PENDIDIKAN ISLAM
Pelajaran 3. Hukum Tajwid
Tingkatan 4
USTAZAH SERI SALLEH 8/25/21 BIDANG AL-QURAN | TAJWID
PELA JARAN 3 : HUKUM TAJWID
1.28.1 Hukum Mad Silah, Mad Lazim Dan Qalqalah
MAD SILAH
MAKSUD CARA BACAAN
Ialah mad yang terdapat selepas huruf HA DHOMIR )( ـه
yang berbaris kasrah ) ( ـ ِــatau berbaris dhommah ) ( ـ ُــ. 2 harkat
4 atau 5 harkat
MAD SILAH
MAD SILAH QASIRAH MAD SILAH TOWILAH
Apabila ha dhamir ) ( ـهterletak di Apabila ha dhamir ) ( ـهterletak di
antara dua huruf berbaris bertemu antara dua huruf berbaris bertemu
dengan huruf hijaiyah selain dengan huruf ) (ءpada dua kalimah
huruf ) (ءpada dua kalimah yang yang berlainan.
berlainan.
Cara bacaan : 2 harkat Cara bacaan : 4 atau 5 harkat
ٱ ۡذ َه ۡب إِ ََ ٰل فِ ۡر َع ۡو َن إِنَّ ُهۥ َط ََ ٰغ أَ َحد يَ َر ُه ٓۥ لَّ ۡم َ َأََيۡ َس ُب
إِ ََ ٰل َق ۡو ِمهِۦ َغ ۡض َبٰ َن أن
ٱ ۡش ََ َت ۡواْ بِهِۦٓ أَن ُف َس ُه ۡم
SPEKTRUM ILMU Ha Dhommir ) ( ـه:
Ganti nama dalam bahasa Arab yang bermaksud “nya”
1
MAD LAZIM
MAKSUD CARA BACAAN
6 harkat
Ialah huruf mad bertemu dengan huruf yang bertanda
sukun ketika bacaan secara wasal atau waqaf.
MAD LAZIM
KALIMI HARFI
Huruf mad bertemu dengan huruf Huruf mad yang terdapat pada
bertanda sukun dalam satu kalimah fawatih as-suwar bertemu huruf yang
bertanda sukun yang ejaannya
menjadi hukum mad asli.
MAD LAZIM MAD LAZIM MAD LAZIM MAD LAZIM
KALIMI KALIMI HARFI HARFI
MUKHAFFAF MUSAQQAL MUKHAFFAF MUSAQQAL
Huruf mad Huruf mad Huruf mad yang Huruf mad yang
bertemu bertemu terdapat pada terdapat pada
dengan huruf dengan huruf fawatihussuwar fawatihussuwar
bertanda sukun bertanda sukun ) (فواتح السور )( فواتح السور
yang tidak yang bertemu huruf bertemu huruf
bersyaddah bersyaddah bertanda sukun bertanda sukun
dalam satu dalam satu yang tidak dibaca yang dibaca
kalimah dan kalimah dan secara idgham. secara idgham.
tidak dibaca dibaca secara
secara idgham. idgham. ٓ ۚٓص َوٱلۡ ُق ۡر َءا ِن ذِي الٓ ٓم
ۡ
َءٓالَٰۡٔـ َن َوقَ ۡد ُكن ُتم َو ََل ٱل َّضٓالِ َي ِٱ ِلكر ط ٓس ٓم
بِهِۦ ت َ ۡس َت ۡع ِج ُلو َن
َءآلَْٰٔـ َن َوقَ ْد َو َحآ َّج ُهۥ َق ۡو ُم ُهۚٓۥ قَا َل ٓع ٓس ٓق
َِأ ُتَٰٓ ُّج ٓوِّن ِِف ٱََّّلل
َع َصيْ َت
2
SPEKTRUM ILMU
FAWATIHUSSUWAR IDGHAM
Potongan ayat yang terdapat pada Dimasukkan bunyi huruf pertama
pembukaan surah. kepada huruf yang kedua
CARA MUDAH MENGENAL PASTI HUKUM MAD LAZIM KALIMI
6 harkat ( ) 6 harkat ( )
ادغام
بِ َضآرِي َن َءٓا ۡلَٰٔـن
HUKUM MAD LAZIM
ۡ ذِي َوٱ ۡل ُق ۡر َءا ِن ٓ ۚٓص َذٰلِ َك ٱ ۡل ِك َتٰب١ الٓ ٓم
ٱ ِلك ِر
صا د اليف َلم ميم
Huruf Huruf Mad Huruf ) ) م Huruf ) ( ا
Bertanda Sukun )(ا bertanda sukun Mad
dibaca secara bertemu
)(د idgham kepada dengan huruf
bertanda
huruf ) ( م
sukun
selepasnya
)(م
ْم برتمو م مغحاصيلكن
إدغام
3
QALQALAH HURUF
MAKSUD قطبجد
Bunyi lantunan ketika menyebut huruf QALQALAH
QALQALAH
QALQALAH SUGHRA QALQALAH KUBRA QALQALAH AKBAR
Huruf qalqalah yang Huruf qalqalah yang Huruf qalqalah yang
berbaris sukun pada berbaris sukun atau berbaris syaddah pada
pertengahan kalimah sukun yang mendatang hujung kalimah ketika
atau pada hujung berada pada hujung bacaan secara wakaf.
kalimah ketika bacaan kalimah ketika bacaan
secara wasal. secara wakaf.
Cara bacaan : Bunyi Cara bacaan : Bunyi Cara bacaan : Bunyi
lantunan yang rendah lantunan kuat ketika lantunan lebih kuat
ketika menyebut huruf menyebut huruf ketika menyebut huruf
qalqalah yang berbaris qalqalah ketika wakaf. qalqalah ketika wakaf.
sukun.
َس ُن ۡق ِرئُ َك فَ َل تَن ََ َٰٓس ٖثَ َمٰ ِِ َن ِح َج ۖج َو ََل ِج َدا َل ِِف ٱۡ ۡ َل ِج
َٓۖٓوتَ َص َّد ۡق َعلَ ۡي َنا ٣ لَ ۡم يَِِ ۡل َولَ ۡم يُو ََ ۡل قُ ِل ٱََّّل ُل َي ۡه ِدي لِلۡ َح ِق
4
LATIHAN 1
1. Cari ayat yang mengandungi hukum Mad Silah, Mad Lazim Dan Qalqalah.
Bulatkan dan tulis hukum tajwid di atas bulatan tersebut.
الٓ ٓم ٓص ١كِ َتٰب أُن ِز َل إِلَ ۡي َك فَ َل يَ ُكن ِِف َص ۡدرِ َك َح َر ٞج ِم ۡن ُه ِِلُن ِذ َر
بِهِۦ َوذِ ۡك َر ٰى لِ ۡل ُم ۡؤ ِمنِ َي ٢ٱتَّبِ ُعواْ َمآ أُن ِز َل إِلَ ۡي ُكم ِمن َّربِ ُك ۡم َو ََل
تَتَّبِ ُعواْ ِمن ُدونِهِۦٓ أَ ۡولِ َيآ َء َقلِي ال َّما تَ َذ َّك ُرو َن َ ٣و َكم ِمن قَ ۡر َي ٍة أَ ۡهلَ ۡك َنٰ َها
َف َجآ َء َها بَأۡ ُس َنا بَ َيٰ ًتا أَ ۡو ُه ۡم َقآئِ ُلو َن َ ٤ف َما ََك َن َد ۡع َوىٰ ُه ۡم إِ ۡذ َجآ َء ُهم
إِلَ ۡي ِه ۡم أُ ۡر ِس َل ٱ َّ ِلي َن َفلَنَ ۡ َسلَ َّن ٥ َظٰلِ ِم َي ُك َّنا إِنَّا قَالُ ٓواْ َ إِ ََّلٓ بَأۡ ُس َنآ
أن
٧ َ َغٓئِبِ َي ُك َّنا َو َما ۡ َع َل ۡي ِهم َفلَ َن ُق َّص َّن َولَنَ ۡ َس َل َّن ٱلۡ ُم ۡر َسلِ َي ٦
بِ ِعل ۖمٖ
َوٱلۡ َو ۡز ُن يَ ۡو َمئِ ٍذ ٱۡ ۡ َل ُّق ۚٓ َف َمن َث ُق َل ۡت َم َوٰزِي ُن ُهۥ َفأُ ْولَٰٓئِ َك ُه ُم ٱلۡ ُم ۡفلِ ُحو َن ٨
َو َم ۡن َخ َّف ۡت َم َوٰزِي ُن ُهۥ َفأُ ْولَٰٓئِ َك ٱ َّ ِلي َن َخ ِِ ُس ٓواْ أَن ُف َس ُهم بِ َما ََكنُواْ َِٔب َيٰتِ َنا
َم َعٰيِ َش فِي َها لَ ُك ۡم َو َج َعلۡ َنا َۡ ِِف َم َّك َّنٰ ُك ۡم َو َل َق ۡد ٩ َي ۡظلِ ُمو َن
ٱۡلۡر ِض
َقلِي ال َّما ت َ ۡش ُك ُرو َن ١٠
5
LATIHAN 2
2. Jelaskan maksud dan cara bacaan hukum tajwid berikut .
HUKUM MAKSUD CARA BACAAN
Mad Silah Qasirah
Mad Silah Towilah
Mad Lazim Kalimi
Mukhaffaf
Mad Lazim Kalimi
Musaqqal
Mad Lazim Harfi
Mukhaffaf
Mad Lazim Harfi
Musaqqal
Qalqalah Sughra
Qalqalah Kubra
Qalqalah Akbar
6
LATIHAN 3
3. Baca dan padankan ayat berikut dengan hukum tajwid yang tepat.
HUKUM TAJWID AYAT
Mad Silah Towilah
Mad Silah Qasirah ٓا ْْل َن َوقَ ْد َع َصيْ َت1
Mad Lazim Kalimi Musaqqal
Mad Lazim Kalimi Mukhaffaf ٓۚ ُكن ُت ْم ت ُ َٰٓش ُّقو َن فِي ِه ْم2
Mad Lazim Harfi Musaqqal
Mad Lazim Harfi Mukhaffaf ٓۖ ِح َج ٍج َث َما ِِ َن تَأْ ُج َرِّن َ 3
Qalqalah Kubra أن
Qalqalah Akbar
Qalqalah Sughra ۡ ذِي َوٱلۡ ُق ۡر َءا ِن ٓ ۚٓص 4
ِٱ ِلكر
لَ ْم يَِِ ْل َولَ ْم يُو ََ ْل5
َدَ َعنَا ِِ َلۢنبِهِۦٓ أَ ۡو قَا ِع ًدا6
َو َأنَّ ُهۥ لَََ ٰع ُ ِك ََ ْش ٍء قَ ِدير7
١ الٓ ٓم ٓص8
َف َقالُوا يَا لَيْ َت َنا نُ َر ُّد9
7
LATIHAN 4
4. Tentukan hukum kalimah berwarna merah dan tulis hukum bacaan tersebut
dalam ruangan jawapan yang disediakan.
HUKUM AYAT
َوال َّليْ ِل َو َما َو َس َق1
ٓۚ ِبِإِذْنِه َّ ُِعن َده ي َ ْش َف ُع 2
إَِل
ِمن ُ ِك َدآبَّة3
ِ َوأُ ِمهِۦ َوأَبِيه4
١ ي ٓس5
َك َذٰلِ َك َي ْط َب ُع اََّّل ُل6
8
LATIHAN 5
5. Jelaskan cara bacaan kalimah berwarna merah dan tulis jawapannya dalam
ruangan jawapan yang disediakan.
CARA BACAAN AYAT
ِٞس َنة تَأۡ ُخ ُذ ُهۥ َ 1
َل
كِ َتٰب أُنزِ َل إِلَيۡ َك١ الٓ ٓم ٓص2
٧ َو َو َج َد َك َضٓا اَل َف َه َد ٰى3
َخ َل َق ٱ ۡۡ ِلن َ ٰس َن ِم ۡن َعلَ ٍق4
َولَئِ ۡن أَ َذقۡ َنٰ ُه َرۡۡ َح اة ِم َّنا ِمن
َب ۡع ِد ََ َّضآ َء5
َٓۚشآ َء بِ َما َّ ِع ۡل ِمهِ ٓۦ ِم ۡن 6
إَِل
9
LATIHAN 6
6. Senaraikan tiga contoh bagi setiap hukum tajwid berikut beserta cara
bacaannya. Cari sendiri.
HUKUM TAJWID AYAT CARA BACAAN
1 Mad Silah Towilah
Mad Lazim Harfi
2 Mukhaffaf
3 Mad Lazim Kalimi
Musaqqal
4 Qalqalah Sughra
10
LATIHAN 7
7. Soalan berikut diikuti dengan pilihan jawapan iaitu A dan B. Pilih hukum
tajwid bagi kalimah yang bergaris.
No. Potongan ayat al-Quran Hukum Tajwid B
A
(i) ِِلُن ِذ َر بِهِۦ َوذِ ۡك َر ٰى
(ii) ١ الٓ ٓم ٓص Mad Silah Towilah Mad Silah Qasirah
(iii) ِإَو َذا َغ َر َبت َّت ۡق ِر ُض ُه ۡم Mad Lazim Harfi Mad Lazim Harfi
(iv) إِ َّن ََ َّش ٱَ َّل َوآ ِب Musaqqal Mukhaffaf
(v) نَ َّز َل ٱلۡ ُف ۡر َقا َن لَََ ٰع َع ۡب ِدهِۦ
(vi) َوٱَ َّّتَ ُذواْ ِمن ُدونِهِ ٓۦ َءالِ َه اة Qalqalah Sughra Qalqalah Kubra
Mad Lazim Kalimi Mad Lazim Kalimi
Mukhaffaf Musaqqal
Mad Silah Towilah Mad Silah Qasirah
Mad Silah Towilah Mad Silah Qasirah
JAWAPAN (iv) ____________________
(i) ____________________
(ii) ____________________ (v) ____________________
(iii) ____________________ (vi) ____________________
11
“ Semoga Bermanfaat “
12