมี าลาวี เปนปลานาํ้ จดื จัดอยใู นตระกูล Cichlids ตัวอยา งสกุลปลาหมอสี
ที่มีความสาํ คัญหรือเปน ทรี่ จู กั แพรหลาย ปลาหมอมาลาวี มีถ่นิ กาํ เนดิ ในเขตรอน ทวปี แอฟริกา
อเมรกิ ากลาง และอเมริกาใต ปจจุบนั ความนยิ มในการเลี้ยงปลาหมอสีมเี พมิ่ มากขึ้น เพราะสีสันที่

97

ฉูดฉาดสดใส ทง้ั สี เหลือง นา้ํ เงิน แดง สม เผอื ก และชนดิ ท่ีมลี วดลายตา ง ๆ สายพันธขุ องปลาหมอสี
ทีน่ ิยมและเปนทต่ี องการของตลาด ไดแ ก มาลาวีเหลอื ง มาลาวแี ดง มาลาวี 5 สี มาลาวนี ้ําเงนิ
รีวูเลตัส ซีบรา เรด และ ซีบราบลู เปน ตน (อรณุ ี รอดลอย และคณะ, 2552)

(ก) มาลาวเี หลือง (ข) มาลาวกี ลวยหอม (ค) มาลาวีหา สี

ภาพท่ี 5.13 ปลาหมอสมี าลาวสี ายพันธุตางๆ
ที่มา : อรุณี รอดลอย และคณะ (2552)

1.14 ปลาหมอสีฟลาวเวอรฮ อรน หรือทเ่ี รยี กเปนภาษาอังกฤษวา “Flower Horn
Cichlid” ปลาหมอสีฟลาวเวอรฮ อรน ผสมขามสายพันธุค ร้ังแรก ๆ มตี นกําเนดิ จากประเทศมาเลเซยี
เริม่ เขามาในประเทศไทย ประมาณปลายป พ.ศ. 2543 และไดร ับความนยิ มสูงสดุ ในป พ.ศ. 2544
ปลาหมอสที น่ี ําเขา มาจากมาเลยเซียยคุ น้นั ไดแ ก เพิรล ฮอรน (Pearl Horn) และเมอรเ มด
(Mermaid) ซ่งึ เมอรเมดเปนปลาผสมขามสายพนั ธุที่มีตนกาํ เนดิ ในประเทศมาเลเซียโดย Aquarium
Mermaid Farm ซงึ่ มี นายจางเหวย หมงิ เปนเจาของฟารม

1.15 ปลาหมอู นิ โด (Chromobotia macracanthus Bleeker, 1852) ปลาหมอู นิ โด มีช่อื
สามญั ภาษาอังกฤษคือ “Clown Loach” เปนปลาน้ําจดื ชนดิ หน่งึ ในวงศปลาหมู ลําตัวมลี กั ษณะ
กลมยาวรี แบนขา งเล็กนอ ย ปกคลมุ ดว ยเกล็ดขนาดเลก็ ละเอียด มีปากขนาดเล็กแหลม มหี นวดสัน้ ๆ
ทร่ี มิ ฝป าก 2 คู มีตาขนาดเล็ก ใตตาจะมหี นามแหลมส้นั ท้งั สองขาง สามารถกางออกมาปอ งกันตัวได
ลาํ ตวั มสี ีเหลอื งอมสม มแี ถบสีดําขนาดใหญขอบสีขาวพาดขวางลําตัว 3 แถบ คอื พาดผานลกู ตา 1
แถบ พาดลําตวั ชวงตน คอรอบอก 1 แถบ ใกลโคนหาง โดยพาดจากครบี หลงั ถงึ ครบี ทวาร 1 แถบ
ครบี อก ครีบกน ละครีบหางมีสแี ดง (อรณุ ี รอดลอย และคณะ, 2552)

98

(ก) ปลาหมอสีฟลาวเวอรฮอรนลูกผสม (ข) ปลาหมูอินโดนีเซยี

ภาพที่ 5.14 ปลาหมอสีฟลาวเวอรฮ อรน และปลาหมสู ายพันธุอ นิ โดนเี ซยี
ทมี่ า : อรุณี รอดลอย และคณะ (2552)

2. กลมุ ปลาท่ีออกลกู เปนตวั
วนั เพ็ญ มีนกาญจน และคณะ (2545) ไดจดั ทําเอกสารคาํ แนะนาํ เกย่ี วกับปลาท่ีออกลกู

เปน ตวั ที่สามารถนํามาเลี้ยงเปนปลาสวยงาม ซึง่ มีรายละเอียดดังนี้
2.1 ปลาหางนกยงู (Poeciloa reticulate Peters, 1860) ปลาหางนกยงู มชี อื่ สามญั

ภาษาองั กฤษคือ “Guppy” มถี ิ่นกําเนิดแถบลุมนํ้าอเมซอนในทวีปอเมริกาใต ปจจบุ ันปลาหางนกยงู
มีการคดั และปรบั ปรงุ พนั ธจุ นเกิดสายพันธใุ หม ๆ ขึ้นมากมายนับรอยพนั ธุ ปลาหางนกยูงจาํ แนกออก
ไดเปน 2 สายพันธุ ไดแก สายพันธุพน้ื เมือง และสายพันธุแฟนซี โดยพฒั นามาจากลักษณะด้ังเดิม
ไดแ ก สายพันธุ กราสเทล โมเซอคิ คอบบรา ทักซิโด โอลดแ ฟชัน่ แฟนเทล เมทเทลิ แพลททีนมั
ซอรดเทล โซลดิ รบิ บอน ซวอลโล พินกุ และสายพนั ธุเ ผือก เปน ตน

(ก) กลุมทกั ซโิ ดหางลาย (ข) กลุมโมเสค (ค) กลมุ อลั บิโน

ภาพท่ี 5.15 กลมุ ปลาหางนกยงู
ทม่ี า : กองบรรณาธิการ (2558)

99

2.2 ปลาเซลฟน (Poecilia Iatipinna Regan, 1914) ปลาเซลฟน มีชอ่ื สามัญภาษา
องั กฤษ คือ “Sailfin Molly” เปนปลาสวยงามในสกลุ เดยี วกับปลาหางนกยูง มถี ่ินกาํ เนิดบริเวณ
แหลงนํา้ สะอาดในทวีปอเมรกิ าตอนกลางจนถึงอา วเมก็ ซิโก ปลาเซลฟนเปนปลาสวยงามขนาดเลก็
ท่อี อกลูกเปน ตัว เปนปลาท่นี ิยมเลย้ี งมากเน่ืองจากเลยี้ งงา ย และมีลกั ษณะเดนคือครบี หลงั ขนาดใหญ
ทแี่ ผคลา ยใบเรือ และครบี กน จะพฒั นาเปล่ียนเปนอวัยวะคลายหลอดสําหรับชวยในการผสมพันธุ
ปจจุบนั มีหลายสายพันธุ เชน เซลฟนทอง เซลฟน หินออ น เซลฟน หางบวง เปน ตน

2.3 ปลามอลล่ี หรือปลาบอลลูน (Poecilia sphenops Valenciennus, 1846) มีช่อื
สามญั ภาษาอังกฤษคือ “Molly” พบแพรกระจายในแถบอเมริกากลาง เมก็ ซโิ ก กินตวั ออนแมลงและ
แพลงกต อนสตั วเปนอาหาร ขนาดความยาวโดยเฉล่ยี 10 เซนตเิ มตร ลักษณะคลา ยปลาเซลฟนมอลลี่
แตครบี หลงั มขี นาดเล็กกวา มาก ปลาบอลลนู เปนปลามอลลที่ นี่ ํามาผสมแบบเลือดชิด จนเกิดรา งกาย
สั้นปอม คดั เลือก และพัฒนามาจากความผิดปกติของปลามอลลี่ ท่ีมีลําตัวสั้นกวาปกติมาผสมพนั ธุกัน
ทําใหไ ดล ูกหลานท่มี ลี ําตัวส้นั เปน ปลาที่อยใู นตระกูลเดยี วกับปลาหางนกยูง ปลาสอด และปลา
แพลทต้ี ปลาบอลลูนจดั เปนปลาในกลุม ออกลูกเปน ตวั ชนดิ หนงึ่ ที่เล้ียงและเพาะพันธุงาย

(ก) ปลาเซลฟนทอง (ข) ปลาเซลฟน หางบวง (ค) ปลามอลล่ี
หรือปลาบอลลนู

ภาพท่ี 5.16 ปลาสวยงามกลุมปลาเซลฟน และปลามอลล่ี หรอื ปลาบอลลนู
ท่มี า : วนั เพญ็ มีนกาญจน และคณะ (2545)

2.4 ปลาสอด (Xiphophorus helleri Heckel, 1848) ปลาสอด มีชอ่ื สามัญ
ภาษาอังกฤษ คอื “Swordtail” หรอื เรียกอีกอยางหน่ึงวาปลาหางดาบ เปนปลาสวยงามตา งประเทศ
ทอ่ี อกลกู เปนตัว มีถิ่นกําเนิดในอเมรกิ ากลางลกั ษณะรปู รา งคลา ยปลาแพลทตี้ แตลําตัวยาวกวาครีบ
หางของตัวผสู วนลางจะยน่ื ออกมาเปน ปลายแหลมคลายดาบ ปลาชนดิ นวี้ า ยนาํ้ รวดเร็วปราดเปรยี ว
เปนปลาทีเ่ ล้ยี งงา ย มหี ลากหลายสายพันธุ เชน ปลาสอดแดง ปลาสอดหางไหม ปลาสอดเผอื ก

100

ปลาสอดเบอรลิน ปลาสอดทักซิโด ปลาสอดแฟรงคเฟร ด ปลาสอดแฮมเบอรจ ปลาสอดสีทอง
ปลาสอดแมรโ่ี กลด และปลาสอดนีออน เปน ตน

2.5 ปลาแพลทต้ี (Xiphophorus maculatus Gunther, 1866) ปลาแพลทตี้ มชี อ่ื
สามัญภาษาอังกฤษคือ “Platy” หรือเรยี กอีกอยางหนึ่งวา ปลากหุ ลาบ เปน ปลาสวยงามตางประเทศ
ที่นาํ เขา จากเมก็ ซโิ ก กวั เตมาลา และฮอนดรู สั ในทวีปอเมริกาใต ปลาแพลทต้เี ปนปลาสวยงามขนาด
เล็กออกลกู เปน ตัว มีความทนทานตอโรค แพรข ยายพันธไุ ดงาย ตอมามกี ารผสมคัดพนั ธุจนได
หลากหลายสายพันธุ เชน ปลาแพลตตี้สแี ดง หรือปลากหุ ลาบ ปลาแพลตตม้ี ิคกเ้ี มาท ปลาแพลตตี้กระ
ปลาแพลตตสี้ ีทอง ปลาแพลตตสี้ ดี าํ ปลาแพลตต้ลี ดี ดิ้งฮารท ปลาแพลตตมี้ ิลคแ อนดอ ิงค เรดทักซิโด
และบลูสปอตแพลตตี้

(ก) ปลาสอดหางดาบ (ข) ปลาสอดแดง (ค) ปลาแพลทต้ี

ภาพที่ 5.17 ปลาสวยงามกลุมปลาสอด
ทม่ี า : วันเพ็ญ มีนกาญจน และคณะ (2545)

บทสรุป

ปลาสวยงามที่นิยมเล้ยี งในปจจบุ ันมหี ลากหลายชนิด โดยทว่ั ไปแบงออกไดเ ปน 2 ประเภท
ไดแก ปลาสวยงามพนื้ เมืองของไทย และปลาสวยงามท่ีนาํ เขา มาจากตางประเทศ ปลาสวยงามของ
ไทยหลายชนดิ ท่ีตลาดตา งประเทศนยิ มเลี้ยง ไดแก ปลากดั นอกจากน้ันจะเปนปลาที่รวบรวมจาก
แหลง น้าํ ธรรมชาติ สวนปลาสวยงามตา งประเทศทน่ี ําเขามาเลีย้ งในประเทศไทย กม็ ีจํานวนมาก
หลากหลายสายพันธุ บางชนดิ มสี สี ันสวยงามและมีรปู รางแปลกตา สรางความแปลกใหมตน่ื ตาตน่ื ใจ
แกผทู ่ีชืน่ ชอบการเล้ยี งปลาสวยงาม การนําเขา ปลาสวยงามสวนใหญน าํ เขา จากประเทศมาเลเซยี
ณปี่ ุน อนิ โดนีเซีย สิงคโปร และสาธารณรฐั ประชาชนจนี เปนตน ปลาสวยงามตางประเทศท่สี าํ คญั
ไดแ ก ปลาทองสายพนั ธุตา ง ๆ ปลาหมอสี ปลามา ลาย ปลาออสการ ปลาเทวดา ปลาสอด และ
ปลาอะโรวานา เปนตน ปลาสวยงามท่ีนยิ มเลย้ี งในปจจบุ นั แบงออกเปน 2 กลมุ ไดแก กลุม ปลาท่ี

101

วางไขแลว ฟกเปนตวั ออน เชน ปลากดั ปลาทองสายพนั ธตุ าง ๆ ปลาคารพ ปลาเทวดา ปลาออสการ
ปลานีออน ปลามาลาย ปลากระดีแ่ คระ ปลาเสือสมุ าตรา ปลาอะโรวานา ปลาหมอสี ปลาหมอสฟี ลา
เวอรฮ อรน และปลาหมูอนิ โด และปลาอีกกลมุ หนึง่ คอื กลุมปลาที่ออกลูกเปนตวั ซ่งึ แยกออกไดอ ีก 2
กลุมยอย ไดแก ปลาหางนกยูง ปลาเซลฟน ปลามอลลี่ ปลาสอดสายพันธุตา ง ๆ และปลาแพลทตี้
เปน ตน

102

คําถามทายบท

1. จงเขียนช่ือปลาสวยงามท่เี ปน ปลาพน้ื เมืองของประเทศไทย 10 ชนดิ
2. จงเขยี นชอ่ื ปลาสวยงามที่เปนปลานําเขามาจากตางประเทศ 10 ชนดิ
3. จงบอกชนิดปลาสวยงามท่ีนิยมเลยี้ งในปจจุบัน 10 ชนิด
4. จงเขียนชอ่ื ปลาสวยงามในกลมุ ปลาทอง 5 ชนิด
5. จงเขยี นช่ือปลาสวยงามในกลมุ ปลาหมอสีมาลาวี 3 ชนดิ
6. เราสามารถเลยี้ งปลาทองรวมกบั ปลาหมอมาลาวี ไดหรือไม เพราะเหตใุ ด จงอธบิ าย
7. จงเขียนชอ่ื ปลาสวยงามในกลมุ ปลาหางนกยูง 3 ชนดิ และกลมุ ปลาสอด 3 ชนิด
8. เพราะเหตุใดปลาสวยงามท่นี ําเขามาเลยี้ งในประเทศไทย สามารถเพาะขยายพันธุตอได
9. ปจจุบันเกษตรกรในประเทศไทยสามารถเพาะขยายพนั ธุปลาสวยงามชนิดใด สงออกไป
จําหนา ยยังตา งประเทศ จงยกตวั อยา ง 5 ชนิด
10. เราสามารถผสมขา มสายพันธุร ะหวางปลากดั ปากับปลากดั จีนไดห รือไม จงอธิบาย

103

เอกสารอางองิ

กองบรรณาธิการ. (2558). ปลาทอง ปลาหางนกยูง และปลากัด. The FISH MAX นิตยสารของ
คนรกั ปลา. ปท ี่ 7 ฉบับท่ี 77. กรุงเทพฯ: เพียว บคุ ส พับลิชชงิ่ จํากัด.

ธวัชชยั แจง อิม่ . (2558). เอเชยี คพั โคย โชว คร้ังท่ี 7 “เอเชยี คัพ”. อควาเรีย่ มบสิ .
นครปฐม: ชบาเงิน.

วนั เพ็ญ มีนกาญจน กาญจนา จริ พันธพ พิ ัฒน และพสิ ิฐ ภมู ิคง. (2545). ปลาออกลกู เปนตัว.
กรงุ เทพฯ: สถาบันวจิ ยั สัตวน้าํ สวยงามและสถานแสดงพันธุสัตวน ํา้ กรมประมง กระทรวง
เกษตรและสหกรณ.

ภวพล ศุภนันทนานนท. (2557). คูม ือการเลย้ี งปลาทอง. กรงุ เทพ: บา นและสวน อมรนิ ทร พรน้ิ
ต้งิ แอนด พบั ลิชชิ่ง.

สุจนิ ต หนขู วญั และอรณุ ี รอดลอย. (2552). 100 ชนดิ ปลาสวยงามของไทย. กรงุ เทพฯ:
สถาบนั วจิ ยั สัตวน ้ําสวยงามและพรรณไมนา้ํ สาํ นักวิจัยและพัฒนาประมงน้ําจดื กรมประมง
กระทรวงเกษตรและสหกรณ.

สรุ เศรษฐ มศี ิลป และชวลิต วิทยานนท. (2557). ปลาเด็ด 77 จังหวดั . อควาเรยี่ มบสิ .
นครปฐม: ชบาเงิน.

อภชิ าติ ศรีสะอาด และ พชั รี สาํ โรงเย็น. (2556). หลากวิธกี ารเพาะเลี้ยงปลาสวยงาม & พรรณไม
นาํ้ เงนิ ลาน. กรงุ เทพฯ: นาคา อินเตอรมเี ดีย.

อรณุ ี รอดลอย. (2559). มาตรฐานปลากัดสวยงามในประเทศไทย (ฉบับปรับปรุง พ.ศ. 2559).
กรงุ เทพฯ: สถาบนั วจิ ัยสัตวนํ้าสวยงามและพรรณไมน้ํา กองวจิ ยั และพฒั นาประมงนาํ้ จืด
กรมประมง กระทรวงเกษตรและสหกรณ.

อรุณี รอดลอย สุจินต หนูขวญั จารวุ รรณ เรอื งทอง และนาฏฬดา ศุภผล. (2552). 100 สายพันธุ
ปลาสวยงามตา งประเทศ. กรุงเทพฯ: สถาบันวจิ ยั สตั วน ้ําสวยงามและพรรณไมนา้ํ
สํานักวิจยั และพัฒนาประมงน้ําจดื กรมประมง กระทรวงเกษตรและสหกรณ.

Bailey, T. (2016). Surabaya and Equipment Fish Design. (ออนไลน) . สืบคน วันที่ 31
พฤษภาคม 2559. จาก https://agenikanhiasairtawar.wordpress.com/

104