Lesson 8 Resuoch

ทรัพยากรธรรมชาติ

ทรพั ยากรธรรมชาติ (Natural Resource) หมายถึง สิง่ ทเ่ี กดิ ข้นึ หรอื มี
อยตู่ ามธรรมชาติและมนุษยส์ ามารถนามาใช้ประโยชนไ์ ด้

ประเภททรพั ยากรธรรมชาติ ออกเป็น 3 ประเภทท่ีสาคญั ดังนี้
1. ทรัพยากรท่ีใชแ้ ล้วไมห่ มด หรอื สญู หายไป
2. ทรัพยากรทีใ่ ชแ้ ลว้ หมดไป แต่สรา้ งทดแทนได้
3. ทรัพยากรทีใ่ ช้แล้วหมดไป ไม่มีการสร้างทดแทนได้

ส่งิ แวดล้อม (Environment)

สงิ่ แวดลอ้ ม (Environment) หมายถึง สง่ิ ต่าง ๆ ท่ีมลี ักษณะทางกายภาพและ
ชีวภาพท่ีอยรู่ อบ ๆ ตวั เรา คณุ ภาพสง่ิ แวดลอ้ ม หมายถงึ ดุลยภาพของธรรมชาติ

ความสาคัญของทรัพยากรธรรมชาติและส่งิ แวดลอ้ ม
1. เป็นแหล่งทีม่ าของวัตถดุ บิ และผลติ ผล
2. เปน็ ที่รองรบั กิจกรรมต่าง ๆ ของมนุษย์และชว่ ยเกอื้ กูลให้ชีวิตดารงอยูไ่ ด้
3. เปน็ แหลง่ รองรบั ของเสีย และของเหลือจากกระบวนการผลติ
และการบรโิ ภค
4. ให้ความรื่นรมย์แกจ่ ติ ใจของมนษุ ย์ เช่น ทิวทศั น์ ภูมปิ ระเทศ
ความงามของธรรมชาติ



การจดั การทรพั ยากรธรรมชาติ
และส่ิงแวดลอ้ ม

ทรพั ยากรป่าไม้

ประโยชนท์ างตรงของป่าไม้ ทสี่ าคัญไดแ้ ก่
1. ไม้
2. เชื้อเพลิง
3. วัตถเุ คมี
4. อาหาร
5. ยารกั ษาโรค
6. ชัน นา้ มัน และยางไม้
7. อาหารสัตว์

ทรพั ยากรปา่ ไม้

ประโยชน์ทางอ้อมของป่าไม้ ไดแ้ ก่
1. ชว่ ยใหฝ้ นตกเพิม่ ข้นึ และทาใหม้ คี วามสุขช่มุ ชื้นในอากาศสมา่ เสมอ
2. บรรเทาความรุนแรงของลมมรสมุ ในท่ีที่มปี ่าไมเ้ ปน็ ฉากกาบงั
หรือมกี ารปลูกตน้ ไม้ไว้เป็นแนวปอ้ งกนั ลม
3. ปอ้ งกนั การพังทลายของดิน
4. บรรเทาอุทกภัย
5. ทาให้นา้ ไหลอย่างสมา่ เสมอตลอดปี
6. เป็นท่อี ยอู่ าศัยของสัตวป์ า่
7. เป็นทพ่ี กั ผอ่ นหย่อนใจ

การจัดการทรพั ยากรปา่ ไม้

การจดั การทรัพยก์ รปา่ ไม้ โดยแยกเปน็ 2 ประเภทหลัก ๆ ได้แก่
1. พื้นที่ป่าอนุรักษ์
1.1 กาหนดขอบเขตที่ยอมใหเ้ ป็นแหล่งทามาหา

กินของชาวเขา โดยควบคุมไมใ่ หม้ กี ารเคลอ่ื นยา้ ยถิ่นฐานและทาไร่
เลื่อนลอย และพยายามสง่ เสรมิ ช่วยเหลอื ใหป้ ลูกพชื ผลต่าง ๆ ท่ี
เปน็ ไมย้ นื ตน้

การจดั การทรัพยก์ รปา่ ไม้ โดยแยกเปน็ 2 ประเภทหลกั ๆ ได้แก่
1. พนื้ ที่ปา่ อนรุ กั ษ์
1.2 ในบรเิ วณป่าท่ีถูกบกุ รุกทาลาย ถา้ อยูใ่ นสภาพ

ทส่ี ามารถฟ้ืนตัวตามธรรมชาตไิ ด้กค็ วรควบคมุ และปอ้ งกันมใิ หม้ ี
การเขา้ ไปใชพ้ ื้นทีป่ ่าไม้ดงั กลา่ ว และปลอ่ ยใหป้ ่าไม้คอ่ ย ๆ ฟืน้ ตัว
ข้นึ เองตามธรรมชาติ

1.3 ปอ้ งกันมใิ หเ้ กดิ ไฟไหมป้ ่า
1.4 บริเวณท่ีสภาพภูมปิ ระเทศมีความลาดชันมาก
และดนิ ไมค่ งทน
1.5 ใหก้ ารศกึ ษา อบรม และเผยแพรค่ วามรู้แก่
ประชาชนและเจา้ หน้าทข่ี องรัฐทุกดับระดับ ให้ทราบถงึ ประโยชน์
และคุณค่าของทรพั ยก์ รปา่ ไม้ รวมทัง้ วธิ กี ารอนุรักษ์ ดิน นา้ และปา่
ไม้

2. พ้นื ทปี่ า่ เศรษฐกจิ
2.1 ให้รฐั ทุ่มเทการดาเนินงานปลูกสร้างสวนป่าให้

เพ่มิ มากข้นึ
2.2 การปลกู สรา้ งสวนปา่

ทรัพยากรดินและทด่ี ิน

การอนุรักษด์ ิน หมายถึง การใชป้ ระโยชน์จากดนิ อย่างชาญฉลาด
ซ่ึงจาเปน็ จะตอ้ งคานึงถงึ เรื่องดงั ตอ่ ไปนี้ คือ

1. ลดการกัดเซาะหรอื ป้องกันการพังทลายของดนิ
2. รกั ษาปรมิ าณธาตอุ าหารในดนิ ให้

สาหรับวิธีการพิเศษในการอนุรกั ษด์ นิ ตามหลกั การอนุรกั ษ์ ได้แก่
1. การปลกู พืชคลมุ ดนิ
2. การปลูกพชื หมนุ เวยี น
3. การคลุมดิน
4. การปลูกพืชตามแนวระดับ
5. การปลูกพืชสลับเปน็ แถว
6. การทาข้นั บันไดเพอื่ ชว่ ยลดความลาดเทและความเร็วของน้าที่ไหลบา่



วธิ กี ารรกั ษาหรือเพ่ิมความอดุ มสมบูรณ์ของดินทาได้ ดงั น้ี
1. เพมิ่ อนิ ทรยี วัตถุ เศษเหลือจากพืช
2. การเพิ่มปุ๋ยพืชสด
3. การใช้ซากและเศษเหลือจากสัตว์
4. การใชร้ ะบบการปลูกพืชหมุนเวยี น
5. การใชป้ ูนขาว
6. การรักษาธาตุไนโตรเจน ฟอสฟอรสั และโพแทสเซียมในดนิ

ทรพั ยากรนา้
การจดั การทรพั ยากรน้า
1. ออกกฎหมายเกย่ี วกับการใชน้ า้
2. การจัดการทรพั ยากรลมุ่ นา้ ทั้งระบบเพื่อให้ผ้ทู อ่ี ยูอ่ าศัยในลมุ่

นา้ ไดร้ บั ประโยชน์จากทรัพยากรนา้ อยา่ งท่ังถึง
3. วางแผนพฒั นาแหลง่ นา้
4. หาวิธปี รบั ปรุงนา้ ทิง้ จากโรงงานอุตสาหกรรมใหห้ มุนเวียน

กลับมาใชใ้ หมไ่ ด้
5. เรง่ ดาเนินการเร่ืองการบาบัดน้าทิ้งและควบคมุ แหล่งกาเนิด

ของน้าทงิ้ จากชุมชนโรงงานอตุ สาหกรรม การเกษตร ให้ไดค้ ุณภาพตาม
มาตรฐานที่ราชการกาหนดไว้





ทรัพยากรแร่ธาตุ
การจดั การทรพั ยากรแร่ธาตุ
1. หลักทางวิชาการ
1.1 การเพมิ่ ประสิทธภิ าพของการนาแรอ่ อกจากแหลง่ แร่
1.2 การนาแรก่ ลับมาใช้ใหม่
1.3 การใชว้ ัสดทุ ดแทน
1.4 ศึกษาค้นควา้ เพื่อคิดหาวิธกี ารใหม่ ๆ ทีจ่ ะจัดการใช้

แร่ธาตใุ ห้ได้ประโยชนม์ ากข้ึนกวา่ เดิม



ทรพั ยากรสัตว์ปา่
ประโยชนข์ องสัตวป์ ่า
1. ดา้ นเศรษฐกิจ
2. การเป็นอาหาร
3. การนันทนาการและดา้ นจติ ใจ
4. ดา้ นวิทยาศาสตร์ การศึกษา และการแพทย์
5. เป็นตงั ควบคุมสิ่งมีชวี ติ อืน่ ๆ
6. คณุ คา่ ของสตั ว์ป่าตอ่ ทรัพยากรอ่นื ๆ สัตว์ปา่ มีสว่ นช่วย

หลายอย่าง เช่น
6.1 ช่วยทาลายศัตรปู า่ ไม้
6.2 ชว่ ยขยายพนั ธไุ์ ม้
6.3 ชว่ ยทาใหด้ ินอุดมสมบรู ณย์ ง่ิ ขนึ้

การจดั การทรพั ยากรสัตวป์ ่า มหี ลกั การจัดการดงั นี้
1. การปอ้ งกนั
2. การอนุรักษ์พืน้ ที่
3. การเพมิ่ ปรมิ าณให้มากขนึ้
4. การคน้ ควา้ วจิ ัยทางวิชาการ
5. การใชป้ ระโยชนจ์ ากสตั วป์ า่

พระราชบัญญัติสงวนและคมุ้ ครองสัตว์ป่า

การแบ่งประเภทสัตวป์ า่ ตามพระราชบญั ญัติได้แบง่ สตั วป์ า่
ออกเป็น 2 ประเภท คือ

1. สตั ว์ป่าสงวน หมายถงึ สตั วป์ า่ ทหี่ ายาก ห้ามมใิ หผ้ ูใ้ ดลา่ หรือ
มไี ว้ในครอบครองอยา่ งเดด็ ขาด เว้นแตจ่ ะกระทาเพือ่ การศึกษาหรอื วิจัย
ทางวิชาการ หรือเพ่ือกจิ การสวนสตั ว์ สาธารณะและไดร้ ับอนญุ าตจาก
อธบิ ดีกรมปา่ ไม้ กับหา้ มไม่ให้มีซากสัตว์ปา่ สงวนไวใ้ นครอบครองเว้นแต่
จะเปน็ สัตวป์ ่าสงวนท่ี

บุคคลได้ลา่ มาโดยได้รบั อนญุ าตตามพระราชบัญญัติ สัตวป์ ่า
สงวนมี 15 ชนิด คอื



2. สัตวป์ า่ คุ้มครอง แบ่งเปน็ 2 ประเภท คือ
2.1 สัตวป์ ่าค้มุ ครองประเภทที่ 1 หมายถึง สตั ว์ป่าซงึ่

ตามปกตคิ นไม่ใชเ้ น้ือเป็นอาหาร ไมล่ ่าเพ่อื การกฬี า เปน็ สตั ว์ที่
ทาลายศัตรูพชื หรือขจัดสิ่งปฏกิ ลู หรอื สตั วป์ า่ ทีค่ วรสงวนไว้ประดบั
ความงามตามธรรมชาติ หรือสงวนไว้มใิ หล้ ดจานวนลง ทั้งนตี้ ามที่
ระบุไว้ในกฎกระทรวง กฎหมายไดร้ ะบหุ า้ มมิให้ผใู้ ดลา่ สตั ว์ป่า
คุ้มครองประเภทที่ 1 เวน้ แตจ่ ะได้รบั อนุญาตจากพนักงานเจ้าหนา้ ที่
และการลา่ จะต้องลา่ ดว้ ยวธิ ที าไมใ่ ห้ตาย เว้นแต่จะเปน็ การลา่
เพือ่ การศึกษาวิจัยทางวิชาการ และได้รับอนญุ าตจากอธิบดกี รมปา่
ไม้ ท้งั นตี้ ามทีร่ ะบุในกฎกระทรวงฉบับที่ 6 (พ.ศ. 2515) มีอยู่ 118
รายการด้ายกนั เช่น ค่างทุกชนิด เสอื ปลา แมวป่า นกยุง นกเอย้ี ง
ลงิ ทกุ ชนิด ชะนีทกุ ชนิด นกเหย่ยี วทกุ ชนิด นกแร้งทุกชนดิ เป็นต้น



2. สัตว์ป่าคุม้ ครอง แบง่ เป็น 2 ประเภท คือ
2.2 สตั ว์ป่าคุ้มครองประเภทที่ 2 หมายถงึ สตั ว์ปา่ ซึ่ง

ตามปกติคนใชเ้ น้อื เป็นอาหาร หรือล่าเพือ่ การกีฬา ตามที่ระบุไวใ้ น
กฎกระทรวง ในการล่าสัตวป์ า่ คุ้มครองประเภทท่ี 2 จะต้องไดร้ ับ
อนุญาตจากเจ้าหน้าทพ่ี นักงานเสียก่อน และจะทาการลา่ ไดเ้ ฉพาะใน
ฤดทู เ่ี ปิดให้ล่าเทา่ นนั้ ตามทีร่ ะบุไวใ้ นกฎกระทรวงฉบับท่ี 6
(พ.ศ. 2515) มอี ยดู่ ว้ ยกัน 30 รายการ คอื

1. กระทงิ 2. ววั แดง
3. กวาง 4. อเี ก้ง
5. กระจงทกุ ชนิด 6. เสือโคร่ง
7. เสอื ดาว 8. หมีควาย
9. หมีหมาหรอื หมีคน 10. นกกระสานวล
11. นกกระสาแดง 12. นกกระทาทุง่
13. นกประทาดงแขง้ เขยี ว 14. ไกป่ ่า

15. นกเขาไฟ 16. นกเขาใหญ่

17. นกเขาเลก็ หรอื นกเขาชาว 18. นกแขวก

19. นกเปด็ น้าทกุ ชนดิ 20. นกโป่งวิด

(ยกเวน้ นกเป็ดก่าและนกเปด็ หงส์)

21. นกปากซอ่ มทุกชนดิ 22. นกเปล้าธรรมดา

23. นกพรกิ 24. นกมมู

25. นกลุมพูแดง 26 นกลมุ พูเขยี ว

27. นกอลี ุ้ม 28 นกอีด้าหรอื นกอลี ้า

29. นกอีโกง้ 30 นกอแี จว

ทรพั ยากรป่าชายเลน

ความสาคญั ของป่าชายเลน
นาไม้โกงกางมาทาถา่ น นาไปใช้ทาเสาเขม็ สรา้ งบา้ นกลั่นไม้

จากป่าชายเลน
การจดั การปา่ ชายเลน
การอนรุ กั ษป์ ่าชายเลน ไดแ้ ก่
1. การรักษาพน้ื ที่ปา่ ชายเลนที่มอี ยู่ให้คงไวซ้ งึ่ เป็นเร่ืองทยี่ าก

พอสมควร และจะตอ้ งชว่ ยกันหลาย ๆ ฝา่ ย
2. การเพิม่ พื้นท่ีป่าชายเลน โดยการปลูกปา่
3. การใช้ประโยชน์ทรพั ยากรปา่ ชายเลนใหม้ ีประสิทธภิ าพมากขน้ึ



ทรัพยากรปะการัง

การจัดการปะการัง

1. ทาการกาหนดเขตการใชป้ ระโยชน์ในแนวปะการงั พร้อมท้งั จดั ทาแผนที่
รายละเอยี ดแสดงบริเวณปะการงั

2. ติดต้ังทุ่นผูกเรอื ในเขตการใช้ประโยชน์ในแนวปะการงั ท่มี ีความสาคญั สูง
สาหรับใหจ้ อดเรือ โดยไมใ่ ห้ทงิ้ สมอ

3. ห้ามการจับปลาทุกประเภทในบางบรเิ วณเพื่อใหม้ ปี ลาเขา้ มาหลบใน
บริเวณนนั้ มากข้นึ

4. นาเรอื ท้องกระจกเพอ่ื ให้ดูปะการัง
5. ประชาสัมพนั ธใ์ หม้ กี ารตระหนกั ถงึ คณุ ค่าของทรัพยากรปะการัง โดยใหม้ ี
การศึกษา และเผยแพร่ความรแู้ ละคุณค่าของปะการังให้บคุ คลทกุ ประเภท ทัง้ ในระดบั
ท้องถ่ินและระดับชาติในการปอ้ งกนั และฟนื้ ฟูปะการงั
6. ส่งเสรมิ ใหก้ ลุ่มชุมชน องคก์ รเอกชนสมาคมหรือชมรมสมาคมหรือ
การท่องเที่ยว รว่ มกันจดั กิจกรรมในเร่อื งการรักษาความสะอาด เพื่อการคุ้มครอง
ปะการัง



1. ทรัพยากรธรรมชาติ หมายถึง …………………. พรอ้ มยกตวั อย่างมาอย่างน้อย 5 ชนดิ
2. การแบง่ ทรพั ยากรธรรมชาตติ ามหลักวชิ าการแบง่ ได้เป็นกี่ประเภท อะไรบ้าง
3. ส่ิงแวดลอ้ ม (Environment) หมายถึง ....................
4. จงบอกความสาคญั ของทรพั ยากรธรรมชาติและส่ิงแวดล้อม
5. ทรัพยากรธรรมชาติมีอะไรบา้ ง จงอธบิ ายมาพอสังเขป