ใบงานวิทยาศาสตร์ ม.1

ใบงานวิชาวทิ ยาศาสตร์

ชัน้ มธั ยมศึกษาปีท่ี 1

ภาคเรยี นท่ี 1
หนว่ ยที่ 1 เรียนร้วู ิทยาศาสตร์อย่างไร

หลกั สตู รแกนกลางการศกึ ษาข้ันพื้นฐาน
พทุ ธศกั ราช 2551 (ฉบับปรบั ปรงุ 2560)
กลุ่มสาระการเรียนรวู้ ทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี

ร่วมเผยแพร่สรา้ งสรรคส์ อื่ วิทยาศาสตร์

โดย เพจ ครู ฉ ชา้ ง สอนวิทย์

“ตรงตามตัวชว้ี ดั จดั เพิม่ เติมความรู้ ส่งเสริมสร้างสรรค์สอ่ื เคียงคูค่ รูวทิ ยาศาสตร์ไทย”

ใบงานวิชาวทิ ยาศาสตร์ ชน้ั มัธยมศกึ ษาปีท่ี 1 ภาคเรียนท่ี 1
หน่วยที่ 1 เรียนรู้วทิ ยาศาสตร์อย่างไร

เรอื่ งที่ 1 ความสำคญั และความหมายของวิทยาศาสตร์ (1)
ชอ่ื – สกลุ ______________________________________________ ชั้น _____________ เลขที่ ____________

คำชี้แจง : ใหน้ ักเรียนตอบคำถามใหถ้ ูกต้องสมบรู ณ์

1. ความหมายของคำว่า “วทิ ยาศาสตร์” คืออะไร
ตอบ ............................................................................................................................. .................................................................
............................................................................................................................. ..........................................................................
2. วทิ ยาศาสตร์มคี วามสำคัญอย่างไรบ้าง
ตอบ ............................................................................................................................. .................................................................
........................................................................................................................................................ ...............................................
.......................................................................................................................................................................................................
3. ธรรมชาตขิ องวทิ ยาศาสตร์ คอื อะไรบา้ ง
ตอบ ..............................................................................................................................................................................................
............................................................................................................................. ..........................................................................
4. เจตคตทิ างวิทยาศาสตรท์ ีส่ ำคัญ ไดแ้ ก่อะไรบ้าง
ตอบ ............................................................................................................................. .................................................................
............................................................................................................................................................................................. ..........
5. ความรตู้ า่ งๆ ทน่ี ักวิทยาศาสตรค์ น้ พบสามารถเปลย่ี นแปลงได้ตลอดเวลาเน่ืองจากสาเหตุใดบา้ ง
ตอบ ............................................................................................................................. .................................................................
6. นักเรยี นคิดวา่ ความร้ทู างวิทยาศาสตร์เปลย่ี นแปลงได้หรือไม่ อย่างไร
ตอบ ............................................................................................................................. .................................................................
7. นักเรียนตอ้ งเรียนรวู้ ทิ ยาศาสตร์ เทคโนโลยี ตลอดจนศกึ ษาขา่ วคราวทางด้านนเี้ พอื่ เหตผุ ลใด
ตอบ ............................................................................................................................. .................................................................
8. จงยกตัวอยา่ งสิง่ ทเ่ี ปน็ วทิ ยาศาสตร์มา 2 ตวั อยา่ ง
ตอบ ............................................................................................................................. .................................................................
.................................................................................................................................................................... ...................................
............................................................................................... ........................................................................................................
9. จงยกตวั อย่างการใช้ประโยชน์จากวทิ ยาศาสตร์ในชวี ิตประจำวนั มา 2 ตวั อยา่ ง
ตอบ ..............................................................................................................................................................................................
............................................................................................................................. ..........................................................................
10. นักเรยี นคิดวา่ “อะไรทใี่ ช่ และไม่ใชว่ ิทยาศาสตร์”
ตอบ ............................................................................................................................. .................................................................
............................................................................................................................................................................................. ..........

ใบงานวิชาวิทยาศาสตร์ ชัน้ มัธยมศึกษาปีท่ี 1 ภาคเรียนท่ี 1
หน่วยท่ี 1 เรียนรู้วทิ ยาศาสตร์อย่างไร

เร่อื งที่ 1 ความสำคญั และความหมายของวิทยาศาสตร์ (2)
ชื่อ – สกลุ ______________________________________________ ชน้ั _____________ เลขท่ี ____________
คำชี้แจง : ใหน้ ักเรียนเติมเครื่องหมาย √ หน้าข้อท่ีเหน็ ด้วย และเติมเคร่ืองหมาย X หน้าข้อท่ีไมเ่ ห็นดว้ ย

1. ในบางครั้งวิทยาศาสตร์ไม่จำเปน็ ตอ้ งมหี ลักฐาน
2. วิทยาศาสตรค์ ือการบรู ณาการตรรกะและจินตนาการเข้าด้วยกัน
3. วทิ ยาศาสตรส์ ามารถอธิบายและทำนายปรากฏการณ์ต่างๆได้
4. จงิ้ จกทักก่อนออกจากบ้านจะประสบเหตรุ ้าย ถือว่าเปน็ วทิ ยาศาสตร์
5. นกแสกบินผ่านหลังคาบ้านเป็นลางรา้ ย คนปว่ ยอยูจ่ ะตาย ถือว่าไม่เปน็ วิทยาศาสตร์
6. ความชื้นสัมพทั ธใ์ นอากาศสงู นำ้ จะระเหยได้ช้า ถอื วา่ เป็นวิทยาศาสตร์
7. ทุกเรอ่ื งราวในโลกเปน็ ส่ิงท่ีสามารถทำความเข้าใจได้
8. ความรู้วทิ ยาศาสตรเ์ ป็นความร้ทู ยี่ อมรบั ได้ในชว่ งเวลาหน่งึ ๆ
9. วทิ ยาศาสตรส์ ามารถให้คำตอบทุกอย่างได้
10. วิทยาศาสตรค์ ือกจิ กรรมทางสงั คมทซ่ี บั ซ้อน
11. เมื่อนำวิทยาศาสตรไ์ ปใช้ตอ้ งคำนึงถงึ ศลี ธรรม
12. นกั วทิ ยาศาสตรต์ ้องมีสว่ นรว่ มในสงั คมทั้งในฐานะท่ีเป็นผ้เู ช่ยี วชาญและเป็นพลเมืองคนหน่งึ
13. พระอาทิตย์ขึ้นทศิ ตะวันออกและตกทางทิศตะวนั ตก ถือว่าไม่เปน็ วิทยาศาสตร์
14. น้ำไหลจากท่ีสงู ไปส่ทู ่ตี ำ่ ถือวา่ เป็นวิทยาศาสตร์
15. วทิ ยาศาสตรข์ าดอสิ ระและบางครั้งเกิดจากการบังคับ

ใบงานวิชาวิทยาศาสตร์ ช้ันมัธยมศึกษาปที ี่ 1 ภาคเรียนท่ี 1
หนว่ ยที่ 1 เรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตร์อย่างไร

เรือ่ งท่ี 2 กระบวนการทำงานของนักวิทยาศาสตร์ (1)
ชือ่ – สกุล ______________________________________________ ชน้ั _____________ เลขท่ี ____________
คำชแ้ี จง : ให้นกั เรียนตอบคำถามให้ถูกต้องสมบรู ณ์
1. คําว่า กระบวนการทางวิทยาศาสตร์ มีช่อื ทางภาษาองั กฤษว่า …………………………………………………………………………………..…
2. กระบวนการทางวิทยาศาสตร์ คอื ............................................................................................................................. ...............
3. วิธกี ารทางวทิ ยาศาสตร์ คือ ......................................................................................................................................................
4. โดยทั่วไป วิธกี ารทางวิทยาศาสตร์ ประกอบดว้ ยกี่ขน้ั ตอน อะไรบา้ ง
ตอบ ..............................................................................................................................................................................................
............................................................................................................................. ..........................................................................
..................................................................................................................................................................................... ..................
5. จงใหค้ าํ นิยามในหัวข้อดงั ต่อไปนี้ ลงในช่องว่างให้ถูกต้อง เหมาะสม

สังเกตเพ่อื ระบปุ ัญหา

ศึกษาค้นคว้าและ
รวบรวมขอ้ มูล

ตั้งสมมตฐิ าน

ทดลอง

สรปุ ผล

ใบงานวิชาวทิ ยาศาสตร์ ชนั้ มธั ยมศึกษาปที ่ี 1 ภาคเรยี นท่ี 1
หน่วยท่ี 1 เรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตรอ์ ยา่ งไร

เรอ่ื งท่ี 3 ทกั ษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ (1)
ช่ือ – สกุล ______________________________________________ ช้ัน _____________ เลขท่ี ____________

คำชแ้ี จง : ให้นักเรยี นตอบคำถามใหถ้ ูกตอ้ งสมบรู ณ์

1. ทกั ษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ หมายถงึ .........................................................................................................................
......................................................... ............................................................................................................................. .................
2. ทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตรม์ ที ้งั หมด 14 ทักษะ โดยแบ่งออกเปน็

2.1 ทกั ษะขั้นมูลฐาน มี ................... ทกั ษะ ได้แก่ ...................................................................................................................
................................................................................. ......................................................................................................................
............................................................................................................................. ..........................................................................

2.2 ทักษะขัน้ สงู หรอื ทักษะขัน้ ผสม มี .............. ทักษะ ไดแ้ ก่ ..................................................................................................
........................................................................................................................................................ ...............................................
3. พิจารณาณาขอ้ ความต่อไปนี้ว่าใช้ทกั ษะใดบา้ ง

3.1 นิดมองเหน็ นกทำรังอยู่ใต้หลงั คา อยสู่ ูงจากพืน้ 7 เมตร มลี กู นกในรงั 3 ตวั
ตอบ ............................................................................................................................. .......................................................

3.2 มานะทำการทดลองปลกู เมลด็ ถั่วเขยี นโดยเขาตอ้ งการหาว่า บรเิ วณที่มคี วามแตกต่างกันจะสง่ ผลต่อการเจริญเตบิ โต
ของเมลด็ ถั่วเขยี วหรือไม่ โดยเขาใชเ้ วลาในการปลูกเท่าๆกัน

ตอบ ............................................................................................................................. .......................................................
3.3 มาลีช่งั นำ้ หนกั ได้ 52 กิโลกรมั

ตอบ .................................................................................................................................................... ................................
3.4 ครกู งิ่ นำเสนอข้อมลู นักเรยี นโดยแยกวา่ ปีนี้มีนักเรยี นท้งั หมด 1,129 คน แยกเปน็ นักเรยี นชาย 345 คน นกั เรยี นหญงิ
784 คน เพื่อให้ง่ายต่อการเข้าใจ ครูกิง่ จึงนำเสนอข้อมูลในรปู แบบของแผนภมู ิ

ตอบ ............................................................................................................................. .......................................................
3.5 ครใู ห้นักเรยี น บอกถึงลกั ษณะของใบไมท้ ี่ครูนำมา

ตอบ ............................................................................................................................. .......................................................

ใบงานวิชาวทิ ยาศาสตร์ ชัน้ มธั ยมศึกษาปที ่ี 1 ภาคเรียนท่ี 1
หน่วยที่ 1 เรียนรวู้ ิทยาศาสตรอ์ ยา่ งไร

เรื่องท่ี 3 ทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ (2)
ช่อื – สกุล ______________________________________________ ชัน้ _____________ เลขท่ี ____________

คำช้แี จง : ใหน้ ักเรียนตอบคำถามใหถ้ กู ตอ้ งสมบูรณ์

1. การสงั เกต ............................................................................................................................. ...................................................
.......................................................................................................................................................... .............................................
2. การวดั ......................................................................................................................................................................................
............................................................................................................................. ..........................................................................
3. การจำแนกประเภท ............................................................................................................................. ....................................
.............................................................................................. .........................................................................................................
4. การหาความสัมพนั ธ์ระหว่างสเปซกับสเปซ และ สเปซกับเวลา ...............................................................................................
............................................................................................................................. ..........................................................................
5. การใช้จาํ นวน .................................................................................................................................................................... .......
........................................................................................................................... ............................................................................
6. การจดั ทําและสื่อความหมายขอ้ มลู ............................................................................................................................. .............
................................................................................................................................... ....................................................................
7. การลงความเหน็ จากขอ้ มลู .......................................................................................................................................................
8. การพยากรณ์ ............................................................................................................................. ...............................................
............................................................................................................................. ..........................................................................
9. การตั้งสมมตฐิ าน .................................................................................................................................................................. ....
10. การกําหนดนยิ ามเชงิ ปฏิบตั ิการ .............................................................................................................................................
............................................................................................................................. ..........................................................................
11. การกำหนดและควบคุมตัวแปร ............................................................................................................................. .................
12. การทดลอง ............................................................................................................................................................................
13. การตีความหมายของข้อมูลและลงข้อสรปุ .............................................................................................................................
............................................................................................................................. ..........................................................................
14. การสร้างแบบจําลอง ............................................................................................................................. .................................
................................................................................................. ......................................................................................................

ใบงานวิชาวทิ ยาศาสตร์

ช้นั มัธยมศึกษาปที ่ี 1

ภาคเรียนท่ี 1
หน่วยที่ 3 หน่วยพื้นฐานของส่ิงมีชวี ิต

บทที่ 1 เซลล์

หลักสตู รแกนกลางการศกึ ษาข้นั พื้นฐาน
พุทธศักราช 2551 (ฉบบั ปรบั ปรุง 2560)
กลมุ่ สาระการเรียนรวู้ ทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี

รว่ มเผยแพรส่ รา้ งสรรค์ส่อื วิทยาศาสตร์

โดย เพจ ครู ฉ ชา้ ง สอนวิทย์

“ตรงตามตัวชี้วดั จดั เพ่มิ เตมิ ความรู้ สง่ เสริมสรา้ งสรรค์สื่อ เคียงค่คู รูวิทยาศาสตร์ไทย”

ใบงานวชิ าวิทยาศาสตร์ ช้นั มัธยมศกึ ษาปที ี่ 1 ภาคเรยี นท่ี 1
หนว่ ยที่ 3 หน่วยพืน้ ฐานของสงิ่ มชี ีวิต

บทท่ี 1 เซลล์
เรอ่ื งท่ี 1 การศกึ ษาเซลล์ด้วยกลอ้ งจลุ ทรรศน์ (1)
ชอ่ื – สกุล ______________________________________________ ชั้น _____________ เลขที่ ____________

คำชี้แจง : ให้นักเรยี นเตมิ สว่ นประกอบของกล้องจลุ ทรรศน์ใหถ้ ูกต้องสมบรู ณ์

ใบงานวิชาวิทยาศาสตร์ ชนั้ มัธยมศกึ ษาปีท่ี 1 ภาคเรยี นท่ี 1
หนว่ ยท่ี 3 หน่วยพนื้ ฐานของส่ิงมีชีวิต

บทท่ี 1 เซลล์
เร่อื งท่ี 1 การศึกษาเซลล์ด้วยกลอ้ งจุลทรรศน์ (2)
ช่อื – สกุล ______________________________________________ ชน้ั _____________ เลขที่ ____________

คำชแี้ จง : ให้นกั เรียนตอบคำถามใหถ้ กู ตอ้ งสมบูรณ์

1. อปุ กรณ์ชนดิ ใดที่ใชใ้ นการศึกษาส่วนประกอบของเซลล์หรือสงิ่ มีชวี ติ ขนาดเลก็ ๆ
ตอบ ............................................................................................................................. .................................................................
2. หากต้องการให้ภาพทเี่ ห็นจากกล้องจลุ ทรรศนม์ ีขนาดใหญ่ขึน้ ต้องทําอยา่ งไร
ตอบ ............................................................................................................................. .................................................................
3. ถ้าตอ้ งการใหภ้ าพท่เี ห็นจากกลอ้ งจลุ ทรรศนม์ ีความคมชัดยิ่งข้นึ จะต้องปรบั ทส่ี ว่ นใดของกล้อง
ตอบ ............................................................................................................................. .................................................................
4. ภาพท่ีเห็นจากกล้องจลุ ทรรศนเ์ ปน็ ภาพชนิดใด
ตอบ ............................................................................................................................................. .................................................
5. ถ้าใชก้ ลอ้ งจลุ ทรรศนใ์ ชแ้ สงสงั เกตวตั ถแุ ล้วพบว่ามองเหน็ เพยี งขอบด้านซ้ายของวตั ถุจะมวี ิธีแก้ปญั หาอย่างไร
ตอบ ............................................................................................................................. .................................................................
6. อปุ กรณใ์ ดเมื่อเลกิ ใช้กล้องจุลทรรศน์แล้วตอ้ งถอดเก็บทันที
ตอบ ............................................................................................................................. .................................................................
7. ภาพท่เี กิดจากเลนส์ใกล้วัตถแุ ละเลนสใ์ กลต้ าเปน็ ภาพชนิดใด
ตอบ ............................................................................................................................. .................................................................
8. ปมุ่ ปรับภาพหยาบทําหน้าท่อี ย่างไร
ตอบ ..............................................................................................................................................................................................
9. เลนส์ใกล้ตาทาํ หน้าท่ีอย่างไร
ตอบ ............................................................................................................................................................. .................................
10. เลนส์รวมแสงทําหนา้ ท่ีอย่างไร
ตอบ ..............................................................................................................................................................................................

ใบงานวชิ าวิทยาศาสตร์ ชน้ั มธั ยมศกึ ษาปีท่ี 1 ภาคเรียนที่ 1
หนว่ ยที่ 3 หนว่ ยพื้นฐานของส่ิงมีชวี ติ

บทที่ 1 เซลล์
เรื่องที่ 1 การศึกษาเซลล์ด้วยกล้องจลุ ทรรศน์ (3)
ชอื่ – สกลุ ______________________________________________ ชนั้ _____________ เลขท่ี ____________

คำชแี้ จง : ใหน้ กั เรียนตอบคำถามใหถ้ กู ตอ้ งสมบรู ณ์
1. กล้องจุลทรรศนใ์ ชศ้ ึกษาเซลลไ์ ดอ้ ยา่ งไร
ตอบ ............................................................................................................................. .................................................................
............................................................................................................................................................................................. ..........
2. จงเรียงลาํ ดับขนั้ ตอนการใช้กลอ้ งจุลทรรศนใ์ ช้แสงอย่างถกู วธิ ี

1. นำสไลด์ท่ีจะศึกษาวางบนแทน่ วางวตั ถุ เลอื่ นให้วัตถอุ ยู่กง่ึ กลางบรเิ วณทีแ่ สงผา่ น มองด้านขา้ งตามแนวระดับ
แทน่ วางวัตถุ ค่อย ๆ หมนุ ปมุ่ ปรบั ภาพหยาบ เลื่อนใหแ้ ท่นวางวัตถุอย่ใู นระดับสูงสดุ

2. หากตอ้ งการศึกษาภาพโดยใช้กาํ ลังขยายสูงขนึ้ ใหห้ มนุ จานหมนุ เพ่ือเลอื่ นเลนสใ์ กลว้ ัตถทุ มี่ ีกาํ ลงั ขยายสงู ขึน้
(10X มาแทนทกี่ ําลงั ขยาย 4X) จากนนั้ ปรบั ภาพให้ชัดเจนขึ้นโดยการหมุนปุ่มปรับภาพละเอยี ด

3. เมื่อต้องการเกบ็ กล้องจุลทรรศนใ์ ช้แสง หมนุ จานหมนุ ให้เลนสใ์ กล้วตั ถุทมี่ ีกาํ ลงั ขยายต่ำสดุ ตรงกับลาํ กล้อง
เล่ือนแทน่ วางวตั ถุใหอ้ ยใู่ นตาํ แหนง่ ต่ำสุด ปิดสวติ ช์ไฟ ทาํ ความสะอาดเลนส์ดว้ ยกระดาษเช็ดเลนส์ เกบ็ สายไฟและ
วางกล้องจลุ ทรรศน์ในช้ันวางให้เรียบร้อย

4. มองผ่านเลนสใ์ กล้ตาพรอ้ มกับหมุนปุ่มปรับภาพหยาบชา้ ๆ ให้เลนสใ์ กลว้ ัตถขุ ยบั ห่างออกจากวตั ถทุ ลี ะนอ้ ย
จนมองเห็นวัตถุ แลว้ ปรับภาพใหช้ ัดเจนขึน้ โดยการหมนุ ปุ่มปรบั ภาพละเอียด ปรับไดอะแฟรมเม่อื ต้องการปรับ
ความเข้มของแสงทเ่ี ข้าสู่ลาํ กลอ้ ง

5. ตรวจสอบใหเ้ ลนส์ใกล้วตั ถกุ าํ ลังขยายต่ำสดุ (4X) อยู่ตรงกับลํากลอ้ ง และแท่นวางวัตถุอยทู่ ่ตี าํ แหน่งต่ำสุด
เปดิ สวิตชไ์ ฟ ปรับความเขม้ ของแสง ปรับระยะห่างของเลนส์ใกล้ตา

2. ถา้ นักเรียนใช้กล้องจุลทรรศนใ์ นการศกึ ษาเซลล์เม็ดเลือดแดง โดยใช้เลนส์ใกลว้ ตั ถุ 4X เลนส์ใกลต้ า 10X พบวา่ ภาพเซลล์
เมด็ เลือดแดงชดั เจนแล้ว แตต่ ้องการขยายขนาดของเซลล์เม็ดเลอื ดแดงให้ใหญ่ขึ้น นักเรยี นจึงปรับเลนส์ใกล้วตั ถุ ไปที่ 10X
พบว่าภาพเซลล์เมด็ เลือดแดงทสี่ ังเกตเห็นใต้กล้องนั้นขยายใหญข่ ้นึ แต่ภาพไมช่ ดั เจน นักเรียนจะมีวิธกี ารปรบั ภาพอยา่ งไร
เพื่อแก้ปญั หาดังกล่าว
ตอบ ............................................................................................................................. .................................................................

ใบงานวิชาวทิ ยาศาสตร์ ช้นั มธั ยมศึกษาปีท่ี 1 ภาคเรยี นท่ี 1
หนว่ ยที่ 3 หนว่ ยพ้นื ฐานของสงิ่ มีชวี ติ

บทที่ 1 เซลล์
เร่อื งท่ี 2 โครงสรา้ งและหนา้ ทขี่ องเซลล์ (1)
ช่อื – สกุล ______________________________________________ ชัน้ _____________ เลขที่ ____________

คำชีแ้ จง : ใหน้ ักเรียนตอบคำถามใหถ้ กู ตอ้ งสมบูรณ์
1. จงพิจารณาข้อความต่อไปน้ี และเขยี นเครื่องหมาย √ หน้าข้อความท่ีถูกและ X หน้าข้อความที่ผิด

1.1 หน่วยพนื้ ฐานของส่ิงมชี วี ติ ทุกชนดิ คือเซลล์

1.2 เซลลท์ กุ เซลล์มีรปู รา่ งและขนาดเหมอื นกนั

1.3 เซลล์ทกุ เซลล์มีเยื่อหุม้ เซลล์ นิวเคลยี ส และไซโทพลาซึม

1.4 เซลล์สัตว์มเี ยอ่ื หุ้มเซลล์ แต่เซลล์พืชไม่มเี ย่อื หุ้มเซลล์ มแี ตผ่ นังเซลล์

1.5 ภายในนิวเคลยี สมีสารพนั ธกุ รรม ทําหน้าทีค่ วบคุมลกั ษณะและกระบวนการตา่ ง ๆ ของสิ่งมชี ีวิต

1.6 ผนงั เซลล์มีหน้าท่ีควบคมุ การผ่านเข้าและออกของสาร

1.7 เซลลแ์ ตล่ ะชนิดมรี ปู ร่างเฉพาะตามหน้าทขี่ องเซลล์

2. เปรยี บเทยี บความเหมือนและความแตกตา่ งของเซลลพ์ ชื และเซลล์สตั ว์โดยใช้แผนภาพตอ่ ไปน้ี ส่วนท่ีเหมือนกนั ใหเ้ ขียน ไว้
ตรงกลางที่วงกลมทบั ซ้อนกัน ส่วนทแ่ี ตกตา่ งกันใหเ้ ขียนลงในส่วนของวงกลมทีไ่ ม่ทับซ้อน

เซลล์พชื เซลลส์ ัตว์

ใบงานวิชาวทิ ยาศาสตร์ ชน้ั มธั ยมศกึ ษาปที ี่ 1 ภาคเรยี นที่ 1
หนว่ ยท่ี 3 หน่วยพืน้ ฐานของส่งิ มีชวี ติ

บทท่ี 1 เซลล์
เรอ่ื งท่ี 2 โครงสร้างและหน้าท่ีของเซลล์ (2)
ชื่อ – สกลุ ______________________________________________ ชั้น _____________ เลขที่ ____________

คำชี้แจง : ใหน้ กั เรียนตอบคำถามให้ถูกต้องสมบูรณ์

1. เขยี นอธบิ ายลกั ษณะและหน้าท่ขี องสว่ นประกอบของเซลลต์ อ่ ไปนี้

สว่ นประกอบ ลักษณะ หนา้ ที่

ผนังเซลล์

เยื่อหุ้มเซลล์

ไซโทพลาซึม

นิวเคลียส

แวคิวโอล ก. เซลลเ์ มด็ เลือดแดง
ไมโทคอนเดรีย ข. เซลล์เยื่อบุภายในลาํ ไสเ้ ล็ก
คลอโรพลาสต์ ค. เซลลส์ เปิรม์
ง. เซลล์คุม
2. จับคู่เซลล์แต่ละชนดิ จากภาพที่กําหนด ใหม้ ีความสมั พนั ธก์ ับหน้าท่ีของเซลล์ จ. เซลล์ขนราก
ฉ. เซลล์ในเน้ือเย่อื ลําเลยี งน้ำ
2.1 เซลล์ใดทําหน้าทช่ี ่วยเพิ่มพืน้ ทใี่ นการดูดน้ำและธาตอุ าหาร
2.2 เซลลใ์ ดช่วยเพม่ิ พ้นื ท่ใี นการดดู ซมึ สารอาหารและของเหลวต่าง ๆ

ภายในท่อทางเดนิ อาหารเข้าสกู่ ระแสเลือด
2.3 เซลล์ใดทําหน้าที่เปน็ เซลลส์ ืบพนั ธ์ุ มีโครงสร้างทช่ี ว่ ยแหวกวา่ ยผา่ น

สว่ นตา่ ง ๆ ไปยงั เซลลไ์ ข่
2.4 เซลลใ์ ดทําหนา้ ทลี่ าํ เลยี งแก๊สออกซเิ จนไปยังเซลล์ต่าง ๆ ทวั่ รา่ งกาย

3. เซลล์ในภาพเป็นเซลล์พชื หรอื เซลลส์ ัตว์ เพราะเหตุใด

ภาพที่ 1 ภาพท่ี 2 ภาพที่ 3

ตอบ ............................................................................................................................. .................................................................
............................................................................................................................. ..........................................................................
..................................................................................................................................................................................... ..................

ใบงานวชิ าวิทยาศาสตร์ ชนั้ มธั ยมศกึ ษาปีที่ 1 ภาคเรียนท่ี 1
หน่วยท่ี 3 หน่วยพ้ืนฐานของส่งิ มีชวี ติ

บทที่ 1 เซลล์
เรื่องที่ 2 โครงสร้างและหนา้ ที่ของเซลล์ (3)
ชอ่ื – สกลุ ______________________________________________ ช้นั _____________ เลขท่ี ____________

คำช้แี จง : ใหน้ ักเรียนระบุส่วนประกอบของเซลลพ์ ืชและเซลลส์ ตั ว์จากภาพให้ถกู ตอ้ งสมบรู ณ์

ใบงานวิชาวิทยาศาสตร์ ชัน้ มัธยมศกึ ษาปที ี่ 1 ภาคเรียนที่ 1
หน่วยท่ี 3 หน่วยพื้นฐานของสง่ิ มชี วี ติ

บทที่ 1 เซลล์
เรือ่ งที่ 2 โครงสรา้ งและหนา้ ทขี่ องเซลล์ (4)
ชอื่ – สกุล ______________________________________________ ชั้น _____________ เลขท่ี ____________

คำชี้แจง : ใหน้ ักเรยี นตอบคำถามใหถ้ ูกต้องสมบรู ณ์

1. ใหน้ กั เรยี นอธบิ ายความแตกตา่ งระหวา่ งเนื้อเย่ือกับอวยั วะ และระหว่างอวัยวะกบั ระบบอวยั วะ
ตอบ ............................................................................................................................. .................................................................
............................................................................................................................. ..........................................................................
............................................................................................................................................................ ...........................................
....................................................................................... ................................................................................................................
2. เตรยี มมนั ฝร่งั 3 ท่อน ขนาดเทา่ ๆ กัน นาํ มนั ฝรัง่ แต่ละท่อนแช่ในสารละลายซูโครสความเข้มขน้ 5%, 10% และ 20%
ตามลําดับ

2.1 เม่อื นาํ มันฝรงั่ ไปช่ังหลงั จากเวลาผ่านไป 3 ช่ัวโมง นักเรียนคิดว่ามันฝรัง่ ท่ีแชใ่ นสารละลายความเท่าใดมีมวลมาก
ท่สี ุด และมันฝรงั่ ที่แช่ในสารละลายความเข้มข้นเทา่ ใดมมี วลนอ้ ยที่สุด เพราะเหตใุ ด
ตอบ ............................................................................................................................. .................................................................
............................................................................................................................................................................................. ..........
........................................................................................................................ ...............................................................................

2.2 ถ้านํามนั ฝรัง่ ไปต้มก่อนท่ีจะแช่ในสารละลายซโู ครส นักเรยี นคิดว่าผลการทดลองจะเป็นอย่างไร เพราะเหตุใด
ตอบ ............................................................................................................................. .................................................................
............................................................................................................................................................................................. ..........
3. นักเรียนคนหน่งึ สงั เกตวา่ เพล้ยี มกั ดูดน้ำเลี้ยงจากพืชเฉพาะในเวลากลางวนั เทา่ น้ัน นักเรียนคดิ ว่าเหตุใด จึงเป็นเชน่ นั้น
ตอบ ............................................................................................................................. .................................................................
......................................................................................................................................................................... ..............................
4. ถา้ นําถงุ กระดาษแก้วใสบรรจสุ ารละลายน้ำตาลกลูโคสเขม้ ขน้ 10 เปอรเ์ ซ็นต์ จุม่ ลงในบกี เกอร์ ซ่งึ มสี ารละลายน้ำตาล
กลโู คสเขม้ ข้น 20 เปอร์เซน็ ต์ ทิศทางการแพรข่ องอนภุ าคของน้ำและกลูโคสจะเปน็ อยา่ งไร นำ้ และกลูโคสจะหยุดแพร่เมือ่ ใด
ตอบ ............................................................................................................................. .................................................................
............................................................................................................................................................................................. ..........
........................................................................................................................ ...............................................................................
............................................................................................................................. ..........................................................................
5. มีผกู้ ลา่ ววา่ การตดั ก้านดอกไม้ใต้น้ำก่อนท่ีจะใช้ปกั แจกันช่วยใหด้ อกไม้สดอยู่ไดน้ าน นกั เรียนคดิ วา่ เป็นไปไดห้ รือไม่ เหตใุ ด
จงึ เปน็ เช่นนนั้
ตอบ ............................................................................................................................. .................................................................
............................................................................................................................................................................................. ..........

ใบงานวชิ าวิทยาศาสตร์ ช้ันมธั ยมศกึ ษาปีที่ 1 ภาคเรียนที่ 1
หนว่ ยที่ 3 หนว่ ยพ้นื ฐานของสิ่งมชี วี ติ

บทท่ี 1 เซลล์
เรอ่ื งที่ 2 โครงสร้างและหนา้ ทข่ี องเซลล์ (5)
ชือ่ – สกุล ______________________________________________ ชนั้ _____________ เลขท่ี ____________
คำชีแ้ จง : ให้นักเรียนพิจารณาขอ้ ความต่อไปนี้ และเขยี นเครือ่ งหมาย √ หนา้ ข้อความที่ถูกและ X หนา้ ขอ้ ความที่ผิด

1. เซลล์ของพืชพบได้ทกุ สว่ นของพืชเท่าน้นั

2. รูปรา่ งของเซลล์ในพืชทกุ ชนิดเหมอื นกนั

3. ผนังเซลล์ประกอบด้วยสว่ นทไ่ี ร้ชีวิตของเซลล์ ได้แก่ เซลลูโลส ซเู บอริน ลกิ นนิ เพกทิน จึงทําให้เซลล์
มคี วามเหนียวและความแข็งแรง

4. เยือ่ หมุ้ เซลล์เป็นเยอื่ บางๆ ทาํ หนา้ ทห่ี อ่ หุ้มเซลล์และควบคมุ การผา่ นเข้าออกของน้ำ อาหาร อากาศ
และสารละลายตา่ งๆ

5. ไซโทพลาซมึ เป็นของแข็งที่มสี ิ่งตา่ งๆ ปนอยู่ เช่น น้ำตาล ไขมนั โปรตีน และของเสยี

6. นิวเคลียสมีสว่ นประกอบสําคัญ 2 อยา่ ง คอื นิวคลีโอลสั กบั โครมาทนิ

7. โครมาทินมีลักษณะเป็นเสน้ ใยเล็ก ๆ พันกนั เปน็ ร่างแห เรยี กว่า โครโมโซม

8. โครมาทินไม่มีเย่ือหุ้ม ประกอบดว้ ยสารพันธุกรรม DNA และ RNA เป็นส่วนใหญ่ ทาํ หนา้ ที่สรา้ งไรโบโซม

9. นวิ เคลยี สควบคุมเมแทบอลิซึมของเซลล์ ควบคุมการสังเคราะห์โปรตนี และเอนไซม์ ควบคุมการ
เจรญิ เติบโต และควบคมุ ลักษณะตา่ งๆ ของส่ิงมชี วี ติ

10. แวควิ โอลอยใู่ นคลอโรพลาสต์ มลี กั ษณะคล้ายถงุ ใสๆ ภายในมีน้ำและสารอื่นๆ เช่น แกส๊ ออกซิเจน
แก๊สคาร์บอนไดออกไซด์ น้ำตาล และผลกึ ของสารตา่ งๆ

ใบงานวิชาวทิ ยาศาสตร์ ช้ันมัธยมศึกษาปที ี่ 1 ภาคเรียนท่ี 1
หนว่ ยที่ 3 หนว่ ยพืน้ ฐานของสงิ่ มชี วี ติ

บทท่ี 1 เซลล์
เรือ่ งท่ี 2 โครงสร้างและหนา้ ท่ขี องเซลล์ (6)
ชอ่ื – สกลุ ______________________________________________ ชนั้ _____________ เลขท่ี ____________

คำช้แี จง : ใหน้ กั เรียนเขียน √ หนา้ ข้อส่งิ ท่ีประกอบด้วยเซลล์

1. อะมีบา 2. เกลือ

3. ผักคะนา้ 4. ไส้เดือนดนิ

5. ไขมัน 6. ดอกชบา

7. น้ำตาล 8. ปลาหางนกยูง

9. พารามีเซียม 10. ทราย

คำชแี้ จง : ใหน้ กั เรยี นจับค่สู ่วนประกอบของเซลล์และหน้าที่ใหถ้ ูกต้อง

1. ผนงั เซลล์ ก. เกย่ี วข้องกบั การสงั เคราะห์ดว้ ยแสงของพชื
2. เยอ่ื หมุ้ เซลล์ ข. ทาํ หนา้ ทเ่ี ก็บสะสมน้ำและแรธ่ าตุ

3. ไซโทพลาซมึ ค. เปน็ แหลง่ สะสมสารต่างๆ และเป็นที่อยขู่ องออรแ์ กเนลล์

4. นิวเคลียส ง. ช่วยให้เซลล์พืชคงรปู ใหค้ วามแข็งแรง
5. แวควิ โอล จ. ควบคมุ การทาํ งานและกิจกรรมต่างๆ ของเซลล์
6. ไมโทคอนเดรยี ฉ. สลายสารอาหารเพอื่ ให้พลังงานแก่เซลล์
7. คลอโรพลาสต์ ช. หอ่ หมุ้ เซลลค์ วบคมุ ปริมาณและชนิดของสาร

ที่ผา่ นเข้าออกจากเซลล์

ใบงานวิชาวทิ ยาศาสตร์ ชัน้ มัธยมศึกษาปที ี่ 1 ภาคเรียนท่ี 1
หนว่ ยที่ 3 หน่วยพน้ื ฐานของส่ิงมชี ีวติ

บทท่ี 1 เซลล์
เรอื่ งที่ 2 โครงสร้างและหน้าทขี่ องเซลล์ (7)
ชอื่ – สกลุ ______________________________________________ ชนั้ _____________ เลขที่ ____________

คำชีแ้ จง : ให้นกั เรยี นตอบคำถามใหถ้ กู ต้องสมบรู ณ์

1. สว่ นประกอบใดของเซลลท์ ี่พบสารพันธุกรรม
ตอบ ............................................................................................................................. .................................................................
2. เซลลท์ ตี่ อ้ งใชพ้ ลงั งานมากควรมีสว่ นประกอบใดมากเป็นพิเศษ
ตอบ ............................................................................................................................... ...............................................................
3. การจัดระบบของเซลล์ไปเปน็ รา่ งกายของสิ่งมชี วี ติ มีลําดบั จากหน่วยท่ีเล็กท่ีสุดไปเป็นหนว่ ยทใี่ หญท่ ส่ี ดุ อย่างไร
ตอบ ............................................................................................................................. .................................................................
4. กลอ้ งจลุ ทรรศนใ์ ช้ศึกษาเซลล์ได้อย่างไร
ตอบ ............................................................................................................................. .................................................................
............................................................................................................................................................................................. ..........
5. เซลลพ์ ชื และเซลลส์ ัตวม์ ีส่วนประกอบเหมือนหรอื แตกตา่ งกันอยา่ งไร
ตอบ ................................................................................................................................................................................. .............
..................................................................................................................... ..................................................................................
6. รูปรา่ งลักษณะของเซลลม์ ีความสัมพนั ธ์กับหน้าท่ีของเซลล์อย่างไร
ตอบ ..............................................................................................................................................................................................
............................................................................................................................. ..........................................................................
............................................................................................................................. ..........................................................................
....................................................................................................................................................... ................................................
7. นวิ เคลยี สมีหนา้ ที่อย่างไร
ตอบ .............................................................................................................................................................................. ................
8. เซลลต์ ับเป็นเซลลท์ ่มี ีการใชง้ านในการทาํ กิจกรรมต่างๆ ดังนน้ั ภายในเซลลต์ ับจงึ ควรพบออรแ์ กเนลล์ใดมาก
ตอบ ............................................................................................................................. .................................................................
9. เซลล์ของส่งิ มีชวี ิตทกุ ชนิดมีสว่ นประกอบพน้ื ฐานเหมือนกันคอื อะไรบา้ ง
ตอบ ............................................................................................................................. .................................................................
10. เพราะเหตุใดจงึ จดั ใหเ้ ย่ือหมุ้ เซลล์มคี ุณสมบัตเิ ป็นเย่ือเลอื กผา่ น
ตอบ ............................................................................................................................. .................................................................

ใบงานวิชาวิทยาศาสตร์ ช้ันมัธยมศึกษาปที ี่ 1 ภาคเรียนท่ี 1
หน่วยท่ี 3 หน่วยพื้นฐานของสง่ิ มีชวี ติ

บทท่ี 1 เซลล์
เร่อื งที่ 2 โครงสร้างและหนา้ ทข่ี องเซลล์ (8)
ช่อื – สกลุ ______________________________________________ ชน้ั _____________ เลขท่ี ____________
คำชีแ้ จง : ใหน้ ักเรียนเขียนเครอ่ื งหมาย √ หน้าข้อความที่ถูก เขียนเคร่ืองหมาย X หนา้ ขอ้ ความที่ผดิ
1. นวิ เคลยี สควบคุมการทาํ งานของเซลล์สง่ิ มชี ีวติ

2. เซลลูโลสเป็นสว่ นประกอบของผนังเซลล์

3. ส่ิงมีชวี ิตที่ประกอบดว้ ยเซลล์เพียงชนดิ เดยี วไมส่ ามารถดํารงชีวิตอยไู่ ด้

4. ไรโบโซมมีหน้าท่เี ก่ียวข้องกับการสร้างคาร์โบไฮเดรต

5. โครงสร้างพืน้ ฐานของเซลล์ประกอบดว้ ยสว่ นทหี่ ่อหุม้ เซลล์และนวิ เคลียส

6. เย่ือหมุ้ เซลลท์ ําหนา้ ท่ีควบคมุ ปริมาณและชนิดของสารท่ีเขา้ ออกเซลล์

7. สารทเี่ ปน็ สว่ นประกอบของเย่อื หุ้มเซลล์คือ ไขมนั และคาร์โบไฮเดรต

8. เซลลพ์ ชื ทกุ เซลลม์ คี ลอโรพลาสต์

9. เซลล์ต่างชนดิ กนั มโี ครงสร้างพื้นฐานต่างกนั

10. ผนงั เซลล์และคลอโรพลาสตพ์ บเฉพาะในเซลล์พืชเทา่ นั้น

ใบงานวชิ าวทิ ยาศาสตร์

ชัน้ มธั ยมศกึ ษาปีท่ี 1

ภาคเรยี นที่ 1
หนว่ ยท่ี 3 หนว่ ยพ้ืนฐานของสงิ่ มชี วี ติ

บทท่ี 2 การลำเลียงสารเขา้ ออกเซลล์

หลกั สตู รแกนกลางการศกึ ษาขั้นพื้นฐาน
พทุ ธศักราช 2551 (ฉบับปรบั ปรุง 2560)
กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

ร่วมเผยแพร่สรา้ งสรรคส์ ือ่ วทิ ยาศาสตร์

โดย เพจ ครู ฉ ช้าง สอนวทิ ย์

“ตรงตามตวั ชวี้ ัด จัดเพม่ิ เตมิ ความรู้ สง่ เสรมิ สร้างสรรคส์ อื่ เคียงคคู่ รวู ิทยาศาสตร์ไทย”

ใบงานวชิ าวทิ ยาศาสตร์ ช้นั มัธยมศึกษาปที ี่ 1 ภาคเรยี นที่ 1
หน่วยท่ี 3 หน่วยพ้ืนฐานของสิง่ มชี ีวติ

บทที่ 2 การลำเลียงสารเขา้ ออกเซลล์
เรือ่ งท่ี 1 การแพร่ (1)

ชื่อ – สกลุ ______________________________________________ ช้นั _____________ เลขที่ ____________

คำชีแ้ จง : ให้นกั เรยี นตอบคำถามใหถ้ กู ต้องสมบูรณ์
1. ส่ิงมีชีวิตนาํ สารเข้าและออกจากเซลล์ไดอ้ ยา่ งไร
ตอบ ............................................................................................................................. .................................................................
............................................................................................................................. ..........................................................................
2. การแพร่และออสโมซสิ มีความสําคญั ต่อการดาํ รงชวี ิตของสง่ิ มชี วี ติ อยา่ งไร
ตอบ ............................................................................................................................. .................................................................
........................................................................................................................................................................... ............................
3. เยือ่ เลอื กผา่ นคอื อะไร มหี นา้ ท่อี ยา่ งไร
ตอบ ..................................................................................................................................................................................... .........
4. เขยี นลกู ศรแสดงทศิ ทางการแพร่ของแกส๊ ออกซิเจนและแก๊สคาร์บอนไดออกไซด์ ผา่ นเย่ือหุม้ เซลลข์ องอะมีบา ซ่งึ เป็น
สิ่งมีชีวิตเซลล์เดยี วทตี่ ้องใชแ้ กส๊ ออกซิเจน ในการหายใจ และเกดิ ของเสยี คอื แกส๊ คารบ์ อนไดออกไซด์ ซง่ึ ตอ้ งกาํ จัดออกจาก
เซลล์ พรอ้ มอธิบายวา่ เหตใุ ด จึงเกดิ การแพรใ่ นทศิ ทางนั้น

ตอบ ............................................................................................................................. .................................................................
............................................................................................................................................................................................. ..........
........................................................................................................................ ...............................................................................
5. ร้านดอกไม้ต้องการเพม่ิ มลู คา่ ให้กลว้ ยไม้ โดยการนาํ กลว้ ยไมด้ อกสขี าวไปแช่ในน้ำสีน้ำเงิน เม่อื เวลาผา่ นไป ดอกกล้วยไม้
บางส่วนเปลย่ี นจากสีขาวเปน็ สีน้ำเงิน ดงั ภาพ นกั เรียนจะอธบิ ายสาเหตุการเปลี่ยนสีของดอกกลว้ ยไมน้ ้ี ได้อย่างไร

ตอบ ......................................................................................
................................................................................................
................................................................................................
................................................................................................
................................................................................................
................................................................................................

ใบงานวชิ าวิทยาศาสตร์ ชนั้ มัธยมศึกษาปีท่ี 1 ภาคเรียนท่ี 1
หนว่ ยท่ี 3 หน่วยพื้นฐานของส่งิ มีชีวิต

บทที่ 2 การลำเลยี งสารเข้าออกเซลล์
เรอ่ื งท่ี 2 ออสโมซสิ (1)

ชอื่ – สกุล ______________________________________________ ช้ัน _____________ เลขที่ ____________

คำชี้แจง : ให้นกั เรียนตอบคำถามใหถ้ ูกตอ้ งสมบูรณ์
1. การดดู นำ้ ของขนรากใชว้ ิธีการใด
ตอบ ............................................................................................................................. .................................................................
2. ถา้ นาํ เซลล์ไปแช่ในสารละลายที่มีความเข้มขน้ สงู กว่าความเขม้ ขน้ ของสารละลายภายในเซลล์ เซลลจ์ ะเกิดการเปล่ียนแปลง
อย่างไร
ตอบ ............................................................................................................................. .................................................................
3. การแพร่และออสโมซสิ แตกต่างกนั อย่างไร
ตอบ ............................................................................................................................. .................................................................
............................................................................................................................................................................................. ..........
........................................................................................................................ ...............................................................................
4. ยกตวั อยา่ งการแพร่และออสโมซสิ ในชวี ติ ประจําวนั
ตอบ ............................................................................................................................ ..................................................................
5. ถ้านําช้นิ มันฝรงั่ แชใ่ นสารละลายน้ำตาลทรายทคี่ วามเข้มขน้ ต่าง ๆ ระยะเวลาหนง่ึ พบวา่ ความสัมพนั ธร์ ะหว่างร้อยละของ
ปริมาตรที่เปล่ียนแปลงไปของชิ้นมันฝรั่งและความเข้มขน้ ของสารละลายน้ำตาลเปน็ ดงั กราฟ

5.1 ทีค่ วามเข้มข้นของสารละลายน้ำตาลทรายเทา่ กับ 0 หนว่ ย น้ำออสโมซิสเขา้ หรือออกจากเซลลเ์ พราะเหตุใด
ตอบ ..............................................................................................................................................................................................
5.2 ทคี่ วามเข้มข้นของสารละลายน้ำตาลทรายเทา่ กับ 0.6 หนว่ ย น้ำออสโมซิสเขา้ หรือออกจากเซลล์เพราะเหตุใด
ตอบ ....................................................................................................................................................... .......................................
5.3 ความเข้มขน้ ของสารละลายน้ำตาลทรายเท่ากับเท่าใดจึงจะมีความเข้มขน้ ใกลเ้ คียงกับสารละลายในเซลล์ของ
ชุดการทดลอง
ตอบ ............................................................................................................................. .................................................................

เฉลย ใบงานวชิ าวทิ ยาศาสตร์

ชั้นมธั ยมศึกษาปที ่ี 1

ภาคเรยี นท่ี 1
หนว่ ยท่ี 1 เรยี นรวู้ ิทยาศาสตร์อยา่ งไร

หลักสตู รแกนกลางการศึกษาข้นั พื้นฐาน
พทุ ธศักราช 2551 (ฉบับปรบั ปรงุ 2560)
กลมุ่ สาระการเรียนรวู้ ทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี

รว่ มเผยแพร่สร้างสรรคส์ ื่อวทิ ยาศาสตร์

โดย เพจ ครู ฉ ช้าง สอนวิทย์

“ตรงตามตัวชว้ี ัด จดั เพม่ิ เติมความรู้ สง่ เสรมิ สร้างสรรค์สื่อ เคียงคูค่ รูวิทยาศาสตรไ์ ทย”

ใบงานวิชาวทิ ยาศาสตร์ ชน้ั มัธยมศึกษาปที ่ี 1 ภาคเรยี นที่ 1
หนว่ ยท่ี 1 เรียนรู้วทิ ยาศาสตร์อยา่ งไร

เรือ่ งที่ 1 ความสำคัญและความหมายของวิทยาศาสตร์ (1)
ชื่อ – สกลุ ______________________________________________ ชน้ั _____________ เลขท่ี ____________

คำชี้แจง : ใหน้ ักเรยี นตอบคำถามใหถ้ กู ตอ้ งสมบูรณ์

1. ความหมายของคำวา่ “วทิ ยาศาสตร์” คืออะไร
ตอบ กระบวนการหรือวิธีการแสวงหาความรู้ ความจริงเกยี่ วกบั สิ่งต่างๆ ในธรรมชาติ โดยการคน้ ควา้ หาความรทู้ มี่ ีข้นั ตอน มี
ระเบียบแบบแผน สามารถอธิบายได้ด้วยหลกั ฐานและความเป็นเหตเุ ปน็ ผล
2. วิทยาศาสตรม์ คี วามสำคัญอย่างไรบ้าง
ตอบ ช่วยใหม้ คี วามรู้ ความเข้าใจธรรมชาตแิ ละเทคโนโลยีที่มนุษย์สรา้ งขึน้ รวมถึงการนำความร้ไู ปใช้อยา่ งสรา้ งสรรค์ มเี หตุมี
ผล มีคุณธรรม นอกจากนัน้ ยังช่วยใหม้ ีความรู้ความเขา้ ใจที่ถกู ต้องเก่ียวกับการใชป้ ระโยชน์ การดูแลรกั ษา ตลอดจนการพัฒนา
ส่ิงแวดล้อม และทรพั ยากรธรรมชาติอยา่ งสมดุลและย่ังยนื
3. ธรรมชาตขิ องวทิ ยาศาสตร์ คอื อะไรบ้าง
ตอบ วิทยาศาสตร์ต้องการพน้ื ฐาน การบูรณาการตรรกะและจนิ ตนาการเขา้ ด้วยกัน วทิ ยาศาสตรม์ ีอสิ ระและไม่ได้เกดิ จากการ
บงั คบั ปรากฏการณ์ธรรมชาติเป็นส่ิงท่มี ีรูปรา่ งแนน่ อน สามารถอธบิ ายและตรวจสอบได้ ภายใต้ขอ้ มูลและเครอื่ งมือต่างๆ
4. เจตคติทางวทิ ยาศาสตร์ท่สี ำคัญ ไดแ้ ก่อะไรบ้าง
ตอบ ไม่เช่อื ตามความเชอื่ ทีส่ ืบทอดกนั มาโดยไมม่ ีเหตผุ ล ยึดมน่ั ในความจรงิ และข้อเท็จจรงิ และความใจกวา้ งยอมรบั ข้อมลู
และความคดิ เหน็ ของผู้อื่นท่เี ก่ียวข้องกบั ปัญหาของตน
5. ความรูต้ ่างๆ ทีน่ ักวิทยาศาสตรค์ ้นพบสามารถเปล่ยี นแปลงไดต้ ลอดเวลาเนื่องจากสาเหตใุ ดบ้าง
ตอบ เคร่ืองมือทีใ่ ช้มีประสิทธิภาพดขี ้ึน มีการค้นพบความจริงเพิ่มข้ึน และระบบสื่อสารในปจั จบุ ันรวดเรว็ ขึ้น
6. นกั เรยี นคดิ วา่ ความรู้ทางวิทยาศาสตรเ์ ปล่ยี นแปลงไดห้ รือไม่ อย่างไร
ตอบ ได้ เพราะมีหลักฐานและข้อมลู ที่ถูกต้องมากกวา่
7. นักเรียนตอ้ งเรยี นรู้วทิ ยาศาสตร์ เทคโนโลยี ตลอดจนศึกษาข่าวคราวทางดา้ นนีเ้ พอื่ เหตุผลใด
ตอบ เพื่อเตรียมตัวเป็นผผู้ ลติ และผเู้ ลือกใช้วิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี ในทางสรา้ งสรรค์และเกิดประโยชนต์ ่อมวลมนษุ ย์
8. จงยกตวั อยา่ งส่ิงทเ่ี ป็นวิทยาศาสตรม์ า 2 ตัวอย่าง
ตอบ ตอบไดห้ ลากหลายคำตอบ เช่น การมองเห็นส่ิงตา่ งๆ (เรามองเห็นไดเ้ พราะแสงจากวัตถสุ ะท้อนเข้าตาเรา) รถยนต์
เคล่ือนที่ไดเ้ พราะอาศยั เครือ่ งยนตแ์ ละน้ำมนั ในการขับเคล่ือน การรบั ประทานอาหาร (มนุษย์ต้องการสารอาหารเพื่อการ
ดำรงชีวิตเราจึงตอ้ งรบั ประทานอาหาร)
9. จงยกตวั อย่างการใชป้ ระโยชนจ์ ากวทิ ยาศาสตร์ในชวี ติ ประจำวนั มา 2 ตวั อยา่ ง
ตอบ ตอบได้หลากหลายคำตอบเชน่ การเลอื กรบั ประทานอาหารให้เหมาะกับเพศและวัยและได้รบั สารอาหารครบถ้วน อาศัย
ความรทู้ างด้านสารอาหารท่ีจำเปน็ การใชโ้ ทรศพั ทเ์ พ่ือการส่อื สารอาศยั เทคโนโลยที างการสอื่ สารช่วย
10. นกั เรยี นคดิ ว่า “อะไรทใี่ ช่ และไม่ใช่วิทยาศาสตร์”
ตอบ วทิ ยาศาสตร์ จะเปน็ สิ่งทีม่ ีเหตุผล มหี ลักฐานพสิ จู น์ได้ และมกี ารเก็บรวบรวมข้อมูลอย่างมีข้ันตอนจนสามารถพยากรณ์
สงิ่ ท่ีเกดิ ขึน้ ได้ และได้มาซงึ่ ความรู้ทางวิทยาศาสตร์ มีกระบวนการชัดเจน มีระบบ ซง่ึ เปน็ ลกั ษณะสำคัญของวทิ ยาศาสตร์

ใบงานวชิ าวทิ ยาศาสตร์ ช้ันมัธยมศกึ ษาปีท่ี 1 ภาคเรยี นท่ี 1
หน่วยที่ 1 เรียนรวู้ ิทยาศาสตรอ์ ยา่ งไร

เร่ืองท่ี 1 ความสำคญั และความหมายของวิทยาศาสตร์ (2)
ชือ่ – สกลุ ______________________________________________ ชัน้ _____________ เลขท่ี ____________
คำชีแ้ จง : ใหน้ ักเรยี นเตมิ เครอื่ งหมาย √ หนา้ ข้อท่เี หน็ ด้วย และเติมเคร่อื งหมาย X หน้าข้อทไ่ี ม่เห็นดว้ ย

X 1. ในบางครง้ั วิทยาศาสตรไ์ ม่จำเปน็ ต้องมีหลักฐาน
√ 2. วทิ ยาศาสตรค์ อื การบูรณาการตรรกะและจนิ ตนาการเข้าด้วยกัน
√ 3. วิทยาศาสตรส์ ามารถอธบิ ายและทำนายปรากฏการณ์ตา่ งๆได้
X 4. จิ้งจกทกั ก่อนออกจากบ้านจะประสบเหตรุ า้ ย ถือว่าเป็นวทิ ยาศาสตร์
√ 5. นกแสกบนิ ผ่านหลังคาบ้านเป็นลางร้าย คนปว่ ยอยจู่ ะตาย ถือว่าไม่เปน็ วิทยาศาสตร์
√ 6. ความชนื้ สัมพทั ธ์ในอากาศสูง น้ำจะระเหยได้ช้า ถือว่าเป็นวทิ ยาศาสตร์
√ 7. ทุกเร่อื งราวในโลกเปน็ ส่งิ ที่สามารถทำความเข้าใจได้
√ 8. ความรูว้ ิทยาศาสตร์เปน็ ความรทู้ ย่ี อมรบั ได้ในช่วงเวลาหนงึ่ ๆ

X 9. วิทยาศาสตรส์ ามารถให้คำตอบทุกอย่างได้

√ 10. วิทยาศาสตร์คือกจิ กรรมทางสงั คมท่ีซับซ้อน

√ 11. เมื่อนำวิทยาศาสตรไ์ ปใชต้ อ้ งคำนึงถึงศลี ธรรม

√ 12. นกั วิทยาศาสตรต์ ้องมีส่วนร่วมในสังคมทั้งในฐานะทเ่ี ป็นผเู้ ชีย่ วชาญและเปน็ พลเมืองคนหน่ึง

X 13. พระอาทติ ย์ขนึ้ ทิศตะวนั ออกและตกทางทิศตะวันตก ถือวา่ ไมเ่ ป็นวทิ ยาศาสตร์

√ 14. นำ้ ไหลจากที่สงู ไปส่ทู ต่ี ำ่ ถอื วา่ เป็นวทิ ยาศาสตร์

X 15. วิทยาศาสตร์ขาดอสิ ระและบางคร้ังเกิดจากการบังคับ

ใบงานวิชาวทิ ยาศาสตร์ ชั้นมัธยมศกึ ษาปที ี่ 1 ภาคเรยี นที่ 1
หนว่ ยที่ 1 เรียนรวู้ ิทยาศาสตร์อยา่ งไร

เรอ่ื งที่ 2 กระบวนการทำงานของนกั วิทยาศาสตร์ (1)
ชื่อ – สกุล ______________________________________________ ชนั้ _____________ เลขท่ี ____________

คำชี้แจง : ให้นกั เรยี นตอบคำถามใหถ้ กู ตอ้ งสมบูรณ์
1. คาํ ว่า กระบวนการทางวิทยาศาสตร์ มชี ่ือทางภาษาอังกฤษว่า Scientific process หรือ Science processing skills
2. กระบวนการทางวิทยาศาสตร์ คือ วิธีการและข้นั ตอนท่ใี ชด้ ำเนินการค้นควา้ หาความรู้ทางวทิ ยาศาสตร์
3. วิธีการทางวิทยาศาสตร์ คือ ขั้นตอนการทำงานอย่างเป็นระบบท่ีนกั วิทยาศาสตร์ใชใ้ นการแสวงหาความรู้ทางวทิ ยาศาสตร์
4. โดยท่วั ไป วธิ ีการทางวทิ ยาศาสตร์ ประกอบดว้ ยก่ีขั้นตอน อะไรบ้าง
ตอบ การแสวงหาความรู้ ความเขา้ ใจที่ถกู ต้องและน่าเชอื่ ถือในทุก ๆ ศาสตร์ จะต้องอาศัยวิธกี ารทางวิทยาศาสตรเ์ พอ่ื ตอบ
คําถาม และเพ่อื แก้ปญั หา มี 5 ข้นั ตอน คือ ขนั้ ท่ี 1 ระบุปัญหา ข้ันท่ี 2 สร้างสมมตฐิ าน ขน้ั ที่ 3 การทดลองการรวบรวมข้อมลู
ข้ันที่ 4 การวิเคราะห์ข้อมูล ข้ันท่ี 5 สรปุ ผลข้อมูล
5. จงใหค้ าํ นิยามในหวั ข้อดงั ต่อไปน้ี ลงในช่องว่างให้ถูกต้อง เหมาะสม

• ปญั หาเกิดจากการสังเกต โดยการใชป้ ระสาท สัมผสั ทงั้ 5 ไดแ้ ก่ ตา หู จมกู ลิน้

สังเกตเพอ่ื ระบปุ ญั หา และผวิ กาย ประกอบกับความชา่ งคิดชา่ งสงสัย สัมผสั โดย ตรงกบั เหตุการณ์ตา่ ง ๆ

เพือ่ ค้นหาข้อมลู และ บนั ทกึ ข้อมลู ที่ไดอ้ ย่างเป็นระบบ

ศึกษาค้นคว้าและ • การนาํ ขอ้ มูลทไ่ี ด้จากการสังเกต ศึกษาคน้ คว้า ทดลอง หรือการรวบรวมข้อมูล

รวบรวมขอ้ มลู และ ขอ้ เทจ็ จริงมาวิเคราะหผ์ ล

ต้งั สมมตฐิ าน • การคิดหาคาํ ตอบล่วงหน้า กอ่ นจะกระทาํ การทดลองโดยอาศัยการสังเกต ความรู้
และประสบการณ์เดิมเป็นพน้ื ฐาน คาํ ตอบท่ี คดิ หาล่วงหน้านีย้ งั ไม่เปน็ หลักการ
สมมติฐานหรือคําตอบที่คิดไวล้ ว่ งหนา้ มกั กลา่ วไวเ้ ปน็ ข้อความทบี่ อกความสัมพนั ธ์
ระหว่างตัวแปรตน้ กับตัวแปรตาม

ทดลอง • การดาํ เนนิ การตรวจสอบสมมติฐาน โดย อาศยั การรวบรวมข้อมูลทั้งจากการ
สาํ รวจ การทดลอง หรือวิธีการอนื่ ๆ ประกอบกัน

สรุปผล • การสรปุ ผลการทดลอง เป็นขั้นตอนสดุ ท้าย ของวธิ ีการทางวิทยาศาสตร์ ซงึ่ เกิด
จากการ นําเอาขอ้ มลู หรือขอ้ เทจ็ จรงิ ทีไ่ ด้จากการ ทดลองมาวเิ คราะหผ์ ลและหา
ความสมั พนั ธ์ ระหวา่ งขอ้ มูลหรือขอ้ เท็จจริงเพ่ือนํามา อธบิ าย และตรวจสอบดูว่า
สมมตฐิ านทต่ี งั้ ขึ้นถูกต้องหรอื ไม่

ใบงานวิชาวิทยาศาสตร์ ช้ันมัธยมศึกษาปีท่ี 1 ภาคเรยี นที่ 1
หนว่ ยท่ี 1 เรียนรู้วิทยาศาสตร์อย่างไร

เรือ่ งท่ี 3 ทกั ษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ (1)
ช่อื – สกลุ ______________________________________________ ชัน้ _____________ เลขท่ี ____________

คำช้ีแจง : ใหน้ กั เรียนตอบคำถามให้ถกู ตอ้ งสมบรู ณ์

1. ทักษะกระบวนการทางวทิ ยาศาสตร์ หมายถึง พฤติกรรมทเ่ี กดิ จากการปฏิบัติและการฝึกฝนความคิดอยา่ งเป็นระบบซ่ึง
ก่อใหเ้ กดิ การพฒั นาทางดา้ นสติปญั ญา การแก้ปญั หาและการคน้ คว้าหาความรู้ใหม่อยา่ งมีประสทิ ธภิ าพและเช่อื ถือได้
2. ทกั ษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์มที ัง้ หมด 14 ทักษะ โดยแบง่ ออกเป็น

2.1 ทกั ษะขั้นมูลฐาน มี 8 ทักษะ ได้แก่ ทกั ษะการสังเกต, ทกั ษะการวัด, ทกั ษะการจำแนกหรือทักษะการจัดประเภท
ส่งิ ของ, ทกั ษะการใชค้ วามสัมพนั ธ์ระหวา่ งสเปสกบั เวลา, ทักษะการคำนวณและการใช้จำนวน, ทกั ษะการจัดกระทำและการ
สอื่ ความหมายขอ้ มูล, ทักษะการลงความเห็นจากข้อมูล, ทักษะการพยากรณ์

2.2 ทกั ษะข้ันสงู หรือทักษะข้ันผสม มี 6 ทักษะ ได้แก่ ทักษะการตง้ั สมมตุ ิฐาน, ทักษะการควบคุมตัวแปร, ทักษะการ
ตคี วามและลงข้อสรุป, ทักษะการกำหนดนิยามเชิงปฏบิ ัติการ, ทักษะการทดลอง, ทกั ษะการสร้างแบบจำลอง
3. พิจารณาณาขอ้ ความต่อไปน้ีวา่ ใชท้ ักษะใดบา้ ง

3.1 นิดมองเหน็ นกทำรังอยู่ใตห้ ลังคา อย่สู งู จากพ้ืน 7 เมตร มลี กู นกในรัง 3 ตวั
ตอบ ทักษะการสังเกต, ทักษะการวดั , ทักษะการคำนวนและการใชจ้ ำนวน

3.2 มานะทำการทดลองปลกู เมลด็ ถวั่ เขียนโดยเขาตอ้ งการหาว่า บริเวณท่มี คี วามแตกตา่ งกันจะส่งผลต่อการเจริญเติบโต
ของเมล็ดถ่ัวเขียวหรอื ไม่ โดยเขาใช้เวลาในการปลูกเทา่ ๆกัน

ตอบ ทักษะการทดลอง, ทักษะการควบคุมตัวแปร
3.3 มาลีช่งั น้ำหนกั ได้ 52 กิโลกรัม

ตอบ ทกั ษะการวดั
3.4 ครูก่งิ นำเสนอข้อมลู นักเรียนโดยแยกว่าปนี ้มี นี ักเรยี นทง้ั หมด 1,129 คน แยกเปน็ นักเรยี นชาย 345 คน นักเรยี นหญิง
784 คน เพื่อใหง้ ่ายตอ่ การเข้าใจ ครกู ่งิ จงึ นำเสนอข้อมลู ในรปู แบบของแผนภมู ิ

ตอบ ทกั ษะการจัดกระทำและการส่ือความหมายของขอ้ มลู , ทกั ษะการจำแนกหรือการจัดประเภทสง่ิ ของ
3.5 ครูใหน้ กั เรียน บอกถงึ ลักษณะของใบไมท้ ี่ครูนำมา

ตอบ ทักษะการสังเกต

ใบงานวิชาวิทยาศาสตร์ ชนั้ มัธยมศึกษาปีที่ 1 ภาคเรยี นที่ 1
หน่วยที่ 1 เรียนรู้วทิ ยาศาสตรอ์ ยา่ งไร

เร่อื งท่ี 3 ทกั ษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ (2)
ชือ่ – สกลุ ______________________________________________ ชั้น _____________ เลขที่ ____________

คำชแ้ี จง : ให้นักเรียนตอบคำถามใหถ้ กู ต้องสมบูรณ์

1. การสังเกต เป็นวิธีการหาข้อมลู โดยตรงจากการใช้ประสาทสมั ผสั ทง้ั ห้า ได้แก่ การดู การดม การฟัง การซิม และการสมั ผสั
ทั้งนโ้ี ดยไม่ใส่ความเห็นหรือประสบการณ์เดิมของผู้สงั เกตลงไป ข้อมลู ท่ีได้จากการสังเกตเป็น ข้อมลู เชิงประจกั ษ์
2. การวดั เปน็ การเลือกและการใช้เคร่อื งมือ ทาํ การวดั หาปริมาณของส่ิงต่าง ๆ ออกมาเป็นตวั เลขท่แี น่นอนไดเ้ หมาะสม และ
ถูกต้อง โดยมหี น่วยกํากับเสมอ
3. การจำแนกประเภท เปน็ การจัดแบง่ หรือเรยี งลําดับวตั ถุหรอื สง่ิ ของที่อย่ใู นประสบการณ์ โดยมเี กณฑ์ซึ่งเกณฑน์ ้นั อาจใช้
ความเหมือนความแตกตา่ ง ความสมั พันธ์อยา่ งใดอย่างหน่ึงก็ได้
4. การหาความสมั พนั ธร์ ะหว่างสเปซกบั สเปซ และ สเปซกับเวลา เป็นการจดั แบง่ หรอื เรียงลาํ ดับวตั ถหุ รอื สง่ิ ของท่อี ยใู่ น
ประสบการณ์ โดยมเี กณฑ์ซง่ึ เกณฑ์นน้ั อาจใชค้ วามเหมอื น ความแตกต่างความสัมพนั ธอ์ ยา่ งใดอย่างหนึ่งก็ได้
5. การใชจ้ ํานวน เปน็ การนับจาํ นวนของวัตถแุ ละการนําตวั เลขแสดงจาํ นวนทน่ี บั ไดม้ าคิดคํานวณ โดยการบวก ลบ คูณ หาร
หรือหาคา่ เฉลี่ย
6. การจดั ทาํ และส่ือความหมายขอ้ มูล เปน็ การนําข้อมูลที่ไดร้ บั มาจัดกระทาํ เสียใหม่ เพื่อให้ผอู้ น่ื เขา้ ใจความหมายของขอ้ มูล
ชุดน้ันดขี ึน้ โดยการนาํ เสนอในรปู ของตารางแผนภมู ิ แผน่ ภาพ ไดอะแกรม กราฟสมการ หรอื การเขียนบรรยาย
7. การลงความเห็นจากขอ้ มลู เป็นการเพิ่มความคิดเห็นให้กับข้อมูลทไี่ ดจ้ ากการสงั เกตอย่างมเี หตุผล
8. การพยากรณ์ เปน็ การคาดคะเนคําตอบลว่ งหน้ากอ่ นทําการทดลอง โดยอาศยั ประสบการณท์ เี่ กดิ ซ้า ๆ หลักการ กฏ หรอื
ทฤษฎที มี่ ีอยแู่ ล้ว ในเร่ืองน้นั มาชว่ ยในการสรุป
9. การต้ังสมมติฐาน เปน็ การคดิ หาคาํ ตอบลว่ งหน้าก่อนการทดลอง โดยอาศัยการสงั เกตความรู้และประสบการณ์เดิมเปน็ ฐาน
10. การกําหนดนยิ ามเชงิ ปฏิบตั กิ าร เปน็ การกําหนดความหมายและขอบเขตของคําต่าง ๆ ท่ีอยู่ในสมมตฐิ านทีต่ ้องการทดลอง
ให้เกิดความเขา้ ใจตรงกนั และสามารถสังเกตได้หรือวัดได้ โดยใหค้ าํ ตอบเก่ยี วกบั การทดลองและบอกวิธวี ัด ตวั แปรท่เี กีย่ วขอ้ ง
11. การกำหนดและควบคุมตัวแปร เป็นการบง่ ชีต้ ัวแปรตน้ ตัวแปรตาม และตัวแปรท่ีตอ้ งควบคุมในการต้งั สมมตฐิ านหนึง่ ๆ
12. การทดลอง เปน็ กระบวนการปฏิบตั งิ านเพ่ือหาคาํ ตอบจากสมมติฐานท่ีตัง้ ไว้ในการทดลอง
13. การตคี วามหมายของข้อมูลและลงข้อสรปุ เปน็ การแปลความหมายหรอื บรรยายลักษณะข้อมูลท่มี ีอยู่ การสรุปข้อมลู
จะตอ้ งใหม้ คี วามสมั พันธข์ องข้อมลู ท้ังหมด
14. การสร้างแบบจาํ ลอง การสร้างของสงิ่ หนึ่งเพ่ือแทน วัตถุกระบวนการ.ความสมั พนั ธ์ หรอื สถานการณ์ใชเ้ ป็นตวั แทน
ความคดิ ในการอธิบายปรากฏการณ์ หรือ สิง่ ทีเ่ กดิ ข้นึ จริงในธรรมชาติ นําเสนอใหผ้ อู้ ืน่ เขา้ ใจ ในรปู ของแบบจาํ ลองตา่ งๆ

เฉลย ใบงานวิชาวิทยาศาสตร์

ชัน้ มัธยมศึกษาปีท่ี 1

ภาคเรยี นท่ี 1
หน่วยท่ี 3 หนว่ ยพ้ืนฐานของส่ิงมีชีวติ

บทท่ี 1 เซลล์

หลักสตู รแกนกลางการศกึ ษาขน้ั พน้ื ฐาน
พุทธศกั ราช 2551 (ฉบับปรบั ปรุง 2560)
กลุ่มสาระการเรยี นร้วู ทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี

รว่ มเผยแพร่สรา้ งสรรคส์ อื่ วทิ ยาศาสตร์

โดย เพจ ครู ฉ ช้าง สอนวทิ ย์

“ตรงตามตวั ช้ีวดั จัดเพม่ิ เติมความรู้ สง่ เสรมิ สรา้ งสรรคส์ อ่ื เคียงค่คู รูวทิ ยาศาสตรไ์ ทย”

ใบงานวชิ าวิทยาศาสตร์ ชน้ั มธั ยมศกึ ษาปที ่ี 1 ภาคเรยี นที่ 1
หน่วยท่ี 3 หนว่ ยพื้นฐานของส่ิงมชี วี ิต

บทที่ 1 เซลล์
เรือ่ งท่ี 1 การศกึ ษาเซลลด์ ้วยกลอ้ งจลุ ทรรศน์ (1)
ชอ่ื – สกลุ ______________________________________________ ชัน้ _____________ เลขท่ี ____________

คำช้แี จง : ให้นักเรยี นเตมิ สว่ นประกอบของกลอ้ งจุลทรรศน์ให้ถกู ต้องสมบรู ณ์

เลนสใ์ กลว้ ตั ถุ เลนสใ์ กลต้ า
ทห่ี นบี สไลด์ หวั กล้อง
เลนสร์ วมแสง แขนกล้อง
แทน่ วางสไลด์ จานหมุนเลนส์
ปรบั ปริมาณแสง ปมุ่ ปรบั ภาพหยาบ
ปมุ่ ปรับภาพละเอียด
แหล่งกำเนดิ แสง ปรบั เลื่อนสไลด์

ฐานกลอ้ ง

ใบงานวิชาวิทยาศาสตร์ ชัน้ มธั ยมศกึ ษาปีที่ 1 ภาคเรยี นท่ี 1
หนว่ ยท่ี 3 หน่วยพ้นื ฐานของสิ่งมชี ีวติ

บทที่ 1 เซลล์
เรื่องที่ 1 การศกึ ษาเซลลด์ ้วยกล้องจุลทรรศน์ (2)
ช่อื – สกลุ ______________________________________________ ชน้ั _____________ เลขที่ ____________

คำช้แี จง : ให้นกั เรียนตอบคำถามใหถ้ กู ต้องสมบูรณ์

1. อุปกรณ์ชนดิ ใดทใี่ ช้ในการศกึ ษาสว่ นประกอบของเซลล์หรือส่ิงมีชีวิตขนาดเลก็ ๆ
ตอบ กล้องจุลทรรศน์
2. หากตอ้ งการให้ภาพทเ่ี หน็ จากกล้องจลุ ทรรศน์มีขนาดใหญ่ข้ึนต้องทําอยา่ งไร
ตอบ หมุนเลนส์ใกลว้ ตั ถุให้มีกําลังขยายสูงขึ้นและปรบั ภาพใหช้ ัดดว้ ยการหมนุ ป่มุ ปรบั ภาพละเอียด
3. ถ้าตอ้ งการใหภ้ าพท่ีเห็นจากกลอ้ งจุลทรรศน์มีความคมชดั ยง่ิ ขึน้ จะต้องปรบั ทีส่ ว่ นใดของกล้อง
ตอบ ปุม่ ปรับภาพละเอียด
4. ภาพที่เห็นจากกล้องจลุ ทรรศน์เปน็ ภาพชนดิ ใด
ตอบ ภาพเสมือนหัวกลับกับวัตถุ มีขนาดโตกวา่ วัตถุจริง
5. ถ้าใช้กลอ้ งจุลทรรศน์ใช้แสงสังเกตวตั ถุแลว้ พบว่ามองเหน็ เพยี งขอบดา้ นซ้ายของวตั ถจุ ะมวี ธิ ีแกป้ ญั หาอยา่ งไร
ตอบ ปรับใหแ้ ท่นวางวัตถุเลื่อนไปทางด้านซ้าย
6. อปุ กรณใ์ ดเม่ือเลกิ ใช้กล้องจุลทรรศนแ์ ล้วตอ้ งถอดเก็บทันที
ตอบ เลนส์ใกล้ตา
7. ภาพทีเ่ กิดจากเลนส์ใกลว้ ตั ถแุ ละเลนส์ใกล้ตาเปน็ ภาพชนิดใด
ตอบ ภาพจริงหัวกลบั และภาพเสมือนหัวกลับตามลําดับ
8. ปมุ่ ปรบั ภาพหยาบทําหน้าท่อี ย่างไร
ตอบ ปรับภาพกําลังขยายต่ำ
9. เลนส์ใกล้ตาทาํ หน้าท่ีอย่างไร
ตอบ ขยายภาพทไ่ี ด้จากเลนส์ใกล้วตั ถุ
10. เลนส์รวมแสงทาํ หนา้ ท่อี ยา่ งไร

ตอบ ขยายภาพที่ได้จากเลนส์ใกล้วัตถุ

ใบงานวชิ าวทิ ยาศาสตร์ ชัน้ มธั ยมศึกษาปที ่ี 1 ภาคเรยี นท่ี 1
หน่วยท่ี 3 หนว่ ยพ้ืนฐานของสง่ิ มีชีวติ

บทท่ี 1 เซลล์
เรือ่ งท่ี 1 การศกึ ษาเซลล์ด้วยกล้องจลุ ทรรศน์ (3)
ช่อื – สกุล ______________________________________________ ชน้ั _____________ เลขที่ ____________

คำช้ีแจง : ใหน้ กั เรียนตอบคำถามใหถ้ กู ต้องสมบรู ณ์
1. กล้องจุลทรรศน์ใช้ศึกษาเซลลไ์ ดอ้ ย่างไร
ตอบ กลอ้ งจลุ ทรรศนม์ ีสามารถขยายภาพของเซลล์ซง่ึ มีขนาดเลก็ ไมส่ ามารถสังเกตได้ด้วยตาเปลา่ ใหเ้ หน็ ภาพท่ีมีขนาดใหญ่
ขึน้ สามารถปรับสว่ นประกอบของกลอ้ งเพื่อใหเ้ ห็นภาพชดั เจนมากขนึ้
2. จงเรยี งลาํ ดับขน้ั ตอนการใชก้ ล้องจลุ ทรรศน์ใช้แสงอย่างถกู วธิ ี

5 1. นำสไลด์ท่จี ะศึกษาวางบนแทน่ วางวัตถุ เลื่อนใหว้ ตั ถอุ ยู่ก่ึงกลางบริเวณที่แสงผา่ น มองด้านขา้ งตามแนวระดับ
แทน่ วางวัตถุ ค่อย ๆ หมุนปุ่มปรบั ภาพหยาบ เลอื่ นใหแ้ ท่นวางวัตถอุ ยใู่ นระดับสูงสุด

2. หากต้องการศึกษาภาพโดยใช้กําลงั ขยายสูงข้ึน ให้หมุนจานหมนุ เพื่อเลื่อนเลนส์ใกล้วตั ถุท่ีมีกําลังขยายสูงข้นึ
1 (10X มาแทนทกี่ าํ ลังขยาย 4X) จากนน้ั ปรับภาพให้ชดั เจนขน้ึ โดยการหมุนปมุ่ ปรับภาพละเอยี ด

3. เม่ือต้องการเกบ็ กล้องจลุ ทรรศน์ใชแ้ สง หมนุ จานหมุนให้เลนสใ์ กลว้ ัตถทุ ่ีมีกาํ ลังขยายต่ำสุดตรงกบั ลํากล้อง
4 เล่ือนแทน่ วางวตั ถุให้อยู่ในตาํ แหนง่ ต่ำสดุ ปิดสวิตช์ไฟ ทําความสะอาดเลนสด์ ว้ ยกระดาษเชด็ เลนส์ เก็บสายไฟและ

วางกล้องจุลทรรศน์ในช้นั วางใหเ้ รียบรอ้ ย

2 4. มองผา่ นเลนสใ์ กลต้ าพรอ้ มกับหมุนปมุ่ ปรับภาพหยาบชา้ ๆ ใหเ้ ลนสใ์ กลว้ ตั ถุขยับหา่ งออกจากวัตถทุ ลี ะนอ้ ย
จนมองเห็นวตั ถุ แล้วปรับภาพใหช้ ัดเจนขึ้นโดยการหมุนปุ่มปรับภาพละเอียด ปรบั ไดอะแฟรมเม่ือต้องการปรบั

ความเข้มของแสงทเ่ี ขา้ สู่ลํากลอ้ ง

3 5. ตรวจสอบให้เลนส์ใกลว้ ัตถุกําลังขยายต่ำสดุ (4X) อยูต่ รงกบั ลาํ กลอ้ ง และแทน่ วางวตั ถุอยู่ทีต่ าํ แหน่งต่ำสุด
เปิดสวติ ช์ไฟ ปรับความเข้มของแสง ปรบั ระยะหา่ งของเลนสใ์ กล้ตา

2. ถ้านกั เรยี นใช้กล้องจุลทรรศนใ์ นการศกึ ษาเซลลเ์ มด็ เลือดแดง โดยใชเ้ ลนสใ์ กลว้ ตั ถุ 4X เลนส์ใกลต้ า 10X พบว่า ภาพเซลล์
เม็ดเลอื ดแดงชัดเจนแลว้ แต่ต้องการขยายขนาดของเซลลเ์ ม็ดเลอื ดแดงใหใ้ หญ่ขึ้น นักเรียนจึงปรับเลนสใ์ กลว้ ตั ถุ ไปที่ 10X
พบว่าภาพเซลล์เม็ดเลือดแดงทสี่ งั เกตเหน็ ใต้กล้องนัน้ ขยายใหญ่ข้ึน แตภ่ าพไม่ชดั เจน นักเรียนจะมวี ิธกี ารปรับภาพอยา่ งไร
เพ่ือแกป้ ัญหาดังกล่าว
ตอบ ปรบั ปมุ่ ปรับภาพละเอียด

ใบงานวชิ าวทิ ยาศาสตร์ ช้ันมัธยมศึกษาปีท่ี 1 ภาคเรียนท่ี 1
หนว่ ยท่ี 3 หน่วยพ้ืนฐานของส่งิ มีชีวิต

บทที่ 1 เซลล์
เรอื่ งท่ี 2 โครงสรา้ งและหน้าทีข่ องเซลล์ (1)
ชือ่ – สกลุ ______________________________________________ ชนั้ _____________ เลขท่ี ____________

คำชแ้ี จง : ให้นกั เรียนตอบคำถามใหถ้ กู ต้องสมบรู ณ์
1. จงพจิ ารณาข้อความต่อไปนี้ และเขียนเคร่ืองหมาย √ หน้าขอ้ ความที่ถูกและ X หนา้ ขอ้ ความทีผ่ ดิ

√ 1.1 หน่วยพ้ืนฐานของสง่ิ มชี ีวิตทุกชนดิ คือเซลล์
X 1.2 เซลลท์ ุกเซลล์มีรปู รา่ งและขนาดเหมอื นกัน
√ 1.3 เซลลท์ กุ เซลลม์ เี ยื่อหุม้ เซลล์ นิวเคลียส และไซโทพลาซึม

X 1.4 เซลล์สัตวม์ ีเยอ่ื หมุ้ เซลล์ แต่เซลลพ์ ชื ไม่มีเยอื่ หุ้มเซลล์ มแี ตผ่ นงั เซลล์

√ 1.5 ภายในนิวเคลียสมสี ารพนั ธกุ รรม ทําหน้าท่คี วบคมุ ลักษณะและกระบวนการตา่ ง ๆ ของสิง่ มชี ีวติ

X 1.6 ผนังเซลล์มหี นา้ ทคี่ วบคมุ การผ่านเข้าและออกของสาร

√ 1.7 เซลลแ์ ตล่ ะชนดิ มีรปู ร่างเฉพาะตามหนา้ ท่ขี องเซลล์

2. เปรยี บเทียบความเหมือนและความแตกต่างของเซลล์พืชและเซลล์สัตว์โดยใช้แผนภาพต่อไปนี้ สว่ นทีเ่ หมือนกันให้เขียน ไว้
ตรงกลางที่วงกลมทบั ซ้อนกัน สว่ นทแ่ี ตกต่างกันใหเ้ ขยี นลงในส่วนของวงกลมท่ีไมท่ บั ซ้อน

เซลล์พชื เซลลส์ ตั ว์
ผนังเซลล์ รูปร่างค่อนขา้ งกลม
คลอโรพลาสต์
รปู ร่างเหลี่ยม เยอ่ื หุ้มเซลล์
นวิ เคลียส
ไซโทพลาซึม
ไมโทคอนเดรยี
แวควิ โอล

ใบงานวิชาวิทยาศาสตร์ ชน้ั มัธยมศกึ ษาปที ี่ 1 ภาคเรยี นท่ี 1
หน่วยที่ 3 หนว่ ยพ้นื ฐานของสิง่ มีชีวิต

บทท่ี 1 เซลล์
เรอ่ื งท่ี 2 โครงสร้างและหนา้ ทข่ี องเซลล์ (2)
ช่อื – สกลุ ______________________________________________ ชัน้ _____________ เลขท่ี ____________

คำชี้แจง : ให้นักเรยี นตอบคำถามให้ถูกต้องสมบูรณ์

1. เขียนอธิบายลกั ษณะและหน้าทข่ี องส่วนประกอบของเซลล์ต่อไปน้ี

สว่ นประกอบ ลกั ษณะ หนา้ ที่
ชว่ ยใหเ้ ซลล์พชื คงรูป ให้ความแขง็ แรง
ผนงั เซลล์ อยูด่ า้ นนอกสดุ ของเซลล์พืช ห่อหุ้มเซลล์ควบคุมปริมาณและชนดิ ของสาร

เย่อื หุ้มเซลล์ เป็นเย่ือบางๆ มีสมบตั เิ ปน็ เยื่อเลอื กผ่าน ท่ีผ่านเข้าและออกจากเซลล์
เป็นแหลง่ สะสมสารตา่ ง ๆ และเปน็ ที่อยขู่ อง
ประกอบด้วยลิพดิ และโปรตนี
ออร์แกเนลล์
ไซโทพลาซึม เปน็ สารก่ึงเหลว ประกอบดว้ ยนำ้ และสารต่าง ๆ ควบคมุ การทำงานและกจิ กรรมตา่ ง ๆ

นิวเคลยี ส รปู รา่ งค่อนข้างกลม ของเซลล์
ทำหนา้ ท่เี ก็บสะสมน้ำและสารตา่ ง ๆ
แวคิวโอล มีลักษณะเป็นถงุ สลายสารอาหารเพื่อใหพ้ ลงั งานแก่เซลล์
ไมโทคอนเดรีย กลมรี เกย่ี วข้องกบั การสังเคราะห์ดว้ ยแสงของพชื
คลอโรพลาสต์ กลมรี

2. จับคู่เซลลแ์ ต่ละชนดิ จากภาพท่ีกาํ หนด ให้มีความสมั พันธก์ ับหนา้ ที่ของเซลล์

จ 2.1 เซลล์ใดทาํ หนา้ ทช่ี ่วยเพิ่มพน้ื ทใ่ี นการดดู นำ้ และธาตุอาหาร ก. เซลลเ์ มด็ เลอื ดแดง
ข 2.2 เซลล์ใดช่วยเพ่มิ พ้ืนทใ่ี นการดูดซึมสารอาหารและของเหลวต่าง ๆ ข. เซลล์เยือ่ บภุ ายในลําไสเ้ ล็ก
ค. เซลลส์ เปิร์ม
ภายในท่อทางเดินอาหารเขา้ สูก่ ระแสเลือด ง. เซลล์คมุ
ค 2.3 เซลล์ใดทาํ หนา้ ที่เป็นเซลลส์ ืบพนั ธ์ุ มโี ครงสร้างที่ชว่ ยแหวกว่ายผ่าน จ. เซลลข์ นราก
ฉ. เซลล์ในเนื้อเยอ่ื ลําเลียงนำ้
สว่ นต่าง ๆ ไปยงั เซลล์ไข่
ก 2.4 เซลลใ์ ดทาํ หน้าทีล่ าํ เลียงแก๊สออกซิเจนไปยงั เซลล์ต่าง ๆ ท่วั รา่ งกาย

3. เซลล์ในภาพเป็นเซลล์พืชหรอื เซลล์สตั ว์ เพราะเหตุใด

ภาพที่ 1 ภาพท่ี 2 ภาพที่ 3

ตอบ ภาพท่ี 1 เปน็ เซลลพ์ ชื เพราะเหน็ ผนงั เซลลม์ ลี ักษณะเปน็ ขอบหนาล้อมรอบเซลลอ์ ย่างชดั เจน
ภาพท่ี 2 เปน็ เซลล์สัตว์ เพราะเซลลม์ ีลักษณะเป็นแท่งยาว เรียว เหน็ นิวเคลียสชัดเจน ไม่พบผนังเซลลแ์ ละคลอโรพลาสต์
ภาพท่ี 3 เป็นเซลลพ์ ืช เพราะเซลล์มลี ักษณะเปน็ เหลี่ยม รูปร่างแตกต่างกัน ผนงั เซลลห์ นาชัดเจน

ใบงานวชิ าวทิ ยาศาสตร์ ชน้ั มัธยมศกึ ษาปที ี่ 1 ภาคเรยี นที่ 1
หนว่ ยท่ี 3 หนว่ ยพื้นฐานของสง่ิ มีชวี ิต

บทท่ี 1 เซลล์
เรอ่ื งที่ 2 โครงสรา้ งและหน้าท่ีของเซลล์ (3)
ชื่อ – สกลุ ______________________________________________ ชัน้ _____________ เลขท่ี ____________

คำช้ีแจง : ใหน้ ักเรยี นระบุส่วนประกอบของเซลล์พืชและเซลลส์ ัตว์จากภาพให้ถกู ตอ้ งสมบูรณ์

นวิ เคลียส

เอนโดพลาสมกิ เรตคิ วิ ลมั ไรโบโซม
แบบขรขุ ระ ไลโซโซม

ไมโทคอนเดรีย กอลจิ บอดี

เย่อื ห้มุ เซลล์ เอนโดพลาสมกิ เรติควิ ลมั แบบเรยี บ
โครงเซลล์

นิวเคลยี ส กอลจิ บอดี

เอนโดพลาสมิก
เรตคิ ิวลัมแบบขรุขระ

เอนโดพลาสมิก แวควิ โอล
เรติคิวลมั แบบเรียบ คลอโรพลาสต์

ผนังเซลล์ ไมโทคอนเดรีย

เยือ่ ห้มุ เซลล์

ใบงานวิชาวิทยาศาสตร์ ชนั้ มัธยมศกึ ษาปีที่ 1 ภาคเรียนที่ 1
หน่วยท่ี 3 หนว่ ยพ้ืนฐานของสิง่ มชี ีวติ

บทท่ี 1 เซลล์
เร่ืองท่ี 2 โครงสร้างและหน้าทข่ี องเซลล์ (4)
ชื่อ – สกุล ______________________________________________ ชน้ั _____________ เลขที่ ____________

คำชี้แจง : ให้นักเรยี นตอบคำถามให้ถูกตอ้ งสมบรู ณ์

1. ให้นกั เรยี นอธิบายความแตกตา่ งระหวา่ งเนื้อเย่ือกับอวยั วะ และระหวา่ งอวยั วะกับระบบอวยั วะ
ตอบ ความแตกตา่ งระหวา่ งเนื้อเยอื่ กบั อวยั วะ และระหวา่ งอวยั วะกับระบบอวยั วะเป็นดังน้ี

เนื้อเยอ่ื คอื เซลล์รปู ร่างเหมือนกนั และทําหนา้ ท่ีอย่างเดียวกันมาอยรู่ วมกนั เช่น เนือ้ เยื่อประสาท เนอื้ เยื่อบุผนังลาํ ไส้
เนื้อเยอ่ื หลายๆ ชนิดท่ีอยรู่ วมกันทาํ หนา้ ที่อยา่ งเดยี วกัน เรียกว่า อวยั วะ เชน่ กระเพาะอาหาร ประกอบด้วยเน้อื เย่ือบุผวิ
เนื้อเยื่อกลา้ มเนื้อ และเนื้อเย่ือประสาท โดยอวัยวะต่างๆ ที่มาประกอบกนั นนั้ เปน็ ระบบอวยั วะ
2. เตรยี มมนั ฝรัง่ 3 ทอ่ น ขนาดเท่า ๆ กนั นํามันฝร่ังแตล่ ะทอ่ นแช่ในสารละลายซูโครสความเขม้ ข้น 5%, 10% และ 20%
ตามลาํ ดบั

2.1 เมื่อนํามันฝรง่ั ไปชั่งหลังจากเวลาผา่ นไป 3 ชั่วโมง นกั เรยี นคิดว่ามันฝร่ังทแี่ ช่ในสารละลายความเท่าใดมีมวลมาก
ทส่ี ุด และมนั ฝรงั่ ท่ีแชใ่ นสารละลายความเข้มข้นเทา่ ใดมีมวลนอ้ ยท่ีสดุ เพราะเหตใุ ด
ตอบ เม่ือนาํ มันฝรั่งไปชัง่ หลงั จากเวลาผ่านไป 3 ชั่วโมง มันฝรงั่ ที่แชใ่ นสารละลายซโู ครสความเขม้ ขน้ 5% มมี วลมากท่ีสุด และ
มันฝรั่งที่แชใ่ นสารละลายความเข้มขน้ 20% มมี วลน้อยทส่ี ุด เพราะมกี ารเคลือ่ นที่ของน้ำผ่านเยอ่ื หุ้มเซลล์จากบรเิ วณทม่ี ี
ปริมาณอนุภาคของน้ำมากไปยังบริเวณท่ีมปี ริมาณอนุภาคน้ำน้อยกวา่ ซึง่ เรียกวา่ ออสโมซิส

2.2 ถ้านาํ มนั ฝร่งั ไปตม้ ก่อนท่ีจะแชใ่ นสารละลายซูโครส นักเรยี นคิดวา่ ผลการทดลองจะเป็นอยา่ งไร เพราะเหตใุ ด
ตอบ ถ้านํามันฝรั่งไปต้มก่อนที่จะแชใ่ นสารละลายซูโครส ผลการทดลองทไ่ี ดจ้ ะไม่แตกต่างกนั เน่ืองจากการตม้ ทําลายเยอ่ื ห้มุ
เซลล์จึงไม่มีออสโมซสิ เกิดขึ้น
3. นกั เรยี นคนหน่ึงสังเกตว่าเพล้ยี มกั ดดู น้ำเล้ียงจากพืชเฉพาะในเวลากลางวนั เทา่ นัน้ นักเรยี นคิดว่าเหตุใด จงึ เปน็ เชน่ นน้ั
ตอบ การที่เพลย้ี มักดูดน้ำเล้ยี งจากพืชเฉพาะในเวลากลางวันเท่านั้น เหตุทเี่ ปน็ เช่นน้ันเพราะพืชต้องลาํ เลยี งน้ำและธาตุอาหาร
จากบริเวณรากไปยงั ใบและเนื้อเยื่ออ่นื ๆ ท่ีมีกระบวนการสังเคราะหด์ ว้ ยแสงซ่ึงเกิดในเวลากลางวนั เทา่ นนั้
4. ถา้ นําถุงกระดาษแก้วใสบรรจสุ ารละลายน้ำตาลกลโู คสเขม้ ขน้ 10 เปอร์เซน็ ต์ จ่มุ ลงในบกี เกอร์ ซง่ึ มีสารละลายน้ำตาล
กลูโคสเข้มขน้ 20 เปอร์เซ็นต์ ทิศทางการแพร่ของอนภุ าคของน้ำและกลโู คสจะเป็นอย่างไร นำ้ และกลโู คสจะหยุดแพร่เมอื่ ใด
ตอบ เมื่อจ่มุ ถงุ กระดาษบรรจุสารละลายน้ำตาลกลูโคสเขม้ ข้น 10% ลงในสารละลายนำ้ ตาลกลโู คสเข้มข้น 20% ท่อี ยู่ในบีก
เกอร์ น้ำท่ีอยู่ในสารละลายน้ำตาลในถุงท่ีความเข้มขน้ ต่ำกวา่ จะแพร่ออกจากถงุ มาสู่บีกเกอร์ และน้ำตาลจากสารละลายในบกี
เกอร์ แพรเ่ ข้าไปในถงุ ทง้ั น้ำและน้ำตาลจะหยดุ แพร่เมื่อสารละลายน้ำตาลในถงุ และนอกถุงหรอื ในบีกเกอร์มคี วามเขม้ ข้น
เทา่ กัน
5. มีผู้กลา่ วว่าการตดั ก้านดอกไม้ใตน้ ้ำก่อนทจ่ี ะใชป้ ักแจกันช่วยให้ดอกไมส้ ดอยู่ได้นาน นกั เรยี นคิดวา่ เปน็ ไปได้หรือไม่ เหตใุ ด
จึงเปน็ เช่นนั้น

ตอบ การตัดก้านดอกไมใ้ ตน้ ้ำก่อนปักแจกนั จะชว่ ยให้ดอกไม้สดอยไู่ ดน้ านน้นั เพราะทาํ ใหไ้ ม่เกิดฟองอากาศอุดตันทอ่ ลําเลียง
นำ้ นำ้ จงึ สามารถลําเลียงจากปลายกา้ นดอกข้ึนไปสู่กลบี ดอกได้สะดวก ดอกไมจ้ ึงสดอยนู่ าน

ใบงานวชิ าวทิ ยาศาสตร์ ช้ันมธั ยมศกึ ษาปที ี่ 1 ภาคเรยี นที่ 1
หนว่ ยท่ี 3 หน่วยพนื้ ฐานของสิง่ มชี วี ติ

บทท่ี 1 เซลล์
เรอ่ื งท่ี 2 โครงสรา้ งและหน้าทีข่ องเซลล์ (5)
ชื่อ – สกลุ ______________________________________________ ชนั้ _____________ เลขท่ี ____________
คำช้ีแจง : ใหน้ ักเรยี นพจิ ารณาข้อความต่อไปน้ี และเขียนเคร่อื งหมาย √ หนา้ ข้อความที่ถกู และ X หน้าขอ้ ความท่ีผดิ

√ 1. เซลลข์ องพชื พบได้ทกุ ส่วนของพืชเท่านน้ั

X 2. รปู รา่ งของเซลลใ์ นพืชทุกชนดิ เหมอื นกนั

√ 3. ผนงั เซลล์ประกอบด้วยสว่ นทไ่ี ร้ชวี ิตของเซลล์ ได้แก่ เซลลโู ลส ซเู บอริน ลกิ นนิ เพกทิน จงึ ทาํ ให้เซลล์

มคี วามเหนยี วและความแข็งแรง

√ 4. เย่ือหุม้ เซลล์เปน็ เยอ่ื บางๆ ทําหนา้ ทห่ี อ่ หุ้มเซลลแ์ ละควบคุมการผา่ นเขา้ ออกของน้ำ อาหาร อากาศ

และสารละลายตา่ งๆ

X 5. ไซโทพลาซึมเปน็ ของแข็งท่ีมีสง่ิ ตา่ งๆ ปนอยู่ เช่น น้ำตาล ไขมัน โปรตีน และของเสีย

√ 6. นวิ เคลียสมีส่วนประกอบสําคญั 2 อยา่ ง คอื นิวคลโี อลัสกบั โครมาทนิ

√ 7. โครมาทนิ มีลักษณะเปน็ เส้นใยเล็ก ๆ พนั กันเป็นรา่ งแห เรยี กว่า โครโมโซม

X 8. โครมาทินไม่มเี ย่ือหุ้ม ประกอบดว้ ยสารพันธุกรรม DNA และ RNA เปน็ ส่วนใหญ่ ทาํ หนา้ ที่สร้างไรโบโซม

√ 9. นิวเคลยี สควบคมุ เมแทบอลิซึมของเซลล์ ควบคุมการสังเคราะห์โปรตนี และเอนไซม์ ควบคุมการ

เจริญเติบโต และควบคุมลักษณะต่างๆ ของส่ิงมชี วี ติ

X 10. แวควิ โอลอย่ใู นคลอโรพลาสต์ มลี กั ษณะคลา้ ยถงุ ใสๆ ภายในมีน้ำและสารอ่นื ๆ เช่น แก๊สออกซเิ จน

แกส๊ คารบ์ อนไดออกไซด์ น้ำตาล และผลกึ ของสารตา่ งๆ

ใบงานวชิ าวทิ ยาศาสตร์ ชน้ั มธั ยมศกึ ษาปีท่ี 1 ภาคเรยี นที่ 1
หน่วยท่ี 3 หน่วยพื้นฐานของส่งิ มีชวี ิต

บทที่ 1 เซลล์
เร่ืองท่ี 2 โครงสรา้ งและหน้าทข่ี องเซลล์ (6)
ช่อื – สกุล ______________________________________________ ช้นั _____________ เลขที่ ____________

คำชแี้ จง : ให้นกั เรียนเขยี น √ หนา้ ข้อสิง่ ทีป่ ระกอบด้วยเซลล์

√ 1. อะมีบา 2. เกลอื

√ 3. ผักคะนา้ √ 4. ไสเ้ ดอื นดิน

5. ไขมนั √ 6. ดอกชบา
8. ปลาหางนกยงู
7. น้ำตาล √ 10. ทราย

√ 9. พารามเี ซยี ม

คำช้แี จง : ให้นักเรยี นจับคูส่ ว่ นประกอบของเซลล์และหน้าที่ให้ถูกตอ้ ง

ง 1. ผนังเซลล์ ก. เก่ยี วข้องกบั การสังเคราะหด์ ว้ ยแสงของพชื
ช 2. เยื่อห้มุ เซลล์ ข. ทาํ หน้าที่เกบ็ สะสมน้ำและแรธ่ าตุ

ค 3. ไซโทพลาซมึ ค. เปน็ แหลง่ สะสมสารตา่ งๆ และเปน็ ท่ีอย่ขู องออร์แกเนลล์

จ 4. นวิ เคลียส ง. ชว่ ยให้เซลล์พชื คงรูปใหค้ วามแขง็ แรง
ข 5. แวควิ โอล จ. ควบคมุ การทาํ งานและกิจกรรมตา่ งๆ ของเซลล์
ฉ 6. ไมโทคอนเดรยี ฉ. สลายสารอาหารเพ่ือให้พลังงานแก่เซลล์
ก 7. คลอโรพลาสต์ ช. ห่อหมุ้ เซลล์ควบคุมปริมาณและชนดิ ของสาร

ท่ผี ่านเขา้ ออกจากเซลล์

ใบงานวชิ าวิทยาศาสตร์ ช้นั มธั ยมศึกษาปีท่ี 1 ภาคเรียนที่ 1
หนว่ ยท่ี 3 หนว่ ยพื้นฐานของสิง่ มชี ีวิต

บทที่ 1 เซลล์
เรือ่ งที่ 2 โครงสรา้ งและหนา้ ท่ขี องเซลล์ (7)
ชอ่ื – สกุล ______________________________________________ ช้นั _____________ เลขที่ ____________

คำชี้แจง : ใหน้ ักเรยี นตอบคำถามใหถ้ กู ต้องสมบูรณ์

1. ส่วนประกอบใดของเซลลท์ ี่พบสารพันธกุ รรม

ตอบ นิวเคลียส

2. เซลลท์ ตี่ ้องใชพ้ ลงั งานมากควรมสี ว่ นประกอบใดมากเป็นพเิ ศษ

ตอบ ไมโทคอนเดรีย

3. การจดั ระบบของเซลล์ไปเปน็ ร่างกายของส่ิงมีชวี ติ มลี าํ ดับจากหนว่ ยท่เี ลก็ ท่ีสดุ ไปเปน็ หน่วยทใี่ หญท่ สี่ ดุ อย่างไร

ตอบ เซลล์ เน้อื เย่ือ อวยั วะ ระบบอวยั วะ ส่งิ มีชีวติ

4. กล้องจุลทรรศนใ์ ช้ศึกษาเซลลไ์ ด้อย่างไร

ตอบ กลอ้ งจุลทรรศน์สามารถขยายภาพของเซลลซ์ ึ่งมขี นาดเลก็ ไม่สามารถสงั เกตไดด้ ้วยตาเปล่า ให้เห็นภาพที่มีขนาดใหญข่ ึน้

สามารถปรับสว่ นประกอบของกลอ้ งเพ่ือให้เห็นภาพชัดเจนมากขึ้น

5. เซลลพ์ ชื และเซลลส์ ัตว์มีส่วนประกอบเหมือนหรอื แตกตา่ งกนั อย่างไร

ตอบ สว่ นประกอบทเี่ หมอื นกันของเซลล์พชื และเซลลส์ ัตว์ ไดแ้ ก่ เย่ือห้มุ เซลล์ ไซโทพลาซึม และนิวเคลียส ส่วนประกอบที่

แตกต่างกนั ของเซลล์พชื และเซลลส์ ตั ว์ ได้แก่ ผนังเซลล์และคลอโรพลาสต์ ซ่งึ พบเฉพาะเซลล์พืชเทา่ น้นั

6. รูปรา่ งลกั ษณะของเซลลม์ ีความสัมพนั ธ์กับหน้าทีข่ องเซลลอ์ ยา่ งไร

ตอบ รูปร่างลกั ษณะของเซลล์มคี วามสมั พันธก์ บั หนา้ ท่ีของเซลล์นนั้ ๆ เช่น เซลล์ประสาทมเี ส้นใยประสาทเปน็ แขนงยาว เพื่อ

นํากระแสประสาทไปยงั เซลล์อ่นื ๆ ท่ีอยใู่ กลออกไป เซลลเ์ ม็ดเลอื ดแดงมรี ปู รา่ งกลมแบน เพอื่ ใหเ้ คลื่อนทีใ่ นหลอดเลอื ดไดง้ า่ ย

มลี ักษณะเว้าตรงกลางเซลล์ เพราะไมม่ ีนวิ เคลยี ส จึงช่วยเพ่มิ พ้ืนที่ในการลําเลยี งออกซเิ จน เซลลค์ ุมของพชื มีรูปรา่ งคล้ายเมล็ด

ถ่ัวหรอื รูปไต มผี นังเซลลห์ นาบางไมเ่ ทา่ กัน มีคลอโรพลาสต์ ทําหน้าที่ควบคุมการเปิดปิดของปากใบ

7. นวิ เคลยี สมหี นา้ ท่ีอยา่ งไร

ตอบ ควบคุมลักษณะการถา่ ยทอดทางพนั ธกุ รรมและควบคุมการทํางานของเซลล์

8. เซลลต์ ับเป็นเซลลท์ ี่มีการใช้งานในการทํากิจกรรมตา่ งๆ ดังนนั้ ภายในเซลล์ตับจงึ ควรพบออร์แกเนลลใ์ ดมาก

ตอบ ไมโทคอนเดรยี

9. เซลลข์ องสงิ่ มีชีวติ ทกุ ชนิดมีสว่ นประกอบพน้ื ฐานเหมือนกนั คืออะไรบ้าง

ตอบ สว่ นทหี่ อ่ หุ้มเซลล์ นิวเคลียส ไซโทพลาซมึ

10. เพราะเหตุใดจงึ จัดให้เย่ือหมุ้ เซลล์มคี ณุ สมบัติเป็นเยื่อเลอื กผา่ น

ตอบ ยอมใหโ้ มเลกลุ ของสารบางชนิดเทา่ น้นั ผา่ นได้

ใบงานวชิ าวทิ ยาศาสตร์ ชั้นมัธยมศกึ ษาปีที่ 1 ภาคเรียนท่ี 1
หนว่ ยที่ 3 หนว่ ยพ้ืนฐานของส่งิ มีชวี ติ

บทท่ี 1 เซลล์
เรื่องที่ 2 โครงสรา้ งและหนา้ ท่ขี องเซลล์ (8)
ชือ่ – สกุล ______________________________________________ ชัน้ _____________ เลขที่ ____________
คำชแี้ จง : ใหน้ กั เรียนเขียนเครื่องหมาย √ หน้าข้อความทถ่ี กู เขียนเครอ่ื งหมาย X หนา้ ข้อความท่ีผิด

√ 1. นวิ เคลยี สควบคุมการทํางานของเซลลส์ ่ิงมชี ีวติ

√ 2. เซลลูโลสเปน็ สว่ นประกอบของผนงั เซลล์

X 3. ส่ิงมชี วี ิตทีป่ ระกอบดว้ ยเซลล์เพียงชนิดเดียวไมส่ ามารถดาํ รงชีวิตอยไู่ ด้

X 4. ไรโบโซมมหี นา้ ที่เกย่ี วข้องกบั การสรา้ งคารโ์ บไฮเดรต

X 5. โครงสรา้ งพนื้ ฐานของเซลล์ประกอบดว้ ยสว่ นท่หี ่อหุม้ เซลลแ์ ละนิวเคลยี ส

√ 6. เย่อื หุม้ เซลล์ทําหนา้ ท่ีควบคมุ ปรมิ าณและชนิดของสารท่ีเข้าออกเซลล์

X 7. สารทเี่ ป็นส่วนประกอบของเยื่อหมุ้ เซลลค์ ือ ไขมนั และคารโ์ บไฮเดรต

X 8. เซลล์พืชทุกเซลลม์ ีคลอโรพลาสต์

X 9. เซลล์ต่างชนดิ กนั มโี ครงสร้างพื้นฐานตา่ งกนั

√ 10. ผนงั เซลลแ์ ละคลอโรพลาสต์พบเฉพาะในเซลลพ์ ืชเท่านั้น

เฉลย ใบงานวิชาวิทยาศาสตร์

ชนั้ มัธยมศกึ ษาปที ี่ 1

ภาคเรียนท่ี 1
หน่วยที่ 3 หนว่ ยพ้นื ฐานของสิง่ มชี วี ติ

บทที่ 2 การลำเลียงสารเข้าออกเซลล์

หลกั สตู รแกนกลางการศึกษาขนั้ พ้นื ฐาน
พทุ ธศกั ราช 2551 (ฉบบั ปรบั ปรงุ 2560)
กลุ่มสาระการเรียนรวู้ ิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี

ร่วมเผยแพรส่ ร้างสรรคส์ ่ือวทิ ยาศาสตร์

โดย เพจ ครู ฉ ชา้ ง สอนวิทย์

“ตรงตามตัวชว้ี ดั จัดเพ่ิมเติมความรู้ ส่งเสริมสร้างสรรค์สอื่ เคียงคคู่ รูวทิ ยาศาสตรไ์ ทย”

ใบงานวชิ าวทิ ยาศาสตร์ ช้ันมัธยมศกึ ษาปีท่ี 1 ภาคเรยี นท่ี 1
หนว่ ยท่ี 3 หนว่ ยพื้นฐานของส่งิ มชี วี ติ

บทท่ี 2 การลำเลยี งสารเขา้ ออกเซลล์
เรื่องท่ี 1 การแพร่ (1)

ชือ่ – สกุล ______________________________________________ ชน้ั _____________ เลขที่ ____________

คำชแี้ จง : ให้นกั เรยี นตอบคำถามใหถ้ ูกต้องสมบูรณ์
1. สง่ิ มีชีวติ นาํ สารเขา้ และออกจากเซลล์ได้อย่างไร
ตอบ โดยการเคล่ือนท่ีของสารท่มี ีความเข้มขน้ แตกต่างกัน 2 บริเวณ ซ่งึ การเคล่ือนท่ีของสารเขา้ และออกเซลลม์ ี 2 วธิ ี คือ การ
แพร่และออสโมซิส
2. การแพรแ่ ละออสโมซสิ มคี วามสาํ คัญตอ่ การดํารงชวี ติ ของสิ่งมชี วี ติ อย่างไร
ตอบ เน่ืองจากสง่ิ มชี ีวิตต้องมีการนําสารเข้าเซลลเ์ พือ่ ใช้ในกระบวนการต่างๆ ภายในเซลล์ และตอ้ งมกี ารนาํ สารออกจากเซลล์
เพอื่ กําจดั สารบางอย่างออกจากเซลล์ ทําให้ส่ิงมชี ีวติ สามารถดํารงชีวิตอยูไ่ ด้
3. เยอื่ เลอื กผา่ นคอื อะไร มหี น้าท่อี ย่างไร
ตอบ เป็นเยือ่ ถงึ ซึมผ่านได้ มีหนา้ ทใ่ี หส้ ารบางชนิดผ่านได้แต่สารบางชนดิ ผา่ นไดน้ อ้ ยหรือผ่านไม่ไดเ้ ลย
4. เขยี นลูกศรแสดงทิศทางการแพรข่ องแกส๊ ออกซเิ จนและแก๊สคาร์บอนไดออกไซด์ ผา่ นเย่ือหุ้มเซลลข์ องอะมบี า ซ่งึ เป็น
ส่ิงมีชีวติ เซลลเ์ ดยี วทีต่ ้องใชแ้ ก๊สออกซเิ จน ในการหายใจ และเกดิ ของเสียคือแกส๊ คารบ์ อนไดออกไซด์ ซง่ึ ต้องกาํ จัดออกจาก
เซลล์ พรอ้ มอธบิ ายวา่ เหตุใด จงึ เกดิ การแพร่ในทศิ ทางนั้น

แก๊สคาร์บอนไดออกไซด์
แกส๊ ออกซิเจน

ตอบ แก๊สออกซิเจนจะแพรเ่ ข้าสเู่ ซลล์อะมีบา เน่อื งจากภายในเซลลม์ คี วามเข้มขน้ ของแก๊สออกซเิ จนน้อยกว่าภายนอกเซลล์
และแก๊สคาร์บอนไดออกไซด์ทเี่ กิดขึน้ ภายในเซลล์จะแพรอ่ อกนอกเซลล์ เนอื่ งจากภายในเซลล์มีแกส๊ คาร์บอนไดออกไซด์
มากกวา่ ภายนอกเซลล์
5. ร้านดอกไม้ต้องการเพ่ิมมูลคา่ ใหก้ ล้วยไม้ โดยการนาํ กลว้ ยไมด้ อกสีขาวไปแชใ่ นน้ำสีน้ำเงนิ เมอ่ื เวลาผา่ นไป ดอกกล้วยไม้
บางส่วนเปลย่ี นจากสีขาวเป็นสีน้ำเงิน ดงั ภาพ นักเรียนจะอธิบายสาเหตุการเปลย่ี นสีของดอกกล้วยไมน้ ี้ ได้อยา่ งไร

ตอบ สาเหตทุ ด่ี อกกลว้ ยไมบ้ างสว่ นเปลยี่ นเป็นสีน้ำเงิน
หลังจากแช่ในนำ้ สีน้ำเงนิ เพราะวา่ น้ำสีน้ำเงินสามารถแพร่
เข้าสู่เซลล์ของก้านกลว้ ยไม้ได้แล้วลำเลยี งตอ่ ไปตามไซเลม็ ขึ้น
สูไ่ ซเล็มของกลบี เลยี้ งและกลีบดอก และแพร่ออกสู่เซลล์
อื่น ๆ ของดอก จนทำให้ดอกบางส่วนที่เคยเปน็ สขี าว
กลายเป็นสีนำ้ เงิน

ใบงานวิชาวทิ ยาศาสตร์ ชน้ั มัธยมศกึ ษาปีที่ 1 ภาคเรยี นที่ 1
หนว่ ยท่ี 3 หน่วยพื้นฐานของสง่ิ มชี วี ิต

บทที่ 2 การลำเลยี งสารเขา้ ออกเซลล์
เรื่องท่ี 2 ออสโมซิส (1)

ชอื่ – สกลุ ______________________________________________ ชั้น _____________ เลขที่ ____________

คำชี้แจง : ใหน้ ักเรียนตอบคำถามให้ถูกต้องสมบรู ณ์
1. การดูดนำ้ ของขนรากใชว้ ธิ กี ารใด
ตอบ ออสโมซิส
2. ถา้ นําเซลล์ไปแชใ่ นสารละลายทม่ี คี วามเข้มขน้ สงู กวา่ ความเข้มข้นของสารละลายภายในเซลล์ เซลลจ์ ะเกิดการเปลี่ยนแปลง
อย่างไร
ตอบ เซลล์เห่ียว
3. การแพรแ่ ละออสโมซิสแตกต่างกนั อยา่ งไร
ตอบ การแพร่เปน็ การเคล่ือนที่ของสารจากบริเวณท่ีมีความเขม้ ขน้ ของสารสงู ไปยังบริเวณท่ีมคี วามเข้มข้นของสารต่ำ ไม่
จําเปน็ ต้องเกดิ ผา่ นเยื่อเลอื กผ่าน ออสโมซิสเปน็ การเคลื่อนทีข่ องน้ำจากบริเวณท่ีมคี วามเข้มขน้ ของสารต่ำไปยงั บรเิ วณท่มี ี
ความเขม้ ข้นของสารสูงจะต้องเกดิ ผา่ นเยื่อเลือกผ่านเทา่ นั้น
4. ยกตวั อยา่ งการแพร่และออสโมซสิ ในชีวติ ประจําวัน
ตอบ การแพร่ เช่น การแลกเปล่ียนแกส๊ ระหวา่ ง O2 กบั CO2 บรเิ วณถุงลมปอด ออสโมซิส เชน่ การขบั น้ำออกจากท่อหนว่ ยไต
5. ถา้ นาํ ชิน้ มนั ฝร่งั แชใ่ นสารละลายน้ำตาลทรายทค่ี วามเขม้ ข้นตา่ ง ๆ ระยะเวลาหนึ่ง พบว่าความสัมพันธ์ระหว่างร้อยละของ
ปริมาตรท่ีเปลย่ี นแปลงไปของชนิ้ มันฝร่งั และความเข้มขน้ ของสารละลายน้ำตาลเปน็ ดงั กราฟ

5.1 ทค่ี วามเข้มข้นของสารละลายน้ำตาลทรายเท่ากับ 0 หน่วย น้ำออสโมซิสเขา้ หรือออกจากเซลล์เพราะเหตุใด
ตอบ นำ้ ออสโมซสิ เขา้ เซลล์เพราะจากกราฟมวลของช้นิ มนั ฝรง่ั เพิม่ ขนึ้ ประมาณ 30%
5.2 ท่ีความเข้มข้นของสารละลายน้ำตาลทรายเทา่ กบั 0.6 หน่วย น้ำออสโมซสิ เขา้ หรือออกจากเซลลเ์ พราะเหตุใด
ตอบ นำ้ ออสโมซิสออกจากเซลลเ์ พราะจากกราฟมวลของช้นิ มนั ฝรง่ั ลดลงประมาณ 15%
5.3 ความเขม้ ขน้ ของสารละลายน้ำตาลทรายเทา่ กับเท่าใดจึงจะมคี วามเขม้ ขน้ ใกล้เคยี งกับสารละลายในเซลล์ของ
ชดุ การทดลอง
ตอบ ความเขม้ ขน้ ของสารละลายน้ำตาลตอ้ งเทา่ กับ 0.3 จึงจะมีความเขม้ ขน้ ใกล้เคยี งกับสารละลายในเซลลข์ องชดุ การทดลอง