เทคนิคการบรรเลงจะเข้

วชิ า ดนตรี ๑ ชั้นมัธยมศกึ ษาปที ่ี 5
หนว่ ยการเรยี นรทู้ ่ี ๓ ปฏบิ ัติการทางดนตรีไทย

เรือ่ ง

เทคนคิ การบรรเลงจะเข้

กลุ่มสาระการเรยี นร้ศู ลิ ปะ โรงเรยี นเมอื งพลพทิ ยาคม
สังกัดองคก์ ารบริหารสว่ นจงั หวดั ขอนแกน่

ลักษณะและสว่ นประกอบของจะเข้

จะเข้มอี ยู่ 3 สาย คือ สายเอก เสยี งสงู (โด)
สายทุม้ เสยี งกลาง (ซอล)
สายลวด เสียงต่า (โด)

ทา่ ดดี
วางสันมือด้านขวาท่ีกระพุ้งจะเข้ งอแขนเล็กน้อย

น้ิวหัวแม่มือดันปลายไม้ดีด ให้ต้ังฉากกับสายจะเข้ น้ิวกลาง
นว้ิ นาง นวิ้ กอ้ ยอยู่ชิดกนั และง้มุ เลก็ นอ้ ย ปดั ไมด้ ดี ให้ห่างจาก
นม สุดท้ายประมาณ 3-4 นิ้ว ปัดไม้ดีดออก – เข้า โดยให้
ปลายไมด้ ีดกระทบกับสายจะเข้ในลักษณะที่ไม้ดีดต้องต้ังฉาก
กบั นวิ้ ช้ีตลอดเวลา

การนงั่
น่งั พับเพยี บ ลาตวั ตรงและ

เฉียงไปทางหาง จะเข้ เขา่ อยรู่ ะหว่าง

รอยตอ่ ของหัวและหางจะเข้

การพนั ไมด้ ีด
ใช้ไม้ดีดวางพาดน้ิวชี้มือขวา ระหว่าง

ข้อท่ี 1-2 โดยวางไม้ดีดระหว่างหลังน้ิว กับข้างน้ิวใช้
เชือกพันไม้ดีดกับนิ้วชี้ จากบนลงล่างไขว้กันเป็นรูป
กากบาท และพันรอบไม้ดีด (หักคอไก่) จากขวาไป
ซ้ายประมาณ 2 รอบ ดึงเชือกให้ตึงและขมวดปลาย
เชือกด้วยเงือ่ นตะกรดุ เบ็ด

ตา่ แหนง่ เสยี งของจะเข้

การเทยี บเสยี งและการฝกึ ดดี จะเข้

1. เสียงและการเทยี บเสียง
2. การไลเ่ สยี ง

จะเข้มี ๓ สาย
- สายท่ี ๑ เรียกสายเอกทาดว้ ยไหม
หรือเอ็น เทียบเสยี ง “โด”
- สายท่ี ๒ เรียกสายกลางหรือสายทุ้ม
ทาดว้ ยไหมหรอื เอน็ เทยี บเสยี ง “ซอล”
- สายท่ี ๓ เรียกสายลวดเทียบเสยี ง
“โดต่า” เปน็ คู่ ๘ กบั สายเอก

วิธีการบรรเลง

สายเอก เรม่ิ จากสายเปล่าเสียง ด และเรยี งลาดบั เสยี ง
ไป ร ม ฟ ซ ล ท ด ร ม ฟํ ซ

สายทุ้ม เรม่ิ จากสายเปล่าเสียง ซฺ และเรยี งลาดบั เสียง
ไป ลฺ ทฺ ด ร ม ฟ ซ ล ท ด ร

สายลวด เริ่มจากสายเปลา่ เสียง ด/ และเรียงลาดับเสยี
ไป ร/ ม/ ฟ/ ซ/ ล/ ท/ ด/ ร/ ม/ ฟํ/ ซ/

วธิ ีปดั ไมด้ ดี จะเข้

1. ปดั ออก คือการสะบดั ข้อมือซ้ายไปทางขวาโดยแรง ให้
ปลายไม้ดีดอยตู่ ่ากวา่ ประมาณ
1 /2 เซนติเมตร ลักษณะของข้อมือจะตะแคงขวา

2. ปัดเข้า ทาเชน่ เดยี วกับปดั ออกแต่ใหส้ ะบดั ขอ้ มือมา
ทางซ้ายใหต้ ่าทสี่ ุด

ทม่ี า : PARINYA OHMO

เครอ่ื งหมายและตวั อกั ษรยอ่ ทีใ่ ชใ้ นการดดี จะเข้

เครื่องหมาย \/ หมายถงึ ปดั ไมด้ ดี ออก

เครือ่ งหมาย /\ หมายถงึ ปดั ไม้ดดี เขา้
อกั ษร ช หมายถึง นว้ิ ชี้
อักษร ก หมายถึง นวิ้ กลาง
อกั ษร น หมายถึง น้วิ นาง

ทมี่ า : sanook.com

วิธีดีดจะเข้
ฝึกปัดไม้ ดดี สายเอก สายทุ้ม และสายลวด

ฝกึ ปดั ไม้ดดี ออก–เข้า, ออก–เข้า, โดย
ห้องเพลงที่ 1 โน้ตตัวที่ 1 ใหป้ ัดไมด้ ีดออก

โน้ตตวั ท่ี 2 ปัดไม้ดีดเข้า
โนต้ ตัวท่ี 3 ปัดไมด้ ีดออก
และ โน้ตตวั ที่ 4 ปัดไมด้ ีดเขา้
หอ้ งเพลงท่ี 2-8 ปฏิบัตเิ ชน่ เดยี วกบั ห้องเพลงท่ี 1
ฝกึ ซ้าหลาย ๆ เทย่ี วจนเกดิ ความชานาญ

สานกั งานคณะกรรมการวัฒนธรรมแหง่ ชาติ. แบบฝึกหดั ดนตรไี ทยด้วยตนเอง.
โรงพิมพก์ ารศาสนา. กรุงเทพฯ, 2544.