ASID KARBOSILIK

ASID KARBOSILIK

KIMIA TINGKATAN 5
BAB 2 : SEBATIAN KARBON
CIKGU TUTI AZURAIDAH BINTI NASIR

KUMPULAN BERFUNGSI

0 Sebatian bukan hidrokarbon:
-C • Karbon
• Hidrogen
0H • Oksigen

KUMPULAN KARBOKSIL : Sebatian organik:
-COOH
• Diperolehi daripada benda hidup
• Tumbuhan : Cuka ( Asid Etanoik). Minyak kepala sawit (Asid

palmitik)
• Haiwan : Semut api ( Asid metanoik)

FORMULA STRUKTUR DAN FORMULA
MOLEKUL ASID KARBOSILIK

Formula am asid karboksilik ialah CnH2n+1 COOH dengan n= 0, 1, 2, 3 , 4 …..

n Bilangan Formula Formula Struktur Nama asid
karbosilik
atom molekul

karbon

0 1 HCOOH 0 Metana
Asid Metanoik
HC
0H

-COOH mesti berada di
hujung atom karbon

FORMULA STRUKTUR DAN FORMULA MOLEKUL

ASID KARBOSILIK

CnH2n+1 COOH

n Bilangan Formula Formula Struktur Nama asid
karbosilik
atom molekul

karbon

1 2 CH3COOH H0

HC C Asid
0H Etanoik

H

-COOH mesti berada di
hujung atom karbon

FORMULA STRUKTUR DAN FORMULA

MOLEKUL ASID KARBOSILIK
CnH2n+1 COOH

n Bilangan Formula Formula Struktur Nama asid
karbosilik
atom molekul

karbon

2 3 CH3CH2COOH HH 0

atau HC C C Asid Propanoik

C2H5COOH

0H

HH

-COOH mesti berada di
hujung atom karbon

FORMULA STRUKTUR DAN FORMULA

MOLEKUL ASID KARBOSILIK

CnH2n+1 COOH

n Bilangan Formula Formula Struktur Nama asid
karbosilik
atom molekul

karbon

3 4 CH3CH2CH2COOH Asid Butanoik
atau

C3H7COOH

-COOH mesti berada di
hujung atom karbon

FORMULA STRUKTUR DAN FORMULA MOLEKUL

ASID KARBOSILIK BERCABANG

CnH2n+1 COOH

n Bilangan Formula Formula Struktur Nama asid
karbosilik
atom molekul

karbon

4 5 C4H9 COOH Rantai bercabang

Asid
3-metilbutanoik

-COOH mesti berada di
hujung atom karbon

PENAMAAN MOLEKUL ASID
KARBOSILIK BERCABANG

5 43 21

Asid 3,4 -dimetil pentanoik Nombor pada rantai lurus
karbon mesti bermula pada
atom karbon yang terdekat
disambungkan dengan
kumpulan berfungsi

PENYEDIAAN ASID ETANOIK

 Melalui tindak balas pengoksidaan etanol (yang
sepadan)

 Pemanasan etanol secara refluks dengan agen
pengoksidaan iaitu kalium dikromat (VI) berasid atau
kalium manganat (VII) berasid

Apakah maksud REFLUKS?
Kaedah untuk mengekalkan cecair meruap semasa
pemanasan
Nyatakan sebab mengapa kondenser Liebig
dipanas secara menegak?
Untuk mengkondensasikan gas etanol yang belum
dioksidakan.

PENYEDIAAN ASID ETANOIK

 Pemerhatian :
Warna campuran berubah daripada jingga
menjadi hijau

 Persamaan kimia bagi tindak balas
pengoksidaan etanol:

PENYEDIAAN ASID ETANOIK DI DALAM
MAKMAL

1. Namakan hasil sulingan yang dikumpulkan
daripada pengoksidaan etanol?
Asid etanoik

2. Nyatakan perubahan kertas litmus biru
yang diuji ke atas hasil sulingan?
Warna biru kertas litmus berubah menjadi
merah.

3. Nyatakan sebab mengapa hasil sulingan
direndamkan dengan air sejuk?
Untuk mengkondensasikan hasil sulingan

SIFAT FIZIK ASID KARBOSILIK

Asid karbosilik (jisim molekul yang rendah ; C1-C9):

 Cecair tidak berwarna pada suhu bilik.
 Berbau sengit (etanol: berbau masam seperti cuka)

Asid karbosilik yang bersaiz besar (jisim molekul yang tinggi ; C10 ke
atas) merupakan:
 pepejal menyerupai lilin pada suhu bilik.
 sedikit berbau atau tidak berbau

SIFAT FIZIK ASID KARBOSILIK

 Takat didih asid karbosilik bertambah dengan penambahan atom
karbon permolekul kerana :

 JMRnya bertambah
 Saiz molekul bertambah
 Daya ikatan antara molekul bertambah kuat
 Lebih banyak tenaga haba diperlukan untuk mengatasi daya ikatan

antara molekul yang bersaiz besar ini.

SIFAT FIZIK ASID KARBOSILIK

Mengapa takat didih asid karbosilik lebih tinggi daripada molekul
alkana yang mempunyai bilangan atom karbon yang sama?

 Kerana kehadiran kumpulan karboksil; -COOH
 Lebih banyak tenaga haba diperlukan untuk mengatasi daya ikatan

antara molekul yang bersaiz besar ini.

SIFAT FIZIK ASID KARBOSILIK

 Asid karbosilik yang bersaiz lebih kecil (C1-C4) , sangat larut di dalam air
 Asid karbosilik yang bersaiz lebih besar (C5 ke atas) , ketelarutannya dalam

air semakin berkurang.

JELASKAN MENGAPA?

 Ketelarutan yang tinggi dalam air bagi molekul asid karbosilik yang
bersaiz lebih kecil disebabkan pengaruh kumpulan karboksilik yang lebih
kuat untuk menarik molekul air.

 Manakala , ketelarutan molekul asid karbosilik semakin berkurang
apabila semakin bertambah bilangan atom karbon per molekul
disebabkan pengaruh rantai hidrokarbon yang lebih kuat dan cenderung
untuk tidak larut dalam air seperti alkana

SIFAT FIZIK ASID ETANOIK

 Cecair jernih tanpa warna
 Berbau masam seperti cuka

 Takat leburnya ialah 17 oC dan takat didihnya
ialah 118 oC

 Sangat larut dalam air kerana pengaruh
kumpulan karboksil : -COOH

Asid Karbosilik – Asid monoprotik

1. Semua asid karbosilik adalah asid lemah

Asid etanoik mengion separa dalam air untuk
menghasilkan ion hidrogen , H+

CH3COOH CH3COO- + H+

2. Larutan akues asid karbosilik menukarkan
kertas litmus biru kepada merah

Pengionan Asid Etanoik dalam Air

Asid etanoik + H+

Ion etanoat Ion hidrogen

4 SIFAT KIMIA ASID KARBOSILIK

Bertindak balas dengan logam Garam + Gas Hidrogen
yang elektropositif

Bertindak balas dengan alkali/ bes Garam + Air

Bertindak balas dengan logam Garam + Gas Karbon
karbonat Dioksida + Air

Bertindak balas dengan alkohol Ester + Air

1. TINDAK BALAS ASID ETANOIK DENGAN LOGAM
AKTIF

• Asid etanoik bertindak balas secara perlahan dengan logam yang
elektropositif (logam aktif ) untuk menghasilkan garam dan gas
hidrogen

2CH3COOH + Mg (CH3COO)2Mg + H2

Asid etanoik Magnesium Magnesium etanoat Gas hidrogen

Mg Mg +

TINDAK BALAS ASID KARBOSILIK LAIN DENGAN
LOGAM AKTIF

Semua ahli asid karbosilik bertindak balas dengan logam aktif seperti asid
etanoik untuk menghasilkan garam dan gas hidrogen, kerana semua ahli
mempunyai sifat kimia yang sama dengan kehadiran kumpulan berfungsi yang
sama iaitu kumpulan karboksil

2HCOOH + Mg  (HCOO)2Mg + H2
(asid metanoik) Magnesium metanoat gas hydrogen

2C2H5COOH + Mg  (C2H5COO)2Mg + H2
(asid propanoik) Magnesium propanoat gas hydrogen

2C3H7COOH + Mg  (C3H7COO)2Mg + H2
(asid butanoik) Magnesium butanoat gas hydrogen

2. TINDAK BALAS ASID ETANOIK DENGAN ALKALI

• Asid etanoik meneutralkan bes/ alkali untuk menghasilkan garam
dan air

2CH3COOH + NaOH (CH3COO) Na + H2O

Asid etanoik Natrium hidroksida Natrium etanoat Air

TINDAK BALAS ASID KARBOSILIK LAIN DENGAN
ALKALI

Semua ahli asid karbosilik meneutralkan alkali untuk menghasilkan garam dan air

HCOOH HCOOH + NaOH  (HCOO)2Na + H2O
C2H5COOH + NaOH  C2H5COO Na + H2O
C2H5COOH C3H7COOH + NaOH  C3H7COONa + H2O
C3H7COOH

3. TINDAK BALAS ASID ETANOIK DENGAN LOGAM
KARBONAT

• Asid etanoik bertindak balas secara perlahan dengan logam karbonat untuk
menghasilkan garam karbonat, gas karbon dioksida dan air

2CH3COOH + CaCO3 (CH3COO)2Ca + CO2 + H2O

Asid etanoik kalsium karbonat kalsium etanoat Karbon dioksida Air

TINDAK BALAS ASID KARBOSILIK LAIN DENGAN
LOGAM KARBONAT

Semua ahli asid karbosilik bertindak balas dengan logam karbonat seperti
asid etanoik untuk menghasilkan garam , gas karbon dioksida dan air.

HCOOH 2HCOOH + CaCO3  (HCOO)2Ca + CO2+ H2O
2C2H5COOH + MgCO3  (C2H5COO)2Mg + CO2+ H2O
C2H5COOH 2C3H7COOH + CaCO3  (C3H7COO)2Ca + CO2+ H2O
C3H7COOH

4. TINDAK BALAS ASID ETANOIK DENGAN ALKOHOL

• Tindak balas ini dikenali sebagai tindak balas
pengesteran

• Asid etanoik glasial dan etanol mutlak dengan
beberapa titis asid sulfurik pekat (mangkin)
dipanaskan, maka ester yang terhasil ialah etil etanoat

CH3COOH + C2H5OH  CH3COOC2H5 + H20

Asid etanoik etanol etil etanoat air

Pemerhatian: Cecair tidak bewarna terapung di atas permukaan air
Tidak larut dalam air , 2 lapisan terbentuk

Bau buah-buahan

TINDAK BALAS ASID KARBOSILIK LAIN DENGAN
ALKOHOL

Semua ahli asid karbosilik bertindak balas dengan alkohol seperti asid
etanoik untuk menghasilkan ester dan air.

HCOOH HCOOH + C2H50H HCOOC2H5 + H2O
C2H5COOH
C3H7COOH Asid metanoik Etanol Etil metanoat Air

C2H5COOH + C3H70H C2H5COOC3H7 + H2O

Asid propanoik Propanol Propil propanoat Air

C3H7COOH + C2H50H C3H7COOC2H5 + H2O
Asid butanoik Etanol Etil butanoat Air

KEGUNAAN ASID KARBOSILIK DALAM
KEHIDUPAN SEHARIAN

Asid Karbosilik Kegunaan

Asid metanoik Untuk menggumpal lateks

Asid etanoik (asid asetik) Membuat cuka (5%), varnish,
fiber sintetik , perisa makanan

Asid benzoik Pengawet makanan

Asid butanoik & Asid Pentanoik Perisa kepada mentega dan
keju

Asid karbosilik berantai Pembuatan sabun
panjang