8-сынып қазақ тілі

Все учебники Казахстана на OKULYK.KZ

АРМАН-ПВ баспасы Пайдаланылған әдебиеттер

1. Қазақ тілі. Орта білім беру мазмұнын жаңарту аясында негізгі орта білім беру
деңгейінің 5–9-сыныптарына арналған оқу бағдарламасы. – Астана, 2016.

2. Қазақстан. Ұлттық энциклопедия. Бас редактор Ә.Нысанбаев. – Алматы:
«Қазақ энциклопедиясы» бас редакциясы, 1998.

3. Қазақ әдеби тілінің сөздігі. – Алматы: Дәуір, 2006–2011.
4. Алтынсарин Ы. Таңдамалы шығармалары. – Алматы: Ғылым, 1994
5. Аманжолов А. Түркі филологиясының негіздері. – Алматы: Мектеп, 1996.
6. Сыздық Р. Қазақ әдеби тілінің тарихы. ІІІ том. – Алматы: Арыс, 2004.
7. Медетбек Т. Көк түріктер сарыны. – Алматы: Өлке, 2002.
8. Адамбаев Б. Халық даналығы. – Алматы: Мектеп, 1976.
9. Молғаждаров Қ. Қазақ халқының әліпби жүйесіндегі алғашқы жазуы. //

«Тіл және қоғам» журналы, №2 (44), 2016.
10. Сартқожаұлы Қ. Орхон мұралары. І кітап. – Астана, 2003.
11. Сартқожаұлы Қ. Орхон мұралары. ІІ кітап. – Астана, 2012.
12. Дүйсенов М. Сағанатас сырлары. – Алматы: Балауса, 1992.
13. Сомжүрек Б., Бөгенбаев Н. Ұлттық тарихсыз ұлттық рух болмайды. //

«Егемен Қазақстан» газеті, 29 шілде, 2015.
14. Мәми Қ. Билер соты – әлемдік құндылық. // «Егемен Қазақстан» газеті,

17 мамыр, 2008.
15. Ермекова Т., Оданова С. Кестелі грамматика. Алматы, 2015.
16. Отарбекова Ж., Нұржанова Б., Байтымбетова П. Нормативті қазақ тілі. –

Алматы, 2015.
17. Құдайбердіұлы Ш. Шығармалары. – Алматы: Жазушы, 1988.
18. Ысқақ Ә. Қазақтың киіз үй мәдениеті. // «Қазақ үні» ұлттық порталы,

28 желтоқсан, 2010.
19. Ақбай Н. Қазақтың дәстүрлі атаулары. – Алматы: Арда, 2013.
20. Домбай Н. Күй құдіреті. – Алматы: Ана тілі, 28 шілде, 2017.
21. Сапарбай А. Ұлы Жібек жолы. // «Abai.kz» порталы, 12 қыркүйек, 2017.
22. Мүсірепов Ғ. Оянған өлке. – Алматы: Жазушы, 1982.
23. Ахтанов Т. Көптомдық шығармалар жинағы. Боран. І том. – Алматы:

Жазушы, 2013.
24. Алтай А. Альпинист. // Жас Алаш, 9 қазан, 2004.
25. Мұратбеков С. Шығармалары: повестер, әңгімелер, очерк. Т. 3. – Алматы:

Ан Арыс, 2013.
26. Сейфуллин С. Көптомдық шығармалар жинағы. Т 2: Өлеңдер. – Алматы:

Қазығұрт, 2004.
27. Мырза Әлі Қ. Қызыл кітап – Алматы: Қазақстан, 1983.
28. Нұрпейісов Ә. Төрт томдық шығармалар жинағы. – Алматы, 1981.
29. Мақатаев М. Аманат. – Алматы: Атамұра, 1999.
30. Бес ғасыр жырлайды. Жинақ. – Алматы: Жазушы, 1984.
31. Саурықов Е. Көне түркі жазба ескерткіштері – ұрпақ қазынасы. //«Егемен

Қазақстан» газеті, 27 сәуір, 2001.
32. Янушкевич А. Күнделіктер мен хаттар немесе қазақ даласына жасалған

саяхат туралы жазбалар. – Астана, 2003.

А А АНЫ АН 251

*Книга предоставлена исключительно в образовательных целях
согласно Приказа Министра образования и науки Республики Казахстан от 17 мая 2019 года № 217

Все учебники Казахстана на OKULYK.KZ

Электрондық қорлар
АРМАН-ПВ баспасы
1. https://kk.wikipedia.org/wiki 11. http://abai.kz/post/16794

2. https://stud.kz/referat/show 12. bbs.elarna.com/kitap

3. kitaphana.kz › Articles 13. www.gu-gu.kz/m/3204

4. olke.kz/index.php?option=com 14. kaztrk.kz/news/portal

5. http://adebiportal.kz/kz/news 15. http://old.el.kz

6. http://massaget.kz 16. https://egemen.kz/article

7. www.qazaquni.kz 17. uzdikter.biz/pedagog...

8. www.inform.kz 18. https://baq.kz/kk/news

9. www.uniface.kz/index 19. https://kz.otyrar.kz

10. http://shymkenttv.kz/public/kz/news 20. http://www.azattyq.org

Иллюстрациялық материалдар сілтемелері
1. http://greylib.align.ru. Мақала: «Человек и понятие истории у тюрков

Центральной Азии в VIII веке». Автор: Л.Базен.
2. https://www.kursiv.kz. Мақала: «Цветная металлургия оживает».

Автор: Нұрлан Рысқұлов.
3. https://tengrinews.kz. Мақала: «Альпинисты водрузили флаг на вершину

Нурсултан ко Дню Первого Президента». Фото: ©Максут Жумаев.
4. ttps://liter.kz. Мақала: «Художник без рук направит деньги на ремонт

дорог». Автор: Айнұр Балакешова.
5. http://e-history.kz. Бейбітшілік жолында немесе Кәріпбек Күйіков

шығармашылығы. Дереккөз: e-history.kz.
6. sputnik.by/society. Нерукотворные картины казахского художника.

Дереккөз: https://sptnkne.ws/hJQ9.
7. https://yvision.kz. Мақала: «Абылхан Кастеев – великий художник».

Автор: Sanzhar K. @sanchosss.
8. https://www.nur.kz. Мақала: «Назарбаев сделал фото с тремя казахстанс-

кими космонавтами». Дереккөз: КазТАГ.
9. https://vlast.kz. Мақала: «Работа спутника KazSat-2 восстановлена».

Фото: Казинформ.
10. http://www.inform.kz/ru Мақала: «KazSat-3 пополнился еще одним

крупным оператором связи». Автор: Сара Қабиқызы.
11. https://en.ppt-online.org/313927. «Қашықтан зондтау әдісінің даму

тарихы». Орындаған: А.Е.Әбдіров.
12. http://e-history.kz/ru. Сакен Сейфуллин. Тернистый путь. Дереккөз:

seifullin.ru.
13. https://kaz.nur.kz. Мақала: «Голливуд продюсерлері Әміре Қашауба-

евтың өмірі жайлы фильм түсірмек». Дереккөз: Казинформ.
14. https://kitapkhana.kz. Дереккөз: Copyrights.
15. http://m.kino-teatr.ru.
16. https://kinostan.kz.
17. http://vecher.kz/how2rest/velikaya-i-prostaya-biken-rimova
18. https://ru.m.wikipedia.org/wiki/Файл: Некрополь_Бекет-Ата.JPG. Автор:

Adaykz.

252

*Книга предоставлена исключительно в образовательных целях
согласно Приказа Министра образования и науки Республики Казахстан от 17 мая 2019 года № 217

АРМАН-ПВ баспасы Все учебники Казахстана на OKULYK.KZ

Мазмұны

Алғы сөз .................................................................................................................. 4

I БӨЛІМ. КӨНЕ ТҮРКІ ЖАЗБАЛАРЫ ЖӘНЕ ҚАЗАҚ ЖАЗУЫ.
ОРФОГРАФИЯ. ЖАЛҚЫ ЕСІМ ЕМЛЕСІ........................................................... 5

§1. Көне түркі жазбалары – баға жетпес құнды байлық .......................... 6
§2. Құпия таңбалар кілті – ғылым жаңалығы ........................................... 10
§3. Түркі жазба ескерткіштері – ортақ мұра .............................................. 14
§4. Көне мұра сырлары...................................................................................... 18
§5. Батыр баба – Күлтегін және патриоттық рух ....................................... 21
§6. А.Байтұрсынұлы түзген «Қазақ жазуы» .............................................. 25
§7. Қазақ жазуының дамуы............................................................................. 28

II БӨЛІМ. АДАМЗАТТЫҚ ҚҰНДЫЛЫҚТАР ЖӘНЕ ӘЛЕМ
МӘДЕНИЕТІ. ФОНЕТИКА. СӨЙЛЕУ АҒЫМЫНДАҒЫ ӘУЕН,
ӘУЕЗ, ТЕМБР, ҚАРҚЫН, КІДІРІС .................................................................... 31

§1. Сақтар және олардың мәдениетінен не білеміз?................................... 32
§2. Билер сөзі – нақылдың көзі ...................................................................... 36
§3. Асыл сол – ақыл-білім бойда барлық ..................................................... 39
§4. Қазақтың киіз үйі........................................................................................ 41
§5. Күй құдіреті ................................................................................................... 44
§6. Ұлы Жібек жолы – әлемдік өркениет..................................................... 47
§7. Әлемнің жаңа жеті кереметі...................................................................... 50
§8. Ислам өркениеті және түркілер ............................................................... 54
Өзіңді тексер ........................................................................................................ 57

III БӨЛІМ. КӘСІП ПЕН ЕҢБЕК. БОЛАШАҚ МАМАНДЫҚТАРЫ
ЛЕКСИКА. СӨЗДІК ҚОР ЖӘНЕ СӨЗДІК ҚҰРАМ ........................................ 61

§1. Қазақ даласындағы мыс өндірісі ............................................................. 62
§2. Жекпе-жек ..................................................................................................... 67
§3. Қасқырмен айқасқан қойшы .................................................................... 70
§4. Альпинист...................................................................................................... 73
§5. Логистика туралы не білеміз?................................................................... 76
§6. Инженер болғың келе ме? .......................................................................... 78
§7. Бояу сыры....................................................................................................... 81
§8. Археолог – құрметті мамандық ............................................................... 85

IV БӨЛІМ. ҒАРЫШТЫ ИГЕРУ ЖЕТІСТІКТЕРІ. СИНТАКСИС.
СӨЗ ТІРКЕСІНІҢ БАЙЛАНЫСУ ТӘСІЛДЕРІ. СӨЗ ТІРКЕСІНІҢ
БАЙЛАНЫСУ ТҮРЛЕРІ. СӨЗ ТІРКЕСІНІҢ ТҮРЛЕРІ ................................ 87

§1. Байқоңыр – ғарыш алаңы.......................................................................... 88
§2. Адамзат бағындырған ғарыш ................................................................... 93

МАЗМҰНЫ 253

*Книга предоставлена исключительно в образовательных целях
согласно Приказа Министра образования и науки Республики Казахстан от 17 мая 2019 года № 217

АРМАН-ПВ баспасы Все учебники Казахстана на OKULYK.KZ

§3. Ғарышқа ұшқан алғашқы қазақ ............................................................. 96
§4. Ғарышқа бастаған жол .............................................................................100
§5. Жаһанды жанарына сыйдырған ғарышкер .......................................104
§6. Ғарыш айлағының экологиялық қауіпсіздігі ....................................108
§7. Ғарыштағы зерттеу құрылғылары ........................................................ 112
Өзіңді тексер ...................................................................................................... 115

V БӨЛІМ. БИОАЛУАНТҮРЛІЛІК. ҚЫЗЫЛ КІТАПҚА ЕНГЕН
ЖАНУАРЛАР МЕН ӨСІМДІКТЕР. СИНТАКСИС. СӨЙЛЕМНІҢ
ТҰРЛАУЛЫ МҮШЕЛЕРІ. СӨЙЛЕМНІҢ ТҰРЛАУСЫЗ МҮШЕЛЕРІ ... 119

§1. Биоалуантүрлілік ......................................................................................120
§2. Биоалуантүрлілікті сақтауға байланысты құрылған ұйымдар ......123
§3. Қазақстанда жойылып бара жатқан жануарлар мен өсімдіктер ...... 127
§4. Қызыл кітап ................................................................................................ 131
§5. Қазақстанның Қызыл кітабына енген құстар ....................................135
§6. Қазақстандағы қорықтар.........................................................................139

VI БӨЛІМ. ҚОРШАҒАН ОРТА ЖӘНЕ ЭНЕРГИЯ РЕСУРСТАРЫ.
СИНТАКСИС. СӨЙЛЕМНІҢ БІРЫҢҒАЙ МҮШЕЛЕРІ.
СӨЙЛЕМНІҢ АЙҚЫНДАУЫШ МҮШЕЛЕРІ.............................................. 143

§1. Қоршаған орта ............................................................................................. 144
§2. Қоршаған орта және адам ........................................................................ 147
§3. Қоршаған ортадағы энергия ресурстары ............................................ 150
§4. Су ресурстары.............................................................................................. 154
§5. Болашақтың энергиясы............................................................................ 158

VII. БӨЛІМ. ЖАСӨСПІРІМ ЖӘНЕ ЗАҢ. СИНТАКСИС.
СӨЙЛЕМНІҢ АЙТЫЛУ МАҚСАТЫНА ҚАРАЙ ТҮРЛЕРІ ..................... 161

§1. Жастар туралы көзқарастар.................................................................... 162
§2. Жасөспірімдердің ерекшелігі ................................................................. 166
§3. Уақытты қадірлеу – жасөспірім үшін заңдылық.............................. 170
§4. Жасөспірім және ата-ана.......................................................................... 174
§5. Жасөспірім және заң................................................................................. 178
§6. Ойын заңы – өмір заңы............................................................................. 182
§7. Жасөспірімдік кезеңнің ерекшеліктері ...............................................185
§8. Отбасындағы тәрбие – жасөспірім үшін заң.......................................188
Өзіңді тексер ...................................................................................................... 191

VIII. БӨЛІМ. ТЕАТР ӨНЕРІ МЕН МӘДЕНИЕТІ. СИНТАКСИС.
ЖАЙ СӨЙЛЕМНІҢ ТҮРЛЕРІ ........................................................................... 195

§1. Театр өнері ....................................................................................................196
§2. Театр қайраткерлері ..................................................................................200
§3. Қазіргі сатиралық театрлар ....................................................................204
§4. Театр және мәдениет .................................................................................208

254

*Книга предоставлена исключительно в образовательных целях
согласно Приказа Министра образования и науки Республики Казахстан от 17 мая 2019 года № 217

АРМАН-ПВ баспасы Все учебники Казахстана на OKULYK.KZ

§5. Қуыршақ театры ........................................................................................ 211
§6. Әлемнің әйгілі театрлары ........................................................................ 214
§7. Театр – түрлі өнердің бастауы ................................................................. 217
§8. Театр – мәдениеттің ошағы .....................................................................220
IX БӨЛІМ. ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ ТУРИЗМ ЖӘНЕ ЭКОТУРИЗМ.
ПУНКТУАЦИЯ. СӨЙЛЕМ СОҢЫНДА ҚАБАТТАСЫП
ҚОЙЫЛАТЫН ТЫНЫС БЕЛГІЛЕРІ ..............................................................223
§1. Қазақстандағы туризм..............................................................................224
§2. Қазақстандағы экотуризм .......................................................................227
§3. Қазақстандағы туристік маршруттар ..................................................230
§4. Қазақстанның көрікті жерлері...............................................................233
§5. Қазақ жері – киелі мекен.........................................................................236
§6. Туризм – ел дамуының кепілі ................................................................240
Өзіңді тексер ......................................................................................................244
Халықаралық зерттеулер (Timss, Pisa)
форматындағы тапсырмалар ........................................................................ 247
Пайдаланылған әдебиеттер ........................................................................... 251

МАЗМҰНЫ 255

*Книга предоставлена исключительно в образовательных целях
согласно Приказа Министра образования и науки Республики Казахстан от 17 мая 2019 года № 217

АРМАН-ПВ баспасы Все учебники Казахстана на OKULYK.KZ

Оқулық басылым
Н

А

АЗА

Жал пы біл ім бер ет ін мек тепт ің
8-сы ны бын а ар нал ған оқул ық

Суретшілері А.Айтжанов, О.Подопригора, А.Хакимжанова, С.Пернебаева,
Е.Овсянникова / Картографы Б.Қожахметов / Бас редакторы Қ.Қараева
Редакторы Н.Абдижаппарова / Техникалық редакторы В.Бондарев

Көркемдеуші редактор Е.Мельникова / Cуретші-безендіруші О.Подопригора
Мұқабаның дизайны В.Бондарев / Беттегендер Г.Илишева, Л.Костина

Сатып алу үшін мына мекенжайларға хабарласыңыздар:
Астана қ., 4 м/а, 2 үй, 55 пәтер.

Тел.: 8 (7172) 92-50-50, 92-50-54. Е-mail: [email protected]
Алматы қ., Ақсай-1А м/а, 28Б үй.

Тел.: 8 (727) 316-06-30, 316-06-31. Е-mail: [email protected]
«Арман-ПВ» кітап дүкені

Алматы қ., Алтынсарин к/сі, 87 үй. Тел.: 8 (727) 303-94-43.

Теруге 29.07.17 берілді. Басуға 14.06.18 қол қойылды. Пішімі 70 х 100 1/16.
Қағазы офсеттік. Қаріп түрі «MM Mekteptik». Офсеттік басылыс.
Шартты баспа табағы 20,64. Таралымы 30000 дана.

Артикул 808-002-001к-18

*Книга предоставлена исключительно в образовательных целях
согласно Приказа Министра образования и науки Республики Казахстан от 17 мая 2019 года № 217