The words you are searching are inside this book. To get more targeted content, please make full-text search by clicking here.

pitd_ndsi,+Journal+manager,+v1no2-10.compressed

Discover the best professional documents and content resources in AnyFlip Document Base.
Search
Published by teeratorn1633, 2022-06-12 11:09:01

pitd_ndsi,+Journal+manager,+v1no2-10.compressed

pitd_ndsi,+Journal+manager,+v1no2-10.compressed

114

การฝึกอบรมเกษตรกรหลกั สตู รวชิ าชีพเกษตรกรรมระยะสัน้
ต่อสมั ฤทธผ์ิ ลในการปฏบิ ัติตามหลักเกษตรอนิ ทรีย์

Short-Course Training to accomplished in organic agriculture

จำนงค์ จลุ เอียด, กษ.ม (Jamnong Jun-iad, M.Ag.)1

บทคัดยอ่

การวิจัยครงั้ นีเ้ พ่ือศกึ ษา สภาพพน้ื ฐานของเกษตรกร ระดบั ความเหมาะสมของปจั จยั ท่เี กยี่ ว-
ขอ้ งกบั การฝกึ อบรม เพอ่ื ศกึ ษาสมั ฤทธผ์ิ ลในดา้ นความรู้ความเขา้ ใจ ทกั ษะและเจตคตขิ องผรู้ บั การฝกึ อบรม และ
เพอ่ื ศกึ ษาปญั หาและขอ้ เสนอแนะของเกษตรกรตอ่ การฝกึ อบรมกลมุ่ ประชากรทศ่ี กึ ษาคอื เกษตรกรทเ่ี ขา้ รบั การ
ฝกึ อบรมจำนวน120คนทำการเกบ็ รวบรวมขอ้ มลู จากประชากรทง้ั หมดเครอ่ื งมอื ทใ่ี ชเ้ ปน็ แบบสอบถามวเิ คราะห์
ขอ้ มูลโดยใช้โปรแกรมคอมพวิ เตอรส์ ำเรจ็ รูป ใชส้ ถติ ิพรรณนาไดแ้ ก่ คา่ ร้อยละ ค่าเฉล่ยี คา่ เบย่ี งเบนมาตรฐาน
ผลการศึกษาข้อมลู พน้ื ฐานของเกษตรกรผู้เข้ารับการฝกึ อบรม พบวา่ สว่ นใหญ่เป็นเพศชาย นับถือศาสนาพทุ ธ
สำเรจ็ การศกึ ษาระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนปลาย มสี มาชกิ ในครอบครวั เฉลย่ี 4.96คนเคยผา่ นการฝกึ อบรมหลกั สตู ร
นม้ี ากอ่ นจากกรมสง่ เสรมิ การเกษตรในการดำเนนิ กจิ กรรมเกษตรใชเ้ งนิ ทนุ สว่ นตวั ใชแ้ รงงานในครอบครวั โดยมี
ทด่ี ินประกอบการเกษตรเฉล่ยี 9.49 ไร่ และรายไดภ้ าคการเกษตรเฉลย่ี 40,767.50 บาท/ปี สว่ นระดบั ความ
เหมาะสมของปัจจยั ทเี่ ก่ียวข้องกับการฝึกอบรมระดับความเหมาะสมของความรคู้ วามเขา้ ใจทกั ษะเจตคติพบวา่
โดยเฉลย่ี เกษตรกรมคี วามเหน็ วา่ อยใู่ นระดบั มากถงึ มากทส่ี ดุ และไมม่ ปี ญั หาในการฝกึ อบรม และในสว่ นของการ
ตดิ ตามผลผทู้ ผ่ี า่ นการฝกึ อบรมแลว้ นำความรทู้ ไ่ี ดร้ บั ไปดำเนนิ กจิ กรรมตามหลกั เกษตรอนิ ทรยี ์พบวา่ มกี ารทำนา
อนิ ทรยี แ์ บบครบวงจร ปลกู ผกั ปลอดสารพษิ การสกดั สารชวี ภาพ การผลติ ปยุ๋ อนิ ทรยี แ์ ละปยุ๋ ชวี ภาพมจี ำนวนเพม่ิ
มากขึน้ และยงั ลดรายจา่ ยจากการซ้อื สารเคมีจากทอ้ งตลาดเฉล่ยี รายละไมต่ ำ่ กว่า500บาทตอ่ เดือนและไดข้ ยาย
ผลสกู่ ลุม่ เกษตรกรทส่ี นใจเพ่มิ ข้ึนจำนวน2เครือขา่ ยสรปุ ผลการฝึกอบรมหลกั สตู รวชิ าชพี เกษตรกรรมระยะสั้น
มีผลตอ่ การเรยี นรเู้ พอ่ื สรา้ งงาน สรา้ งอาชพี เพม่ิ มลู คา่ ผลผลติ สรา้ งรายไดล้ ดรายจา่ ยใหแ้ กเ่ กษตรกรหลงั การฝกึ
อบรมและมขี อ้ เสนอแนะคอื ควรฝกึ อบรมรมหลกั สตู รวชิ าชีพเกษตรกรรมระยะสัน้ ตามหลักเกษตรอินทรีย์
เพมิ่ เติม
คำสำคญั : การฝึกอบรมเกษตรกร, หลักสูตรวชิ าชพี เกษตรกรรมระยะสนั้ , หลักเกษตรอินทรีย์

1 อาจารย์ วิทยาลัยการอาชพี ตากใบ มหาวทิ ยาลยั นราธวิ าสราชนครนิ ทร์

115

ABSTRACT

The researchwas conducted forstudying short-course training toaccomplished
in organic agriculture. The purpose of the study is to know basic of 120 people who take part
in training in order to develop skill, understanding and satisfaction. The data are collected by
using questionnaire, data analysis program, percentage, mean and standard deviation. The results
of the study, We found that the farmers who take part in the training are majority Buddhism
men, graduated from high school, family number average 4.96 persons. They ever attend to training
course outer from agricultural extension department, farmer family have land for doing farm
average 9.49 rais, average income 40,767.50 baht/year. They found much experience and high
education level for good training. Useful purpose and understand for short-course were found
excellence answering. They hadn’t problem and to attach knowledge after training . About
biological and wood vinegar extract to vegetable crop and herbal in house garden activity not use
insecticide result to reduce to pay money average 500 baht/month and extension, other farmer
had 2 group to interest this short-course and they will train in the future. Agricultural Short-Course
Training has effect to farmer with condition of limited timing but they have more than income.

Keywords: training, short-course, organic agriculture

บทนำ

เศรษฐกจิ พอเพยี ง เปน็ ปรชั ญาชแ้ี นวทางการดำรงอยแู่ ละปฏบิ ตั ติ นของประชาชนในทกุ ระดบั
ตงั้ แตค่ รอบครัว ระดบั ชมุ ชนจนถงึ ระดบั รัฐในการพัฒนาและการบรหิ ารประเทศ ใหด้ ำเนินไปในทางสายกลาง
โดยเฉพาะการพฒั นาเศรษฐกจิ เพอ่ื ใหก้ า้ วทนั ตอ่ โลกยคุ โลกาภวิ ฒั น์ พระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ วั ทรงมพี ระราช-
วนิ จิ ฉยั ค้นคว้าทดลองศึกษารวบรวมขอ้ มูลเกยี่ วกบั ทรัพยากรดนิ นำ้ อากาศ รวมทัง้ พืชพันธธ์ุ ัญญาหารเพือ่ การ
บรโิ ภคและอุปโภค เพือ่ ใหป้ ระชาชนสามารถดำรงชวี ิตอยไู่ ด้ ในพ้ืนทีข่ องตนเองโดยต้งั เปน็ “ทฤษฎีใหม่ (NEW
THEORY) ”ทีผ่ า่ นการสรุปผลการทดลองของมูลนธิ ชิ ยั พฒั นา ในพระองค์ที่วัดมงคลชัยพัฒนา (สิน พันธพ์ุ นิ จิ ,
2544) ทฤษฎีใหมม่ าจากพนื้ ฐานเศรษฐกจิ พอเพียง โดยควรมที ด่ี ินประมาณ10-15 ไร่ แบ่งพื้นทีป่ ลกู พชื สวนและ
พชื ไร่5ไร่พน้ื ทส่ี ระนำ้ 3ไร่และพน้ื ท่ี2ไรส่ ำหรบั ใชเ้ ปน็ ทอ่ี ยอู่ าศยั ปลกู พชื ผกั สวนครวั และคอกสตั ว์โดยทว่ั ไปแลว้
เกษตรกรจะทำการเกษตรแบบผสมผสาน เช่น การเล้ียงไก่ สุกร ร่วมกับการปลกู พชื การปลูกโกโกแ้ ซมในสวน
มะพรา้ วการเลย้ี งปลาในรอ่ งสวนไมผ้ ลหรอื สวนผกั เปน็ ตน้ ดงั นน้ั การทำเกษตรผสมผสานกเ็ พอ่ื ใหเ้ กษตรกรพฒั นา
ตนเองตามแนวปรัชญาเศรษฐกิจพอเพยี ง คอื การจัดการและจดั สรรพื้นท่ีดิน แหลง่ นำ้ ทนุ แรงงานและกจิ กรรม

116

การเกษตรใหเ้ หมาะสมสอดคลอ้ งกบั สภาพพน้ื ท่ี และความตอ้ งการของเกษตรกร เพอ่ื พออยพู่ อกนิ ในครอบครวั
ผลผลติ ทเ่ี หลอื จงึ จำหนา่ ย

การทำการเกษตรสมยั ใหมก่ อ่ ใหเ้ กดิ ปญั หาทางการเกษตรมากเชน่ ความอดุ มสมบรู ณ์ ของดนิ
ลดลงตอ้ งใชส้ ารเคมใี นปรมิ าณทเ่ี พม่ิ มากขน้ึ ทกุ ปี จงึ จะไดร้ บั ผลผลติ เทา่ เดมิ เหตผุ ลนเ้ี องทต่ี อ้ งใหค้ วามรใู้ นแนว
ทางการทำเกษตรอินทรยี ์เพ่ือให้เกษตรกรลดละเลกิ การใชส้ ารเคมที ี่นอกจากจะทำให้ต้นทนุ การผลิตสูงข้นึ แลว้
ยังเกิดปญั หาตามมาอีกหลายประการ เชน่ ปัญหาโรคและแมลง แหล่งน้ำปนเป้ือนดว้ ยสารเคมี ความเสือ่ มโทรม
ของดิน สารเคมปี นเปื้อนในผลผลติ เกินปริมาณทก่ี ำหนดทำใหเ้ กดิ พษิ ภยั ต่อผู้บริโภค สภาพแวดลอ้ มถกู ทำลาย
เสียหายจนยากที่จะเยียวยาให้กลับคืนมาดังเดมิ นอกจากนกี้ ารทำการเกษตรของประเทศไทยในรอบหลายสบิ
ปที ผ่ี า่ นมา มกี ารใชพ้ น้ื ทไ่ี ปมากเปน็ เหตใุ หป้ รมิ าณฝนตกลดนอ้ ยลงและตกไมถ่ กู ตอ้ งตามฤดกู าล ขาดการอนรุ กั ษ์
และบำรงุ ดนิ อยา่ งถกู ตอ้ งทำใหต้ อ้ งใชส้ ารเคมอี ยา่ งมาก เพอ่ื เพม่ิ ผลผลติ ใหเ้ พยี งพอตอ่ ความตอ้ งการของพลเมอื ง
ที่เพิ่มขึ้น เมื่อใช้สารเคมีมากในการผลิตพืชและสัตว์ก็จะทำให้ต้นทุนในการผลิตเพิ่มขึ้นตามไปด้วย ความ
ปลอดภัยต่อผ้ผู ลติ และผบู้ รโิ ภคกจ็ ะน้อยลง ดนิ เสือ่ มโทรมเกิดสารพษิ ตกคา้ งหรือปนเปอ้ื นทั้งในผลผลติ ในดนิ
ในนำ้ สขุ ภาพของส่ิงมีชีวติ ไมว่ ่าคนหรือสตั วก์ จ็ ะอ่อนแอเจบ็ ปว่ ยและลม้ ตายได้

โดยสถิติการเกิดพิษจากสารเคมีกำจัดศัตรูพืชจากการประกอบอาชีพจากข้อมูลระบบ
การเฝ้าระวังโรค สำนกั ระบาดวิทยา กรมควบคมุ โรค กระทรวงสาธารณสุข พบว่ามีคนไทยไดร้ บั สาร เคมีกำจัด
ศตั รูพชื จากการประกอบอาชีพและเกดิ อาการเป็นพษิ ตอ่ ร่างกาย ทำให้ป่วยและเสียชวี ติ ดงั แสดงในตารางที่ 1
ตารางที่ 1 สถติ ิจำนวนผู้ป่วยและเสยี ชวี ติ จากการสารพิษสารอันตรายการเกษตร ป2ี 541-2550

พ.ศ. จำนวนผปู้ ่วย จำนวนผเู้ สยี ชวี ติ
2541 4305 18
2542 4171 33
2543 3109 21
2544 2653 15
2545 2571 11
2546 2342 9
2547 1864 9
2548 1321 -
2549 1251 -
2550 1286 -

ทม่ี า: สำนักระบาดวิทยา กรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข (2550)

117

จากตารางท่ี 1 ชใ้ี หเ้ หน็ ถงึ สถติ กิ ารเกดิ พษิ จากสารเคมกี ำจดั ศตั รพู ชื ทท่ี ำใหเ้ จบ็ ปว่ ยและตายได้
(สำนกั ระบาดวทิ ยา,2550)ดงั นน้ั ทกุ ภาคสว่ นจะตอ้ งรว่ มกันหาวิธีการหรือมาตรการที่จะต้องป้องกันอันตรายจาก
สารเคมกี ำจดั ศตั รพู ชื ประกอบกบั เกษตรกรในพน้ื ทเ่ี ปา้ หมายเองกม็ องเหน็ ความสำคญั ของอนั ตรายจากสารเคมี
กำจดั ศตั รพู ชื ทจ่ี ะบงั เกิดข้ึนโดยเฉพาะเกษตรกรในพนื้ ที่อำเภอตากใบและอำเภอใกล้เคียงส่วนหน่งึ ก็ไดเ้ ข้าร่วม
กจิ กรรมการฝกึ อบรมในหลกั สตู รวชิ าชพี เกษตรกรรมระยะสน้ั ตามหลกั เกษตรอนิ ทรยี ท์ ด่ี ำเนนิ การโดยวทิ ยาลยั
การอาชีพตากใบท่ีกำลงั ขบั เคลอ่ื นผลักดันใหก้ ลุ่มเกษตรกรเหน็ ความสำคัญเกิดความรู้ความเข้าใจมที กั ษะและ
มีเจตคตทิ ด่ี ีตอ่ หลกั เกษตรอินทรยี ์ โดยวิทยาลยั ได้ดำเนนิ การฝกึ อบรมหลกั สูตรระยะสัน้ ในหลกั เกษตรอินทรีย์
เรอ่ื ง การผลติ นำ้ สม้ ควนั ไมจ้ ากการเผาถา่ นและการผลติ ปยุ๋ อนิ ทรยี /์ ชวี ภาพขน้ึ ทง้ั ภายในและภายนอกวทิ ยาลยั
การอาชีพตากใบ

การฝึกอบรม ซง่ึ หมายถึง กระบวนการทจ่ี ะทำใหผ้ ้เู ขา้ รบั การฝกึ อบรมเกดิ ความรู้ ความเขา้ ใจ
ทศั นคตแิ ละความชำนาญเกย่ี วกบั เรอ่ื งใดเรอ่ื งหนง่ึ จนกระทง่ั ผเู้ ขา้ รบั การฝกึ อบรมเกดิ การเรยี นรู้(Learning)หรอื
เกดิ การเปล่ียนแปลงพฤตกิ รรมไปตามวัตถุประสงค์ของการฝึกอบรมนัน้ (สรุ พล จันทราปตั ย,์ 2523) เดมิ งานฝึก
อบรมวชิ าชพี เกษตรกรรมระยะสน้ั ของมหาวทิ ยาลยั นราธวิ าสราชนครนิ ทร์ ไดด้ ำเนนิ งานโดยวทิ ยาลยั เกษตรและ
เทคโนโลยีนราธวิ าส ซง่ึ สงั กัดสำนักงานคณะกรรมการการอาชีวศกึ ษา และเมอื่ วทิ ยาลัยเกษตรและเทคโนโลยี
นราธิวาสวิทยาลยั การอาชีพตากใบและวิทยาลัยเทคนิคนราธวิ าสสงั กดั สำนักงานคณะกรรมการการอาชีวศกึ ษา
ไดร้ วมเป็นส่วนราชการในสังกัดมหาวิทยาลยั นราธิวาสราชนครนิ ทรต์ ามพระราชบัญญตั ิพทุ ธศกั ราช 2548 และ
วิทยาลยั การอาชพี ตากใบ ได้นำหลกั สตู รวชิ าชพี เกษตรกรรมระยะส้ัน มาบรกิ ารให้แกป่ ระชาชนตามพันธกิจด้าน
บริการวิชาการทางวิชาชีพของมหาวิทยาลัยนราธิวาสราชนครินทร์ ซ่ึงได้เปดิ การอบรมเปน็ ร่นุ ๆ โดย เกษตรกร
ผเู้ ขา้ รบั การฝกึ อบรมเปน็ ผทู้ ป่ี ระกอบอาชพี การเกษตรอยใู่ นทอ้ งถน่ิ และสมคั รเขา้ มารบั การฝกึ อบรมในสถานศกึ ษา
ผลการดำเนนิ การฝกึ อบรมหลกั สตู รระยะสน้ั ไดร้ บั ความสนใจจากกลมุ่ เกษตรกรเปน็ อยา่ งมาก เนอ่ื งจากเปน็ แหลง่
ใหบ้ ริการความรูท้ างวชิ าชีพแกเ่ กษตรกร ทำให้เกษตรกรมโี อกาสได้รบั การฝกึ อบรม เพื่อพัฒนาความรคู้ วาม
สามารถของตนเองทางดา้ นการประกอบอาชพี การเกษตร ซง่ึ หลกั สตู รระยะสน้ั คาดหวงั วา่ จะกอ่ ใหเ้ กดิ การประโยชน์
แกป่ ระชาชนโดยสามารถนำไปประกอบอาชพี และปรบั ปรงุ อาชพี ทท่ี ำอยใู่ หม้ ีประสทิ ธภิ าพมากยง่ิ ขน้ึ ซง่ึ จะสง่ ผล
ดีตอ่ การพัฒนาเศรษฐกจิ และสังคมของประเทศ (สมุ ิตรา สปุ นิ ราช,2546) เพราะเป็นหลกั สูตรการฝกึ อบรมท่ี
เกษตรกรมีโอกาสไดฝ้ ึกปฏิบัตจิ นเกดิ ทักษะความชำนาญและนำไปปฏบิ ตั ไิ ด้ดว้ ยตนเอง

ในการฝกึ อบรมมกี ารฝกึ อบรมเชงิ ปฏบิ ตั กิ ารในประเดน็ ตา่ งๆเชน่ เรอ่ื งการผลติ นำ้ สม้ ควนั ไม้
จากการเผาถ่าน นอกจากจะได้ถา่ นไม้ท่ีมคี ุณภาพแล้วจะได้นำ้ ส้มควนั ไมท้ ม่ี ีคุณสมบตั ปิ ้องกนั กำจัดเชอื้ ราและ
โรคแมลงศตั รูพืชจงึ เหมาะทจ่ี ะสง่ เสรมิ สนบั สนนุ ให้เกษตรกรนำเอาไปใช้ในการผลติ พืชผักไม้ผลพืชไร่พืชสวน
นาขา้ วทดแทนการใชส้ ารเคมที ม่ี รี าคาแพงและมผี ลอนั ตรายตอ่ สขุ ภาพของเกษตรกรเองตอ่ ผบู้ รโิ ภคนอกจากนน้ั
ประโยชนข์ องนำ้ ส้มควนั ไม้ยงั นำไปใชใ้ น ภาคอุตสาหกรรม เชน่ ผลติ สารระงับกลนิ่ ตัว ผลติ สารปรบั ผ้านุ่ม

118

อุตสาหกรรมอาหารรมควัน อตุ สาหกรรมย้อมผา้ ผลิตยารกั ษาโรคผวิ หนัง เปน็ ตน้
ในการฝกึ อบรมมกี ารฝกึ อบรมเชงิ ปฏบิ ตั กิ ารในประเดน็ ตา่ งๆเชน่ เรอ่ื งการผลติ นำ้ สม้ ควนั ไม้

จากการเผาถ่าน นอกจากจะได้ถ่านไม้ทีม่ ีคณุ ภาพแล้วจะไดน้ ำ้ ส้มควนั ไม้ท่ีมคี ุณสมบัติป้องกันกำจัดเชื้อราและ
โรคแมลงศัตรพู ืชจงึ เหมาะที่จะสง่ เสรมิ สนับสนุนใหเ้ กษตรกรนำเอาไปใช้ในการผลติ พืชผกั ไม้ผลพืชไร่พชื สวน
นาข้าว ทดแทนการใช้สารเคมที ่ีมีราคาแพงและมผี ลอันตรายต่อสขุ ภาพของเกษตรกรเอง ต่อผู้บรโิ ภค นอกจาก
น้ันประโยชน์ของนำ้ ส้มควนั ไม้ยงั นำไปใชใ้ นภาคอตุ สาหกรรม เช่น ผลติ สารระงับกล่ินตวั ผลิตสารปรับผา้ นุ่ม
อตุ สาหกรรมอาหารรมควัน อตุ สาหกรรมยอ้ มผ้า ผลิตยารกั ษาโรคผิวหนัง เปน็ ต้น

สว่ นการฝึกอบรมเชิงปฏิบัตกิ ารเร่อื งการผลิตปยุ๋ อินทรีย์/ปุ๋ยชวี ภาพ กเ็ พอ่ื ใหเ้ กษตรกร เหน็
ความสำคญั เกดิ ความรคู้ วามเขา้ ใจมที กั ษะและมเี จตคตทิ ด่ี พี งึ พอใจตอ่ การฝกึ อบรมจนสามารถปฏบิ ตั กิ ารผลติ
ปุ๋ยอนิ ทรียแ์ บบง่ายๆ โดยใช้วัสดุเหลือใช้จากการเกษตรหลายชนดิ ทมี่ ีมากในทอ้ งถนิ่ มาเปน็ ส่วนผสมของสูตร
ปยุ๋ อินทรียท์ ่ีมีคุณภาพแตล่ งทนุ ตำ่ โดยทวั่ ไปแลว้ ปยุ๋ อินทรยี ์ หมายถึงปุ๋ยทม่ี สี ่วนประกอบของสารอินทรยี ท์ ี่ได้ม
าจากส่ิงมีชีวิต เชน่ ปุ๋ยคอก ปยุ๋ หมกั ป๋ยุ พืชสด ซากพชื ซากสัตว์ท่ีไถกลบลงดิน และในปัจจุบันนยิ มเพ่ิมจุลินทรยี ์
ลงไปดว้ ย กลายเปน็ ปุย๋ อินทรยี ์ชีวภาพท่มี ีคุณคา่ ทางอาหารเพมิ่ มากขึ้น เช่นปุ๋ยชีวภาพทที่ ำจากแบคทีเรียเชอื้
ไรโซเบย่ี ม ปยุ๋ ชวี ภาพจากจลุ นิ ทรยี อ์ เี อม็ และใชส้ ารเรง่ จากกรมพฒั นาทด่ี นิ เปน็ ตน้ .(ปรชั ญา รศั มธี รรมวงศ,์ 2547)
แตจ่ ากสภาพปญั หาการฝกึ อบรมทผ่ี วู้ จิ ยั ประสบมาพบวา่ ในแตล่ ะหลกั สตู รของการฝกึ อบรมทง้ั ในดา้ นทฤษฎแี ละ
ปฏิบัติยังส่งผลต่อพฤติกรรมของเกษตรกรในระดับต่ำ ทั้งนี้อาจเป็นเพราะสภาพของเกษตรกร มีระดับความรู้
พน้ื ฐานระดบั ตำ่ และประการทส่ี ำคญั คอื การใชภ้ าษาและสอ่ื บางประเภทไมส่ ามารถจะทำใหผ้ เู้ ขา้ รบั การฝกึ อบรม
ในแต่ละหลักสูตรไดบ้ รรลุตามวัตถปุ ระสงค์ที่ตัง้ ไว้ ซึ่งส่งผลตอ่ พฤติกรรมการดำเนนิ การของเกษตรกรหลงั การ
ฝึกอบรม หลักสูตรระยะสนั้ เปน็ การใหผ้ เู้ ขา้ รบั การฝกึ อบรมไดผ้ สมผสานบรู ณาการระหว่างทฤษฎีกับประสบ-
การณภ์ ายใตเ้ งื่อนไขของเวลาท่เี หมาะสม ก่อให้เกิดการเรียนร้แู ละนำไปใช้ประโยชนต์ รงกับสถานภาพของอาชพี
ดังนั้นการติดตามผลสัมฤทธิ์ของผู้ผ่านการฝึกอบรมโดยเฉพาะการปฎิบัติตามหลักเกษตรอินทรีย์ของ
วทิ ยาลยั การอาชพี ตากใบ จะสง่ ผลดตี อ่ การบรหิ ารจดั การในการทจ่ี ะใหก้ ารฝกึ อบรมมปี ระสทิ ธภิ าพและสมั ฤทธ-์ิ
ผลได้ ซึ่งจะตอ้ งพิจารณาปัจจยั สำคัญในแต่ละส่วนของระบบการฝึกอบรม ซึง่ ประกอบด้วย 3 ส่วนคอื ปัจจยั
นำเขา้ ของการฝกึ อบรม (input) กระบวนการดำเนนิ การฝกึ อบรม (process) และผลทีไ่ ด้จากการฝกึ อบรม
(output) ซึง่ แตล่ ะส่วนจะมีปัจจัยสำคญั ทจ่ี ะตอ้ งพจิ ารณาและตรวจสอบใหม้ ีความเหมาะสม (ชาญ สวัสดสิ์ าลี,
2540) เพือ่ จะไดส้ นับสนุนให้กระบวนการฝึกอบรมสำเร็จตอบสนองต่อกลุ่มเปา้ หมาย คอื เกษตรกรในพนื้ ทข่ี อง
โครงการได้รบั ประโยชนส์ ูงสุดหลังผา่ นการฝกึ อบรม และพิจารณาว่า ผลที่เกดิ จากการนำไปปฏิบตั ิ มคี วามสอด-
คลอ้ งกบั หลกั สตู รมากนอ้ ยเพยี งใด โดยทำการศกึ ษาผลการนำความรไู้ ปปฏบิ ตั วิ า่ เกดิ กจิ กรรมทเ่ี กย่ี วขอ้ งกบั การ
ผลติ เกษตรอนิ ทรยี ม์ ากนอ้ ยเพยี งใดเกดิ คณุ ภาพในผลผลติ ในระดบั ใดตรงตามวตั ถปุ ระสงคท์ ต่ี อ้ งการระดบั ใด

119

วตั ถุประสงคก์ ารวิจยั

สำหรับวตั ถุประสงคข์ องการวจิ ัยในครง้ั นี้เพอ่ื ศกึ ษา สภาพพื้นฐานของเกษตรกร ระดบั ความ
เหมาะสมของปจั จยั ทเ่ี กย่ี วขอ้ งกบั การฝกึ อบรม เพอ่ื ศกึ ษาสมั ฤทธผ์ิ ลในดา้ นความรู้ ความเขา้ ใจ ทกั ษะและเจตคติ
ของผเู้ ข้ารบั การฝึกอบรม และเพอ่ื ศกึ ษาปัญหาและขอ้ เสนอแนะของเกษตรกรต่อการฝกึ อบรม

วิธดี ำเนินการวจิ ัย

การวจิ ยั นเ้ี ปน็ การวจิ ยั เชงิ พรรณนา เพอ่ื ศกึ ษาสภาพพน้ื ฐานของเกษตรกร ระดบั ความเหมาะสม
ของปัจจยั ท่เี ก่ยี วขอ้ งกับการฝึกอบรมสมั ฤทธิผ์ ลดา้ นความรคู้ วามเข้าใจทกั ษะเจตคตขิ องเกษตรกรผเู้ ข้ารับการ
ฝกึ อบรม และปญั หาขอ้ เสนอแนะของเกษตรกรต่อการฝกึ อบรม

ประชากรและกลมุ่ ตัวอย่าง
ประชากรและกลมุ่ ตวั อยา่ งทใ่ี ชใ้ นการวจิ ยั ไดแ้ ก่ เกษตรกรผทู้ ผ่ี า่ นการฝกึ อบรมหลกั สตู รวชิ าชพี

เกษตรกรรมระยะสน้ั ในหลกั เกษตรอนิ ทรยี ์ ในโครงการเศรษฐกจิ พอเพยี งของวทิ ยาลยั การอาชพี ตากใบ ประจำ
ปงี บประมาณ 2550 จำนวน 120 คน และเนอื่ งจากประชากรทใ่ี ชใ้ นการวิจยั คร้ังนี้มจี ำนวนไม่มาก จงึ เก็บ
ข้อมูลจากประชากรท้งั หมดโดยไม่มีการสุ่มตวั อย่าง

เครื่องมือในการเก็บรวบรวมข้อมลู
เครอ่ื งมอื ในการเกบ็ รวบรวมขอ้ มลู ทใ่ี ชใ้ นการวจิ ยั เปน็ แบบสอบถาม(questionnaire)การเกบ็

รวบรวมขอ้ มูล ผวู้ ิจัยสร้างแบบสอบถามและหาความเทย่ี งตรงของเน้อื หาสำหรบั การทดสอบเคร่ืองมือนั้นได้นำ
แบบสอบถามทีส่ ร้างขึน้ ให้ผู้เช่ียวชาญดา้ นการฝกึ อบรมตรวจสอบความเทยี่ งตรงและนำมาปรับปรุงให้ดียิ่งขึ้น
โดยทดสอบกบั เกษตรกรทค่ี รอบครวั ประกอบอาชพี การเกษตร ทไ่ี มใ่ ชก่ ลมุ่ ประชากรทเ่ี ขา้ รบั การฝกึ อบรมจำนวน
24 คน ได้ค่าความเชือ่ มั่น 0.95 แล้วจึงสำรวจขอ้ มลู ในภาคสนาม ด้วยการใหเ้ กษตรกรผ้เู ขา้ รบั การฝกึ อบรมทำ
ตอบแบบสอบถามท้ัง 120 คน โดยคำถามมี 2 สว่ นไดแ้ ก่

สว่ นที่ 1 แบบสอบถามแบ่งได้ 6 ตอนโดยตอนที่ 1 เป็นขอ้ คำถามเก่ียวกับข้อมูลสภาพพนื้ ฐาน
ของเกษตรกรในประเด็น เพศ อายุ ระดับการศกึ ษา ศาสนา ขนาดของครอบครวั แหลง่ ติดต่อหนว่ ยงานราชการ
ทางส่งเสรมิ การเกษตร การเคยผ่านการเข้ารบั การฝึกอบรมในหลกั สูตรท่ที ำการฝึกอบรม หน่วยงานทีเ่ คยผา่ น
การฝกึ อบรม แหล่งเงนิ ทุนในการประกอบอาชพี การเกษตร แหล่งของแรงงานในการประกอบอาชีพการเกษตร
พน้ื ท่ีประกอบการเกษตรและรายได้จากการประกอบอาชีพการเกษตร จำนวน 12 ข้อ และตอนที่ 2-5 เป็นข้อ
คำถามเกยี่ วกบั การแสดงความคดิ เหน็ ในระดบั ความเหมาะสมในประเด็นต่างๆ ที่เกีย่ วขอ้ งกับวัตถปุ ระสงค์ของ
การฝกึ การอบรมนน้ั วา่ อยใู่ นระดบั ใดโดยกำหนดการแปลความหมายไว้5ระดบั คอื (1)ระดบั 1.00-1.80หมายถงึ
ระดับนอ้ ยท่สี ดุ (2)ระดับ1.81-2.60 หมายถึงระดับน้อย (3)ระดบั 2.61-3.40 หมายถงึ ระดบั ปานกลาง(4)ระดบั
3.41- 4.20 หมายถึง ระดับมาก และ (5) ระดบั 4.21- 5.00 หมายถึง ระดบั มากท่สี ดุ โดยตอนที่2 เปน็ ขอ้ คำถาม

120

เกี่ยวกบั ความคิดเหน็ ในระดบั ความเหมาะสมของปัจจัยทเ่ี กยี่ วข้องกบั การฝกึ อบรมว่าอยู่ในระดับใดในประเดน็
เกยี่ วกบั เนอื้ หา วิทยากร วธิ ีการสอน อปุ กรณ์และสือ่ ทใี่ ช้ ระยะเวลาในการฝึกอบรม ความเหมาะสมในการนำไป
ใช้ และสภาพแวดล้อมของสถานที่จดั ฝกึ อบรมจำนวน35ขอ้ ตอนที่3เปน็ ขอ้ คำถามเก่ยี วกับระดบั ความรคู้ วาม
เขา้ ใจทไ่ี ด้รับจากการฝึกอบรมในประเด็นความรู้ความเข้าใจในประโยชน์ท่ีไดร้ ับจากการฝกึ อบรมจนสามารถนำ
เอาความรู้ความเข้าใจนั้นมาดำเนินการเองได้จำนวน 6 ขอ้ ตอนท่ี 4 เป็นข้อคำถามเก่ยี วกับความคดิ เห็นในระดับ
ทักษะความสามารถที่ผู้เข้ารับการฝึกอบรมได้รับจากการฝึกอบรมว่าอยู่ในระดับใด ในประเด็นเกี่ยวกับทักษะ
ความสามารถดำเนนิ การปฏบิ ัตใิ นเรอ่ื งทีไ่ ดร้ บั จากการฝกึ อบรม จำนวน 6 ข้อ ตอนท่ี 5 เปน็ ขอ้ คำถามเกี่ยวกบั
ระดับเจตคติของผู้เข้ารับการฝึกอบรมว่าอยู่ในระดับใด ในประเด็นเกี่ยวกับความสามารถนำไปปฏิบัติได้ การ
มรี ายไดเ้ พม่ิ การลด รายจา่ ยในครอบครวั และการลงทนุ ต่ำ จำนวน 8 ข้อ ตอนท่ี 6 เปน็ ปัญหาและขอ้ เสนอแนะ
ในการฝกึ อบรมในประเดน็ การดแู ลเอาใจใสข่ องเจา้ หนา้ ท่ีเนอ้ื หาวชิ าทใ่ี ชใ้ นการฝกึ อบรมเอกสารประกอบการสอน
วัสดุที่ใช้ในการฝึกปฏิบัติ ระยะเวลาที่ใช้ในการฝึกอบรม และความเหมาะสมของช่วงเวลาที่ใช้ในการฝึกอบรม
จำนวน 6 ข้อ โดยแบ่งระดับความรุนแรงของปัญหาเป็น 5 ระดับ คือ 5 หมายถึงมีปัญหามากที่สุด 4 หมายถึง
มปี ญั หามาก 3 หมายถงึ ปญั หาปานกลาง 2 หมายถึง ปญั หาน้อย 1 หมายถงึ ปัญหาน้อยทสี่ ุด 0 หมายถงึ ไม่
มีปัญหา

สว่ นท่ี 2 แบบสมั ภาษณ์ เป็นการวิจยั เพื่อตดิ ตามผลการนำไปใช้หลังการฝกึ อบรม โดยการ
สมั ภาษณใ์ นประเดน็ ทป่ี ระกอบดว้ ย สถานภาพทว่ั ไปและในประเดน็ ทเ่ี กย่ี วกบั ประเภทการนำความรไู้ ปใชห้ ลงั การ
ฝกึ อบรม ลกั ษณะของกจิ กรรมท่ดี ำเนินการ ผลที่เกดิ ข้ึนจากการดำเนนิ การหลงั การฝึกอบรม การนำไปใช้
ประโยชน์ในกจิ กรรมอื่นๆ และการขยายผล

การวเิ คราะห์ข้อมูล

ผวู้ จิ ยั นำขอ้ มลู มาลงรหสั จดั หมวดหมู่ประมวลขอ้ มลู และทำการวเิ คราะหข์ อ้ มลู ดว้ ยโปรแกรม
คอมพวิ เตอรส์ ำเร็จรปู ใชส้ ถิติพรรณนาไดแ้ ก่ คา่ ร้อยละ คา่ เฉล่ียและคา่ เบ่ยี งเบนมาตรฐาน

ผลการวิจยั

ผลการศกึ ษาวจิ ยั เรอ่ื ง การฝกึ อบรมเกษตรกรหลกั สตู รวชิ าชพี เกษตรกรรมระยะสน้ั ตอ่ สมั ฤทธ-์ิ
ผลในการปฎิบัตติ ามหลกั เกษตรอนิ ทรยี ์ ในโครงการเศรษฐกจิ พอเพยี งของวทิ ยาลยั การอาชีพตากใบ เรื่องการ
ผลิตนำ้ สม้ ควนั ไม้จากการเผาถา่ นและการผลติ ปยุ๋ อินทรยี ์ ผู้วิจยั ไดส้ รปุ ผลการวิจัยทีส่ ำคญั โดยจำแนกเปน็ 7
ประเด็น มีรายละเอยี ดดังน้ี

ประเดน็ ท่ี 1 ขอ้ มลู พน้ื ฐานทางสังคมและเศรษฐกจิ ของเกษตรกรผู้เข้ารับการฝึกอบรม พบว่า
ส่วนใหญเ่ ปน็ เพศชาย นับถือศาสนาพุทธ สำเร็จการศึกษาระดับมธั ยมศึกษาตอนปลาย รองลงมาระดับประกาศ-

121

นยี บตั รวิชาชีพชั้นสงู มสี มาชกิ ในครอบครัวเฉลยี่ 4.96 คน เคยผา่ นการ ฝึกอบรมหลักสูตร นี้มาก่อนจากกรม
ส่งเสริมการเกษตร ในการดำเนินกจิ กรรมเกษตรใช้เงนิ ทุนสว่ นตัว ใช้แรงงานในครอบครวั โดยมีที่ดินประกอบ
การเกษตรเฉลีย่ 9.49 ไร่ และรายได้ภาคการเกษตรเฉล่ีย 40,767.50 บาท/ปี

ประเดน็ ท่ี 2 ระดบั ความเหมาะสมของปจั จยั ดา้ นตา่ งๆทเ่ี กย่ี วขอ้ งกบั การฝกึ อบรมในหลกั การ
เกษตรอนิ ทรยี ์พบวา่ เกษตรกรมคี วามคดิ เหน็ วา่ มรี ะดบั ความเหมาะสมมากทง้ั ความเหมาะสมของเนอ้ื หาวทิ ยากร
อปุ กรณ์และสื่อระยะเวลาในการฝกึ อบรมวธิ ีการสอนความเหมาะสมในการนำไปใชป้ ระโยชน์และความเหมาะ-
สมของสภาพแวดลอ้ มของสถานทีฝ่ ึกอบรมโดยรวม ดงั ระดบั ความเหมาะสมท่ีเฉล่ียรวมของปัจจัยด้านต่างๆท่ี
เก่ยี วข้องกับการฝึกอบรม ดงั แสดงในตารางที่ 2
ตารางท่ี 2 ความเหมาะสมของปจั จยั ดา้ นตา่ งๆทเ่ี กย่ี วขอ้ งกบั การฝกึ อบรมในหลกั การเกษตรอนิ ทรยี ์ n = 120

ประเดน็ ระดบั ความเหมาะสม (เฉล่ยี รวม)
X SD. ระดบั
1) ความเหมาะสมของเนอ้ื หา 4.38 0.66 มากทส่ี ุด
2) ความเหมาะสมของวทิ ยากร 4.23 0.72 มากที่สดุ
3) ความเหมาะสมของวธิ กี ารสอน 4.22 0.73 มากทีส่ ุด
4) ความเหมาะสมของอปุ กรณแ์ ละสอื่ ทใี่ ช้ 4.19 0.74 มาก
5) ความเหมาะสมของระยะเวลาในการฝึกอบรม 4.11 0.74 มาก
6) ความเหมาะสมในการนำไปใชป้ ระโยชนใ์ นอาชพี 4.02 0.72 มาก
7) ความเหมาะสมของสภาพแวดล้อมของสถานท่ฝี กึ อบรม 4.10 0.71 มาก
4.17 0.71 มาก
เฉลย่ี รวม

หากพจิ ารณาจากตารางที่ 2 แสดงให้เหน็ วา่ ระดับความเหมาะสมของของปจั จัยดา้ นตา่ งๆท่ี
เกย่ี วขอ้ งกบั การฝกึ อบรมในหลกั การเกษตรอนิ ทรยี ์พบวา่ เกษตรกรมคี วามคดิ เหน็ เฉลย่ี อยรู่ ะดบั มาก(X=4.17)
โดยสามารถเรียงลำดับระดับความคิดเห็นความเหมาะสมของเกษตรกรตามลำดับได้คือความเหมาะสมของ
เนอ้ื หา(X=4.38)ความเหมาะสมของวทิ ยากร(X=4.23) ความเหมาะสมของวธิ กี ารสอน(X=4.22)ความเหมาะสม
ของอปุ กรณแ์ ละสอ่ื (X=4.19)ความเหมาะสมของระยะเวลาในการฝกึ อบรม(X=4.11)ความเหมาะสมของสภาพ-
แวดลอ้ มของสถานทฝ่ี กึ อบรมโดยรวม(X=4.10)และความเหมาะสมในการนำไปใชป้ ระโยชน์(X=4.02)ตามลำดบั

ประเดน็ ที่ 3 ทกั ษะทเ่ี กษตรกรผู้เขา้ รบั การฝึกอบรมไดร้ ับ พบว่า เกษตรกรมีความคิดเห็นวา่
ระดับทกั ษะท่ีได้รบั จากการฝกึ อบรมในการผลติ นำ้ สม้ ควนั ไมโ้ ดยเฉล่ียอยใู่ นระดบั มากทสี่ ุดได้แก่ทกั ษะในการ

122

ทำเตาเผาถา่ น รองลงมามีความคดิ เห็นว่า การคดั ไม้เพอ่ื เผาถา่ นและขนั้ ตอนการดำเนนิ งานผลิตนำ้ สม้ ควันไม้
อยใู่ นระดบั มากเทา่ กนั สว่ นในการผลติ ปยุ๋ อนิ ทรยี ์พบวา่ เกษตรกรมคี วามคดิ เหน็ โดยเฉลย่ี อยใู่ นระดบั มากไดแ้ ก่
ทกั ษะการจำแนกชนดิ ของปยุ๋ รองลงมาไดแ้ ก่การคัดวัสดุเพอื่ ผลติ ปุ๋ย และขน้ั ตอนในการดำเนินงานผลิตปุ๋ย
อนิ ทรีย์ตามลำดับ ประเด็นท่ี 4 เจตคติของผเู้ ขา้ รับการฝกึ อบรม พบว่าเกษตรกรมีระดบั เจตคตจิ ากการฝกึ
อบรมการผลติ นำ้ สม้ ควนั ไมน้ โ้ี ดยเฉลย่ี อยใู่ นระดบั มากทส่ี ดุ ในประเดน็ ความไมย่ งุ่ ยากสามารถผลติ ไดห้ ลงั ผา่ น
การฝึกอบรม รองลง มาได้แก่ รายไดเ้ พ่ิมข้ึนลดรายจ่ายในครอบครัว และการผลิตนำ้ ส้มควนั ไม้ลงทุนตำ่ ส่วน
เจตคติในการผลิตป๋ยุ อนิ ทรีย์ทเี่ ฉลยี่ อยู่ในระดับมากได้แก่รู้สึกวา่ การผลติ ปุ๋ยอนิ ทรียไ์ มย่ ่งุ ยากสามารถผลติ ได้
หลังผ่านการฝึกอบรมทำให้รายจ่ายในครอบครัวลดลง รองลงมาไดแ้ ก่การผลติ ปยุ๋ อนิ ทรียท์ ำใหร้ ายไดเ้ พิ่มขน้ึ
และการลงทุนต่ำตามลำดับ ประเดน็ ที่ 5 ความรู้ความเขา้ ใจในประโยชน์จากการฝกึ อบรมเรือ่ งการผลติ น้ำส้ม
ควนั ไมจ้ ากการเผาถา่ นพบวา่ เกษตรกรมคี วามคดิ เหน็ โดยเฉลย่ี อยใู่ นระดบั มากทส่ี ดุ ในประเดน็ ความรใู้ นประโยชน์
ของน้ำส้มควันไม้ รองลงมาคือความรู้ในการทำเตาเผาถ่าน และความรู้ในการคัดเลือกวัสดุเพื่อเผาถ่านตาม
ลำดบั ส่วนในการผลิตป๋ยุ อินทรยี น์ นั้ พบวา่ เกษตรกรเห็นวา่ อย่ใู นระดับมากในประเดน็ ความรใู้ นประโยชนข์ อง
ปุ๋ยอนิ ทรยี ์ รองลงมาได้แก่ ความรูใ้ นชนิดของปุ๋ย และความรู้ในการคัดเลอื กวสั ดุเพ่ือผลติ ปยุ๋ อินทรยี ์ตามลำดบั
ประเด็นที่ 6 ปัญหาและข้อเสนอแนะเกย่ี วกับการฝึกอบรม พบว่า ในภาพรวมอยูใ่ นระดับไม่มปี ัญหาท้งั ในเร่อื ง
เนือ้ หาวิชาทีใ่ ชใ้ นการฝกึ อบรม เอกสารประกอบการสอน วัสดทุ ใ่ี ชใ้ นการฝกึ อบรม ระยะเวลาและช่วงเวลาใน
การฝึกอบรม ตลอดจนการเอาใจใส่ดแู ลของเจา้ หนา้ ทก่ี ็จัดอย่ใู นระดบั ไม่มีปัญหาเชน่ เดียวกัน และประเดน็ ที่ 7
การตดิ ตามสมั ฤทธผ์ิ ลในการปฏบิ ตั ติ ามหลกั เกษตรอนิ ทรยี ข์ องเกษตรกรหลงั ผา่ นการฝกึ อบรม พบวา่ มกี จิ กรรม
ทเ่ี กษตรกรนำไปปฏบิ ตั ทิ ส่ี อดคลอ้ งกบั หลกั สตู รการฝกึ อบรมคอื การผลติ ขา้ วอนิ ทรยี ์การผลติ ผกั ปลอดสารพษิ
การผลติ ปุ๋ยอินทรยี ์ การผลติ ปุย๋ ชีวภาพ การผลติ น้ำสม้ ควนั ไม้จากการเผาถ่าน การผลติ สารชวี ภาพ และท่สี ำคญั
คอื การขยายผลสเู่ กษตรกรรายอื่นๆ การสรา้ งเครือขา่ ยการปฏิบตั ติ ามหลกั เกษตรอินทรียเ์ พิ่มจำนวนมากขึ้น

อภปิ รายผล

ผลการวจิ ยั เร่อื งการฝึกอบรมเกษตรกรหลกั สตู รวชิ าชพี เกษตรกรรมระยะสั้นตอ่ สัมฤทธิผ์ ล
ในการปฏบิ ัติตามหลกั เกษตรอินทรีย์ มปี ระเดน็ ท่นี า่ สนใจนำมาอภิปรายไดด้ งั น้ี

ประเดน็ สภาพพน้ื ฐานของเกษตรกรจากการศกึ ษาพบวา่ เกษตรกรสว่ นใหญเ่ ปน็ เพศชายอายุ
เฉลีย่ 36.9 ปี จบการศกึ ษาระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนปลายหรอื เทียบเทา่ ถึงร้อยละ 32.5 รองลงมาจบการศกึ ษา
ระดบั ประกาศนียบัตรวิชาชพี ชนั้ สูงรอ้ ยละ 25.8 และจบการศึกษาระดบั มัธยมศกึ ษาตอนต้นร้อยละ 22.5 ซ่งึ
ถือวา่ เปน็ กลุ่มทร่ี ะดับการศกึ ษาค่อนข้างสงู จงึ ไมม่ ีปญั หาในเรอื่ งการสือ่ สาร ภาษา เหมอื นบางพนื้ ท่ีมผี ลสมั ฤทธิ์
ของการฝกึ อบรมอยใู่ นเกณฑต์ ำ่ สบื เนอ่ื งจากการสอ่ื สารของภาษาทม่ี อี ปุ สรรคซง่ึ เปน็ ประเดน็ สำคญั ทต่ี อ้ งพจิ ารณา
หาวธิ กี ารดำเนินการฝึกอบรมให้มคี วามเหมาะสมกับสภาพของบางพืน้ ที่ส่วนในด้านการมปี ระสบการณ์เก่ยี วกบั

123

เรอื่ งที่ทำการฝกึ อบรมน้ีมาก่อน จากกรมส่งเสริมการเกษตรและจากศูนย์ศกึ ษาพฒั นาพิกุลทองนน้ั กส็ ่งผลให้
การฝึกอบรมคร้ังนผ้ี ลสัมฤทธคิ์ อ่ นขา้ งสงู ทง้ั นอี้ นั เน่ืองมาจากการมีความรูป้ ระสบการณก์ ่อนการฝกึ อบรมของ
เกษตรกรผเู้ ขา้ รบั การฝกึ อบรม สามารถนำมาประยกุ ตบ์ รู ณาการกบั การฝกึ อบรมเชงิ ปฎบิ ตั ใิ นครง้ั นไ้ี ดเ้ ปน็ อยา่ งดี
ซง่ึ แตกตา่ งกบั ธำรง แสงอรณุ (2526) ทก่ี ลา่ ววา่ เกษตรกรทเ่ี ขา้ รบั การฝกึ อบรมสว่ นมากมอี ายรุ ะหวา่ ง 16-25 ปี
หรือเฉลย่ี 20.5 ปี จบการศึกษาระดบั ช้ันประถมศึกษาปที ี่ 4 และไม่เคยมปี ระสบการณเ์ กี่ยวกบั การฝึกอบรม
ความรทู้ างการเกษตรมากอ่ น ดา้ นเงนิ ทนุ ในการประกอบอาชีพการเกษตรพบว่า เกษตรกรสว่ นใหญ่ใชเ้ งนิ ทนุ
สว่ นตวั ในการประกอบอาชพี การเกษตร เหตผุ ลเพราะเกษตรกรผเู้ ขา้ รบั การฝกึ อบรมกลมุ่ นส้ี ถานะทางการเงนิ อยู่
ระดับดีและมีรายได้จากภาคนอกการเกษตรอีกด้วยจึงไม่มีปัญหาในด้านเงินลงทุนประกอบการเกษตร ซึ่งจะ
แตกตา่ งกับ สมบูรณ์ นนั ผาด (2545) ทีผ่ ลการวิจัยพบว่า เกษตรกรประกอบอาชพี การเกษตรโดยใชแ้ หลง่ เงนิ ทนุ
สว่ นใหญจ่ ากการกู้ยมื ธนาคารเพ่ือการเกษตรและสหกรณก์ ารเกษตร

ส่วนประเด็นระดับความเหมาะสมของปัจจัยด้านต่างๆที่เกี่ยวข้องกับการฝึกอบรมหลักการ
เกษตรอนิ ทรยี ์ ในภาพรวมอยูใ่ นระดบั มคี วามเหมาะสมมากและจากการศึกษาพบวา่ 1)ด้านความเหมาะสมของ
หลักสูตรเกี่ยวกับเนื้อหาภาคบรรยายและภาคปฏิบัติมีความเหมาะสมในระดับมากที่สุด สอดคล้องกับสุเมธ
แสนยาพนั ธ์ (2545) กลา่ ววา่ ความเหมาะสมของหัวข้อวชิ าในหลกั สูตรผูผ้ ่านการฝึกอบรมเหน็ วา่ มีความเหมาะ
สมมากท้ังภาคทฤษฎีและภาคปฏบิ ตั ิ2)ดา้ นความเหมาะสมของวิทยากรเกษตรกรมีความเหน็ วา่ มีความเหมาะ-
สมมากโดย เฉพาะในการตอบคำถามในเร่อื งทท่ี ำการฝึกอบรม สอดคล้องกับประภาค ขวญั ชัยรัตน์ (2522) ก
ล่าวว่าวทิ ยากรทเี่ กษตรกรชอบมากทีส่ ดุ คอื การตอบคำถามไดด้ ี แลกเปลี่ยนความคิดเห็นเปิดโอกาสให้ซักถาม
ปัญหา 3)ดา้ นความเหมาะสมของวธิ ีการสอน เกษตรกรเหน็ ว่ามคี วามเหมาะสมในระดับมากท่สี ดุ และสอดคลอ้ ง
กับ พชั รนิ ทร์ สภุ าคดี (2529) กล่าววา่ ผู้เข้ารบั การฝึกอบรมมีความพอใจตอ่ วิธี การสอนของวิทยากร ชอบวิธี
การถ่ายทอดบรรยายสาธิตและได้ปฏิบัติตามวิทยากรจนสามารถปฏิบัติเองได้4)ด้านความเหมาะสมของระยะ
เวลาท่ีใช้ในการฝกึ อบรม ซ่ึงใชเ้ วลาในการฝกึ อบรม1-3วัน เกษตรกรเหน็ วา่ มีความเหมาะสมมากเนื่องจากระยะ
เวลาของการฝึกอบรมเชิงปฎิบัติการซึ่งมีทั้งภาคทฤษฎีและภาคปฎิบัติหากใช้เวลาอบรมน้อยเกินไปจะ
ไมท่ ำใหค้ รบตามกำหนดของแตล่ ะหลกั สตู รฝกึ อบรม ซง่ึ สง่ ผลใหผ้ เู้ ขา้ รบั การฝกึ อบรมไดร้ บั ความรทู้ ง้ั ภาคทฤษฎี
และภาคปฎบิ ตั อิ ยา่ งจำกดั แตห่ ากใชเ้ วลานานเกนิ ไปกจ็ ะทำใหผ้ เู้ ขา้ รบั การฝกึ อบรมเกดิ ความเบอ่ื หนา่ ยและความ
ต้งั ใจฝกึ อบรมเริ่มลดลง ซ่ึงสอดคลอ้ งกับ เล็ก ปานแยม้ (2518) กลา่ ววา่ เกษตรกร สว่ นใหญต่ อ้ งการเข้ารับการ
ฝึกอบรมระหวา่ ง 1-5 วนั 5) และระดบั ความเหมาะสมในประเด็นนีย้ งั มคี วามสอดคลอ้ งกับนิพนธ์ พงึ่ เจริญ
(2530) ทกี่ ลา่ ววา่ สว่ นใหญ่ผูเ้ ขา้ รับการฝกึ อบรมเห็นวา่ มคี วามเหมาะสมมากได้แก่ หลกั สูตร วทิ ยากร วิธีการ
ทีใ่ ชใ้ นการฝึกอบรม อุปกรณแ์ ละสือ่ ทใ่ี ช้ตลอดจนสถานทท่ี ใ่ี ชใ้ นการฝกึ อบรม

ประเดน็ ทกั ษะท่ีผ้เู ข้ารับการฝกึ อบรมไดร้ ับ ในภาพรวมเกษตรกรมคี วามเหน็ โดยเฉลี่ยอยใู่ น
ระดับมากที่สุดเพราะได้ฝึกภาคปฏิบัติในทุกขั้นตอนจนสามารถปฏิบัติในแต่ละขั้นตอนได้ด้วยตนเอง

124

สอดคล้องกบั พัชรนิ ทร์สุภาคดี(2529)ทกี่ ลา่ ววา่ เกษตรกรไดป้ ฏิบตั ติ ามวทิ ยากรจนสามารถปฏิบตั เิ องได้เพราะ
ระหว่างการฝึกอบรมได้มกี ารปฏิบตั ิ การฝกึ ทกั ษะ ความชำนาญ และทำใหเ้ กิดความกลา้ ซึ่งนบั ว่าเป็นการฝึก
อบรมที่ดี และยงั ทำใหเ้ กษตรกรมเี จตคติทด่ี ที ่ีไดป้ ฏิบัตติ ามหลกั เกษตรอนิ ทรยี ์

ประเดน็ ขอ้ เสนอแนะในการฝกึ อบรม เกษตรกรมีความคิดเหน็ ว่า ระยะเวลาท่ีสะดวกที่สุดใน
การฝึกอบรมคือประมาณเดือนมีนาคมถึงเดือนเมษายนเพราะเป็นช่วงที่นักศึกษาปิดภาคเรียนครูอาจารย์จึงมี
เวลาวา่ งทจ่ี ะเป็นวิทยากร ประกอบกบั เกษตรกรกว็ า่ งจากการประกอบอาชีพทำไร่ ทำนา และยังเห็นวา่ ควรจัดให้
มกี ารฝกึ อบรมในหลกั สตู รวชิ าชพี เกย่ี วกบั การทำการเกษตรแบบเกษตรผสมผสานระหวา่ งโครงการผลติ พชื รว่ มกบั
โครงการผลิตทางด้านสัตว์บ้างเพือ่ จะไดเ้ กื้อกลู ประโยชน์ซง่ึ กันและกัน

สรปุ และขอ้ เสนอแนะ

1. การนำผลการฝกึ อบรมไปปฏบิ ตั ิในกจิ กรรมพนื้ ท่ีของเกษตรกรตอ้ งไดร้ ับการปรับเปลยี่ น
ตามความเหมาะสมของพนื้ ท่ี

2. ควรใหเ้ กษตรกรไดป้ ฏบิ ตั จิ รงิ ในแตล่ ะกจิ กรรมเพอ่ื พฒั นาปรบั ปรงุ วธิ กี าร เพราะบางกรณี
ไมส่ อดคล้องกับวถิ ชี วี ติ

3. ผลการฝึกอบรมในหลายหลกั สตู ร เกษตรกรนำไปปฏิบตั ไิ ด้จรงิ ในกิจกรรมที่เกษตรกรมี
ความถนดั หรือมีความเหมาะสมกบั ศักยภาพของตนเอง

4. การให้ความรูค้ วรบอกหรือแนะนำในหลกั การกว้างๆท่ีสามารถประยุกตไ์ ด้
5. ควรมกี ารสำรวจความตอ้ งการท่แี ทจ้ รงิ ของเกษตรกรกอ่ นการฝกึ อบรมเพ่ือจะทราบ
ขอ้ มลู พน้ื ฐานปญั หาความตอ้ งการทแ่ี ทจ้ รงิ ของเกษตรกรและควรใหผ้ นู้ ำเกษตรกรหรอื ตวั แทนเกษตรกรไดเ้ ขา้ มามี
สว่ นรว่ มในการกำหนดหลกั สูตรทจี่ ะทำการฝกึ อบรม
6. ในการคดั เลอื กเกษตรกรเขา้ รบั การฝกึ อบรม ควรใหเ้ จา้ หนา้ ทโ่ี ครงการและเจา้ หนา้ ทท่ี อ้ งถน่ิ
รว่ มกนั คัดเลอื กเกษตรกร หรือใหเ้ กษตรกรสมัครเขา้ รบั การฝึกอบรมเอง เพราะจะได้เกษตรกรทีต่ ้องการไดร้ บั
ความรทู้ ่แี ท้จริงจากการฝึกอบรม แล้วนำไปปฏิบตั จิ ริง

รายการอ้างอิง

ชาญ สวสั ดสิ์ าลี.(2540).คู่มือการประเมินผลและการติดตามผลการฝึกอบรม. สวัสดิการ สำนกั งาน ก.พ.
ถนนพษิ ณโุ ลก กรงุ เทพมหานคร.

ธำรง แสงอรุณ.(2526).การติดตามผลการฝึกอบรมวชิ าชีพเกษตรกรรมหลกั สูตรระยะสั้นวทิ ยาลัยเกษตรกรรม
สงขลา. วทิ ยานพิ นธว์ ทิ ยาศาสตรมหาบณั ฑติ (เกษตรศาสตร)์ สาขาสง่ เสรมิ การเกษตรบณั ฑติ วทิ ยาลยั
มหาวทิ ยาลยั เกษตรศาสตร์.

125

นพิ นธ์ พ่ึงเจรญิ .(2530). การประเมินผลโครงการฝกึ อบรมวชิ าชีพเกษตรกรรมเคล่อื นทขี่ องวิทยาลัยเกษตร-
กรรมสงิ หบ์ ุร.ี วิทยานพิ นธว์ ทิ ยาศาสตรมหาบัณฑติ มหาวทิ ยาลัยเกษตรศาสตร์

ประภาค ขวัญชัยรตั น์.(2522).การตดิ ตามผลเกษตรกรที่ผา่ นการฝึกอบรมหลกั สตู รระยะสน้ั ท่จี ัดโดยวิทยาลยั
เกษตรกรรมบุรีรมั ย.์ วิทยานิพนธป์ ริญญาโท มหาวทิ ยาลยั เกษตรศาสตร์.

ปรชั ญา รศั มธี รรมวงศ.์ (2547).108 สตู รการผลิตปุย๋ ชีวภาพ.กรงุ เทพฯ.บรษิ ัทโรงพมิ พ์เพชรกะรัต.
พชั รนิ ทร์ สุภาคดี.(2529).การประเมินผลการฝึกอบรมหลักสตู รระยะสนั้ เก่ียวกับการเลีย้ งคล่ัง

ณ วิทยาลัยเกษตรกรรมบุรีรมั ย.์ วิทยานิพนธ์ปรญิ ญาโท มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์.
เล็ก ปานแยม้ .(2518).บทบาทของโรงเรยี นและวิทยาลัยเกษตรกรรมทต่ี ้งั อยูใ่ นภาคกลางในการเผยแพร่

ความรทู้ างการเกษตรตามทรรศนะของเกษตรกรในทอ้ งถิน่ นั้น.วทิ ยานพิ นธ์วทิ ยาศาสตรมหาบณั ฑติ
มหาวทิ ยาลัยเกษตรศาสตร์.
สมบูรณ์ นนั ผาด.(2545).ความแตกต่างด้านสังคม เศรษฐกจิ และจติ วิทยาของเกษตรกรผทู้ ำ และไม่ทำไร่นา
สวนผสมในอำเภอนามนจงั หวัดกาฬสินธ.์ุ วทิ ยานพิ นธป์ รญิ ญาเกษตรศาสตรมหาบัณฑิต
มหาวทิ ยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช.
สนิ พนั ธพ์ุ นิ จิ .(2544).การสง่ เสรมิ การเกษตร. ตำราการสง่ เสรมิ การเกษตร.พมิ พค์ รง้ั ท1่ี ,บรษิ ทั รวมสาสน์ (1977)
จำกดั .
สุมิตรา สุปนิ ราช.(2546).ทศั นคติของวทิ ยากรต่อโครงการฝกึ อบรมวชิ าชีพเกษตรกรรมระยะสั้น
ของสถาบนั เทคโนโลยรี าชมงคลภาคเหนอื . วทิ ยานิพนธ์ปริญญาเกษตรศาสตรมหาบณั ฑิต
มหาวิทยาลัยสโุ ขทยั ธรรมาธริ าช.
สุรพล จนั ทราปัตย.์ (2523).หลกั และวธิ กี ารจัดฝกึ อบรมวชิ าชีพ.เอกสารประกอบการอบรมหลักสตู ร
การบรหิ ารงานสง่ เสริมและพฒั นาชมุ ชน กรงุ เทพมหานคร สำนกั ส่งเสริมและฝกึ อบรม
มหาวทิ ยาลัยเกษตรศาสตร์.
สเุ มธ แสนยาพันธ์.(2545).การประเมนิ ผลการจดั ฝึกอบรมหลักสตู รภูมสิ ถาปัตยใ์ นงานปา่ ไม.้
วิทยานิพนธ์ปรญิ ญาเกษตรศาสตรมหาบัณฑติ มหาวทิ ยาลยั สุโขทัยธรรมาธิราช.
สำนักระบาดวทิ ยา.(2550). รายงานการเฝา้ ระวงั โรคประจำป.ี พ.ศ.2541-2550 กรมควบคุมโรค.
กระทรวงสาธารณสุข.นนทบรุ ี.


Click to View FlipBook Version