บท ๒ กระเช้าของนางสีดา

โดยครูตวั เล็ก

สรปุ ใจความ

เด็กชายผมแกละ จากโลกวรรณคดีดอทคอม
พาชาลีไปพบกับเร่อื ง "กระเชา@ สีดา"
พรายไม@กับพรายน้ำเปEนภูตจำพวกหนึ่ง ภูต
คือ อมนุษยM มิใชPคนหรือสัตวM ไมPมีใครเห็นตัว
แตPอาจสำแดงให@เราเห็นเปEนรูปคนได@ ทั้งให@ดี
และให@ร@ายแกPมนุษยM มีนิสัยชอบสนุก พรายไม@
เปEนเพศชาย อยูPตามต@นไม@ในปRา พรายน้ำเปEน
เพศหญงิ และเปนE ชาวนำ้

สรุปใจความ

หนูน$อยขันทอง นพกุล เคยได$ยินว6าไม6เคยมี
ใครเคยเห็นพรายไม$ แต6ถ$าตนเปAนคนดีอาจได$เห็น
พรายไม$ จึงปฏิบัติตนตามที่แม6สอน คือ เปAนคน
อารีต6อเพื่อน รู$จักเกรงใจผู$อื่น ไม6หยิบฉวยสิ่งของ
ผู$อื่นก6อนได$รับอนุญาต ประพฤติตัวเปAนคนสุภาพ
อยากไดอ$ ะไร เม่ือเขาใหก$ ็ไมโ6 ลภมาก

สรปุ ใจความ

เวลาค่ำเดือนหงาย เหลPาพรายไม@มาประชุมกัน พรายน้ำแจก
กระเช@าแกPพวกพรายไม@ และเลPนเก็บของใสPกระเช@าแขPงกัน ผู@ชนะ
จะได@รางวัล คือ จับคูPเต@นรำกับนางพรายน้ำเจ@าของกระเช@า เมื่อ
เลิกงานรื่นเริงพวกพรายไม@พากันกลับ เหลือพรายน้ำเดินเก็บ
กระเช@า ขันทองแลเห็นกระเช@าเล็กๆ เกลื่อนอยูP รู@สึกแปลกใจวPา
กระเช@านี้มาจากไหน และประหลาดใจที่เห็นกระเช@าลอยขึ้นเองที
ละใบแล@วลอยไปรวมกองอยูPแหPงหนึ่งเหมือนคนเก็บขึ้นแตPไมPเห็น
ตวั คน ขนั ทองจึงชPวยเกบ็ กระเช@านำไปรวมท่กี องจนหมด

สรปุ ใจความ

นึกอยากได$แต6ไม6กล$าหยิบฉวย นางพรายน้ำชอบ
ใจความอารีและความสุจริตของขันทองจึงบันดาลให$
ขันทองแลเห็นพรายน้ำขนาดเท6าตุSกตา แต6งตัว
เหมือนกับขันทองยืนอยู6ตรงหน$า พรายน้ำกล6าวชื่นชม
ความดีของขันทองแล$วยื่นกระเช$าให$ขันทองหยิบตาม
ความพอใจ

สรปุ ใจความ

แต6ขันทองหยิบมาเพียงใบเดียว ทำให$พรายน้ำเอ็นดู
ขันทองมากขึ้น จึงหยิบส6งให$จนเต็มสองมือน$อยๆ ของขัน
ทอง และเชิญชวนให$มาในคืนเดือนหงาย จะได$เห็นพวก
พรายไม$มาประชมุ รน่ื เริง

ขันทองเล6าเรื่องให$แม6ฟVง แม6ดีใจที่ลูกเปAนคนพิเศษได$
เห็นนางพรายน้ำ แม6บอกว6า ผลไม$นี้เดิมเปAนกระเช$าของ
นางสดี า เราเรียกวา6 "กระเช$าสดี า"

อธบิ ายเพ่ิม เตมิ ความรู6
กระเช&าสีดา ตามความเชื่อที่ว3าพรรณไม&ชนิดนี้เป;น
กระเช&าของนางสีดาที่ตกลงมาแล&วงอกเป;นต&นใหม3 มีผล
เล็กๆคล&ายกระเช&า นางสีดาเป;นตัวละครเอกในวรรณคดี
เรือ่ งรามเกียรติ์

อธิบายเพมิ่ เติมความร6ู
กระเชา& สดี านำมาจากหนังสือ รวมนทิ าน ของ
“นาคะประทีป” เปน; นามปากกา ของพระประเสรฐิ
(ตรี นาคะประทีป) ซึ่งเป;นนักปราชญSสำคัญคนหนึ่งของ
ไทย

อธบิ ายเพมิ่ เตมิ ความรู6
นิทานเรื่องกระเช&าสีดา ได&แฝงแนวคิดที่มีคุณค3าและ
ให&ตัวอย3างอันเป;นประโยชนSในการปฏิบัติตนเช3น
ตวั อยา3 งของผท&ู ่ีโอบอ&อมอารผี &ทู ซี่ ือ่ สัตยสS ุจรติ เปน; ตน&

ชวนคดิ ชวนคุย

-หากใหน& กั เรียนพูดถงึ เดก็ หญงิ ขนั ทองนพกุล
นักเรียนจะพูดถึงในแง?ใดบา& ง
-ถ&านกั เรยี นมโี อกาสมองเหน็ พรายใหม?กบั พราย
น้ำจะสนทนาเรอ่ื งใดกับพวกเขา

ชวนอ*านชวนคิด

พิจารณานิทานไทย นทิ านนานาชาติ
นิทานเป;นเรื่องเล3าสืบต3อกันมา และมีอยู3ในทุกชาติทุก
ภาษา ถ&าเปน; เรื่องเลา3 ของคนไทย เรยี กวา3 นทิ านไทย
ถ&าเป;นเรื่องเล3าของต3างชาติต3างภาษา เรียกว3า นิทาน
นานาชาติ

ชวนอา* นชวนคิด

สโนวไS วทSกับคนแคระทงั้ เจด็ ปลาบทู3 อง

เงอื กนอ& ย กบเลอื กนาย อาละดนิ กับตะเกียงวิเศษ

ชวนอ*านชวนคิด

อา3 นสำนวนจากนิทาน

เรอ่ื งราวในนิทานหลายเร่ืองไดน$ ำไปเปรียบเทยี บกับการ
กระทำและลักษณะนิสยั ของคนจนเปนA สำนวนท่ีพดู กัน
ติดปาก

ชวนอา* นชวนคดิ

กบในกะลาครอบ กงิ้ ก3าไดท& อง

คางคกขน้ึ วอ กระต3ายตน่ื ตมู

ชวนอ*านชวนคดิ

อ3านสารคดี

ชอื่ อืน่ เถากระเช-าสดี า
กระเช-าสีดาเป2นไม-เถาเลื้อย รากมีเนื้อแข็ง กิ่งยาวเรียวเป2นร>อง ใบเดี่ยวรูปสามเหลี่ยมเรียง

สลับ ปลายเรียวแหลม โคนตัดตรงช>อดอกสั้น ออกตามง>ามใบ กลิ่นเหม็นช>อหนึ่งมีเพียง ๒-๓
ดอก กลีบดอกมีเพียงชั้นเดียว เชื่อมต>อติดกันเป2นหลอด โคนหลอดพองออกเป2นกระเปาะกลม
ภายในกระเปาะเป2นที่ดักแมลงเพื่อเป2นอาหารเสริม กระเช-าสีดามีผลค>อนข-างกลม ภายในผลมี ๖
เส่ยี ง ซง่ึ แตกเลยไปถงึ กา- นผลและแยกออกเป2น ๖ กา- น เมล็ดแบน รปู ไข>

กระเช-าสีดามีถิ่นเดิมอยู>ในประเทศอินเดียและศรีลังกา ในประเทศไทยไม>พบขึ้นตามธรรมชาติ
เป2นไมน- ำเขา- มาปลกู เพือ่ เป2นไมป- ระดับ

คณุ สมบัติใช-ทำยา รากมีรสขมมาก มีฤทธิ์ทำใหอ- าเจยี น เปน2 ยาแกพ- ิษงู ยากระตน-ุ และยาบำรงุ
(ราชบณั ฑิตยสถาน,อนกุ รมวธิ านพืช อกั ษร ก.)

ชวนอา* นชวนคดิ

อ7านนทิ านท6องถ่ิน
เกาะหนู เกาะแมว
เรื่อง เกาะหนูเกาะแมว เป;นตำนานพื้นบ&านจังหวัดสงขลา
เล3ากันว3าในอดีตกาลอันนานแสนนานนั้น จังหวัดสงขลา
ยังไม3มีก็และภูเขาเหมือนในป]จจุบัน สาเหตุที่เกิดมีภูเขา
และเกาะต3างๆขึ้นมาน้ันมตี ำนานเล3าดงั น้ี

มีเศรษฐีชาวจีนคนหนึ่ง เลPนเรือสำเภามาที่เมืองสงขลา อยูPเสมอ
เพื่อซื้อข@าวที่เมืองสงขลาไปขายที่เมืองจีน เศรษฐีคนนี้มีแก@วสารพัด
นึกอยูPลูกนึง เปEนแก@ววิเศษที่หวงแหนมากและเก็บไว@อยPางดีไมPเคยมี
ใครไดเ@ ห็นมากอP น
คราวหนึ่งเศรษฐีคนนี้ได@แลPนเรือสำเภามาที่สงขลาเพื่อซื้อข@าวไปขาย
ที่เมืองจีนอีกเชPนเคย เผอิญคราวนี้มีหนูตัวหนึ่งติดเรือมาด@วยหนูตัวน้ี
ฉลาดแสนรู@มากมันรู@วPาเศรษฐีมีแก@ววิเศษและเกิดความอยากได@ จึงคิด
อยตูP ลอดเวลาวPาทำอยาP งไรจึงจะขโมยแก@ววเิ ศษมาเปนE ของมนั

หนูตัวนี้ติดเรือสำเภาไปถึงเมืองจีนและ ได@สะกดรอยตามเศรษฐีไป
ถึงบ@านโดยที่เศรษฐีไมPรู@ตัวเพราะเศรษฐีเข@านอนและหลับไปแล@วมันก็
เข@าไปทั้งโพรง ตรงฝาห@องทเ่ี กบ็ แก@ววิเศษแล@วขโมยแก@ววิเศษไป

เมื่อขโมยแก@ววิเศษไปแล@วเจ@าหนูก็คิดหาทางนำแก@วนี้กลับไปยัง
สงขลามันจะรอให@เศรษฐีแลPนเรือกลับไปอีกเที่ยวหนึ่งก็ไมPได@ เพราะ
คงต@องรออีกนานและอาจจะถูกจับได@เสียกPอน ในที่สุดมันจึงตัดสินใจ
ฆPาแก@ววิเศษกระโดดลงทะเลวPายน้ำกลับเมืองสงขลา แม@จะมี
ระยะทางที่ไกลมาก แตPด@วยอำนาจแก@ววิเศษจึงชPวยให@มันไมPจมน้ำไป
เสียกอP น

ฝRายเศรษฐีตื่นขึ้นมาในตอนเช@าสาวแก@ววิเศษหายไปก็
โศกเศร@าเสียดายมากเขา รู@วPา ผู@ที่ขโมยไปนั้น คงจะต@อง
เปEนสัตวM ประเภทหนึ่งที่ติดเรือมาและขโมยแก@ววิเศษไป
อยPางแนPนอน เพราะสัตวMนี้ทิ้งรPองรอยเปEนรอยเท@าเล็กๆ
จากโพรงตรงฝาผนัง และรอยกัดผ@า เขาเสียใจและ
เสียดายแก@ววิเศษจนกินไมPได@นอนไมPหลับเฝ\าแตPนึกถึง
สิ่งทีต่ น สูญเสยี ไป

เศรษฐีคนนี้เลี้ยงสัตวMไว@สามตัว เปEนแมวตัวหนึ่งและสุนัขสองตัวสัตวM
ทั้งสามตัวนี้แสนรู@ทั้งยังมีความกตัญ]ูสูงมาก พวกมันสังเกตวPาเศรษฐี
มีทPาทางเศร@าโศกไมPเลPนหัวกับพวกมันเหมือนอยPางเชPนเคยก็ เกิด
ความสงสัย จึงพากันเขา@ ไปไตPถามเร่อื งราว

เศรษฐีไมPคิดวPาสัตวMทั้งสามจะสามารถชPวยเหลือตนได@ จึงไมPได@เลPาร@ู
เรื่องให@ฟ_งแตPสัตวMทั้งสามอ@อนวอนจนเขายอมบอกวPาแก@ววิเศษหายไป
และสงสัยวPาหนูจากเมืองไทยคงจะรักเอาไป สัตวMทั้งสามตัวโกรธแทน
เจ@านายของมันมาก แมวตัดสินใจวPาจะต@องออกติดตามมันกระโดดลง
ทะเลวPายน้ำตามหนูไปสุนัขสองตัวเห็น ความใจเด็ดของแมวเชPนนั้น
จึงกระโดดตามลงไปด@วย

ทั้งแมวและสุนัขวPายน้ำไลPตามหนูอยูPหลายวันสัตวMทั้งสี่ตัวตPางก็
เหนื่อยและอPอนเพลียมาก เข@าใกล@เมืองสงขลาเข@าไปทุกทีทุกที หนู
วPายน้ำหนี แมววPายตาม สุนัขอีกสองตัววPายตามแมวอีกทอดหนึ่ง
พอใกล@ถึงปากอPาวเมืองสงขลาหนูหันมาเห็นแมววPายน้ำ ตามมาติด
ติดก็ตกใจกลัว ปลPอยแก@ววิเศษที่คาบอยูPเสียแก@ววิเศษจึงจมลงไป
ใตท@ ะเล

หนูและแมวตPางก็เหนื่อยมากประกอบกับไมPได@กินอาหารมาหลาย
วันจึงหมดแรงจมน้ำอยูPที่ปากอPาวเมืองสงขลานั่นเอง สPวนสุนัขทั้งสอง
ตัวพยายามวPายน้ำถึงฝ_aงแตPก็ไปไมPรอด จมลงขาดใจตายอยูPริมฝ_aงด@วย
ความเหนือ่ ยและความหิว

แก@ววิเศษนั้นตPอมาได@กลายเปEนหาดทราย และด@วยอานุภาพของ
มันทำให@หนูและแมวที่จมน้ำตายกลายเปEนเกาะเรียกวPา เกาะหนู
เกาะแมว มาจนถึงทุกวันนี้ ด@วยเหตุที่หาดทรายนี้เกิดขึ้นจากแก@ว
วิเศษ จึงได@ชื่อวPา หาดทรายแก@ว สPวนสุนัขที่ตายซากของมันเปEน
กลายภเู ขาสองลูก เรยี กกนั วาP เขาน@อยและเขาตงั กวน

หาดทรายแก@วจึงกลายเปEนหาดทรายที่สวยงามอยูPคูPกับเกาะหนู
เกาะแมว เขานอ@ ย และเขาตงั กวน ในจังหวดั สงขลาต้งั แตนP ้ันมา

(ประพนธเM รืองณรงคM ,ภมู ปิ ญ_ ญาทางภาษา)