1
2 ศูนย์ส่งเสริมการเรียนรู้อำเภอสะบ้าย้อย ศูนย์การเรียนรู้ตำบลเขาแดง ทีมงานดำเนินเรื่อง ผู้ให้ข้อมูล/เล่าเรื่อง พระครูญาณโกศล รองเจ้าคณะ อำเภอสะบ้าย้อย เจ้าอาวาสวัดถ้ำตลอด นายวรรโณทัย ศรีฟ้า (โรจน์) ไวยาวัจกร-วัดถ้ำตลอด เขียนเรื่อง นางศุภิสรา แก้วสุวรรณรัตน์ ทีมสนับสนุนระดับสถานศึกษา ผู้นำชุมชน นางประทีป รงหนู ผู้ใหญ่บ้าน หมู่ที่ 6 ภูมิปัญญาท้องถิ่น นายวรรโณทัย ศรีฟ้า (โรจน์) ผู้อำนวยการ สกร.อำเภอสะบ้าย้อย นายศิริพงค์ บัวแดง ทีมสนับสนุนระดับหน่วยงาน ผู้อำนวยการสำนักงาน สกร.จังหวัดสงขลา นางเกษร ธานีรัตน์ รองผู้อำนวยการสำนักงาน สกร.จังหวัดสงขลา นางสาวบุปผาชาติ เรืองกูล
3
4
5 ศูนย์ส่งเสริมการเรียนรู้อำเภอสะบ้าย้อย ให้ความสำคัญกับ การศึกษาของเด็กและเยาวชนประชาชนที่อยู่นอกระบบการศึกษา ที่มีกลุ่มเป้าหมายเป็นจำนวนมาก ซึ่งเป็นภารกิจหลักในการส่งเสริม การเรียนรู้ตลอดชีวิต โดยเฉพาะ ในพื้นที่ 3 จังหวัดชายแดนใต้ และ 4 อำเภอของจังหวัดสงขลาเป็นพื้นที่ที่มีความหลากหลายทาง วัฒนธรรม มีเรื่องราวทางประวัติศาสตร์อันยาวนานนับหมื่นปี มีชนเผ่า มีชนชาติพันธุ์ มีวิถีชีวิต มีตำนาน เรื่องเล่า ตลอดจน ภูมิปัญญาที่ยังเหลืออยู่ สามารถเป็นมรดกถ่ายทอดให้แก่เยาวชนคน รุ่นใหม่บนแผ่นดินนี้อันเป็นพื้นที่อุดมสมบูรณ์ มีความหลากหลายทาง ชีวภาพ พันธุกรรมพืชตลอดจนสายพันธุ์มนุษย์ การได้รวบรวมเรื่องราว วรรณกรรมชุมชน ในพื้นที่อำเภอ สะบ้าย้อย จังหวัดสงขลา จากเรื่องเล่าของท้องถิ่นมาสู่การอ่าน สร้างการรับรู้ในอดีตมาเป็นบทเรียนในการอยู่ร่วมกันอย่างสันติและ เป็นแนวทางการขับเคลื่อนไปสู่ความเจริญยิ่งขึ้นในพื้นที่เพื่ออนาคตที่ ดีกว่า ศิริพงค์ บัวแดง ผู้อำนวยการศูนย์ส่งเสริมการเรียนรู้อำเภอสะบ้าย้อย
6 ณ ที่นี้ ถ้ำตลอดแดนศักดิ์สิทธิ์ เนรมิตเหมือนฝันคนนับถือ มีความอัศจรรย์คนล่ำลือ ล้วนนับถือกล่าวขานเนิ่นนานมา ถ้ำตลอด ทะลุถึงกันได้ กรมศิลป์ได้บูรณะเกิดหลักฐาน เมืองบังบด ถ้ำคนธรรพ์ ตามตำนาน มีประวัติ คนเล่าขานหลายร้อยปี ภายในถ้ำ มีองค์พระพุทธรูป มีฐานธูป บูชาทำบายศรี ถ้ำตลอด ถ้ำทวดหยัง ถ้ำระฆัง มี พ่อท้าวเวสไชยศรี เฝ้าที่นี่มายาวนาน สิ่งศักดิ์สิทธิ์ มีที่ถ้ำตลอด ช่วยกันบอกต่อกันไปเถิดหนา จะโชคดีเมื่อได้มาสักการะบูชา สถานที่นี้หนาอยู่เขาแดงสะบ้าย้อย
1 ตำนานถ้ำตลอด ถ้ำตลอด ตั้งอยู่บริเวณวัดถ้ำตลอด ตำบลเขาแดง อำเภอสะบ้าย้อย จังหวัดสงขลา ตามหลักฐาน วัดถ้ำตลอดตั้งเมื่อ พ.ศ. 2219 พื้นที่บริเวณวัดเป็น ภูเขาหินปูน มีถ้ำน้อยใหญ่ที่ทะลุเชื่อมต่อกัน และมีชื่อ เรียกแตกต่างตามลักษณะแต่ละถ้ำ เช่น ถ้ำทวดหยัง ถ้ำมหาอุตม์ถ้ำระฆัง และถ้ำคนธรรพ์ เป็นต้น
2 ตำนานถ้ำตลอด เล่าสืบต่อกันมาว่าเป็นสถานที่ ศักดิ์สิทธิ์เป็นเส้นทางที่หลวงปู่ทวดเหยียบน้ำทะเลจืด เดินธุดงค์ระหว่าง วัดช้างให้กับเมืองไทรบุรี มีบันทึก ทางประวัติศาสตร์ว่าสร้างขึ้นโดย คหบดีชาวไทรบุรี ชื่อ โต๊ะหยัง (ทวดโต๊ะหยัง) ได้รวบรวมผู้คนที่มีความ ศรัทธาในพระพุทธศาสนาเดินทางไปจังหวัด นครศรีธรรมราชเพื่อสร้างองค์พระธาตุ มีช้าง ม้าเป็น พาหนะ ระหว่างเดินทางได้ข่าวว่าองค์พระธาตุสร้าง ใกล้เสร็จแล้ว หากเดินทางต่อไปคงไม่ทันกาล จึงได้ หยุดพักที่ถ้ำตลอด
3 ทวดโต๊ะหยังจึงได้นำเงิน ทอง สิ่งของทั้งหมด มาบูรณะวัดและสร้างองค์พระพุทธรูปไม้โบกปูนเผา โบราณผสมยางไม้ซึ่งประดิษฐานอยู่ภายในถ้ำ
4 ถ้ำมหาอุตม์หรืออุโบสถมหาอุตม์” เป็นถ้ำที่มี ทางเข้าออกเพียงทางเดียว ทางขึ้นมีบันไดพญานาค มีพระพุทธรูปองค์ใหญ่ปางปรินิพาน(ปางสำเร็จ) ประดิษฐานอยู่ภายในห้องโถง ยาว 16 เมตร มีลักษณะสำคัญคือ พระหัตถ์(มือ) ของพระพุทธรูปจะ หงายพระหัตถ์วางหน้าพระพักตร์ (ปางสำเร็จ ปรินิพาน)
5 และมีพระพุทธรูปองค์เล็ก ประมาณ 60 องค์หรือที่ ชาวบ้านเรียกว่า พระเวียง อยู่รายล้อมพระพุทธรูป องค์ใหญ่ ทำด้วยไม้โบกปูนโบราณผสมยางไม้สร้างขึ้น ในสมัย กรุงศรีอยุธยา ก่อนปีพุทธศักราช 2219 เป็น ศิลปกรรมที่มีเอกลักษณ์ผสมผสานระหว่างสมัยศรีวิชัย และศิลปะพื้นถิ่นของภาคใต้ มีอายุราว 500 ร้อยกว่าปี
6 นอกจากนี้ ยังมีพระพุทธรูปองค์เล็กอีก 1 องค์ ที่เป็นปริศนาธรรม มีลักษณะพิเศษ คือ ยกนิ้วโป้ง เหมือนการกดไลก์ในยุคปัจจุบัน เรียกว่า พระกดไลก์ เล่าสืบต่อกันว่า มีนักธุรกิจชาวมาเลเซียธุรกิจ ล้มละลาย ได้อธิษฐานขอพรจากองค์พระใหญ่ ปางปรินิพาน (ปางสำเร็จ) และองค์พระกดไลก์ หลังจากนั้นไม่นาน ธุรกิจค่อยๆ ฟื้นตัวดีขึ้น จึงทำให้มี ผู้คนศรัทธาเพิ่มมากขึ้น และเดินทางมา อธิษฐาน ขอพรสำเร็จผลหลายรายจนเป็นที่ล่ำลือ
7 ถ้ำทวดหยัง(ทวดโต๊ะหยัง) บริเวณหน้าถ้ำ มีรูปปั้นยักษ์ ขนาดใหญ่น่าเกรงขาม หรือที่ชาวบ้านเรียกว่า พ่อท้าวเวสไชยศรียืนถือไม้กระบองเฝ้าหน้าถ้ำ เล่าสืบต่อกันว่า มีโจรผู้มีจิตใจชั่วช้า พยายามเข้ามา ขโมยทรัพย์สมบัติและตัดเศียรพระโบราณภายในถ้ำ แต่ไม่ประสบความสำเร็จ เพราะถูกยักษ์ไล่ทุบตีด้วย ไม้กระบอง
8 ภายในถ้ำมีโบราณวัตถุพระพุทธรูป ปางไสยาสน์ หรือ ที่ชาวบ้านเรียกว่า “พระบรรทม” ศิลปสมัยศรีวิชัย ผสมศิลปมลายู สร้างด้วยปูนปั้นปิดทอง ยาว 8 เมตร พระเศียรหนุนพระเขนยกลม (หมอนกลม) ตกแต่งด้วย การปั้นรักสมุก ปิดทองประดับกระจกลายประจำยาม ก้านแย่งและลายพรรณพฤกษา หรือเรียกว่า “ลายลังกาสุกะ”
9 ด้านหน้าองค์พระพุทธรูป มีหินแกะสลักรูปทวด โต๊ะหยัง ตั้งอยู่บนหิน สิ่งศักดิ์สิทธิ์ที่ชาวบ้านให้ความ เคารพนับถือ มีเรื่องเล่าที่น่าอัศจรรย์ว่า ชาวบ้านคน หนึ่งมาบนบานศาลกล่าวขอให้ทวดโต๊ะหยังช่วยใน เรื่องการสอบเข้าบรรจุทำงาน และบางรายมาขอให้ หายจากอาการเจ็บป่วย เมื่อประสบความสำเร็จในสิ่ง ที่บนบานไว้ ก็จะมาแก้บนด้วย น้ำชา และประทัด (ดอกไม้ไฟ) หลายร้อยนัด
10 ภายนอกถ้ำทวดโต๊ะหยัง มีหินแกะสลักรูปนาราย บรรทมสินธุ์ รูปสลักหินเทวดา ครุฑ พญานาค ภาพวาดโบราณ รูปสลักหินคนบดยา
11 รูปสลักหินเปรตวิสัย(คนที่ทำกรรมชั่ว)มีลักษณะ หัวโต แขนขายาว ยืนเรียงราย 3 ตน ได้รับทุกขเวทนา ตามผลกรรมในอบายภูมิ จึงเกิดประเพณีสืบต่อกัน เกี่ยวกับการทำบุญให้กับผู้ล่วงลับ(เสียชีวิต) เรียกว่า รับ-ส่งตายาย ในวันแรม 1 ค่ำ เดือน 10
12 ซึ่งเชื่อกันว่า เปรตทั้งหลายจะได้รับอนุญาตให้มา เยี่ยมญาติในเมืองมนุษย์และจะกลับไปภพภูมิของตน ในวันแรม 15 ค่ำ เดือน 10 เป็นการระลึกถึง บรรพบุรุษ ปู่ย่า ตายาย ผู้ที่ล่วงลับไปแล้ว จึงเกิด ประเพณีงานบุญ วันสารทเดือนสิบ
13 สำนักงานส่งเสริมการเรียนรู้จังหวัดสงขลา ศูนย์ส่งเสริมการเรียนรู้อำเภอสะบ้าย้อย ผู้ทรงคุณวุฒิ นายวรรโณทัย ศรีฟ้า (โรจน์) ไวยาวัจกร-วัดถ้ำตลอด บรรณาธิการ นางสาวยุพาวดี ชูศิริ บรรณารักษ์ นางกุลชญา กุลถิรวงศ์ ครู คำประพันธ์ นางอุทัยวรรณ ทองโอ่ ครูอาสาสมัครฯ รูปเล่มและภาพประกอบ นางศุภิสรา แก้วสุวรรณรัตน์ครู นายราวี โต๊ะมอง ครู นางสาวนูไรมี เฆดา ครูอาสาฯปอเนาะ จัดพิมพ์ ศูนย์ส่งเสริมการเรียนรู้อำเภอสะบ้าย้อย สำนักงานส่งเสริมการเรียนรู้จังหวัดสงขลา พ.ศ. 2567
14