Желязко Стамов, "От изгрев до залез"

Ïàðîäèÿ

Èçìèíàõà âåêîâå – ðîäíè ñâåòèëà,
êàêâî ñå êðèå â çåìÿòà íà ìàíàñòèðà?
Ëåãåíäè ðàçêàçâàò,
çà ìîíàñè ñâåòèëà.

Ïðåç áóðíèÿò òðàêèéñêè ïîñåâ,
ó âàñ,
÷óäåñíè ïèñìåíà,
åäíî áåçñìúðòèå ñå êðèå!
Ìàíàñòèðà! – Òàçè òàéíà ñâÿòà,
ðåâíèâî òàéíàòà ñè ïàçè,
îò âåêîâåòå ñòàðè íåïîçíàòè.
Ìàíàñòèðà – òîçè âå÷åí ìàâçîëåé.
Íàëè ÷ðåç ëåãåíäèòå óçíàõìå,
çà Ãðèãîðèé Ñèíèò,
çà ó÷åíèåòî íåïîçíàòî –
âãëúáÿâàíå â ðåëèãèÿòà!
Òàì â Êàëîâñêèòå çåìè,
óáåæèùà ñêðèòè,
ìåñòà çà ó÷åíèÿ è ìîëèòâè,
çà îòäèõ è ìèð.
Ïðåç Îãðàæ äî Àïîëîíèÿ,
ïî ãîðñêèòå ïúòåêè,
å ìîíàøåñêàòà âðúçêà,
ñ Ðèìñêàòà êóëòóðà.
Âúâ âå÷íèÿò øåïîò íà øóìèòå ãîðñêè,
ïðåä êàíäèëîòî ñðåä íîùòà,
ñëîâà äóõîâíè,
â òàéíèòå íà ìðàêà è âîëÿòà áîæà!

51

Æåëÿçêî Êèðÿçîâ Ñòàìîâ

100 ãîäèíè
îò

Ïðåîáðàæåíñêîòî âúñòàíèå
1903 - 2003 ãîäèíà

52

Ñòðàíäæàíñêà êîìóíà

Ëåãåíäàðíèÿò Ãîöå – Áóðãàñ ïîñåùàâà,
â õàíà íà Ôåðäèíàíäîâà,
èñêðà çà ñâîáîäà îãðÿâà,
ðåâîëþöèîíåí êîìèòåò ñå ñúçäàâà!

Îñåì ñòðàíäæàíöè, ñúçàêëÿòèåòî èçãðàæäàò,
ðîäîëþáèâè áúëãàðè ãîòîâè,
æèâîòà ñè çà ñâîáîäà äà äàäàò,
Ñòðàíäæà îò ðîáñòâî äà îñâîáîäÿò!

Äåí ìíîãîî÷àêâàí, äåí çà ðàçïëàòà,
ñ äóøìàíèí âåêîâåí äîéäå;
- Ñòèãà òîëêîç ìúêè, ñòèãà òîëêîç ïîçîð,
ñ îðúæèå â ðúêà, äóøìàíèí äà ïðîãîíèì!

Ñìúðòíèòå äðóæèíè, óäàðíè îòðÿäè,
Ñòðàíäæàíñêèòå îðëè – âèíàãè ãîòîâè,
íà íèâà ëè ñà, íà âîäåíèöà,
ñèãíàëà ÷àêà, âñåêè êîìèòà!

Ñëîâàòà âîéâîäñêè, ñúðöàòà âúçïëàìåíÿâàò,
ïîï Âàñèë Ïðàìàòàðîâ çíàìåòî áëàãîñëàâÿ,
Äèêî Äæåëåáîâ çíàìåòî öåëóâà,
Ãåîðãè Ñòåôàíîâ çíàìåòî ïîåìà.

×åòíèöèòå ìèíàâàò è çíàìåòî öåëóâàò,
êëåòâà ñå çàêëåâàò,
â áîÿ æåñòîê, çíàìåòî äà ïàçÿò,
ñ íåãî çàäðóæíî, òóð÷èíà ïðîãîíÿò.

53

Âîéâîäàòà ïðîäúëæàâà çàïîâåäè äà äàâà...
Òðúãâàìå â áîÿ, êðúâ ùå ñå ïðîëèâà,
ùå ïàäíàò ìíîãî æåðòâè,
ìîæå è ìåí äà óáèÿò.

- Àêî àç ïàäíà âúâ áîÿ,
çàìåñòíèê ñâîé îñòàâÿì,
ïåñíîïîÿ êàëîâ÷åíèí – Æåêî Ïðàìàòàðîâ,
÷åòàòà äà âîäè, òóð÷èíà ïðîãîíè!

Äåí Ïðåîáðàæåíèå – 19 àâãóñò 1903 ã.
ñëúíöåòî îãðÿâà, ÷åòíèöèòå íà ïðèöåë,
çíàìåòî ÷åðâåíî, íàä ãëàâè ðàçâÿòî,
ïòè÷êèòå çàïÿâàò, ïåñåí çà ñâîáîäà!

À ñåãà äà ïîêàæåì ñèëàòà ñè áðàòÿ,
òóð÷èíà ïðîãîíèì îò áàùèíà çåìÿ.
Áîìáà, èçòðåùÿâà, Æåêî èçêîìàíäâà.
Îãúí! – áèéòå áðàòÿ! – âåêîâíèÿ äóøìàíèí.

26 äíè ñâîáîäíè – Ñòðàíäæàíñêà êîìóíà.
Ðàäîñòòà ïîìðà÷è – ïàøà Äåëè Øóêðè,
ñ ÷åòèðèäåñåò õèëÿäíà âîéñêà,
îò êúäåòî ìèíà, îãúí çàãîðÿ – ïåïåë îñòàíà!

Äîéäå ëîøî âðåìå, îò áúëãàðñêî äà ñå áÿãà,
âñåêè ñå ñïàñÿâà, áåç ïîêúùíèíà äà íîñè,
êúùèòå çàòâàðÿò, äîáèòúêà íàïðÿãàò,
çà ñâîáîäíà Áúëãàðèÿ áÿãàò.

54

Êàëîâñêà êîìóíà

Ñìúðòíèòå äðóæèíè çà Êóëàòà îòèâàò,
òóðñêèòå êàçàðìè çàäðóæíî äà ïðåâçåìàò.
 ðàííà óòðèí, ïóøêèòå çàïÿâàò,
òóðñêèòå âîéíèöè óïëàøåíè ïîáÿãâàò!

×åðåí æðåáåö îò êîíþøíÿòà çàöâèëè,
âñè÷êî íåîáõîäèìî íà êîíÿ ãî êà÷èëè,
ñ ãàç ñå çàïàëâà öÿëàòà êàçàðìà,
äà èçãîðè âñè÷êî, ïîìåí äà íå îñòàíå!
Áúëãàðñêîòî çíàìå ñëúíöåòî îãðÿâà,
çíàìåòî êîìèòñêî íà êîíÿ ñå ðàçâÿâà,
íà òðè ñúñåäíè, ñìúðòíè äðóæèíè –
Êàëîâñêà, Çàáåðñêà è Ñòîéëîâñêà.
Îò ïîáåäà ãîëÿìà, ðàäîñò ãîëÿìà,
æåðòâè íÿìà, êîìèòèòå ùàñòëèâè,
âÿòúð ïîâÿâà, ñëúíöåòî èçãðÿâà,
ãîðàòà ñå ðàçëþëÿâà.
Êàëîâî ëåêóâà – ñâîáîäàòà äîéäå,
ðàäâàò ñå æåíèòå, ñìåÿò ñå äåöàòà,
òóð÷èíà ïðîãîíåí îò áàùèíà çåìÿ.
Íî íå áèëî çà ìíîãî äúëãî!
26 äíè ñâîáîäíè – Êàëîâñêà êîìóíà!
Ðàäîñòòà ïîìðà÷è – ïàøà Äåëè Øóêðè,
ñ ÷åòèðèäåñåò õèëÿäíà âîéñêà,
îò êúäåòî ìèíà, îãúí çàãîðÿ.
Äîéäå ëîøî âðåìå, ñåëî äà ñå îñòàâÿ,
âñåêè ñå ñïàñÿâà, áåç ïîêúùíèíà äà íîñè,
ãðàíèöàòà íîùåì – Îãðàæ ïðåìèíàâà,
â áúëãàðñêî íà êîëèáè â Äóäåíîâî ñå óñòàíîâÿâà!

55

Ïðåîáðàæåíñêè ãåðîèíè

Çà ñâîáîäàòà íà ðîäíàòà çåìÿ,
áåç ñòðàõ îò óãðîçà, êîÿòî ùå ãè ñïîëåòè,
ó÷àñòâàò òðè ñìåëè êàëîâñêè æåíè –
Ïëóìà, Êàëèíêà è Êúäðà.

Íå ñ îðúæèå,
à ñúñ ñìåëî ìúæêî ñúðöå,
ïðèãîòâÿò äðåõè è õðàíà,
ïðåíàñÿò îðúæèå è ïèñìà!

Íà Èâàíîâäåí ïðåç íîùòà
êîìèòèòå ñúáðà,
ðåâîëþöèîíåí êîìèòåò ñå ñúçäàâà,
â êúùàòà íà Êúäðà è Ìèòðüî.

Îáèêíîâåíè ñåëÿíêè,
îòãëåäàëè íàä ïåò äåöà,
ñóòðèí íà íèâà ñ ìúæåòå,
âå÷åð ÿäåíå è õëÿá ùå ïåêàò!

Òîâà ñà òå – æåíèòå,
ìàéêè, êúùíèöè,
ðàáîòíè÷êè íà ïîëåòî
è áîðêèíè çà íàðîäíà ñâîáîäà.

Ïëóìà Ïåòêîâà - ñúïðóãà íà Ïåòêî Íåäÿëêîâ Ïåòêîâ, êàñèåð íà
Êàëîâñêàòà “ñìúðòíà äðóæèíà”, óáèò îò òóðöèòå ïðåç 1904
ã., ïðàáàáà íà àâòîðà.
Êàëèíêà Íèêîëîâà - ñåñòðà íà Ïåòêî Íåäÿëêîâ Ïåòêîâ è ñúïðóãà
íà “ñìúðòíèêà” Íèêîëà Äèìèòðîâ Êèñüîâ.
Êúäðà Äèìèòðîâà - ñúïðóãà íà “ñìúðòíèêà” Äèìèòúð (Ìèòðüî)
Êîñòîâ ßíàêèåâ è ñåñòðà íà êîìèòàòà Ñòàìî Æåëÿçêîâ Èâàíîâ,
ïðàëåëÿ íà àâòîðà.
56

Ïëóìà – êîìèòêà

Ñëúíöåòî çàïëàêà, ãîðàòà ïîæúëòÿ,
ñ âÿðíîñò, ìúë÷àëèâà äî ãðîá,
îðëèòå íà Ñòðàíäæà äà çàïàçè
è òàéíàòà äà ðàñòå ïðåç âåêîâåòå.

Ñëàâîâà äóïêà ïðèþòÿâà,
êîìèòñêè ïóøêè êðåìàêëèéêè,
îëîâî è áàðóò
è äðåõè þíàøêè ÷èðàøêè.

Êúùàòà áóíòîâíà, êîìèòèòå ñúáðà,
ìóñòàêà Êîíäîëîâ çàñóêâà,
ïðåç ïðîçîðåöà íàäçúðòâà
è áóíòîâíè äóìè èçäóìâà!

- Äîéäå âðåìå áðàòÿ,
ñ îðúæèå çà ðàçïëàòà,
âåêîâíèÿò äóøìàíèí äà ïðîãîíèì,
Ñòðàíäæà â áúëãàðñêî äà îñòàâèì!

Ñòðàíäæàíêà áå òÿ,
äðåáíà, èçñòðàäàëà, íî ñ ãîëÿìà äóøà,
îðëèöà è ìú÷åíèöà,
ñ ïåòòå ñè æåíñêè äå÷èöà.

Êîìèòêà áå òÿ,
ðåâîëâåð è ñàìà – öåëóâàëà å òÿ,
çàêëåëà ñå äà ðàáîòè – òàéíà äà ïàçè,
çà äåëîòî âåëèêî æèâîòà ñè çàëàãà!

57

Àãèòàòîðêà áå òÿ,
íà ìàõàëà è çà âîäà,
ïðîäóìâàëà å òÿ – âñÿêà æåíà,
çà äåëîòî êîìèòñêî äà ó÷àñòâà!

Êóðèåðêà áå òÿ,
ïðåç Êóëàòà äåíåì ìèíàâà,
â òóíåëà – õëÿá, òþòþí è áàðóò ñêàòàâà,
ïðåç òóðñêèÿ ïîñò, áåç ñòðàõ ìèíàâà!

Âÿòúð ïîâÿâà, áóêàêà ðàçëþëÿâà,
òóðñêè êóðøóìè ïðîíèçâàò
äâàìà êîìèòè – Ïåòêî è Èâàí ïàäàò,
íà Äóäåíîâî äâà ãðîáà îñòàâàò!

Ïëóìà Àòàíàñîâà Ïåòêîâà,
ñìåëà êàëîâêà áå òÿ,
ãåðîèíÿ áå òÿ,
ãîðäîñò çà Ñòðàíäæà è ðîäà!

Êúùàòà áóíòîâíà å íà Ïåòêî Íåäÿëêîâ Ïåòêîâ - êàñèåð íà
Êàëîâñêàòà “ñìúðòíà äðóæèíà” è ñúïðóãàòà ìó Ïëóìà. Ñúáîðåíà è
ïîñòðîåíà âèëà îò ïðàâíóêà èì Ìèõàèë Êèðÿçîâ Ñòàìîâ ïðåç 1982
ãîäèíà.
Ïåòêî Íåäÿëêîâ Ïåòêîâ íà 35 ã. - ñúïðóã íà Ïëóìà - 32 ãîäèøíà è
ïî-ãîëåìèÿò áðàò Èâàí Àòàíàñîâ Èâàíîâ - 34 ãîäèøåí, ñà çâåðñêè
óáèòè îò òóðñêèòå âîéíèöè íà 22 ôåâðóàðè 1904 ã. â Çàáåðñêî
çåìëèùå - þæíî îò îãðàæêèÿ èçâîð.
Ïðàáàáà Ïëóìà óìèðà íà 30 àïðèë 1946 ã. Êðúñòúò íà ïîãðåáåíèåòî
é å íîñåí îò àâòîðà íà 9 ãîäèíè. Ïîãðåáàíà å â Êàëîâñêèòå ãðîáèùà.
Ïîñëó÷àé 109 ãîäèíè îò ðîæäåíèåòî è 34 ãîäèíè îò ñìúðòòà é, å
ïîñâåòåíî òîâà ñòèõîòâîðåíèå îò ïðàâíóêà é Æåëÿçêî Êèðÿçîâ
Ñòàìîâ- 1980 ã. ïî ñïîìåíè è ðàçêàçè íà ïðàáàáà Ïëóìà è ïðàëåëÿ
Ìèëêà Ïåòêîâà çà ó÷àñòèåòî íà Êàëîâñêèòå “ñìúðòíèöè” â
Ïðåîáðàæåíñêîòî âúñòàíèå ïðåç 1903 ãîäèíà.
Ïðåç 2003 ã. ñå íàâúðøâàò 100 ãîäèíè îò Ïðåîáðàæåíñêîòî
âúñòàíèå, 132 ãîäèíè îò ðîæäåíèåòî è 57 ãîäèíè îò ñìúðòòà íà
5Ï8ëóìà Ïåòêîâà.

Æåëÿçêî Êèðÿçîâ Ñòàìîâ

ÈÊÎÍÎÌÈÊÀ
è

ÏÎËÈÒÈÊÀ
1988 - 2003 ã.

59

25 ãîäèíè ÍÕÊ – Áóðãàñ

Çà ïúðâà êîïêà,
íîùåí áàãåð, ÷åëþñòè çàáè,
òðè ãîäèíè ñëåä òîâà, çàâîäà ñå îòêðè
ãèãàíò êðàé Áóðãàñ ñå èçâèñè!

 æèòíèöàòà íà ïðîñòîðà,
ðîäè ñå, èçðàñíà è ðàçâè,
êðóïåí ñòîïàíñêè îðãàíèçúì –
Íåôòîõèìè÷åñêè êîìáèíàò.

Íå óñåùàì êàï÷èöà âëàãà â ãúðäèòå ñè,
äúõúò ìè å íåðàâåí è ÷åñò,
íå îò óìîðà è óïëàõà,
à îò òúãà è ðàäîñò äíåñ.

 äåíÿ íà ðàâíîñìåòêà,
ïðèçíàíèå äî äíåñ,
íà çíàìåòî ãèãàíò,
îðäåí áëåñíà äíåñ!

Äà ðàáîòèì! – äà ìíîæèì áîãàòñòâî ñ íîâî,
ïîâå÷å êîìèíè äà çàäèìÿò,
òðúáîïðîâîäè äà ñå íèæàò,
ïðîäóêòè ïîâå÷å äà ïîòåêàò.

Âñè÷êî ïëîä íà óìà å, íà ðúêàòà,
íà ñòðîèòåëÿ, ìîíòàæíèêà è õèìèêà,
íà âñè÷êè, êîèòî äåí è íîù,
òðóäÿò ñå è áäÿò íà ñâîÿ ïîñò.

60

43-òà ñåñèÿ íà ÎÎÍ

 äåí ïîëèòè÷åñêè,
ìå÷òèòå ðåàëíîñò ñòàâàò,
äîñòîéíà èçÿâà çà äúðæàâà âåëèêà,
çà äîáðîñúñåäñòâî è ñúòðóäíè÷åñòâî.

Áÿë ãúëúá – âåëèê äúðæàâíèê,
ñ íîâàòîðñêî è ïîëèòè÷åñêî ìèñëåíå,
íà òðèáóíàòà íà ÎÎÍ,
Ãîðáà÷îâ ñâåòà èçâåñòè!

- Åäíîñòðàííî ñúêðàùåíèå,
íà âîéñêè è âúîðúæåíèÿ,
íà îðúæèÿòà ìàùàáíè ñúêðàùåíèÿ,
çà ïàðòíüîðñòâî è äîâåðèå.

ÎÎÍ – áàëàíñ íà âñè÷êè èíòåðåñè,
íå ñàìî êîíôëèêòè äà ðàçðåøàâà,
íî âúçìîæíîñò äà ãè ïðåäîòâðàòÿâà,
äà èìà ìèð íà çåìÿòà.

Ðàíèòå â ìèíàëîòî äà çàãúðáèì,
ìàéêà äåöàòà ñè äà ïðåãðúùà,
ñòåíàòà â Áåðëèí äà ðàçðóøèì,
åäèííà Ãåðìàíèÿ äà îñòàâèì!

Íîâà åïîõà äà íàñòúïè,
ïåðåñòðîéêà â Ðóñèÿ å íóæíà,
äà èìà âúçõîä â ñòðàíàòà,
äà íÿìà çàïëàõà îòâúíêà!

61

Ïîâðàò

Òúé êàêòî ïðîëåòòà ëèñòà ñúçäàâà,
à ëèñòàòà ãîðè ñúçäàâàò,
çà äà æúíå äúëãî ðàäîñòòà,
äà èçìåñÿò õëÿáà íà íàðîäà.

Íîâà åðà ñâåòà íà÷åâà,
çà åâðîïåéöè – Åâðîïåéñêè ñúþç.
Áúëãàðèÿ æèâåå óâåí÷àíà,
ñ âåíåö îò ëàâðè – õîðèçîíòà ñèí.
Èçìèíà äâàäåñåòè âåê,
íîâèÿò ñâîÿ ïúò çàïî÷âà,
äåìîêðàöèÿòà òðóäíî ïúò ïðîáèâà,
èçñòðàäàëèÿò íàðîä î÷àêâà ñ íàäåæäà.
Òè òîëêîâà èçïèòàíèÿ ïðåêàðà,
ïðîáèâàø ïúò êúì çäðàâè âðåìåíà,
ñêîðî ñ ìîùåí ãëàñ ùå ïðîãîâîðèø,
íàä èçñòðàäàëàòà ðîäíà ñòðàíà!

62

Íàáîðúò

Äåìîêðàöèÿòà äîéäå,
â ñòðàíàòà ñòðàøåí õàîñ íàñòúïè,
ïàðòèè ñëåä ïàðòèè, êàòî ãúáè íèêíàò,
ïðàâèòåëñòâî ñëåä ïðàâèòåëñòâî ñå èçáèðàò.

 öàðñêî âðåìå ñúì ðîäåí – 1937 ã.
íå áÿõ æèâÿë â öàðñêî âðåìå,
æèâÿõ è äîæèâÿõ,
â Ðåïóáëèêà ñ öàð ñåãà!

Ëåñíî âëàñò ñå ïðèäîáèâà,
òðóäíî íàðîä ñå óïðàâëÿâà,
ìíîãî ëåñíî ñå îáåùàâà,
îñåìñòîòèí äíè â îò÷àÿíèå è íàäåæäà.

×àêàìå èñêðà äà áëåñíå,
óñìèâêà ëèöàòà äà îçàðè,
íàðîäà ñå íàäÿâà
è âñÿêà ãîäèíà ñå ðàçîðÿâà.

Íàðîäúò äàâà è áåäíåå
è íå ìîæå îñúçíàå,
êàêâà ó÷àñò ãî î÷àêâà,
êàòî óäàâíèê çà öàðÿ ñå õâàùà.

Îñåìñòîòèí äíè ñà íåîáõîäèìè,
öàðÿò áàùèíèÿòà äà ïîëó÷è,
à íàðîäúò äà ñå ëóòà,
åâðîïåéöè â Åâðîïà!

63

Ñòðàíàòà íè å áîãàòà,
áîãàòà íà ñâåùåíà çåìÿ è ïëîäîðîäèå,
è ñòðàòåãè÷åñêî ðàçïîëîæåíèå,
íàðîä óìåí è òðóäîëþáèâ!

Íî óòðå, êàêâî ùå ñòàíå,
âñåêè íàäåæäåí ìëàäåæ íàïóñêà,
ùàñòèåòî âúí äà òúðñè
ðîá â ÷óæáèíà äà ðàáîòè è æèâåå.
Ùå îñòàíàò ñàìî ñòàðöè,
äà ÷àêàò íà îïàøêè ñ êàí÷å,
òîïëà ÷îðáèöà äà ïîëó÷àò,
ãëàäíîòî ñè ñòîìàõ÷å äà çàëúæàò!

64

Ãðàäèíà

Áúëãàðèÿ – ãðàäèíà â Åâðîïà,
íà ðîçè – çà ðîçîâî ìàñëî,
íà ãðîçäå – çà ðàêèÿ è âèíî,
âêóñíè ÷åðåøè – ðàíîçðåëêè.

Çåìÿòà íè å ðàéñêà,
ðîäèëêà íà çúðíî è ïëîäîâå.
Çåìÿòà ñòðàäà è ïëà÷å,
òðèíàäåñåò ãîäèíè ïóñòåé!

ßáúëêàòà íè å ðàéñêà,
òðàåí ïëîä ñ ìíîãî âêóñà,
îò äåöà è ñòàðöè æåëàíà,
ðàñòå â öÿëàòà ñòðàíà!

Ñìîêèíÿ â äâîðà íà ×åðíîìîðåö èìàì,
ïëîäîâî äúðâî, åäèíñòâåíî áåç öâÿò,
ìåñåö ïî äâà ïëîäà äàâà,
â Ñòðàíäæà íå âèðåå òÿ!

Ïîëèòèöè ïàðòèè ñúçäàâàò,
ïðàâèòåëñòâà ñúâåòè ëèêâèäàöèîííè,
áàíêè ñ êðåäèòè íàðîäíè,
ôîíäàöèè çà ëåñíè êðàæáè!

65

Çèìà – 2001 ã.

Äúæä ñå ñèïå îò íåáåòî,
ñêðåæ ñå ëåå ïî äúðâåòà,
ëåäåíà ïîêðèâêà íà ïîëåòî,
çàìðàç îò æèâîò íà çåìÿòà.

Âñè÷êî æèâî âå÷ ñå ñêðèëî,
÷àêà ñ îò÷àÿíèå è íàäåæäà,
ïðèðîäíîòî ÿâëåíèå çëîâåùî,
äà îòìèíå áåç äà ñòðàäà!
Äåêåìâðè ìåñåö, òî ñå çíàé,
íî ñå î÷àêâà âúëíà äàëå÷íà,
ñíÿã íåçàïîìíåí åâðîïåéñêè,
ïàäà è çåìÿòà ïîêðèâà.
Çåìÿòà – ðîäèëêà íà æèâîò,
îò îùå íåñòîïåíèÿ ñíÿã,
ïàðöàëè ñíÿã íàâÿâà,
ïîêðèâêà ñ ìåòúð ñå óâåëè÷àâà.

66

Æåëÿçêî Êèðÿçîâ Ñòàìîâ

ÑÏÅÑÒÎÂÍÎÑÒ
â

ÁÀÍÊÀ
Äúðæàâíà ñïåñòîâíà êàñà

1959 - 1989 ãîäèíà

67

Äåí íà ñïåñòîâíîñòòà

27 îêòîìâðè 1988 ãîäèíà,
òîçè äåí ùå ñå çàïîìíè,
îò ñëóæèòåëèòå íà ÄÑÊ,
îò ñúòðóäíèöèòå íà ÄÑÊ.

Äåí ñïåñòîâåí, äåí å äíåñêà,
äåí çà ðàâíîñìåòêà,
çà ñëóæèòåëèòå íà ÄÑÊ,
çà ñïåñòèòåëèòå îò öÿëàòà ñòðàíà.
Íà òðèáóíàòà êàòî îðëèöà,
óñïåõèòå íàðåæäà Åâàíãåëèöà.
Ñëó÷àéíî ëè å òîâà? – Íå,
ïîñòèãíàòè ñà óñïåõè îò ÎÑÊ – Áóðãàñ.
Íå ïúðâè, òðåòè â ñòðàíàòà,
íàöèîíàëíî äåíÿ íà ñïåñòîâíîñòòà,
òúðæåñòâåíî â Áóðãàñ íè ñúáðà
ñïåñòèòåëè, ñúòðóäíèöè è ñëóæèòåëè!

68

Ñïåñòîâíîñò

Ïåñòåëèâîñòòà, ÷îâåøêà äîáðîäåòåë,
ïîçíàòà îò äðåâíîñòòà,
âå÷åí ñïúòíèê çà ñúùåñòâóâàíå,
çà ÷îâåøêî áëàãîäåíñòâèå.

Çàäåëÿõà îò õàïêàòà ñè,
íå îò èçëèøúê,
à îò ñòðàõ è óãðîçà,
çà íåèçâåñòíèÿ óòðåøåí äåí.
Ñïåñòÿâàò ðàáîòíèöè îò ãðàäîâåòå,
ñïåñòÿâàò êîîïåðàòîðè îò ñåëàòà,
çà ñòðîåæ è îáçàâåæäàíå íà äîì,
çà óäîáñòâî è óþò.
Ñïåñòÿâàò ñúçíàòåëíî è äîáðîâîëíî,
íå îò ñòðàõ çà óòðåøíèÿ äåí,
à çà ïî-ùàñòëèâ è çàìîæåí æèâîò,
çà ñåáå ñè, çà ïîêîëåíèå.

69

Ïàðè

Àç ïàðè íå ïîëó÷àâàì,
çà çàïëàòà âå÷å, íå ÷àêàì,
âúçíàãðàæäåíèåòî, êîåòî ïîëó÷àâàì,
íà ðàçïëàùàòåëåí âëîã ãî âíàñÿì.

Êîãà ïàðè ìè ïîòðÿáâàò,
ñïåñòîâíà áàíêà íàìèðàì,
íà ãèøå ðàçïèñêà ïîäïèñâàì
è îò êàñà ïàðè ïîëó÷àâàì.
Ïàðèòå ëåñíî ñå ãóáÿò
è êðàäöèòå ïðåäèçâèêâàò,
áúðçî ÷àíòèòå çàäèãàò
è ïàðèòå â äæîá ïðèáèðàò.
Àç íà òÿõ íå áÿõ íàó÷åí,
íå çíàÿ êàê ñå ñëó÷è,
â÷åðà âêóïîì ãè ïîëó÷èõ,
âçåõ, åñòåñòâåíî ïàðèòå!

70

Æåëÿçêî Êèðÿçîâ Ñòàìîâ

ÏÅÍÑÈÎÍÅÐÑÊÀ
ÑÚÄÁÀ

1989 - 2003 ãîäèíà

71

Ïåíñèîíåð

Ïåíñèÿòà âçåìàì, â ìàãàçèíà âëèçàì,
ãëåäàì, ñìÿòàì, êàêâî äà çàêóïÿ.
Âçåìàì õëÿá è áúðçî ñè èçëèçàì,
äà íå ãëåäàì ñàìî è ñå èçêóøàâàì!

Êàòî â áëîêà èäà,
ñìåòêè â òåôòåð ïðàâÿ,
õëàäèëíèêà îòâàðÿì,
ïðàçåí ãî çàòâàðÿì!
Íèùî íÿìà â íåãî,
ìàñëî è ÿéöà ùå êóïÿ,
ñèðåíå çà ïîïàðà,
- Õëÿá è âîäà èìàì!
Ïåíñèÿòà çà õëÿá è âîäà íå ñòèãà,
ïàðíîòî å ðàéñêî,
íèòî äúðâà öåïèø, íèòî âúãëèùà âíàñÿø,
âñè÷êè ñòàè òîïëî.
Ëÿãàì ñè â ëåãëîòî,
ñúí íå ìå õâàùà,
äðóãè äåí, ùå òðÿáâà,
ïàðíî, òîê, âîäà è òåëåôîí äà ïëàùàì!
Çàñòàâàì íà ãèøåòî,
óïëàøåí è ïîòàåí,
÷àêàì ñàìî öèôðàòà äà êàæå...
Íå, èìàòå ãðåøêà!
Èçâàæäàì ïåíñèéêàòà,
ãëåäàì, ñìÿòàì òÿ íå ñòèãà.
Ïðèáèðàì ñå â áëîêà
è ïàê ñìåòêè ñìÿòàì!

72

Ñïàñèòåë

Êàêâî ïðàâÿò ïåíñèîíåðè?
- ùå âè êàæå êàêâî ìèñëÿò,
î÷àêâàò åäíî, äðóãî äà äîéäå –
- Äåìîêðàöèÿ ìè áèëî!

Âñè÷êî ìîãàò äà íàïðàâÿò,
âñè÷êè ãëóïîñòè èçðåêàò,
íî åäíî íå ìîãàò ñàìî,
ñïîêîéíî äà ñå íàÿäàò.

Íå ìîãàò äà ñè êóïÿò,
òîâà ùî äóøàòà èì æåëàå,
ñòðàõóâàò ñå ùî çàêóïÿò,
íàÿäåíè äà íå óìðàò òå.

Âñå âúïðîñè ñè çàäàâàò,
êàêâî ùå çàíåñàò íà îáÿä,
äà íàõðàíÿò è äåöàòà,
äà èì ñòèãíå è ïàðàòà.

Ìèñëÿò, ìèñëÿò è èçëèçàò,
áåç ïàðè, äåíÿ ïðåêàðàò
è ðåøàâàò – â êëóáà íà ïåíñèîíåðà,
åäíè ñúäáè äà ñïîäåëÿò.

Òàáëà, øàõ è êàðòè ùå èãðàÿò,
ïàê â áëîêà íà îáÿä ñå âðúùàò,
òàêà æèâîòà ïðîäúëæàâà,
äîêàòî ìó äîéäå êðàÿ!

73

Æåëÿçêî Êèðÿçîâ Ñòàìîâ

ÄÅÒÑÊÈ
ÌÅ×ÒÈ

74

Äåòñêè ìå÷òè

Èñêàì, äà æèâåÿ
äà èãðàÿ,
äà ñå ñìåÿ
è äà ïåÿ!

Èñêàì, ñëúíöåòî äà ãðåå,
íåáåòî ÷èñòî,
çåìÿòà òîïëà
è ïòè÷êèòå äà ïåÿò!

Èñêàì, ìàìà ùàñòëèâà,
òàòêî äîâîëåí,
íà ðàáîòà äà õîäè
è ïàðè÷êè çà èãðà÷êè äà íîñè!

Èñêàì, äà ó÷à,
äà ðèñóâàì,
äà îáè÷àì
è ìåí äà îáè÷àò!

Èñêàì, õîðàòà ùàñòëèâè,
æèâîòíèòå â ãîðàòà,
ðèáèòå â ìîðåòî
è äåöàòà ïî ñâåòà!

Èñêàì, ãëàäóâàùè äà íÿìà,
ñúëçè â î÷èòå,
òúãà â äóøèòå
è âîéíè íà çåìÿòà!

Èñêàì, äà ïîðàñíà,
äÿäî äà æèâåå,
ñ íåãî äà ðèñóâàìå
è Êàëîâñêè ïåñíè èçïååì!

75

Çàéî, Áàéî

Çàé÷åíöåòî ñèâî,
â øóáðàêà ñå ñêðèëî,
çà ñâîáîäà ìå÷òàëî,
çåëå äà õðóñêà!

Êàêòî ñè êëå÷àëî,
òàêà è çàñïàëî,
ñúíóâàëî å çåëêà,
ñúáóäèëà ãî ïòè÷êà.
Ïòè÷êàòà ïðåõâðúêíà,
çàé÷å ñå óïëàøè,
óøè÷êè íàîñòðè,
ñ êðà÷åòà òðîïíà.
Ãëåäà Ëèñà äåáíå,
â ãúñòàëàêà ñêðèòà,
áåæ êúäå î÷è÷êè âèäÿò,
äàëå÷ îò Ëèñàíà.

76

Ñúðíà

 ïàçëàêà ñðåä ãàáðàêà,
ñúðíà ñ ðîæáà ìàëêà,
ñî÷íà òðåâè÷êà ïàñåøå,
â ïîëÿíêà ìàëêà.

Òÿ ãëàâà ñè ïîâäèãíà,
óøè ñðåùó âÿòúðà íàîñòðè,
ñúðíåíöå ñ î÷è ïîãëåäíà
è ðîæáà ñ åçèê ïîãàëè!
Ñúðíåíöå îïàø÷èöà âúðòåøå,
ñëàäè÷êî íà êîëåíå ñó÷åøå,
ñòîìàõ÷å ñ ìëåêöå ïúëíåøå,
êàòî ìàéêà ñè äà ïîðàñíå!
Ãàðãà, ãðàêíà,
êëîí÷å ùðàêíà,
òî ñå ñòðåñíà
è êúì øóáðàêà ïîáåãíà!

77

Äà ñå âúðíå ìîÿòà âíó÷êà

Ìàéêà òè ñàìà ñ òåáå,
â ÷óæäà ñòðàíà òå çàâåäå,
äà ðàñòåø è äà ñòðàäàø,
çà áàùà è ðîäíèíè.

Áàùà òè ñòðàäà,
çà òåá òúãóâà,
âñå çà äúùåðè÷êàòà ñè ãîâîðè
è íå ìîæå òå çàáðàâè!
 ãðàä Áóðãàñ ñè ðîäåíà,
ñëúí÷åâ ãðàä íà ×åðíî ìîðå,
ñ ãëàðóñè è ÷àéêè
è òåçè, êîèòî íàé-ìíîãî òå îáè÷àò!
 ×åðíîìîðåö êîãà îòèäà,
â äâîðà ëþëêà âèäÿ,
âñå î÷àêâàì óñìèâêàòà òè äà âèäÿ,
è êîñè÷êà îò âÿòúðà ðàçïèëÿíà.
Ïîñëåäíèÿ äåí íà ñåëî,
ÿáúëêà îò äúðâîòî òè îòêúñíàõ,
ðú÷è÷êè ìàëêè òè ïðîòåãíà
è ÿáúë÷èöàòà ïðåãúðíà.
Íåêà ñå âúðíå ìîÿòà âíó÷êà,
ñ óñìèâêà ñëàäêà äà ïðåãúðíà,
äà ÿ ìèëâàì è äà é ñå ðàäâàì,
çàùîòî ìíîãî ÿ îáè÷àì.
Àêî èìà Ãîñïîä è ãëåäà,
äà íàïðàâè òîâà ùî ìîæå,
äà ñå âúðíå ìîÿòà âíó÷êà,
â ðîäíîòî ñè áàùèíî îãíèùå!

78

Ñúäúðæàíèå

Æåëÿçêî Ñòàìîâ. Àâòîáèîãðàôèÿ ............................. 3
ÒÂÎÐ×ÅÑÊÈ ÏÐÎÖÅÑ. ÆÅËÀÍÈÅ. ÍÀÄÅÆÄÀ. ÈÇÊÓÑÒÂÎ
Òâîð÷åñêà ìëàäîñò ............................................. 19
Êëþ÷ êúì æåëàíèòå ñïîëóêè .................................. 20
Íàäåæäà ......................................................... 21
Èçêóñòâî ......................................................... 22
Èçãðåâ ............................................................. 23
Ìîðå .............................................................. 24
Îáè÷àì æèâîòà ................................................. 25
Ñïîìåíè .......................................................... 26
ÌÎÐÀËÍÈ ÖÅÍÍÎÑÒÈ
Îò÷àÿíèå ......................................................... 28
Ùàñòèå ........................................................... 29
Ëþáîâòà ......................................................... 30
Ñàìîòíèê ........................................................ 31
Ñëó÷àéíîñò ëè å òîâà .......................................... 32
Ñêàëè ............................................................. 33
Ìëàäîñò ......................................................... 34
Æåíà .............................................................. 35
ÑÅÌÅÉÍÀ ÑÚÄÁÀ
Ïðåäñìúðòåí äèàëîã ñúñ ñúïðóãàòà ìè Ðàéíà ................ 37
Ìàìî .............................................................. 39
Ñúäáà ............................................................. 40
Ðàíàòà êúðâè, íå òå÷å .......................................... 41
Àêîðäåîí ......................................................... 42
Ñòåôè ............................................................ 44
Ñòåôè (Ïðèíöåñî) ............................................... 45
咗֌ .............................................................. 46
ÐÎÄÅÍ ÊÐÀÉ
Ðîäåí êðàé ....................................................... 48
Êàëîâî – õóáàâî ................................................. 49
Ñåëî ............................................................... 50
Ïàðîäèÿ .......................................................... 51
100 ÃÎÄÈÍÈ ÏÐÅÎÁÐÀÆÅÍÑÊÎ ÂÚÑÒÀÍÈÅ
Ñòðàíäæàíñêà êîìóíà ......................................... 53
Êàëîâñêà êîìóíà ................................................ 55
Ïðåîáðàæåíñêè ãåðîèíè ........................................ 56
Ïëóìà – êîìèòêà ............................................... 57
ÈÊÎÍÎÌÈÊÀ È ÏÎËÈÒÈÊÀ
25 ãîäèíè ÍÕÊ – Áóðãàñ ....................................... 60
43-òà ñåñèÿ íà ÎÎÍ ............................................ 61
Ïîâðàò ........................................................... 62
Íàáîðúò .......................................................... 63
Ãðàäèíà ........................................................... 65
Çèìà – 2001 ã. ................................................... 66
ÑÏÅÑÒÎÂÍÎÑÒ Â ÁÀÍÊÀ
Äåí íà ñïåñòîâíîñòòà ......................................... 68

Ñïåñòîâíîñò ..................................................... 69
Ïàðè .............................................................. 70
ÏÅÍÑÈÎÍÅÐÑÊÀ ÑÚÄÁÀ
Ïåíñèîíåð ........................................................ 72
Ñïàñèòåë ......................................................... 73
ÄÅÒÑÊÈ ÌÅ×ÒÈ
Äåòñêè ìå÷òè ................................................... 75
Çàéî, Áàéî ........................................................ 76
Ñúðíà ............................................................. 77
Äà ñå âúðíå ìîÿòà âíó÷êà ...................................... 78

Æåëÿçêî Êèðÿçîâ Ñòàìîâ
ÎÒ ÈÇÃÐÅÂ ÄÎ ÇÀËÅÇ

ïîåçèÿ
Áúëãàðñêà
Ïúðâî èçäàíèå
ISBN 954-91146-7-8
Ãðàôè÷åí äèçàéí: Ïåòðà Ëèìîçà
Ïå÷àòíè êîëè 5
Ôîðìàò 84 õ 108/ 32
Èçäàòåëñòâî ËÈÁÐÀ ÑÊÎÐÏ
Áóðãàñ, 2003 ãîäèíà
Ïå÷àò ÈÍÔÎÐÌÀ ÏÐÈÍÒ