สมเด็จพระมหินทราธิราช

สมเด็จพระมหนิ ทราธิราช
(พระมหากษัตรยิ ์องคท์ ี1่ 6 แหง่ อยุธยา)

รายงาน
เร่อื ง สมเด็จพระมหนิ ทราธิราช
(กษัตรยิ ์องคท์ ี1่ 6 เเหง่ อยุธยา)

จัดทำโดย
นางสาว หนึง่ ฤทัย แกว้ ใส เลขที2่ 6

แผนก การบัญชี พบ.13
รายวชิ า ประวตั ศิ าสตร์ รหสั วชิ า 20000-1520

เสนอ
อาจารย์ สุประวตั ิ ขันทอง
วทิ ยาลยั เทคนิคกนั ทรลกั ษ์
สำนักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา กระทรวงศึกษาธิการ

คำนำ
รายงานเลม่ นี้จัดทำขึน้ เพ่ือเป็นส่วนหนึง่ ของวิชา
ประวัตศิ าสตร์ ช้ัน ปวช.1 เพ่ือใหไ้ ด้ศึกษาหาความรูใ้ น
เร่อื งสมเด็จพระมหนิ ทราธิราชและได้ศึกษาอย่างเข้าใจ

เพ่ือเป็นประโยชน์กับการเรยี น

ผู้จัดทำหวังว่า รายงานเลม่ นี้จะเป็นประโยชน์กับผู้อ่าน
หรอื นักเรยี น นักศึกษา ทีก่ ำลงั หาข้อมูลเร่อื งนี้อยู่ หากมี
ข้อแนะนำหรอื ข้อผิดพลาดประการใด ผู้จัดทำขอน้อมรบั

ไว้และขออภยั มา ณ ทีน่ ี้ด้วย

ผู้จัดทำ
น.ส.หนึง่ ฤทัย แก้วใส
วันที่ 25 กันยายน พ.ศ.2562

สมเด็จพระมหนิ ทราธิราช
พระเจ้ากรุงศรอี ยุธยา

ครองราชย์ (คร้งั ที่ 1) พ.ศ. 2106-2111
(คร้งั ที่ 2) พ.ศ. 2111-2112

กอ่ นหน้า สมเด็จพระมหาจักรพรรดิ
ถดั ไป สมเด็จพระมหาธรรมราชาธิราช

ราชวงศ์ ราชวงศ์สุพรรณภมู ิ
พระราชบิดา สมเด็จพระมหาจักรพรรดิ

พระราชมารดา พระสุรโิ ยทัย
พระราชสมภพ พ.ศ. 2078
สวรรคต พ.ศ. 2112 (34 พรรษา) เมืองแครง

พระราชประวตั แิ ละราชการสงคราม
สมเด็จพระมหนิ ทราธิราช มีพระนามเดมิ วา่ พระมหิ
นทราธิราช ทรงพระราชสมภพราว พ.ศ. 2078 เป็นพระราช
โอรสพระองคท์ ีส่ องในสมเด็จพระมหาจักรพรรดกิ บั พระ
สุรโิ ยทัย มีพระเชษฐาคอื พระราเมศวรผู้เป็นพระมหาอุปราช
และมีพระขนิษฐาคอื พระวสิ ุทธิกษัตรยี ์ พระบรมดลิ ก พระเทพ
กษัตรยี ์ และยังมีพระอนุชาและพระขนิษฐาตา่ งพระชนนี คอื
พระศรเี สาวราช กบั พระแกว้ ฟ้า

พระราชพงศาวดาร ฉบับพันจันทนุมาศ (เจิม) ระบุ
วา่ พระมหนิ ทราธิราชไดต้ ามเสด็จฯ ออกรบในสงครามพระเจ้า
ตะเบ็งชเวตดี้ ว้ ย แตถ่ กู ทหารมอญลอ้ มจับพรอ้ มกบั พระราเม
ศวรไปถวายพระเจ้าตะเบ็งชเวตซี้ ึ่งประทับทีเ่ มืองชัยนาท
สมเด็จพระมหาจักรพรรดทิ รงทราบจึงส่งพระราชสาส์นไปขอ
ใหป้ ลอ่ ยพระราชโอรสท้ังสองพระองคค์ นื กรุงศรอี ยุธยา
พระเจ้าตะเบ็งชเวตที้ รงตกลงโดยขอแลกกบั ช้างพลายมงคล
ทวปี และช้างพลายศรมี งคลไปไวก้ รุงหงสาวดี สมเด็จพระมหา

จักรพรรดปิ รกึ ษามุขมนตรแี ลว้ ก็ตกลงถวาย กองทัพพระเจ้า
หงสาวดจี ึงยกทัพกลบั ไป

หลงั สงครามช้างเผือกทีท่ ำใหเ้ สียพระราเมศวร
แกก่ รุงหงสาวดใี นปี พ.ศ. 2106 สมเด็จพระมหาจักรพรรดทิ รง
สละราชสมบัตใิ หพ้ ระมหนิ ทราธิราชซึ่งขณะน้ันพระชนมายุได้
25 พรรษา สมเด็จพระมหนิ ทราธิราชทรงขัดพระทัยทีต่ อ้ งอยู่
ใตบ้ ังคบั บัญชาสมเด็จพระมหาธรรมราชาธิราชเจ้าเมือง
พิษณุโลก ทรงปรกึ ษากบั พระยารามแลว้ จึงชักชวนสมเด็จพระ
ไชยเชษฐาธิราชใหม้ าตเี มืองพิษณุโลก เม่ือทัพท้ังสองฝ่าย
ประชิดเมืองพิษณุโลกไดแ้ ลว้ ก็ยังตเี มืองไม่สำเรจ็ เพราะมีทัพ
จากพระเจ้าบุเรงนองมาช่วยเมืองพิษณุโลก

เม่ือแผนการไม่สำเรจ็ สมเด็จพระมหนิ ทรา
ธิราชก็เลกิ ทัพคนื กรุงศรอี ยุธยา ทรงเหน็ วา่ สมเด็จพระมหา
ธรรมราชากบั หวั เมืองเหนืออยู่ข้างกรุงหงสาวดแี ละไม่ไยดกี บั
กรุงศรอี ยุธยาแลว้ จึงอัญเชิญพระราชบิดาลาผนวชมา
ครองราชสมบัตดิ งั เดมิ ในปี พ.ศ. 2111 และใช้โอกาสทีส่ มเด็จ
พระมหาธรรมราชากบั พระนเรศไปเข้าเฝ้าพระเจ้าบุเรงนองที่

กรุงหงสาวดี ยกทัพไปชิงพระวสิ ุทธิกษัตรยี ์ พระเอกาทศรถ
และครอบครวั ของพวกข้าหลวงเดมิ มาไวก้ รุงศรอี ยุธยา ขาก
ลบั สมเด็จพระมหนิ ทราธิราชพยายามตเี มืองกำแพงเพชร
เพราะทรงเหน็ วา่ เป็นกำลงั ฝ่ายข้าศึก แตไ่ ม่สำเรจ็ สมเด็จพระ
มหาธรรมราชาทราบข่าวท้ังหมดจึงทูลฟ้องพระเจ้าบุเรงนอง
พระเจ้าบุเรงนองจึงยกทัพใหญ่มาอีกคร้งั ในเดอื น 12 สามารถ
ปิดลอ้ มกรุงศรอี ยุธยาไวไ้ ด้ แตต่ พี ระนครแตไ่ ม่สำเรจ็ ระหวา่ ง
น้ันสมเด็จพระมหาจักรพรรดปิ ระชวรได้ 25 วนั ก็เสด็จ
สวรรคต

สมเด็จพระมหนิ ทราธิราชสืบราชสมบัตอิ ีกคร้งั
แลว้ ทรงมอบหมายใหพ้ ระยารามบัญชาการรบแทน ส่วน
พระองคป์ ระทับแตใ่ นพระราชวงั ไม่เอาพระทัยใส่ในการศึก
ฝ่ายพระเจ้าบุเรงนองมีพระราชสาส์นถงึ สมเด็จพระมหนิ ทรา
ธิราชวา่ ถา้ ส่งตวั พระยารามมาใหจ้ ะยอมเป็นพระราชไมตรี
สมเด็จพระมหนิ ทราธิราชก็ยอมทำตาม พระเจ้าบุเรงนองก็ให้
กองทัพพักรบไว้ ตอ่ มามีรบั ส่ังใหพ้ ระสังฆราชกรุงศรอี ยุธยาไป
แจ้งแกก่ รุงศรอี ยุธยาวา่ ถา้ พระเจ้าแผ่นดนิ และขุนนางท้ังปวง

ออกมาถวายบังคมแกพ่ ระองค์ ก็จะรบั พระราชไมตรี ทรงรอ
อยู่ 7 วนั ยังไม่ไดค้ ำตอบ สมเด็จพระมหาธรรมราชาออกไป
เจรจาก็ไม่สำเรจ็ พระเจ้าบุเรงนองจึงรบั ส่ังโจมตี
กรุงศรอี ยุธยาตอ่ ระหวา่ งน้ันพระเจ้าลกู เธอพระศรเี สาวราช
นำกองพล 15,000 มาช่วยป้องกนั พระนครโดยไม่ไดป้ รกึ ษา
พระราชบิดา สมเด็จพระมหนิ ทราธิราชเหน็ วา่ พระราชโอรสทำ
ตามอำเภอใจ จึงรบั ส่ังใหพ้ ระยาธรรมาคมุ ตวั พระศรเี สาวราช
ไปสำเรจ็ โทษ ณ วดั พระราม บรรดาทหารก็เสียใจ แตเ่ หน็ แก่
สวสั ดภิ าพของครอบครวั จึงมุ่งรกั ษาพระนครตอ่ ฝ่ายสมเด็จ
พระมหาธรรมราชาคดิ อุบายใหพ้ ระยาจักรเี ป็นไส้ศึก พระเจ้าบุ
เรงนองก็ยินดตี ามแผน สมเด็จพระมหนิ ทราธิราชหลงเช่ือวา่
พระยาจักรหี นีมาไดจ้ รงิ ก็พระราชทานรางวลั และมอบหมาย
ใหบ้ ัญชาการรกั ษาพระนคร พระยาจักรที ำหน้าทีเ่ ข้มแข็งอยู่
เดอื นหนึง่ จึงเร่มิ ทำใหก้ องกำลงั กรุงศรอี ยุธยาอ่อนกำลงั ลง
พระเจ้าบุเรงนองทรงทราบก็รบั ส่ังใหน้ ายทัพนายกองเข้าโจมตี
กรุงศรอี ยุธยา จึงเสียกรุงในวนั แรม 11 ค่ำ เดอื น 9 พระมหา
อุปราชากรุงหงสาวดแี ละสมเด็จพระมหาธรรมราชาธิราชพา

สมเด็จพระมหนิ ทราธิราชไปเข้าเฝ้าพระเจ้าบุเรงนองที่
พลบั พลาวดั มเหยงคณ์ พระเจ้าบุเรงนองตบพระหตั ถท์ ีพ่ ระราช
อาสน์ทูลเชิญสมเด็จพระมหนิ ทราธิราชใหเ้ ข้ามาน่ัง สมเด็จพระ
มหนิ ทราธิราชก็คลานเข้าไปแตไ่ ม่ถงึ ทีพ่ ระราชอาสน์ พระเจ้าบุ
เรงนองย่ืนพานพระศรใี ห้ สมเด็จพระมหนิ ทราธิราชไม่ทรงรบั
เม่ือพระเจ้าบุเรงนองหยิบพระศรใี ห้ ทรงรบั มาไวค้ รูหนึง่ จึง
เสวย พระเจ้าบุเรงนองเชิญสมเด็จพระมหนิ ทราธิราชไปอยู่
กรุงหงสาวดี โดยระหวา่ งรอเสด็จใหอ้ ยู่ในความดแู ลของ
สมเด็จพระมหาธรรมราชา และใหพ้ ระมหาอุปราชาเข้าไป
กวาดตอ้ นครวั เรอื นชาวกรุงศรอี ยุธยาและรูปหลอ่ ส่งไปกรุงหง
สาวดที ้ังหมด

เม่ือสมเด็จพระมหนิ ทราธิราชตามเสด็จฯ ถงึ เมือง
แครงก็ประชวรหนัก แม้พระเจ้าบุเรงนองจะคาดโทษแพทย์
หากรกั ษาไม่หายและไดเ้ สด็จมาเยี่ยมใหก้ ำลงั ใจ ไม่นานก็
สวรรคต สิรพิ ระชนมพรรษา 34 พรรษา พระราชทานเพลงิ
แลว้ ใหท้ หารนำพระอัฐิ พระสนม และเคร่อื งราชูปโภคมาส่ง
กรุงศรอี ยุธยา