สํานักงานสงเสริมการเรียนรูจังหวัดสงขลา ศูนยสงเสริมการเรียนรูอําเภอควนเนียง ศูนยการเรียนรูตําบลหวยลึก ทีมงานดําเนินเรื่อง ผูใหขอมูล/บุคคลอางอิง : นายหมัด สามาย ผูสํารวจขอมูล/ผูเขียนเรื่องราว : นางสาวสุกัลยา ซิวอินเห้ง : นายนฐกร เลงสะ : นายสิทธิพงษ์ สุขโน ทีมสนับสนุนระดับสถานศึกษา ผูบริหารสถานศึกษา : นายนุกูลกิจ เดชดำนิล ทีมสนับสนุนระดับหนวยงาน ผูอํานวยการ สํานักงาน สกร.จังหวัดสงขลา: นางเกษรธานีรัตน์ รองผูอํานวยการ สํานักงาน สกร.จังหวัดสงขลา : นางสาวบุปผาชาติ เรืองกูล
1 ศาสตร์วิชา กล่าวขาน การต่อกระดูก ส่งต่อมา ยังรุ่นลูก สู่รุ่นหลาน ให้ชาวบ้าน ที่เจ็บป่วย แสนทรมาน ได้รับการ รักษา หายโรคภัย มีบุคคล ท่านหนึ่ง นามหมอหมัด หมอกำจัด ความเจ็บปวด นวดให้หาย รีดพิษร้าย ที่มีอยู่ ในร่างกาย รักษาหาย ตามความเชื่อ ของผู้คน ใช้วิชา ที่ได้มา จากรุ่นปู่ ตรวจคลำดู ตรงจุด ที่เจ็บปวด กล่าวคาถา ใช้น้ำมัน มาคอยนวด คลายความเจ็บ ลดความปวด รอดความตาย ศาสตร์วิชา ตามความเชื่อ ของชาวบ้าน ล้วนเล่าขาน ขนานนาม หมอรักษา ตราตรึงชื่อ หมอหมัด จัดกายา เป่าถาคา หมอรักษา กระดูกเอย
2 หมอหมัดตอกระดูก นายหมัด สามาย หรือ หมอหมัด เกิดเมื่อปี พ.ศ.2510 อยู่บ้านเลขที่ 62 หมู่ที่ 8 บ้านดอนเหรียง ตำบล ห้วยลึก อำเภอควนเนียง จังหวัดสงขลา อาชีพหลักทำ เกษตร มีอาชีพเสริมเป็นหมอต่อกระดูก เป็นลูกคนที่ 3 ของ นายแอ สามาย โดยนายแอ พ่อของหมอหมัดได้รับสืบทอด วิชาการต่อกระดูก มาจากรุ่นของปู่ซึ่งมีการสืบทอดวิชาการ ต่อกระดูกมาหลายรุ่นจากบรรพบุรุษ จนถึงปัจจุบันหมอ หมัดรับช่วงต่อเป็นหมอต่อกระดูกเพื่อสืบทอดเจตนารมณ์ จากพ่อมาแล้วกว่า 20 ปี
3 นายหมัด สามาย สูการเปนหมอตอกระดูกขึ้นชื่อ นายหมัด สามาย ตั้งแต่เติบโตขึ้นมาก็เห็นผู้เป็นพ่อซึ่ง รักษาอาการเจ็บป่วยไม่ว่าจะเป็น กระดูกหัก แตกหรืออาการ ปวดเมื่อยของร่างกาย ซึ่งขณะนั้น หมอหมัดก็ได้ช่วยพ่อในการ หยิบจับและคลุกคลีกับการรักษาอยู่เป็นประจำ ในช่วงอายุเริ่มเข้าสู่วัยรุ่น นายหมัดเป็นเด็กที่ค่อนข้าง เกเร นิสัยอยู่ไม่ติดบ้าน ตามประสาวัยรุ่นทั่วๆไป พ่อซึ่งเริ่มแก่ ตัวรักษาคนป่วยไม่ไหว จึงเรียกตัวลูกทุกคนมาสืบทอดองค์ ความรู้ในวิชาการต่อกระดูก ซึ่งลูกทั้ง 6 คน มีหมอหมัดแค่คน เดียว ที่รักษาแล้วอาการของผู้ที่มารักษาดีขึ้น ซึ่งตามตำราของ คนที่จะเป็นหมอต่อกระดูกได้นั้น จะต้องเป็นคนที่ใจแข็งมีผัว เดียว เมียเดียว ไม่ผิดลูกผิดเมียผู้อื่น ปฏิบัติตนตามหลักของ ศาสนา (อิสลาม) ผู้ที่มารักษาได้ผลดี เกินคาด รักษาหายได้ เป็นปกติ ทำให้มีการพูดกันปากต่อปากจนเป็นที่รู้จัก ไม่ว่าจะ เป็นชาวบ้านพื้นที่ใกล้เคียงหรือจังหวัดอื่นๆ
4 จากการสัมภาษณ์ผู้มารอรับการรักษา เนื่องจากใน รุ่นของปู่และรุ่นของพ่อ ได้รับการรักษาจากหมอแอ เพราะเคยกระดูกขาแตกไปหาแพทย์แผนปัจจุบัน วินิจฉัย ว่าจะต้องผ่าตัด ซึ่งหมอไม่สามารถบอกได้ว่าหลังจาก ผ่าตัดแล้วจะหายดีกลับมาเดินได้จึงตัดสินใจมาหา หมอแอ สามาย (ซึ่งเป็นหมอต่อกระดูกขณะนั้น) รักษาอยู่ นานเป็นเดือนจนสามารถเดินได้ ต่อมาลูกของผู้รับการ รักษา ถูกรถชนขาหักกระดูกแตก 2 ท่อน ก็ได้มารักษากับ หมอแอจนหายอีกครั้ง และ
5 เมื่อไม่นานมานี้ก็ได้พาหลานชายมาเข้ารับการรักษา เนื่องจากเกิดอุบัติเหตุตอนเล่นกับเพื่อนแล้วพลาดล้มจน แขนหัก หาแพทย์แผนปัจจุบันวินิจฉัยให้ผ่าตัด ซึ่งค่าผ่าตัด ค่อนข้างมีราคาที่สูง พ่อของเด็กจึงตัดสอนใจขับรถจาก กรุงเทพฯ มารับการรักษากับหมอหมัด
6 ซึ่งในการสัมภาษณ์ครั้งนี้ คือการเข้ารับการรักษาครั้ง ที่ 2 อาการทั่วไปดีขึ้นปวดบ้างเล็กน้อย มีการพันผ้าแน่นเกินไป ทำให้นิ้วบวม แต่โดยรวมอาการค่อนข้างดี เป็นเด็กกระดูก ค่อนข้างติดเร็ว หลังจากนวดเสร็จแล้วต้องรอเวลาให้กระดูก ประสานกันจึงจะเอาผ้าพันออกได้ โดยใช้เวลาประมาณ 15 วัน (หากหายจะมีอาการคันบริเวณที่แตก/หัก) หมอหมัดได้พัฒนา ทักษะการรักษาเรื่อยมาจนปัจจุบัน ประสบการณ์ในการรักษา กระดูก นวดเส้นต่างๆ เป็นที่ยอมรับของชาวบ้านว่ามีความ เชี่ยวชาญในเรื่องการต่อกระดูก
7 การรักษา หมอหมัดใช้วิชาที่ได้จากการสืบทอดมารักษา คนป่วย โดยมีวิธีการ ดังนี้ 1) ก่อนการรักษา - การวินิจฉัยลักษณะอาการบาดเจ็บ โดยการสอบถาม คร่าวๆ แล้วตรวจคลำบริเวณที่ได้รับบาดเจ็บ 2) การรักษา - ทาน้ำมันมะพร้าวซึ่งมีส่วนผสมของหัวไพรและยาดำ ซึ่งผ่านการกล่าวดุอาร์
8 - การจัดกระดูกที่ไม่เข้ารูป คด งอ ให้มีความตรง โดยลง น้ำมันมะพร้าวและใช้การดึง ลูบ รีด - หลังจากนั้นกล่าวคาถา (อ่านอายัตกุรอ่าน) - การรักษากระดูกหัก ทาน้ำมันมะพร้าวแล้วบีบนวด ดึง รีด บริเวณที่หัก หลังจากนั้นใช้เหล็ก 2 ชิ้น ชิ้นที่ 1 (ชิ้นเล็ก) วางบนกระดูกที่แตกหรือหัก ชิ้นที่ 2 (ชิ้นใหญ่) ลูบ ไล้ไปตามอวัยวะบริเวณรอบๆที่แตกหรือหัก ก่อนนำมา ประกบ พร้อมอ่านอัลกุรอาน แล้วพันด้วยผ้าก๊อต หรือดาม ด้วยไม้ไผ่ตามอาการไผ่ตามอาการ
9 - การใช้ไม้มาดามในบริเวณที่ผู้ป่วยเจ็บ นำไม้ไผ่เข้าเฝือกเพื่อยึด ตรึงไม่ให้กระดูกเคลื่อนที่ 3) การนัดรักษาต่อเนื่อง - กรณีกระดูกหัก จะนัดอย่างน้อยประมาณ 3 ครั้ง ขึ้นไป แล้วแต่อาการจนกว่าจะหาย โดยอาทิตย์ละ 2 ครั้ง - กรณีปวดเมื่อยหรือเกี่ยวกับเส้นต่างๆ ขึ้นอยู่กับผู้มารับ การรักษา 4) หลังเสร็จสิ้นการรักษา - ผู้ที่มารับการรักษาโรคกระดูกกับหมอกระดูกต้องปฏิบัติ ตามข้อปฏิบัติ ข้อห้ามปฏิบัติ ไม่ว่าจะเป็นอาหาร การกินและของ แสลงสำหรับผู้รับการรักษา ของแสลง เช่น กล้วย (กินแล้ว กระดูกติดยาก) กุ้ง เครื่องในสัตว์ทุกชนิด ให้กินอาหารเหมือน หญิงแรกคลอด จนกว่าจะหาย (ก่อนหาย สังเกตุได้จากการคัน บริเวณที่แตก/หัก) เพื่อให้การดำเนินการรักษาเป็นไปอย่าง เรียบร้อย
10 นอกจากการรักษาเกี่ยวกับกระดูกหักแล้ว หมอหมัดก็ยังสามารถรักษาอาการปวดเมื่อย ปวดเข่า ปวดเส้นต่างๆ วิธีการรักษาก็เช่นเดียวกับการรักษา กระดูกโดยการอ่านอายัตอัลกุรอ่าน และใช้น้ำมันนวด
11 การตั้งราด พานราด หรือ พานกำนลในภาษาทางการนั้น เป็น พานชุดบูชาสำหรับมอบให้แก่เจ้าพิธี ซึ่งคำว่า “ ราด ” ในภาษาท้องถิ่นภาคใต้นั้น มาจากคำว่า “ ฆราช ”ในภาษา มลายู พานราดในวัฒนธรรมท้องถิ่นภาคใต้ เป็นสิ่งที่ใช้ แสดงความเคารพต่อผู้เป็นเจ้าพิธี เพื่อเป็นการแสดงความ เคารพต่อวิชาชีพของเจ้าพิธี และเคารพต่อครูอาจารย์ของ เจ้าพิธี จึงมีการตั้งราดด้วย - เงิน 152 บาท - หมาก พลู (3 คำ 5 คำ 7 คำ) ให้ลงจำนวนเลขคี่ - หลังจากนั้น รักษาครั้งละ 200 บาท จนกว่าจะหาย
12 อุปกรณที่ตองใช - เหล็ก 2 ชิ้น (ใช้เฉพาะกรณีกระดูกหักเท่านั้น) - ไม้ไผ่ - เชือกหรือผ้าพัน - น้ำมันมะพร้าวผสมหัวไพรและยาดำ การเคี่ยวน้ำมันมะพร้าว หัวไพรและยาดำ สัดส่วนตาม ความเหมาะสมในการรักษาแต่ละครั้ง ซึ่งหลังจากดูอาร์แล้ว สามารถเติมน้ำมันมะพร้าวได้ตลอด – พิธีไหว้ครู จะจัดวันข้างขึ้นในวันพฤหัสแรกของเดือน 6 ณ บ้านเลขที่ 62 หมู่ที่ 8 บ้านดอนเหรียง ตำบลห้วยลึก อำเภอควนเนียง จังหวัดสงขลา คนที่รักษาหายแล้ว จะต้องนำ ไก่ จำนวน 1 ตัว มาร่วมพิธี ในวันนั้นด้วย
13 ชวงเวลาในการรักษา - แล้วแต่ผู้รับการรักษาจะเข้ามาที่บ้าน โดยจะงดรับ การรักษาทุกวันศุกร์ - ช่วงเดือนรอมฏอน (เดือนบวช) จะรักษา แค่ช่วงเช้า
14 สํานักงานสงเสริมการเรียนรูจังหวัดสงขลา ศูนยสงเสริมการเรียนรูอําเภอควนเนียง บรรณาธิการ นางนงนุช สิธิราม ครูชำนาญการ คําประพันธ นางสาวสุกัลยา ซิวอินเห้ง นักวิชาการศึกษา รูปเลมและภาพประกอบ นางนงนุช สิธิราม ครูชำนาญการ นางสาวสุกัลยา ซิวอินเห้ง นักวิชาการศึกษา นางสาวศิริวรรณ กลับคง บรรณารักษ์ นายนฐกรเลงสะ ครู กศน.ตำบล จัดพิมพ ศูนย์ส่งเสริมการเรียนรู้อำเภอควนเนียง สำนักงานส่งเสริมการเรียนรู้จังหวัดสงขลา พ.ศ.2567