การจดั การและการควบคุมการจราจร
การจดั การจราจร
หมายถึง การดําเนินการใดๆ ท่ีทําใหการใชถนนที่มีอยูใหมีประสิทธิภาพสูงสุดดานการจราจร โดยอาจจะ
รวมถึงการปรับปรุงแกไขเล็กนอย เชน การทาสี ตีเสนแบงชองทาง การติดต้ังสัญญาณไฟ แตไมรวมถึงการกอสราง
ถนนใหมเพ่ิมเติม
การควบคุมการจราจร
หมายถงึ การปฏิบตั ิใดๆใหเ ปน ไปตามแผนการจดั การจราจรทไี่ ดก าํ หนดไวใ หด ที ีส่ ุด เหมาะสมทสี่ ุด
การจดั การและการควบคุมการจราจรเพื่อวัตถปุ ระสงคใ ด
1. เพอ่ื ความปลอดภยั ตอ ผใู ชถ นนรวมทงั้ คนเดินเทา
2. เพอ่ื ประสทิ ธิภาพสูงสดุ ในการเรงระบายการจราจร
3. เพอ่ื ควบคุมทิศทางการระบายรถและคน
4. เพื่อความเปนระเบยี บเรียบรอย
การเตรยี มตัวในการควบคุมการจราจร
1. การเตรียมแตงกาย
1.1 สภาพรางกายแข็งแรงปกติ พกั ผอนใหเพียงพอ
1.2 เครื่องแตงกายและอุปกรณตางๆ สะอาดและถูกตอ งตามระเบียบ
1.3 ตรงตอเวลา
2. การเตรียมสภาพจิตใจ
2.1 จติ ใจตอ งแจม ใส,ปลอดโปรง,พรอมปฏบิ ัตงิ าน
2.2 มคี วามตนื่ ตัวฉบั ไว พรอมปฏิบัติงาน
2.3 มีความรับผิดชอบตอ งานทไ่ี ดร ับมอบหมาย
กอนการปฏิบตั ิการควบคมุ การจราจร
1. สอบถามและทาํ ความเขา ใจในหนาที่ทีไ่ ดรบั มอบหมายใหด ีและถูกตอ ง
2. สังเกต และสรางความคุนเคยตอบริเวณที่จะปฏิบัติหนาที่ เชน ทิศทางเดินรถประจําทาง ท่ีสวนทาง,
จุดเลย้ี ว หรอื กลบั รถ, ปายจราจรตางๆ เปน ตน
3. สงั เกต จดจําเวลา, รอบจังหวะ และทศิ ทางของสญั ญาณไฟจราจรท่แี ยกน้ันใหดี
-2 -
การยนื อํานวยการจราจร
1. ยืนในจุดท่ีมองเหน็ ถนนไดทุกดานเพ่ือมองเหน็ ปริมาณรถ แตล ะดา นมากนอ ยเพียงใด
2. เปนจดุ ที่ปลอดภัย ไมก ีดขวางการจราจร
3. ไมมีสง่ิ บดบังตัวเจาหนาที่ผูป ฏิบัติ อาจทําใหผ ขู บั ขี่รถมองไมเ หน็ เชน ตโู ทรศพั ท หรือเสาไฟฟา
4. ใหผ ขู ับข่ีรถยนตม องเห็นไดเ ดน ชัด เมื่อใหสัญญาณมือในการอํานวยการจราจร
5. เปนจดุ ทม่ี องเห็นสญั ญาณไฟจราจรหรือผคู วบคุมสญั ญาณไฟจราจร
6. ยืนอยูในที่เหมาะสม สงาผาเผย
7. งดการสบู บุหร,่ี หมากฝร่งั หรอื แสดงกริ ยิ าที่ไมเหมาะสม เชน บิดขเี้ กยี จ หรือหาวเรอ เปน ตน
การควบคุมการจราจรดวยสัญญาณมอื
1. กอนใชส ัญญาณมือตอ งดูจังหวะสัญญาณไฟจราจรใหถกู ตอง เม่อื อํานวยการจราจรตามจังหวะสัญญาณ
ไฟจราจรที่มผี คู วบคมุ สัญญาณไฟจราจรอยู
2. กอนหามรถดวยสัญญาณมือใหดูความเร็วของรถคันแรกและคันหลังรวมทั้งระยะหางรถที่จะหาม
เหมาะสมเพยี งพอกบั ระยะท่จี ะใหหยดุ หรือไม
3. ใหส ัญญาณมือ หรอื สญั ญาณเสยี งดว ยนกหวีด ใหผูข ับขเี่ ห็น และไดย ินในลักษณะที่เดน และชัดเจน
4. สงั เกตผูข ับขีว่ า มองเห็น และเขา ใจสญั ญาณมอื หรือไม
5. ยนื ในจุดที่เหมาะสม สามารถใหส ัญญาณมือเรงระบายในดา นอน่ื ได
การควบคมุ การจราจรในเวลาเชามดื และเวลาค่ํา
1. การแตง กายทผี่ ขู บั ขีเ่ ห็นไดด ีและชดั เจน เชน สวมเสอ้ื สะทอนแสง
2. ใชไฟฉายชวยในการใชสญั ญาณมือ
3. ใชส ญั ญาณดว ยเสียงนกหวีดใหด งั และยาวกวา ปกติ
4. ระมดั ระวังการยนื บรเิ วณจดุ ท่ีไมม แี สงไฟฟา สองสวา ง
5. ระมัดระวงั รถทไ่ี มเปด สัญญาณไฟสองสวา งหนารถแลน มาในเวลากลางคืน
6. ระวังผขู ับข่ีที่เมาสรุ า หรือหลบั ในอาดเกดิ อุบัติเหตใุ นการใหส ัญญาณมอื ได
สิ่งทค่ี วรระมัดระวังอ่นื ๆ
1. ควบคุมอารมณเ ม่ือถูกผใู ชร ถใชถนนตําหนิการปฏิบตั ิ เม่ือเกดิ การจราจรติดขัดมาก
2. ถูกซักถามหรือพูดจาประชดประชนั
3. เม่อื ปด การจราจรหรือเตรียมเสนทางบุคคลสาํ คญั ตา งๆ
4. การจราจรติดขัดเปนวงแหวน ตองเรงระบายคล่ีคลาย การจราจรในวงแหวน อาจทําใหดานอ่ืน
ไมเ คลอื่ นตวั หรือแบงเรงระบายนอยกวา
-3 -
5. สญั ญาณไฟจราจรขัดขอ ง ตอ งออกมาอํานวยการจราจรดว ยสัญญาณมือแทน
6. ภูมอิ ากาศแปรปรวน เชน ฝนตกน้ําทว มขงั เปน ตน
การปฏบิ ัตเิ ม่ือเหตุรถยนตข ัดขอ งบนถนน
1. รีบไปยังจุดทรี่ ถยนตข ัดของโดยดว น
2. หากกีดขวางชองการจราจรใหนําชิดขอบทางดานซายหรือบริเวณที่ไมกีดขวางการจราจร เชน ในซอย
ใกลเคยี ง หรือทางเวาเกาะกลางถนน เปน ตน
3. สอบถามสาเหตุท่ีขดั ของและสิ่งที่ตอ งการความชว ยเหลอื ชวยแนะนําอูซ อมเคร่อื งยนตใ กลเคียง
4. หากแกไขไมไ ดห รอื กดี ขวางการจราจรใหรถยกรบี นาํ พน การกดี ขวาง
5. เรงระบายจดุ ทีต่ ดิ ขดั เพราะสาเหตุดงั กลา วจนการจราจรคลีค่ ลายเปนปกติ
การปฏบิ ัตกิ รณีรถทําสิง่ ของตกหลน
1. รีบไปยังจดุ ทส่ี ่ิงของตกหลน
2. แจงสภาพทเ่ี กดิ เหตุวามีส่ิงใดตกหลน ตอ งการความชวยเหลอื จากหนว ยงานใด อยา งไร
3. หากท่เี กิดเหตุมบี รเิ วณกวา งเกิดการติดขัดมากใหข อกําลังสนบั สนุนเพื่อเรง ระบายการจราจร
4. กระจายกาํ ลงั ประจาํ จุด เพ่ือเรงระบายรถในจุดทีเ่ หมาะสมไมร วมจับเปน กลุม
5. ออกหนงั สือคาํ สัง่ ดําเนนิ คดีกับผูข บั ขี่ในกรณที เ่ี ปน การกระทําประมาทเลินเลอ
การปองกนั และแกไขจราจรติดขัด
การปองกนั มิใหก ารจราจรติดขัดเปนความรับผิดชอบรวมกันในหนาท่ีของรัฐซง่ึ เก่ียวขอ งกบั การวางผังเมือง
การกอสรางทาง การติดต้ังเครื่องหมายจราจรและสัญญาณจราจรตลอดจนเครื่องมือ เคร่ืองใชที่เกี่ยวของตางๆจึง
จําเปนทจี่ ะตองพจิ ารณา ดงั ตอ ไปน้ี
1. ใหการศึกษา หมายถึง การเรียนรูเก่ียวกับกฎหมายจราจร และกฎหมายอ่ืนๆท่ีเกี่ยวกับรถนั้น ตลอดจน
กฎแหงความปลอดภัยอบุ ตั เิ หตุ และการปอ งกนั ของผใู ชรถใชถ นน ทั้งทางตรงและทางออม เชน
- สาเหตกุ ารขัดของการจราจรในเมือง
- ความรเู บ้ืองตน เกีย่ วกบั อบุ ัตเิ หตุจราจร
- สาเหตกุ ารเกดิ อุบัติเหตุ และการจําแนกสาเหตุ
2. การวิศวกรรม หมายถึง การแกไขงานทางดานชาง เกี่ยวกับจราจร เชนการออกแบบ การควบคุมการ
กอ สรางถนนหนทาง วงเวียน สะพาน การแบง ชองทางเดนิ รถผิวจราจร ตลอดจนการพิจารณาตดิ ตงั้ ปา ยเครอ่ื งหมาย
บังคับการจราจร ปายเตือน ปายแนะนํา และปายประกาศตางๆ การกําหนดความเร็วกับสภาพถนนในทางโคง มุม
อับสายตาใหเหมาะสม เปนตน
-4 -
3. การบังคับตามกฎหมาย หมายถึง การตรวจตราและการจัดการจราจร เพื่อใหผูใชรถใชถนนไดปฏิบัติไป
ตามกฎหมายจราจร และกฎหมายอ่ืนๆ เกี่ยวกับรถนั้นโดยเครงครัด รวมท้ังการกวดขันจับกุมผูกระทําผิดกฎหมาย
เพื่อใหก ารจราจรเปนไปดว ยความสะดวกรวดเรว็ ประหยัด และปลอดภยั ตามเปาหมายของการแกป ญ หาจราจร
การแกไขหรือเพ่ือท่ีลดอุบัติเหตุบนทองถนน โดยการออกกฎหมายบังคับและกวดขันมิใหผูกระทําผิดข้ึน
จะตองมีการอบรมใหเขาใจถึงขอเท็จจริง ทั้งคนขับรถ และคนเดินเทาทราบภยันตรายเปนดีพอ จะไดเห็นไดวาใน
การศึกษา การวิศวกรรม การบังคับใหเปนไปตามกฎหมายยอมมีความสัมพันธกันเสมอ และในการแกไขในดานการ
บังคับตามกฎหมายควรพจิ ารณาจาก
- กฎหมายจราจร
- การควบคมุ รถยนต
- การควบคบุ ใบอนญุ าตขบั รถ
- เจา หนาทตี่ าํ รวจ
สวนหลักอีก 3 ประการตอไปนี้ จดั ไดวาเปน หลักแกไ ขปญ หาใหบรรลเุ ปาหมายทางบริหารคือ
4. การปะเมินผล หมายถึง การประเมินผลงานความถูกตองท่ีไดปฏิบัติไปแลววาบรรลุเปาหมายที่วางไว
เพยี งใด การควบคมุ การประเมินผลงาน กเ็ พ่อื จะใหก ารวางแผนนโยบายขัน้ ตอไป ไดด ีเพราะรจู ุดบกพรอง
5. การรวมมือประสานงาน หมายถึง การประสานงานระหวางหนวยงานท่ีเก่ียวของในดานการแกปญหา
การจราจรติดขัด และการปองกันอุบัติเหตุในทองถนน เชน ทาง กทม. เทศบาล กรมโยธาธิการ กรมทางหลวง
กระทรวงมหาดไทย ซ่ึงมีหนาท่ีดําเนินการเก่ยี วกับวิศวกรรมจราจร และกองตํารวจจราจร กองตํารวจทางหลวง ซง่ึ มี
หนาทใ่ี นการกวดขนั การปฏิบัตติ ามกฎหมาย เปน ตน
6. ความพยายามกระทํารวมกัน หมายถึง ความพยายามแกไขสิ่งที่ยังไมเปนตามเปาหมายที่วางไว ซึ่งยัง
ขาดปจจยั บางอยางท่ีจะสนบั สนุนและตองใชเวลาเปล่ียนแปลง เชน วัฒนธรรมการใชรถใชถนนของคนไปกรุงเทพฯ
เปนตน โดยมี “สํานักงานคณะกรรมการจัดระบบการจราจรทางบก” ข้ึนอยูกับสํานักนโยบายและแผนมหาดไทย
กระทรวงมหาดไทย เปนผวู างแผนการแกป ญ หาจราจร ทง้ั ปแผนระยะสนั้
ขอเสนอแนะเกีย่ วกับการแกไขปญ หาจราจร ที่ควรปรบั ปรุงแกไ ข โดยมหี ัวขอ เสนอแนะดงั น้ี
1.ปญ หาเก่ียวกบั คน
- เกีย่ วกบั การศึกษา
- เกีย่ วกับการบรหิ ารงานดานจราจร
- เก่ยี วกบั อบุ ัตเื หตแุ ละความปลอดภัย
2. ปญ หาเก่ยี วกับถนนและสภาพแวดลอ ม
- ในดานการสาธารณูปโภค
- การควบคมุ การจราจร
- เสนอใหมีการออกแบบถนนใหเหมาะสม
-5 -
- กอ สรางทางดวน
3.ปญหาเก่ียวกับยานพาหนะและการขนสง
- จดั ทาํ ชอ งทางสําหรบั รถโดยสารประจาํ ทาง
- รถไฟฟา
- รถใตดิน
4.ปญ หาเก่ยี วกบั ผงั เมืองและการขยายเมือง
- การกาํ หนดนโยบายและแผนการจราจร
- กาํ หนดแนวอาคารตามถนนและทางแยกตา งๆ
- ขยายเขตการบรหิ ารของกรงุ เทพมหานคร
การปอ งกันและแกไ ขจราจรเมื่อรถตดิ
การควบคุมระหวางทางแยก หนา ท่ีของผูควบคมุ การจราจรระหวางทางแยกตามธรรมดาคือการปองกนั การ
ขัดของในการจราจรระหวางทางแยก มีหนาท่ีปองกันตนเหตุท่ีจะทําใหการจราจรขัดของ เชน การจอดรถซอนกัน
จอดรถในทีห่ า มจอด หรือหยดุ รถขนของข้ึนลงในทีไ่ มสมควรหรือในลักษณะทกี่ ดี ขวางการจราจรของรถอนื่
การควบคุมเมื่อมีเหตุฉุกเฉิน การจัดการจราจรในขณะท่ีมียวดยานนอย หรือการจราจรกําลังเดินสะดวก
อยูน้ันไมเปนปญหา แตในบางขณะจํานวนยวดยานแลนมามากข้ึนทุกที นี่แหละเริ่มเกิดปญหาขึ้นแลว ตอไป
ยวดยานจะเริ่มแออดั กันจนกระทั่งมองเห็นชัดๆ วาถา มีรถเพ่ิมเขามาอีกสัก 2 คันเทานั้น ทางแยกน้ันจะใชไมไดแลว
รถจะติดกันหมด หนาท่ีของตํารวจจราจรจะหนักขึ้นทุกที ฉะนั้นตํารวจจราจรจะตองรูและรีบจัดการแกไขโดยดวน
ปองกนั อยา ใหเ กิดการขัดของโดยการท่ยี วดยานตอ งอัดกนั แนน ได
ฉะน้ัน จึงขอแนะนําหัวขอไวใหทราบบางเพ่ือเปนทางชวยเหลือในการปองกันเหตุยัดเยียดดังกลาวแลว
ขางตน
1.ระวังทางออกของทางแยกใหจงหนัก ถาเห็นวาท่ีวาง จะมีรถปดทางออกเสียดวยประการใดๆ ก็ดีตองรีบ
จัดการแกไขอยาใหมกี ารกีดขวางทางออกได มฉิ ะนน้ั การจราจรจะชะงกั หมด
2.คอยสงั เกตการจราจรทุกดาน ถาเห็นวา การจราจรทิศหนึ่งมีรถแลนตามกนั มายาวเกินไปไมเปดโอกาศให
รถในทางตดั ซ่ึงหยุดรออยูไดผานไปบาง กต็ องหามใหดานท่ีเดินหยุดเสียชั่วคราวใหรถท่ีหยุดรออยใู นทางแยกตรงกัน
ขา มไดเ คลอื่ นไป เพอ่ื ขยบั ขยายรถบา ง
3.ตํารวจจราจรตองไมเผลอ ตองต้ังใจคอยระวังหนาที่ของตนอยางเครงครัดเสมอ ตองคอยสังเกต ตอง
คาดคเนการในหนาท่ีอยูตลอดเวลา ถาเห็นวานาจะเกิดการขัดของข้ึนเมื่อใดตองรีบจัดการทันที อยาใหเกิดการ
ขัดของขึ้นกอนได เพราะการแกภายหลังยอมตองใชเวลาและเสียแรงมากกวาการปองกันไวกอน และบางคร้ังยาก
มากดวย
-6 -
ขอใหจาํ ไวว า
1.ในบริเวณทางแยก ตองควบคุม อยาใหม ีรถหยุดขวางอยเู ปนอันขาด จะเนือ่ งจากเหตุใดๆกต็ ามตองรักษา
บริเวณทางแยกใหวางอยเู สมอ เวนแตขณะท่ีรถกําลงั แลน ผานเทา น้นั
2.ทางออกของรถจากทางแยก ตองใหวางเชนเดียวกัน ขอสําคัญท่ีสุดอยายอมใหรถที่หยุดรอหยุดลํ้าแนว
เสนกลางถนน และระวังถามที างแยกตองใหวางเชนเดียวกัน และถาหากวามีทางแยกท่ีติดตอกัน รถท่รี อสญั ญาณหรื
อตกิ ารขดั ขอ งอยทู างแยกหน่ึง อาจมจี ํานวนมากและยาวเหยียดไปปดทางออกของอีกทางหน่ึงก็ได ตองรีบปอ งกันไว
ใหทันการเสมอ การเลี้ยวของรถในโอกาศน้ันก็เชนเดียวกัน ตองดูใหแนวารถนั้นจะเลี้ยวออกไดตลอดรวดเดียว ไม
ควรยอมใหรถเลี้ยวไปหยุดขวางถนนแลวถอยหลังกลับไปมา เพื่อต้ังตัวเขาชองทางท่ีจะไปอีกตอหนึ่ง การกระทํา
อยางน้ีจะกอใหเกิดการชะงักของรถที่ตามกันไปและจะเปนการเริ่มตนใหเกิดการยัดเยียดกันจนขยับตัวไมได ถา
ขบวนท่ีตามไปน้ันในระยะกระชั้นชิดและมีจํานวนมากดวยแลวย่ิงเปนการเรงใหเกิดการขัดของรวดเร็วและแนน
ยงิ่ ข้นึ
3.การกีดขวางหรือการขัดของ ตามบริเวณตอเนื่องกับทางแยกก็เปนเหตุสําคัญอีกเหตุหน่ึงท่ีจะทําให
การจราจรตรงทางแยกเกิดขัดของขึ้น เชน รถเสียดสีกัน หรือกระทบกัน คนขับรถหยุดรถขวางทางโตเถียงกัน เปน
ตน เร่ืองเชนนี้ผูควบคุมทางแยกจะตองคอยระวัง มิฉะน้ันรถท่ีออกจากทางแยกตามๆกันไป และแลนไปไมตลอดจะ
หยดุ กันจนปด ทางออกของทางแยกนนั้ ทั่วไปก็ได ฉะน้นั ผคู วบคุมทางแยกซ่งึ อยใู กลก ันเชน น้จี ึงตองทํางานสมั พันธก ัน
และใหสัญญาณอยา งเดยี วกันเสมอ
การปฏบิ ตั ิหนา ทีข่ องพนกั งานรักษาความปลอดภยั รับอนุญาตเม่ือเกดิ อุบตั เิ หตุ
อบุ ัตเิ หตุ หมายถงึ เหตทุ ่ีเกิดขึ้นโดยไมคาดคิด หรอื โดยความบังเอญิ ถึงแมเกิดขึ้นโดยการกระทําของบุคคล
โดยต้ังใจหรอื ไมตงั้ ใจก็ตาม
การปองกนั อบุ ตั เิ หตแุ ละวิธปี ฏบิ ตั ิเม่อื เกิดอุบัติเหตุ ดงั น้ี
1. ลักษณะของอุบัติเหตุ เกดิ ขน้ึ รวม 3 อยา ง ดงั นี้
1.1 เกิดจากการชนกันบนถนน อุบัติเหตุชนิดน้ีเกิดขึ้นมากท่ีสุดในการจราจรของประเทศไทยสวนใหญ
เปนการชนกนั ระหวางรถยนตกับรถยนต หรือรถยนตก ับรถจักรยานยนต หรือรถยนตกับคน เปนตน ผลกระทบของ
อุบัติเหตุบนถนนคือ การจราจรติดขัดในกรณีเกิดข้ึนในกรุงเทพฯ หรือตามจังหวัดตางๆท่ีมีรถยนตใชกันมาก เชน
หาดใหญ นครราชสีมา เชียงใหม เปน ตน
1.2 รถพุงออกนอกถนน กรณีนอ้ี าจเกดิ ขนึ้ จากความประมาทของผูขบั ขีเ่ อง หรืออาจเกดิ จากเคร่ืองยนต
ขัดของ และในปจจุบันเกิดจากการแขงรถโดยใชความเร็วสูงบนถนนของวัยรุน ทําใหเกิดอุบัติเหตุลักษณะเชนน้ีได
เชน กนั
1.3 รถคว่ําหรอื มีเหตุการณท่ีไมไดเกี่ยวกับการชนบนถนนกรณีรถควา่ํ เปนอบุ ัติเหตุลักษณะหน่ึงแตเปน
ลกั ษณะเฉพาะตัว สวนเหตกุ ารณท ่ีไมไ ดเกย่ี วกบั การชนบนถนน เชน ผูขับขเ่ี มาสรุ าในขณะขบั รถยนต
-7 -
2. ชนดิ ของอบุ ัตเิ หตุ แบง ออกเปนชนิดใหญๆได 2 ชนิด
2.1 รถยนตชนกับสิง่ ตา งๆ มี 9 ชนดิ ดังนี้
ก. คนเดินถนน คนเดินเทา สวนใหญเกิดจากการเรงรีบในการเดินทางหรือไมรูกฎหมายจราจร
หรอื สภาพรถยนตไมด เี พียงพอ และสง่ิ สาํ คญั อยทู ีผ่ ูขับขรี่ ถเปนสําคัญ
ข. ชนรถอ่ืนหรือรถชนรถ กรณีนี้เกิดจากความประมาทเสียสวนใหญ สภาพของรถยนตหรือขับรถ
ผิดกฎจราจร
ค. รถไฟ เกิดขึ้นนอยมากเพราะรถไฟมีเสนทางการเดินรถท่ีแนนอน ในทางปฏิบัติ เกิดจากผูขับรถ
ประมาทไมชะลอรถหรือรอใหรถไฟผานไปกอน กลับขับรถตัดผานทางรถไฟจึงเกิดอุบัติเหตุขึ้นดังกลาวหรือผูขับข่ี
หยอนความสามรถ เชน เมาสรุ า สิ่งเสพตดิ หรอื สง่ิ มนึ เมา หรือปว ยก็ได
ง. รถราง ปญหานี้คงไมมีเกิดข้นึ ในเมอื งไทยเพราะประเทศไทยเลิกใชรถรางแลว
จ. รถจักรยาน
ฉ. ลอ เลือ่ น ลากเขน็ ดว ยคนหรือสัตว อุบัตเิ หตชุ นดิ นี้เกิดขึ้นในบริเวณชนบทในตา งจงั หวัดเสียเปน
สวนใหญ ท้ังนี้เกิดจากความไมรูกฎจราจรของผูขับขี่ลอเล่ือน หรืออาจจะติดนิสัยที่นําลอเลื่อนทําการลากเข็นบน
ถนน หรือไมต ิดโคมไฟในเวลากลางคืนสว นใหญประชากรในชนบทไมร กู ฎจราจรแทบทัง้ ส้นิ
ช. สัตว เกดิ จากการปลอ ยปละละเลยของสตั วเอง หรืออาจเปน สัตวพ ลดั ถน่ิ
ซ. เสาหรือวัตถุคงท่ีตามถนน เชน หลักบอกเลขกิโล เสาไฟฟา สะพาน ปญหาน้ีเกิดจากความ
ประมาทของผขู บั ขีอ่ ยางแนนอน
ณ. วัตถุอนื่ ๆ เชน บาน รา นคา
2.2 รถยนตเ กดิ เหตุอื่นๆ ทีไ่ มไดเก่ียวกบั การชน
ก.รถยนตต กถนนอาจเกดิ จากความประมาท การขบั รถเกนิ ความเรว็ ท่กี ฎหมายจราจรกาํ หนดหรือ
ข. รถพลกิ ควํา่
ค. อื่นๆ ท่ีไมไ ดช น
3. สาเหตขุ องอุบัติเหตุ
3.1 สาเหตุโดยทัว่ ไป สวนใหญเขา ใจวาสาเหตุการเกิดอุบัติเหตเุ กิดจากอยางใดอยา งหนึ่งดังนี้
ก. เกิดจากความประมาทของผูขับ(คน) อาจเกิดจากความเรงรีบหรือเมาสุรา สิ่งเสพติดหรือ
ส่งิ มนึ เมาตลอดจนปญ หาเฉพาะตวั ของผูขับขเ่ี อง เชน วัยรนุ ตองขับรถเรว็ เกินกาํ หนดทพี่ .ร.บ. จราจรกาํ หนด
ข. เกิดจากอุปกรณของรถไมสมบูรณ(รถ) เปนหนาที่ของเจาของรถท่ีตองหมั่นดูแลรถของตน
แตใ นทางปฏิบตั เิ จาของรถจะสั่งใหผูชว ยทําการตรวจเสียมากกวา ทจ่ี ะมาตรวจดแู ลเอง
ค. เกิดจากถนนไมปลอดภัย (ส่ิงแวดลอม) เชน ถนนแคบ สัญญาณไฟเสีย สะพานชํารุด ไมมีทาง
ขา ม(มาลาย)
3.2 จาํ แนกสาเหตุได 3 อยางดงั น้ี
ของคนขับ -8 -
ก. สาเหตุโดยตรงมี 4 อยาง คือ ความเร็ว การเห็นลาชา การแกไขเหตุการณไมถูกตอง พฤตกิ รรม
ข. สาเหตุเชอื่ มโยงมี 3 อยา งคอื สภาพถนน สภาพรถ สภาพคนขบั
ค. สาเหตุเบอ้ื งตนมี 5 อยา ง คอื รัฐบาล โรงเรียน องคการครเู ทศบาล กรมทาง คนขบั
การปอ งกนั อุบัตเิ หตุ
สามารถกระทาํ โดยหลักใหญๆ 3 ประการ ดังนี้
1. การใหการศึกษา
โดยการใหความรูแกผ ูใชรถใชถนนทุกระดับเก่ียวกับกฎจราจร เคร่ืองหมาย สัญญาณจราจร การใชถนน
โดยปลอดภยั กระทาํ ได ดังน้ี
ก.โดยทางตรง เชน สอดแทรกความรเู กี่ยวกับการจราจร และการปองกนั ไวในบทเรียนช้ันประถมศึกษา
ไปจนถงึ ช้นั อุดมศึกษา พอแมผ ปู กครองเพื่อสงั่ สอนลูกหลานได
ข.โดยทางออม เชน วทิ ยุ โทรทศั น นทิ รรศการ หนังสอื วารสารตา งๆ เปนตน
2. การควบคมุ ผูใ ชรถใชถ นนปฏบิ ตั ติ ามกฏหมาย
โดยเขมงวดกวดขันใหผูใชรถใชถนนปฏิบัติตามกฎหมายตางๆ ท่ีเกี่ยวของในการจราจร การควบคุม
รถยนต การควบคุมใบอนุญาตขบั รถ และเจาหนาที่ตํารวจจราจร
3. การปรบั ปรุงทางดานวิศวกรรมการทาง
โดยปรับปรุงออกแบบสรางถนนหนทางวงเวียน สะพาน ฯลฯ ใหเหมาะสมและปลอดภัยอยูเสมอ
ตลอดจนปรับปรุงการติดตั้งเคร่ืองหมายและสัญญาณจราจรตางๆ ใหดูถูกตองชัดเจนเพื่อชวยใหการควบคุม
ยานพาหนะในถนนเปน ไปดวยความสะดวกและปลอดภัย
สาเหตุทที่ าํ ใหเ กิดอุบตั ิเหตุของผเู ดนิ เทา
1. ผูเดินขาดความรูหรือทักษะในการเดิน ขาดความระมัดระวังตางๆ รางกายไมสมประกอบ หรือสุขภาพ
เสื่อมโทรม อาจทาํ ใหเกดิ อุบตั เิ หตุไดง า ย
2. ผูขับขยี่ านพาหนะ ขับรถเรว็ เกินอัตราทีก่ ําหนดไวต ามกฎหมาย เครื่องยนตชํารดุ สภาพรถยนตภายนอก
ชํารดุ ขาดมารยาทที่ดี ประมาท
3. สภาพแวดลอม เชน ถนนแคบ ถนนชํารุด สัญญาณไฟเสีย สะพานชํารุด ไมมีฟุตบาท(ทางเทา) มีตนไม
กีดขวางทางเดิน ตลอดจนอาคารและสง่ิ กอสรา งตา งๆ
-9 -
การปอ งกัน
1. การเดินเทา ถาถนนมีทางเทาใหเดินบนทางเทาและใหเดินชิดซาย และไมยืนกลางทางเทาเพราะจะ
กดี ขวางการจราจรของผูอืน่ หรอื เลน กดี ขวางผูอื่น
ถา ถนนไมมีทางเทา ใหเดินทางขวาของถนนสวนทางกับรถ เดินใหชิดขางถนน ไมควรเดินเคียงคูกันและ
ถา มเี ดก็ ไปดวยตองใหเดินทางขวาชิดขอบทางดานในและตองจบั มือถือแขนไวใ หแนน อยา ปลอ ยใหเดินโดยอิสระ
2. การเดินถนนในขณะที่มีแสงสวางไมเพียงพอหรือเวลากลางคืน ควรใสเสื้อผาสีออนๆหรือสีขาว เพื่อให
ผขู ับรถเห็นไดแ ตไกล มไี ฟฉายเปด สอ งใหด วย และใหเดนิ ขา มถนนในทม่ี แี สง
3. การขามถนน ใหขามตรงชองทางขาม สะพานขามทางหรือมีเจาหนาที่ควบคุมอยู วิธีขามโดยยืนรออยู
บนทางเทา ดูรถทางขวาทางซายและทางขวาอีกคร้ัง เมื่อเห็นวาปลอดภัยแลวจึงเดินขาม ขณะท่ีเดินขามถนนควร
เดนิ ดวยความเรงรบี อยา ว่งิ หรือหยุดชะงัก หรอื เก็บสิง่ ของ หรอื ทักทาย
4. การขามทางที่มีสัญญาณไฟจราจร ใหยืนรอบนทางเทากดปุมที่มีตูสัญญาณแลวรอจนกวาสัญญาณจะ
เปลย่ี นสีเขยี ว และเมอ่ื รถหยุดสนทิ แลวจงึ ขาม
5. การขามถนนท่ีมีเกาะกลางถนน หรือเขตปลอดภัยใหยืนรอบนทางเทา ดูทางขวาเม่ือปลอดภัย จึงขาม
ดวยความเรงรีบ ไปยืนบนเกาะกลางถนน หรือเขตปลอดภัยแลว ดูรถทางดานซา ยเมือ่ เห็นวาปลอดภัยแลว จึงขา มดวย
ความเรงรบี
6. การขามทางสี่แยกท่ีมีสัญญาณไฟ ควบคุมการจราจร ใหขามถนนตรงเสนรอสัญญาณไฟท่ีทางแยก โดย
ยืนรอบนทางเทา รอจนกวาสัญญานจะเปล่ียนเปนสีแดงใหรถหยุดสนิทกอนแลวจึงขาม และระวังรถท่ีจะเล้ียวขวา
หรอื เล้ียวซา ยผา นตลอดมาจากอีกทางหนึ่ง
7. การขามถนนท่ีมีส่ิงกีดขวางหรือกําบังสายตา การขามทางในบริเวณที่มีรถจอดหรือ ตนไม เสาไฟ ฯลฯ
เปนสงิ่ กําบังสายตามองไมเห็นรถท่ีแลนมา โดยใหใชความระมัดระวังอยาว่ิงออกมาทันทีทันใด ตองดูใหแนใจแลวจึง
ขาม
หนาท่ีหน่ึงที่สาํ คญั ของตํารวจ ก็คอื การจัดการกับอุบตั ิเหตทุ ี่เกิดข้นึ บนทองถนน ซึ่งมักจะประสบดว ยตนเอง
อยูเปนประจํา ไมวาจะในระหวางปฏิบัติหนาที่หรือนอกหนาท่ี เชน อยูระหวางเดินทางไปกลับสถานที่ทํางานหรือ
ระหวางการไปปฏิบัติหนาท่ีอ่ืนท่ีมิใชทําหนาที่จราจรก็ตาม ดังนั้น ถึงแมไมใชขาราชการตํารวจที่ทําหนาที่จราจรก็
ตอ งมีความรูท่ีจะจัดการกับอบุ ัติเหตุท่ีเกดิ ข้ึนเฉพาะหนาได เน่ืองจากมีโอกาศที่จะประสบดวยตนเอง ซึ่งเมื่อพบแลว
จะน่ิงดูดายผานไปเฉยๆคงไมได ตองอยูชวยดําเนินการจนกวาผูมีหนาท่ีจะมาถึงที่เกิดเหตุ ย่ิงเปนตํารวจจราจรดวย
แลวตองมคี วามรแู ละเตรยี มความพรอ มทจี่ ะจัดการกับอบุ ัติเหตุ ทเี่ กดิ ขน้ึ บนทองถนน อยตู ลอดเวลา
ตํารวจจราจร ตองมีอุปกรณจัดการกับอุบัติเหตุท่ีสําคัญคือ ชอรกหรือวัสดุขีดเขียนพื้นถนนที่สามารถลบ
ออกไดงาย หรอื สีสเปรยส ีดาํ หรือสีเทา (เพอ่ื ใหดสู ะอาดเรยี บรอย) สําหรับทําเครือ่ งหมายบนพ้ืนถนน แสดงตําแหนง
ของรถ และรองรอยในท่ีเกิดเหตุ กระดาษและปากาสําหรับทําแผนท่ีเกิดเหตุโดยสังเขป และสมุดจดบันทึกสําหรับ
จดรายละเอียดตางๆ ที่ตอ งการ
- 10 -
การรับทราบเหตุน้ันอาจมาจาก 2 กรณี คือ หนึ่งประสบดวยตนเอง ซึ่งอาจจะอยูหรือไมอยูในพ้ืนที่
รับผิดชอบก็ได สองไดรับแจงเหตุจากส่ือตางๆ ไมวาจากผูมาแจงทางวิทยุสื่อสาร ทางสถานีวิทยุ ฯลฯ ซึ่งเม่ือได
รับทราบเหตุแลว ตํารวจจราจรมหี นา ท่จี ะตองปฏบิ ัติดงั น้ี
1. รีบไปจุดที่เกิดเหตุ พิจารณาความหนักเบาของสถานการณ ดําเนินการปองกันผลรายที่อาจเกิดเพ่ิม
มากขึ้น เชน การเกิดอุบัติเหตุซํ้า การเกิดเพลิงไหม การไดรับอันตรายจากสารพิษท่ีร่ัวออกมาจากยานพาหนะท่ีเกิด
อบุ ัติเหตุเปนตน และรีบแจงสถานีตํารวจทองท่ีหรือศูนยวทิ ยุเพื่อดําเนินการแจงผมู ีหนาที่เก่ียวของหรือแจงกําลังมา
ใหก ารชวยเหลือ กับทั้งใหพ จิ ารณาตดั สินใจวา สามารถจะเปดการจราจรตอไปไดหรือไม เปดไดกี่ชองทาง ในกรณีท่ีมี
การปดการจราจร ตองรีบประชาสัมพันธ ผูใชทางใหหลีกเล่ียง แนะนําเสนทางหลีกเลี่ยง และประสานงานพื้นที่
ใกลเ คยี ง เพ่ือเรง ระบายรถหรือเปลี่ยนเสน ทางผใู ชรถ
2. ตรวจหรือสอบถาม มีผไู ดร ับบาดเจบ็ หรอื เสียชวี ิตหรือไม หากมีใหรบี นําสง โรงพยาบาลทใี่ กลเคียงที่สุด
โดยระมัดระวังการเคลื่อนยายผูไดรับบาดเจ็บหรือเรียกรถพยาบาลนําสง กอนนําสงใหจดชื่อท่ีอยูผูบาดเจ็บ
(ถากระทําได) และชื่อโรงพยาบาลเก็บไวดวยเพ่ือแจงพนักงานสอบสวน หากผูเสียชีวิตหรือผูบาดเจ็บจนชวยตัวเอง
ไมไดมาเพียงผูเดียว ใหดูแลทรัพยสินใหดว ย ทั้งนี้ใหมพี ยานรูเห็นตามสมควร เพ่ือปองกันการกลาวหาภายหลงั และ
จัดทํารายการทรพั ยส นิ สงมอบตอพนักงานสอบสวน
3. เรียกขอใบอนุญาตผูขับขี่ของคูกรณีทั้งหมด เพื่อสงมอบใหพนักงานสอบสวนและเพ่ือปองกันการ
หลบหนี โดยตอ งตรวจดูใบอนุญาตขับข่ีวาถูกตองหรือไม เชน รูปเหมือนผูขับข่ีหรือไม ใบอนุญาตฯ หมดอายุหรอื ไม
หรือถกู ประเภทหรอื ไม เปน ตน
4. กําหนดจดุ โดยทําเครอื่ งหมายบนพ้ืนทาง เพอื่ แสดงรายละเอยี ดของการเกกิ อบุ ัติเหตุ
5. ทาํ แผนทเ่ี กิดเหตุโดยสงั เขป(ถากระทาํ ได)
6. แยกรถที่เกิดเหตุใหพนการกีดขวาง เชน ชิดขอบทางดานซาย หรือนําไปจอดไวยังที่ปลอดภัยและพน
การกีดขวางในท่ีเกิดเหตุ หรือนําสงสถานท่ีจัดเก็บรถของกลางของสถานีตํารวจทองที่เกิดเหตุนั้น รวมท้ังรวบรวม
วัตถพุ ยาน เพอื่ สงมอบตอพนกั งานสอบสวน
7. เก็บส่ิงตกหลน ท่ีกดี ขวางการจราจรใหเรียบรอย
8. จดั การจราจรที่เกิดเหตุ จนการจราจรคล่ีคลาย
9. หากเปนการชนที่รุนแรง หรือมีปญหาทางรูปคดี คูกรณีตกลงกันไมได ใหรอพนักงานสอบสวนมาดู
ท่เี กดิ เหตุ
10. มอบแผนที่สังเขปใหพนักงานสอบสวน หากมีผูไดรับบาดเจ็บ ใหแ จงช่ือ ที่อยู และโรงพยาบาลท่ีนําสง
ใหทราบดว ย
11. ไมควรพูดหรือใหความเห็น ระหวางรอพนักงานสอบสวนมาดูที่เกิดเหตุ วาฝายใดถูกหรือผิด ฝายใด
ไดเ ปรียบหรอื เสยี เปรยี บ ใหเ ปนหนา ที่พนกั งานสอบสวน
- 11 -
การกาํ หนดจุดโดยทําเครื่องหมายบนพืน้ ทาง
การกําหนดจุดควรกระทาํ ตอ ยวดยานท่ีเกิดเหตุท้งั หมด รวมทง้ั รองรอยวัตถพุ ยานที่ปรากฎในที่เกดิ เหตุ เชน
จุดชน, จุดที่พบเศษกระจก/เศษดนิ /ชิ้นสวนรถตกอยู, จุดที่ผูตายนอนอยู, จุดที่พบรอยเลือด, รอยหามลอ, รอยครูด
ฯลฯ การขีดกําหนดจดุ สาํ หรับรถยนตต องขดี ตาํ แหนงของลอทุกลอ (ตามลักษณะที่พบในที่เกิดเหตุ หรอื เอียงหรอื บิด
อยางไร ก็ขีดตามแนวนั้น) และแนวกันชนดานหนาและหลังใหครบทุกคัน ท้ังนี้ใหนึกไวในใจเสมอวา หากมีความ
จําเปนตองนํายวดยานที่เกิดเหตุมาไวในสถานท่ีเกิดเหตุอีกครั้ง จะตองสามารถวางไวในตําแหนงเดิมไดทุกประการ
นอกจากน้ีควรจะเขียนทะเบียนรถน้ันๆ ไวท่ีพ้ืนถนน เพ่ือปองกันการสับสนในกรณีที่มีรถเกิดเหตุหลายคัน การขีด
กําหนดจุดรถยนต อาจทําไดดังภาพท่ี 1 การขีดกําหนดจุดสําหรับรถจักรยานยนต, วัตถุพยานตางๆ รวมทั้งจุดท่ี
ผูตายนอนอยูในท่ีเกิดเหตุ สามรถขดี เปน แนวเสนตามรปู รางของรถจกั รยานยนต วัตถุพยาน, หรอื รปู รางของผูตายได
การทาํ แผนทีเ่ กิดเหตุโดยสงั เขป
ตามปกติ เปนหนาท่ีของพนักงานสอบสวนจะตองไปดูท่ีเกิดเหตุและเปนผูจัดทําแผนท่ีเกิดเหตุดวยตนเอง
แตเนื่องจากปจจุบัน สภาพการณเปล่ียนแปลงไป พนักงานสอบสวนไมสามารถไปดูที่เกิดเหตุไดทุกคดี หรือเดินทาง
ไปลาชา เจาหนาท่ีตํารวจท่ีพบเหตุอาจตองจัดทําแผนที่เกิดเหตุเบื้องตน เพื่อประโยชนในการแยกรถคูกรณีและเปด
การจราจรดวยความรวดเร็วแตท้ังน้ีหากสถานการณรุนแรงเชนกรณีมีผูเสียชีวิต หรือมีความเสียหายจํานวนมาก
ระหวางรอพนักงานสอบสวนก็จัดทําไป แตกอนแยกรถคูกรณีควรใหพนักงานสอบสวนมาถึงที่เกิดเหตุเสียกอนและ
มอบแผนท่ีท่ีจัดทําไว ใหพนักงานสอบสวนดําเนินการตอไป หลักในการจัดทําแผนท่ีเกิดเหตุเบื้องตนประกอบดวย
หัวขอดงั ตอ ไปนี้
1. กระดาษท่ีใชในการเขียนแผนท่ีควรเปนกระดาษขาว ไมมีเสนบรรทัด( หากเปนกระดาษตารางแบบ
กระดาษกราฟดีมาก เพราะจะยอมาตราสวนไดแนนอนใกลค ียงกับความเปนจริง) ขนาดพอสมควร ไมเล็กจนเกินไป
จนไมสามารถจะวาดแผนทแี่ ละกาํ หนดรายละเอยี ดไดครบถว น โดยท่วั ไปขนาดทเี่ หมาะสม คอื กระดาษขนาด A4
2. กอนเร่ิมวาดแผนท่ี ใหผูเขียนหันหนาไปทางทิศเหนือ เพื่อใหทิศเหนืออยูดานบนของหัวกระดาษเสมอ
(ในแผนทจ่ี ะปรากฎเครื่องหมายเหนือ หรือ น.)
3. การใชมาตราสวนในแผนท่ี ควรดูใหเหมาะสมกับกระดาษ และควรไดสัดสวนกับสภาพความเปนจริง
ไมเ ล็กหรือใหญจ นเกนิ ไป
4. เขียนแนวถนนบริเวณสถานท่ีเกิดเหตุลงในกระดาษแผนที่ โดยใหปรากฎเสนแบงชองทางเดินรถ
เสน ประ เสน ทึบ (สีขาว/สเี หลอื ง) โดยใหมจี ํานวนชองการจราจรที่มอี ยู รวมทิศทางการเดินรถวาไปในทศิ ทางใด เชน
เปน การเดินรถทางเดียว หรอื เปนการเดินรถสวนทางกัน และมชี องทางเดินรถประจําทางหรอื ไมใหมปี ายจราจรหรือ
เคร่อื งหมายจราจรบนพ้ืนทางในทเี่ กิดเหตุรวมทงั้ ทางคนเดิน(ทางมาลาย) และจุดสัญญาณไฟจราจร
- 12 -
5. วาดรูปรถคูกรณีที่เกิดเหตุ ใหเห็นวาลักษณะที่เกิดเหตุเปนอยางไร เชน ทิศทางรถหันไปในชองทางเดิน
รถใด ครอมชองทางเดินรถใด หรือครอมชองทาง หรือทับเสนแบงชองทางเดินรถหรือไม อยางใด ภาพสมมุติท่ีใช
แทนยวดยานและส่งิ ทีอ่ ยูในท่เี กดิ เหตทุ น่ี ิยมใช ตามภาพที่ 3 ตวั อยางทีใ่ ชใ นการเขยี นแผนท่ี
6. เขียนแนวรอยหามลอ(รอยเบรก), รอยครูด, รอยเลือด, จุดท่ีเศษวัสดุจากยวดยานชนกันตกอยู เชน
เศษกระจกแตก, ช้นิ สว นของรถ เปนตน จดุ หรอื ตําแหนงท่ีผูบ าดเจ็บหรือตายลมนอนอยูหลงั เกดิ เหตุ
7. กําหนดจุดชน (จุดท่ียวดยานกระทบกัน) ลงในแผนท่ี ซ่ึงอาจไดจาการนําชี้ของคูกรณี และ/หรือ จาก
วัตถุพยานในที่เกิดเหตุ เชน จุดท่ีพบเศษดินตก, เศษกระจกแตกตกอยู เปนตนหากคูกรณีนําชี้ไมตรงกัน และไมมี
วัตถุพยานที่บงช้ีได ก็ใหกําหนดจุดชนตามที่คูกรณีแตละฝายนําช้ีไวในแผนท่ี โดยหมายเหตุไวใหชัดเจนวา คูกรณี
ฝา ยใดชี้จุดใด
8. กําหนดแนวทิศทางการเดินรถของยวดยานแตละคันกอนเกิดเหตุ ตามคําบอกเลาของคูกรณี ซ่ึงสามารถ
เปนไปไดและสอดคลองกับสภาพสถานท่ีเกิดเหตุท่ีปรากฎ ( บางคร้ังคูกรณีพยายามใหการในลักษณะที่คาดเคล่ือน
ไปจากจากขอ เทจ็ จริง เพื่อใหไ ดเปรยี บทางคดี)
9. เขียนรายละเอียดของสิ่งท่ีกําหนดไวในแผนที่แลว รวมทั้งหมายเลขทะเบียนรถซ่ึงอาจทําไดโดยการ
อธิบายไปยังจุดน้ันๆ เลยในกรณีที่รายละเอียดมากนักหรืออาจกําหนดเปนตัวเลข สัญลักษณแทน แลวยกนํามา
อธิบายไวด า นขาง หรอื ดา นลา งของแผนท่ใี นกรณที ี่มีรายละเอียดมากๆก็ได
10. หากมีพยานบุคคลรูเห็นเหตุการณ ใหขอจดชื่อและท่ีอยูพรอมหมายเลขโทรศัพทไวเพื่อมอบให
พนกั งานสอบสวน
11. กําหนดสถานทใี่ กลเคียงกบั ท่ีเกดิ เหตุ เพื่อใหทราบวาเหตุน้นั เกดิ ขนึ้ ตรงจดุ ใด เชน หนาสถานที่ราชการ
, โรงพยาบาล, บริษัท, รานคา, ศูนยการคา เปนตน และหากมีทางรถไฟ, สะพาน, ทางโคง, ทางขาม, ท่ีคับขัน ฯลฯ
ก็ใหเขียนกําหนดไวในแผนทีด่ วย
12. จัดใหคูกรณีและพยานที่เห็นเหตุการณไดตรวจดูแผนที่สังเขปเบื้องตนที่ไดจัดทําขึ้นน้ี หากถูกตองตรง
กับความเปนจรงิ ก็ใหคกู รณแี ละพยานลงลายมือชอ่ื รับรองไวเปนหลักฐาน หากคูก รณีไมยอมลงลายมือชอื่ กใ็ หบ ันทึก
ไววาไดแสดงและอธิบายแผนที่สังเขปแลวไมขอลงชื่อ กับท้ังตองลงตําแหนงของเจาหนาท่ีจราจรท่ีจัดทําแผนท่ี
ตลอดจนวัน เดอื น ป และเวลาท่ที าํ แผนที่ฉบบั นนั้ ๆ
13. การจัดทําแผนท่ีสังเขปที่เกิดเหตุนั้น หากสามารถจัดทําไดในขณะที่ยังมิไดมีการเคล่ือนยายยวดยานท่ี
เกิดเหตุออก กจ็ ะทําใหสามารถกําหนดจุดตําแหนง และทศิ ทางไดตรงกับความเปนจรงิ ไดมาก แตหากพิจารณาแลว
เห็นวาการไมเคล่ือนยาย อาจสงผลตอสภาพปญหาการจราจรติดขัด และอาจเกิดอุบัติเหตุซํ้าซอน ก็ควรกําหนดจุด
ทําเครื่องหมายบนพน้ื ทาง เพ่ือแสดงรายละเอียดแลวจึงเคล่อื นยา ยยวดยานและวตั ถพุ ยานออก จากนั้นจงึ จดั ทาํ แผน
ท่เี กดิ เหตุ
- 13 -
14. นอกเหนือจากการทําแผนที่เกิดเหตุแลว อาจจะจัดใหมีการถายภาพดวยกลองถายรูปหรือบันทึกภาพ
ดวยเครื่องถายวิดีโอ ก็ยิ่งจะทําใหสามารถเก็บรายละเอียดไดมากยิ่งข้ึน ทั้งน้ี คงขึ้นอยูกับลักษณะ ความรุนแรง
ความซับซอ นของคดี และความพรอ มของเครื่องมือ อุปกรณ และความสามารถของเจาหนาทข่ี องผปู ฏิบตั ดิ ว ย
- 14 -
ปายจราจรประเภทปา ยบังคับ
แบง เปน 2 ประเภทคือ
1. ปายบังคบั ที่แสดงความหมายตามรูปแบบและลกั ษณะทก่ี ําหนด
2. ปา ยบังคับทแ่ี สดงดวยขอความ และ/หรอื สญั ลกั ษณ
1. "หยดุ "
ความหมาย รถทกุ ชนดิ ตอ งหยุด เม่อื เห็นวา ปลอดภัยแลว จึงใหเ คลื่อนรถตอไปไดด ว ยความระมัดระวัง
2. "ใหทาง"
ความหมาย รถทุกชนดิ ตองระมดั ระวังและใหทางแกรถและคนเดินเทา ในทางขวางหนาผานไปกอน เมื่อเห็นวา
ปลอดภัย และ ไมเ ปนการกดี ขวางการจราจรทบ่ี รเิ วณทางแยกนั้นแลว จงึ ใหเ คลื่อนรถตอ ไปไดดวยความระมัดระวัง
3. "ใหรถสวนทางมากอ น"
ความหมาย ใหผูขับรถทุกชนิดหยุดรถตรงปาย เพ่ือใหรถที่กําลังแลนสวนทางมากอน ถามีรถขางหนาหยุดรอ
อยูกอนก็ใหหยุดรถรอถัดตอกันมาตามลําดับ เมื่อรถท่ีสวนทางมาไดผานไปหมดแลว จึงใหรถท่ีหยุดรอตามปายนี้
เคลื่อนไปได
4. "หามแซง"
ความหมาย หา มมใิ หข ับรถแซงข้นึ หนา รถคนั อ่นื ในเขตทางที่ติดต้ังปา ย
5. "หามเขา"
ความหมาย หามมิใหร ถทุกชนดิ เขาไปในทางท่ีตดิ ต้ังปา ย
- 15 -
6. "หามกลับรถไปทางขวา"
ความหมาย หามมิใหก ลบั รถไปทางขวาไมวา ดว ยวธิ ใี ดๆ ในเขตทางทตี่ ดิ ตั้งปาย
7. "หามกลับรถไปทางซาย"
ความหมาย หามมใิ หก ลับรถไปทางซายไมว าดว ยวธิ ีใดๆ ในเขตทางทตี่ ิดตั้งปา ย
8. "หา มเล้ยี วซา ย"
ความหมาย หามมิใหเล้ยี วรถไปทางซาย
9. "หามเล้ยี วขวา"
ความหมาย หา มมิใหเล้ียวรถไปทางขวา
10. "หามรถยนต"
ความหมาย หา มรถยนตทกุ ชนิดผานเขา ไปในเขตทางที่ติดตั้งปา ย
11. "หามรถบรรทุก"
ความหมาย หามรถบรรทุกทกุ ชนิดผานเขาไปในเขตทางทตี่ ดิ ต้งั ปาย
12. "หา มรถจกั รยานยนต"
ความหมาย หา มรถจักรยานยนตผา นเขาไปในเขตทางท่ตี ดิ ต้ังปาย
- 16 -
13. "หา มรถยนตส ามลอ "
ความหมาย หามรถยนตสามลอผา นเขาไปในเขตทางทีต่ ดิ ตัง้ ปาย
14. "หา มรถสามลอ "
ความหมาย หามรถสามลอผา นเขา ไปในเขตทางท่ีตดิ ตงั้ ปาย
15. "หามรถจกั รยาน"
ความหมาย หามรถจักรยานผา นเขา ไปในเขตทางท่ีตดิ ต้งั ปาย
16. "หามลอ เล่ือนลากเข็น"
ความหมาย หามลอเลื่อนลากเขน็ ผานเขาไปในเขตทางที่ตดิ ต้งั ปาย
17. "หามรถยนตที่ใชในการเกษตร"
ความหมาย หา มรถยนตที่ใชใ นการเกษตรทุกชนิดผา นเขา ไปในเขตทางทีต่ ดิ ตั้งปา ย
18. "หา มรถจกั รยานยนตและรถยนต"
ความหมาย หา มรถจกั รยานยนตและรถยนตทุกชนดิ ผานเขาไปในเขตทางท่ตี ิดตั้งปาย
19. "หา มรถจักรยาน รถสามลอ รถจักรยานยนต"
ความหมาย หามรถจักรยาน รถสามลอ รถจักรยานยนต ผา นเขา ไปในเขตทางทตี่ ิดตงั้ ปา ย
- 17 -
20. "หา มใชเ สยี ง"
ความหมาย หามมใิ หใ ชเสยี งสัญญาณหรือทําใหเกิดเสยี งที่กอ การรบกวนดว ยประการใดๆในเขตท่ีติดตง้ั ปา ย
21. "หา มคน"
ความหมาย หามคนผานเขาไปในเขตทางท่ีตดิ ตัง้ ปา ย
22. "หามจอดรถ"
ความหมาย หา มมใิ หจอดรถทุกชนิดระหวา งแนวน้ัน เวน แตการรบั สง คน หรือสง่ิ ของชว่ั ขณะซึง่ ตองกระทํา
โดยมิชักชา
23. "หามหยดุ รถ"
ความหมาย หามมใิ หหยุดรถหรอื จอดรถทุกชนิดตรงแนวนัน้ เปนอันขาด
24. "หยดุ ตรวจ"
ความหมาย ใหผ ูขบั รถหยดุ รถทีป่ า ยนี้ เพอ่ื ใหเ จา หนาท่ตี รวจและเคล่ือนรถตอไปไดเมือ่ ไดร ับอนุญาตจาก
เจาหนา ทผ่ี ตู รวจแลว เทา นั้น
25. "จาํ กัดความเรว็ "
ความหมาย หา มมใิ หผูขบั รถทุกชนดิ ใชความเร็วเกนิ กวา ทก่ี าํ หนดเปน กโิ ลเมตรตอช่วั ดมง ตามจํานวนตัวเลข
ในแผนปา ยนนั้ ๆ ในเขตทางท่ีติดตง้ั ปาย จนกวาจะพน ทส่ี ุดระยะทจ่ี ํากดั ความเรว็ น้นั
- 18 -
26. "หา มรถหนักเกินกําหนด"
ความหมาย หา มมิใหรถทกุ ชนิดที่มีนํา้ หนักเกินกวา ท่ีกาํ หนดหรือเม่ือรวมนา้ํ หนักรถกับน้ําหนกั บรรทุก เกนิ
กวาท่กี าํ หนดไวเปน "ตนั " ตามจาํ นวนเลขในเครื่องหมายน้ันๆ เขาไปในเขตทางที่ตดิ ต้งั ปาย
27. "หามรถกวา งเกนิ กําหนด"
ความหมาย หา มมิใหร ถทกุ ชนดิ ที่มขี นาดกวางเกินกําหนดเปน "เมตร" ตามจํานวนเลขในเครื่องหมายนัน้ เขา
ไปในเขตทางที่ติดตง้ั ปาย
28. "หา มรถสูงเกนิ กําหนด"
ความหมาย หา มมิใหรถทุกชนิดที่มคี วามสูงของรถรวมทัง้ ของทีบ่ รรทุกเกินกวา กาํ หนดเปน "เมตร" ตาม
จํานวนเลข ในเครอื่ งหมายเขาไปในเขตทางหรืออุโมงคท่ีติดตั้งปา ย
29. "ใหเ ดนิ รถทางเดยี วไปขา งหนา"
ความหมาย ใหขับรถตรงไปตามทิศทางทปี่ ายกําหนด
30. "ทางเดนิ รถทางเดียวไปทางซาย"
ความหมาย ใหขบั รถไปทางซายแตทางเดยี ว
31. "ทางเดนิ รถทางเดียวไปทางขวา"
ความหมาย ใหข ับรถไปทางขวาแตทางเดียว
- 19 -
32. "ใหช ดิ ซา ย"
ความหมาย ใหข ับรถผานไปทางซายของปาย
33. "ใหชิดขวา"
ความหมาย ใหขบั รถผานไปทางขวาของปาย
34. "ใหเลี้ยวซา ย"
ความหมาย ใหขับรถเล้ียวไปทางซา ยแตทางเดยี ว
35. "ใหเล้ียวขวา"
ความหมาย ใหข ับรถเล้ียวไปทางขวาแตทางเดียว
36. "ใหเ ลี้ยวซายหรือเลย้ี วขวา"
ความหมาย ใหข บั รถไปทางซาย หรือไปทางขวา
37. "ใหไปทางซา ยหรือทางขวา"
ความหมาย ใหขับรถผานไปทางดานซา ยหรือทางดานขวาของปาย
38. "วงเวยี น"
ความหมาย ใหรถทุกชนดิ เดนิ วนทางซา ยของวงเวียนและรถทเ่ี รม่ิ จะเขาสทู างรวมบริเวณวงเวียนตอ งหยดุ ให
สิทธแิ กร ถทีเ่ ลน อยใู นทางรอบวงเวียนไปกอ น หามขับรถแทรกหรือตัดหนารถที่อยใู นทางรอบบริเวณวงเวียน
- 20 -
ปา ยจราจรประเภทปายเตือน
แบง เปน 3 ประเภทคือ
1. ปา ยเตอื นตามรปู แบบและลักษณะท่ีกาํ หนด
2. ปา ยเตือนท่ีแสดงดว ยขอความ และ/หรือสญั ลักษณ
3. ปา ยเตือนในงานกอสรา งตาง ๆ
1. "ทางโคงซาย"
ความหมาย ทางขา งหนา โคง ไปทางซา ย ใหขับรถใหชาลงพอสมควรและเดนิ รถชดิ ดา นซา ยดวยความระมดั ระวัง
2. "ทางโคง ขวา"
ความหมาย ทางขา งหนา โคงไปทางขวา ใหขับรถใหชา ลงพอสมควรและเดินรถชิดดา นซา ยดวยความระมดั ระวงั
3. "ทางโคงรศั มแี คบเล้ยี วซาย"
ความหมาย ทางขา งหนาโคงรัศมีแคบไปทางซาย ใหข ับรถใหชา ลงพอสมควรและเดนิ รถชิดดา นซายดว ยความ
ระมดั ระวัง
4. "ทางโคง รัศมีแคบเล้ยี วขวา"
ความหมาย ทางขางหนา โคงรศั มีแคบไปทางขวา ใหข ับรถใหชา ลงพอสมควรและเดินรถชดิ ดานซายดว ยความ
ระมัดระวัง
5. "ทางโคงรศั มีแคบเริม่ ซาย"
ความหมาย ทางขางหนาโคง รศั มีแคบไปทางซายแลว กลับ ใหข บั รถใหช าลงพอสมควรและเดินรถชดิ ดานซา ยดว ย
ความระมัดระวัง
- 21 -
6. "ทางโคงรศั มแี คบเริ่มขวา"
ความหมาย ทางขางหนา โคง รศั มีแคบไปทางขวาแลวกลับ ใหข ับรถใหชา ลงพอสมควรและเดนิ รถชิดดานซา ยดว ย
ความระมัดระวัง
7. "ทางคดเคีย้ วเรม่ิ ซาย"
ความหมาย ทางขา งหนา เปน ทางคดเค้ยี วโดยเริม่ ไปทางซาย ใหขบั รถใหชาลงพอสมควรและเดินรถชิดดา นซาย
ดว ยความระมดั ระวัง
8. "ทางคดเค้ยี วเริ่มขวา"
ความหมาย ทางขา งหนาเปน ทางคดเคี้ยวโดยเริม่ ไปทางขวา ใหขับรถใหช าลงพอสมควรและเดินรถชิดดานซาย
ดวยความระมัดระวัง
9. "ทางโทตดั ทางเอก"
ความหมาย ทางขางหนามีทางโทตัด ใหขับรถดว ยความระมัดระวัง
10. "ทางโทแยกทางเอกทางซายรูปตัววาย"
ความหมาย ทางขา งหนา มที างโทแยกจากทางเอกไปทางซา ยเปนรปู ตวั วาย ใหขับรถดว ยความระมัดระวัง
11. "ทางโทแยกทางเอกทางซา ย"
ความหมาย ทางขา งหนามที างแยกไปทางซายใหขบั รถดวยความระมัดระวัง
- 22 -
12. "ทางโทแยกทางเอกทางขวา"
ความหมาย ทางขางหนา มีทางแยกไปทางขวาใหข ับรถดวยความระมดั ระวัง
13. "ทางโทแยกทางเอกเยอ้ื งกันเร่ิมซา ย"
ความหมาย ทางขา งหนามที างโทแยกไปทางซา ยและหลงั จากนน้ั มีทางโทแยกไปทางขวา ใหข บั รถดว ยความ
ระมดั ระวัง
14. "ทางโทแยกทางเอกเยื้องกันเร่มิ ขวา"
ความหมาย ทางขางหนามีทางโทแยกไปทางขวาและหลงั จากนนั้ มีทางโทแยกไปทางซา ย ใหขับรถดวยความ
ระมัดระวัง
15. "ทางโทเช่อื มทางเอกจากซาย"
ความหมาย ทางขางหนา มที างโทเขามาเชอ่ื มดา นซาย ใหข บั รถดวยความระมดั ระวงั
16. "ทางโทเชอ่ื มทางเอกจากขวา"
ความหมาย ทางขา งหนา มที างโทเขามาเชือ่ มดา นขวา ใหข บั รถดวยความระมัดระวัง
17. "วงเวยี นขา งหนา "
ความหมาย ทางขา งหนาจะเปน ทางแยกมีวงเวยี น ใหขบั รถใหชาลง และเดนิ รถดว ยความระมัดระวงั
- 23 -
18. "ทางแคบลงทั้งสองดาน"
ความหมาย ทางขางหนาแคบลงกวาทางทก่ี าํ ลังผา นท้งั สองดาน ผูขบั รถจะตองขบั รถใหช าลงและเพิ่มความ
ระมดั ระวงั ยิง่ ข้นึ ขณะท่ีรถผา นทางแคบผูขับรถจะตองระมัดระวังมใิ หร ถชนหรือเสียดสีกัน
19. "ทางแคบดานซา ย"
ความหมาย ทางขา งหนาดา นซายแคบลงกวาทางทีก่ ําลังผา น ผูขบั รถตองขบั รถใหช า ลง และเพิ่มความ
ระมัดระวังยง่ิ ขึน้
20. "ทางแคบดานขวา"
ความหมาย ทางขางหนา ดานขวาแคบลงกวาทางทีก่ าํ ลังผาน ผูขับรถตอ งขับรถใหช า ลง และเพม่ิ ความ
ระมัดระวังยง่ิ ข้ึน
- 24 -
ภาคปฏิบัติ
1. ฝกทา สญั ญาณจราจร
ตามพระราชบัญญัติจราจรทางบกพ.ศ.2522(มาตรา 24) ไดกําหนดทาสัญญาณจราจร เพ่ือเปนการปฏิบัติ
ใหเปนแบบอยางเดียวกัน และเปนหลักการที่ฝกปฏิบัติของเจาพนักงานจราจร และพนักงานเจาหนาที่ ใหเปน
แบบอยางเดยี วกันและถูกตอ งตามกฎหมายจราจรทางบกและไดก าํ หนดไวดังนี้
สัญญาณจราจร หมายความวา สัญญาณใดๆ ไมวาจะแสดงดวยธง ไฟ ไฟฟา มือ แขน เสียงนกหวีดหรือดวย
วิธอี ื่นใด สาํ หรับใหผขู ับขี่ คนเดินเทา หรอื คนจงู ข่ี หรือไลต อนสตั ว ปฎิบตั ติ ามสญั ญาณนน้ั
ทา สัญญาณจราจรมี 2 ทาใหญๆคือ
1.1 ทา หามรถหรอื ใหร ถหยดุ
1.2 ทาปลอยรถ หรอื ใหร ถไป
2. ผูขับข่ีตองปฏิบัติตามสัญญาณจราจรที่พนักงานเจาหนาที่ไดแสดงดวยเสียงสัญญาณนกหวีด ในกรณี
ตอ ไปน้ี (ดูมาตรา 25)
2.1 เมือ่ พนักงานเจา หนา ที่ใชสญั ญาณเสยี งนกหวดี ยาวหนงึ่ คร้ัง ใหผ ูข บั ขหี่ ยุดรถทันที
2.2 เมอ่ื พนักงานเจาหนาทใี่ ชสญั ญาณนกหวดี ส้นั สองคร้งั ติดตอกนั ใหผูข บั ขีข่ บั รถผานไปได
3. ฝกผปู ฏบิ ัตริ วมสัญญาณจราจรทเ่ี จาหนา ทแี่ สดงตามมาตรา 24 กับเสยี งสญั ญาณนกหวดี ตามมาตรา 25
4. ฝกการจําลองสถานการณสมมุติมีรถเกิดอุบัติเหตุชนกัน ใหผูเขารับการอบรม ทําแผนท่ีเกิดเหตุ จัดการ
จราจร