21122

Aγαπητοί γονείς,

Στο δημοτικό οι μαθητές διδάσκονται όλη τη γραμματική της νεοελληνι-
κής γλώσσας, ενώ στο γυμνάσιο περιορίζεται η διδασκαλία της. Για τον
λόγο αυτό, πρέπει ο μαθητής από το δημοτικό ν’ αποκτήσει σωστές βάσεις
στη γραμματική, να εξασκηθεί στην ορθογραφία και να εμπλουτίσει το λε-
ξιλόγιό του.

Tο συγκεκριμένο βιβλίο έχει σκοπό να βοηθήσει τους μαθητές να κατα-
νοήσουν πλήρως την ύλη της Γλώσσας της Β΄ τάξης ακολουθώντας μάθη-
μα μάθημα το σχολικό βιβλίο.

Kάθε μάθημα περιλαμβάνει:
3 αναλυτική θεωρία της γραμματικής του μαθήματος
3 την ορθογραφία του μαθήματος
3 το λεξιλόγιο του μαθήματος (συνώνυμα και αντίθετα των σημαντικό-

τερων λέξεων του κειμένου)
3 ασκήσεις διάφορων ειδών (π.χ. αντιστοίχιση, συμπλήρωση κενού,

συμπλήρωση πίνακα, εύρεση Σωστού ή Λάθους κ.λπ.).
Το Mιλάμε και γράφουμε σωστά περιέχει παραδείγματα που αφορούν λά-
θη που γίνονται συχνά στον γραπτό και στον προφορικό λόγο.
Oι απαντήσεις όλων των ασκήσεων βρίσκονται στο τέλος του βιβλίου.

Nίκη Σάκκου



Περιεχόμενα

ENOTHTA 1: Στον δρόμο για το σχολείο . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8
ENOTHTA 2: Με το «σεις» και με το «σας» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18
ENOTHTA 3: Στον κόσμο των κόμικς . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30
ENOTHTA 4: Ετοιμασίες για το ταξίδι . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44
ENOTHTA 5: Πάμε για ψώνια; . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52
ENOTHTA 6: Είμαστε έτοιμοι; . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60
Μιλάμε και γράφουμε σωστά (Ενότητες 1-6) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70

ENOTHTA 7: Πώς λέμε ΟΧΙ; . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72
ENOTHTA 8: Το ταξίδι στη Χωχαρούπα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82
ENOTHTA 9: «Που λες, είδα…» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90
ENOTHTA 10: ΠΡΟΣΟΧΗ! Τι λέει εκεί; . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110
ENOTHTA 11: Τι βιβλίο είναι αυτό; . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 128
ENOTHTA 12: Ποπό! Κόσμος που περνά! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 140
Μιλάμε και γράφουμε σωστά (Ενότητες 7-12) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 154

ENOTHTA 13: Μες στο μουσείο . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 156
ENOTHTA 14: Με προσκαλούν και προσκαλώ . . . . . . . . . . . . . . . . . . 168
ENOTHTA 15: Αλληλογραφώ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 182
ENOTHTA 16: Νιώθω . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 194
ENOTHTA 17: Εφημερίδες! Εφημερίδες! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 210
ENOTHTA 18: Ένα βιβλίο που σε ταξιδεύει . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 236
Μιλάμε και γράφουμε σωστά (Ενότητες 13-18) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 250

ENOTHTA 19: Τα μάθατε τα νέα; . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 252
ENOTHTA 20: Ποιος είναι; Τι κάνει; . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 282
ENOTHTA 21: Χρήσιμες οδηγίες . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 300
ENOTHTA 22: Πώς γίνεται; Πώς παίζεται; . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 310
ENOTHTA 23: Για να γελάσουμε… . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 324
ENOTHTA 24: Να σου πω τι έμαθα; . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 334
Μιλάμε και γράφουμε σωστά (Ενότητες 19-24) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 340

Απαντήσεις . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 343

Eνότητα 1

H γραμματική του μαθήματος

• Χωρίζουμε τις λέξεις σε συλλαβές

Για να χωρίσουμε μια λέξη σε συλλαβές, τη διαβάζουμε φωναχτά και την
κόβουμε σε μικρότερα κομμάτια. Αυτά τα μικρότερα κομμάτια λέγονται
συλλαβές.

π.χ. ποδήλατο ➝ πο-δή-λα-το ➝ 4 συλλαβές

ταξίδι ➝ τα-ξί-δι ➝ 3 συλλαβές

Γίνομαι άριστος στη γραμματική

1. Να διαβάσεις φωναχτά τις παρακάτω λέξεις και να τις χωρίσεις σε συλ-
λαβές, όπως στο παράδειγμα.

α. χελώνα ➝ ..............χ.ε..-..λ..ώ...-..ν.α...............

β. κατσαρόλα ➝ ..........................................

γ. καλαμαράκι ➝ ..........................................

δ. πετσέτα ➝ ..........................................

ε. τιμόνι ➝ ..........................................
στ. πίνακας ➝ ..........................................

2. Να διαβάσεις φωναχτά τις παρακάτω λέξεις, να τις χωρίσεις σε συλλα-
βές και να γράψεις τον αριθμό των συλλαβών μέσα στον κύκλο, όπως
στο παράδειγμα.

α. κανάτα ➝ ..............κ..α..-..ν.ά..-..τ..α............... 3
β. οικόπεδο ➝ ..........................................
γ. άλογο ➝ ..........................................
δ. ρινόκερος ➝ ..........................................

8

Στον δρόμο για το σχολείο

ε. αερόστατο ➝ ..........................................
στ. κόκορας ➝ ..........................................

3. Να διαβάσεις φωναχτά τις παρακάτω λέξεις και να γράψεις τις συλλα-
βές τους μέσα στα κουτάκια, όπως στο παράδειγμα.

α. μολύβι ➝ ―μ ―ο ―λ ―ύ ―β ―ι

β. κουζίνα ➝ ――― ―― ――

γ. μελιτζάνα ➝ ― ― ― ― ― ― ― ― ―

δ. λαμπάδα ➝ ― ― ― ― ― ― ―

ε. ζωγράφος ➝ ― ― ― ― ― ― ― ―

στ. κουκουβάγια ➝ ― ― ― ― ― ― ― ― ― ― ―

4. Να χωρίσεις τις παρακάτω λέξεις σε συλλαβές και μετά να αλλάξεις τη
θέση τους σχηματίζοντας δύο διαφορετικές λέξεις, όπως στο παρά-
δειγμα.

α. λάμπα ➝ .............λ..ά..-..μ..π..α.............. .............μ..π..ά..-..λ..α..............
β. σόλα ➝ ..................................... .....................................
γ. ράχη ➝ ..................................... .....................................
δ. σάκα ➝ ..................................... .....................................
ε. μπάρα ➝ ..................................... .....................................
στ. λίρα ➝ ..................................... .....................................
ζ. χάρη ➝ ..................................... .....................................
η. σόμπα ➝ ..................................... .....................................

9

Eνότητα 1
5. Να βάλεις τις παρακάτω λέξεις στη σειρά, ώστε η τελευταία συλλαβή
της κάθε λέξης να γίνεται η πρώτη συλλαβή της επόμενης λέξης, όπως
στο παράδειγμα.

ταξίδι, ρόπαλο, ρίγανη, κάμαρα, λόξιγκας,
δίπλωμα, σίδερο, μανιτάρι, ρακέτα, νησί

―κά ―μα ―ρα
―ρα ―κέ ―τα

―― ―― ――
―― ――― ――
―― ―― ―― ――
―― ―― ――
―― ――
―― ―― ――
―― ―― ――
―― ―― ――――

10

Στον δρόμο για το σχολείο
πιπίλα, λιακάδα, ζωή, σκούπα, σπηλιά,
μαστίχα, δακρύζω, παντομίμα, χάπι, λάσπη

―σκού ―πα
―πα ν―το ―μί ―μα
―― ――― ――
―― ――
―― ―― ――
―― ―――
――― ―――
――― ―― ――
―― ――― ――
―― ―

11

Eνότητα 1

H ορθογραφία του μαθήματος

• Χωρίζουμε τις λέξεις σε συλλαβές
Για να χωρίσουμε μια λέξη σε συλλαβές, τη διαβάζουμε φωναχτά και την
κόβουμε σε μικρότερα κομμάτια. Αυτά τα μικρότερα κομμάτια λέγονται
συλλαβές.
π.χ. κασετίνα ➝ κα-σε-τί-να
Προσέχουμε και δε χωρίζουμε τα:
3 μπ, ντ, γκ, τσ και τζ
π.χ. κα-μπί-να, α-τσά-λι κ.ά.
3 αι, ει, οι, ου, αυ και ευ
π.χ. γρα-φεί-ο, κου-νού-πι, σταυ-ρός κ.ά.

Γίνομαι άριστος στην ορθογραφία

1. Να βάλεις τις μπερδεμένες συλλαβές στη σωστή σειρά και να γράψεις
τις λέξεις που σχηματίζονται.

α. Τα παιδιά βρήκαν ένα μεγάλο χύ-λι-κο στην παραλία.
……………………...........…………………………………………………..

β. Το τή-ξυ-ρι-πνη χάλασε και δε χτυπάει.
……………………...........…………………………………………………..

γ. Στον κήπο μας ανθίζουν φα-ρί-λα-γα και να-μι-κλά-κυ .
……………………...........…………………………………………………..

δ. Το λο-καί-ρι-κα είναι μία από τις πο-ε-χές του χρόνου.
……………………...........…………………………………………………..

ε. Τι γράφει η δα-να-πι-κί μέσα στο πάρκο;
……………………...........…………………………………………………..

12

Στον δρόμο για το σχολείο

2. Να βάλεις τις μπερδεμένες λέξεις στη σωστή σειρά και να φτιάξεις προ-
τάσεις ξεκινώντας με κεφαλαίο γράμμα και βάζοντας τελεία στο τέλος
κάθε πρότασης.

α. τζάκι κάθονται στο κοντά
παιδιά τα

…………………………………...........……………………………………..

β. πολύχρωμες αέρα χορεύουν πεταλούδες στον οι

…………………………………...........……………………………………..

γ. ζωγραφίζει πίθηκο ο Παντελής έναν
με ομπρέλα

…………………………………...........……………………………………..

3. Να διαβάσεις φωναχτά τις παρακάτω λέξεις και να κυκλώσεις αυτές
που είναι χωρισμένες σε συλλαβές σωστά.

καμ-πά-να ψυ-γεί-ο κα-τσα-βί-δι
κα-μπά-να ψυ-γε-ίο κατ-σα-βί-δι

φά-λα-ινα σα-λι-γκά-ρι γο-υρού-νι
φά-λαι-να σα-λιγ-κά-ρι γου-ρού-νι

13

Eνότητα 1

Το λεξιλόγιο του μαθήματος

Λέξεις Σημασία Συνώνυμα Aντίθετα

αρχίζω κάνω την αρχή, ξεκινώ, βάζω μπρος τελειώνω, σταματώ,

βρίσκομαι στην αρχή τερματίζω

ησυχία το να μην ακούγεται ηρεμία, γαλήνη, φασαρία, θόρυβος,

θόρυβος ή φασαρία, αταραξία, σιωπή, ταραχή, σαματάς,

η έλλειψη ταραχής, σιγή ανησυχία,

αναστάτωσης ή έντασης, αναστάτωση

το να είναι κανείς

ήσυχος και ήρεμος

περίεργος αυτός που έχει έντονη φιλομαθής, αδιάκριτος, συνηθισμένος,

επιθυμία να μάθει κάτι, αλλόκοτος, παράξενος, κανονικός

αυτός που θέλει να ιδιότροπος,

μαθαίνει τι συμβαίνει σε ασυνήθιστος,

υποθέσεις που δεν τον ανεξήγητος,

αφορούν, αυτός που διαφορετικός

διαφέρει από τους άλλους

Γίνομαι άριστος στα συνώνυμα – αντίθετα

1. Να ενώσεις με μια γραμμή κάθε ρήμα με το αντίθετό του.

ανεβαίνω 1 α αδειάζω
ανακατεύω 2 β θυμάμαι
γ τακτοποιώ
βρίσκω 3 δ αρχίζω
γεμίζω 4 ε κατεβαίνω
μοιάζω 5 στ διαφέρω
τελειώνω 6 ζ χάνω
ξεχνώ 7

14

Στον δρόμο για το σχολείο

2. Να συμπληρώσεις τα κενά γράφοντας για κάθε λέξη που είναι με έντο-
να γράμματα την αντίθετή της από το πλαίσιο, όπως στο παράδειγμα.

ασυνήθιστο, προσεκτικός, ίδιες, γεμάτο,
εύκολες, καινούρια, τελευταίος, βαριά

α. Το όνομά της είναι συνηθισμένο.
Το όνομά της είναι .........α..σ..υ..ν..ή..θ..ι.σ..τ..ο........ .

β. Ο Άρης τερμάτισε πρώτος.
Ο Φίλιππος τερμάτισε .................................. .

γ. Η κανάτα είναι άδεια.
Το μπουκάλι είναι .................................. .

δ. Οι ασκήσεις της αριθμητικής είναι δύσκολες.
Οι ασκήσεις της γραμματικής είναι .................................. .

ε. Η τσάντα είναι ελαφριά.
Η βαλίτσα είναι .................................. .

στ. Ο Χάρης είναι απρόσεκτος οδηγός.
Ο Βασίλης είναι .................................. οδηγός.

ζ. Τα ρούχα μου είναι παλιά.
Τα παπούτσια μου είναι .................................. .

η. Η Άννα και η Ρέα έχουν διαφορετικές τσάντες.
Η Άννα και η Ρέα έχουν .................................. τσάντες.

15

Eνότητα 1
3. Να συμπληρώσεις τα κενά γράφοντας για κάθε λέξη που είναι στις
παρενθέσεις τη συνώνυμή της από το πλαίσιο, όπως στο παράδειγμα.

ηρεμία, αίθουσα, πινακίδα, πλοίο,
συντροφιά, στέγη, άνεμος, αυτοκίνητο

α. Οι φωνές των παιδιών τάραξαν την (ησυχία) .......η..ρ..ε..μ.ί.α......... της
γειτονιάς.

β. Τι ώρα φεύγει το (καράβι) ........................ ;
γ. Ο Ηλίας πέταξε το δόντι του στη (σκεπή) ........................ του σπιτιού.
δ. Η Νάντια αγόρασε καινούριο (αμάξι) .................................. .
ε. Μια μεγάλη (ταμπέλα) .................................. βρίσκεται στη μέση

του οικοπέδου.
στ. Ο δυνατός (αέρας) ........................ έριξε κάτω τις γλάστρες.

ζ. Την ώρα του διαλείμματος η (τάξη) .................................. αδειάζει.
η. Συνάντησα τον Άκη με τη (παρέα) .................................. του και κα-

θίσαμε όλοι μαζί.

4. Να γράψεις μέσα στα κουτάκια Σ για τις συνώνυμες λέξεις και Α για
τις αντίθετες λέξεις.

α. αλήθεια – ψέμα ….

β. μαζί – χωριστά ….

γ. ζαβολιάρης – άτακτος ….

δ. μακρινός – κοντινός ….

ε. άδειος – κενός ….

στ. καινούριος – νέος ….

16

Στον δρόμο για το σχολείο

ζ. πάνω – κάτω ….
η. ξανά – πάλι ….

5. Να ενώσεις με μια γραμμή κάθε ρήμα με το συνώνυμό του.

βλέπω 1 α βαδίζω
συζητώ 2 β προφταίνω
αρχίζω 3 γ ψωνίζω
προλαβαίνω 4 δ κοιτάζω
αγοράζω 5 ε αναμειγνύω
ανακατεύω 6 στ ξεκινώ
περπατώ 7 ζ κουβεντιάζω

17

Eνότητα 2

H γραμματική του μαθήματος

• Πότε χρησιμοποιούμε το «εσείς» και πότε το «εσύ»
3 Χρησιμοποιούμε το «εσείς» και μιλάμε στον πληθυντικό αριθμό, για να
δείξουμε ευγένεια και σεβασμό, όταν απευθυνόμαστε σε ανθρώπους
μεγαλύτερης ηλικίας, είτε είναι γνωστοί μας (π.χ. η δασκάλα) είτε είναι
άγνωστοι (π.χ. ο οδηγός του λεωφορείου).
π.χ. Μπορείτε να επαναλάβετε την ερώτηση;
Σας παρακαλώ, ανοίγετε την πίσω πόρτα;

3 Χρησιμοποιούμε το «εσύ» και μιλάμε στον ενικό αριθμό, αλλά πάντοτε
με ευγένεια, όταν απευθυνόμαστε σε έναν φίλο μας ή σ’ ένα άτομο της
ηλικίας μας.
π.χ. Τι έπαθε το χέρι σου;
Εσύ έσπασες το βάζο;

• Μετρώ τις συλλαβές των λέξεων
Κάθε λέξη αποτελείται από μικρότερα τμήματα που λέγονται συλλαβές.
Ανάλογα με τον αριθμό των συλλαβών που έχει μια λέξη, λέγεται:
3 μονοσύλλαβη ➝ έχει 1 συλλαβή
π.χ. για, φως, και κ.ά.
3 δισύλλαβη ➝ έχει 2 συλλαβές
π.χ. σπί-τι, γά-τα, τσά-ντα κ.ά.
3 τρισύλλαβη ➝ έχει 3 συλλαβές
π.χ. α-έ-ρας, βα-λί-τσα, πο-τή-ρι κ.ά.
3 πολυσύλλαβη ➝ έχει 4, 5, 6, 7 συλλαβές
π.χ. τη-λέ-φω-νο, αυ-το-κί-νη-το, σι-δη-ρο-δρο-μι-κός κ.ά.

Ανάλογα με τη θέση που έχει ο τόνος, μια λέξη μπορεί να τονίζεται:
3 στην τελευταία συλλαβή

π.χ. αυ-γό, μα-θη-τής, τρα-γου-δώ κ.ά.

18

Με το «σεις» και με το «σας»

3 στην προτελευταία συλλαβή
π.χ. μα-χαί-ρι, α-έ-ρας, βι-βλί-ο κ.ά.

3 στην τρίτη από το τέλος συλλαβή
π.χ. κά-γκε-λα, ό-νει-ρο, πο-δή-λα-το κ.ά.

Γίνομαι άριστος στη γραμματική

1. Να βάλεις 3 στις προτάσεις που θα χρησιμοποιούσες για να μιλήσεις
σ’ έναν άγνωστο ευγενικά.

α. Μου δίνετε ένα εισιτήριο;
β. Τι θες εσύ εδώ;
γ. Σας παρακαλώ. Έχετε ώρα;
δ. Μπορείτε να μου δανείσετε το μολύβι;
ε. Δώσε μου τη γόμα σου.
στ. Γιατί μου είπες ψέματα;
ζ. Θα μπορούσατε να μιλάτε λίγο πιο σιγά;

2. Να βάλεις 3 στις προτάσεις που θα χρησιμοποιούσες για να μιλήσεις
σ’ έναν φίλο σου.

α. Σας αρέσουν τα παιχνίδια;
β. Θέλεις παγωτό;
γ. Σου τηλεφώνησε η Ειρήνη;
δ. Μου δίνετε ένα κουλούρι, σας παρακαλώ;

19

Eνότητα 2

ε. Θα έρθεις στην εκδρομή;
στ. Θα μπορούσατε να μου δώσετε το τηλέφωνό σας;

ζ. Έχεις ταξιδέψει με αεροπλάνο;

3. Να χωρίσεις φωναχτά τις λέξεις σε συλλαβές και να ενώσεις την κάθε
λέξη με τον αριθμό των συλλαβών που έχει.

Μπάλα • •1
Παράθυρο • •2
• •3
Γη • •4
Βασιλόπιτα • •5
Πολυκατοικία • •6
• •7
Καμήλα
Αυτοκινητόδρομος

4. Να μετρήσεις τις συλλαβές των λέξεων που είναι γραμμένες στα κου-
τάκια και να γράψεις δίπλα τον αντίστοιχο αριθμό.

γιος ➝ …..
μα ντί λι ➝ …..
➝ …..
σπί τι ➝ …..
πε τσέ τα ➝ …..
σκα λο πά τι ➝ …..
ε φη με ρί δα ➝ …..
η με ρο λό γι ο

20

Με το «σεις» και με το «σας»

5. Να γράψεις τις παρακάτω λέξεις στο κατάλληλο τετράδιο.

κάβουρας, σπηλιά, ποιος, κουκουβάγια,
με, ναύτης, βελανίδι, του, λύκος, βραχιόλι,

κλειδί, άγκυρα, ροζ, σκαντζόχοιρος,
βότσαλο, κατσαβίδι

Μονοσύλλαβες Δισύλλαβες

………...........…………. ………...........………….
………...........…………. ………...........………….
………...........…………. ………...........………….
………...........…………. ………...........………….

Τρισύλλαβες Πολυσύλλαβες
………...........………….
………...........…………. ………...........………….
………...........…………. ………...........………….
………...........…………. ………...........………….
………...........………….
21

Eνότητα 2

6. Να σβήσεις από κάθε τετράδιο τη λέξη που δεν έχει τον ίδιο αριθμό
συλλαβών με τις υπόλοιπες.

κεραία προβοσκίδα
γάντι ελέφαντας
ρολόι ηθοποιός
σακούλα τηλεγράφημα

δόντι φως
γάλα φανάρι
σημαία κατσίκα
χυμός ουρανός

μοβ
μπλε
πια
ποτέ

22

Με το «σεις» και με το «σας»

7. Να κυκλώσεις με:
• ροζ χρώμα τις λέξεις που τονίζονται στην τελευταία συλλαβή.
• μπλε χρώμα τις λέξεις που τονίζονται στην προτελευταία συλλαβή.
• μαύρο χρώμα τις λέξεις που τονίζονται στην τρίτη από το τέλος συλλαβή.

βάτραχος χελώνα
κουμπαράς

παπαγάλος

κατάστρωμα

λεμονιά

ψαλίδι

πιγκουίνος κροκόδειλος

ακρογιαλιά

συμμαθήτρια συμμαθητής

καλοκαίρι

πειρατής ταυτότητα
εξώφυλλο

23

Eνότητα 2

H ορθογραφία του μαθήματος

• Τονικά παρώνυμα
Αρκετές λέξεις γράφονται το ίδιο, αλλά τονίζονται σε διαφορετική συλ-
λαβή και έχουν διαφορετική σημασία. Αλλάζοντας δηλαδή τη θέση του
τόνου, αλλάζει και η σημασία της λέξης. Οι λέξεις αυτές λέγονται τονικά
παρώνυμα.
π.χ. Το πορτοκάλι έχει βιταμίνη C.
Ο παπαγάλος έχει πορτοκαλί χρώμα.

Γίνομαι άριστος στην ορθογραφία

1. Να συμπληρώσεις τα κενά των προτάσεων βάζοντας τον τόνο στη σω-
στή συλλαβή των λέξεων.

α. ροδια
Ο παππούς φύτεψε μια ...................... .
Τα ...................... έχουν πολλές βιταμίνες.

β. μονο
Θα μείνω ...................... για μισή ώρα.
Ο Μίλτος αγόρασε ένα ...................... στρώμα.

γ. χαλια
Τα χειροποίητα ...................... είναι ακριβά.
Τι ...................... είναι αυτά που έχεις!

δ. καλος
Ο Μηνάς είναι ...................... κι ευγενικός.
Ο ...................... στο πόδι με ενοχλεί και με πονάει.

24

Με το «σεις» και με το «σας»

ε. πλαγια
Ο κάβουρας κινείται μόνο προς τα ...................... .
Ο άτυχος ορειβάτης βρέθηκε στην ...................... του Ολύμπου.

στ. τελεια
Η ...................... μπαίνει στο τέλος της πρότασης.
Περάσαμε ...................... στην εκδρομή.

2. Να συμπληρώσεις τα κενά με τη σωστή λέξη από το πλαίσιο.
α. καρύδια – καρυδιά

Η Νικολέτα είναι αλλεργική στα ............................ .
β. μάγια – μαγιά

Πώς θα φτιάξεις ψωμί χωρίς ............................ ;
γ. απόχη – αποχή

Μάζεψε τα φύλλα από τη λίμνη με μια μεγάλη ............................ .
δ. διάφορα – διαφορά

Το ζευγάρι έχει μεγάλη ............................ ηλικίας.
ε. κεφάλαιο – κεφαλαίο

Το τρίτο ............................ είναι εκτός ύλης.
στ. μέτρο – μετρό

Η Αντιγόνη πηγαίνει στη δουλειά της με το ............................ .

25

Eνότητα 2
3. Να συμπληρώσεις τα κενά με τη σωστή λέξη από το πλαίσιο.
α. λεμόνια – λεμονιά
Η ..................... έχει λευκά άνθη.
Με τα ..................... που περίσσεψαν θα φτιάξω ένα κέικ.
β. θέα – θεά
Από το μπαλκόνι του ξενοδοχείου είχαμε ..................... τη θάλασσα.
Η Άρτεμη ήταν η ..................... του κυνηγιού.
γ. ώμος – ωμός
Καθώς έπεσε, βγήκε ο ..................... του.
Ο σολομός δεν τρώγεται ..................... .
δ. πολίτικα – πολιτικά
Τα ..................... κόμματα έχουν στόχο την κατάκτηση της εξουσίας.
Τα ..................... γλυκά είναι συνήθως σιροπιαστά.
ε. δίπλες – διπλές
Η μαμά της Κατερίνας φτιάχνει ωραίες ..................... .
Έφερε ..................... και κέρδισε την παρτίδα στο τάβλι.
στ. πόδια – ποδιά
Έφερε δώρο στη μαμά της από την Κρήτη μια κεντητή ..................... .
Η γάτα έχει τέσσερα ..................... .
ζ. πούλια – πουλιά
Τα χελιδόνια είναι αποδημητικά ..................... .
Τα ..................... στο τάβλι είναι στρογγυλά.

26

Με το «σεις» και με το «σας»

4. Να γράψεις τις δύο λέξεις που προκύπτουν από τις παρακάτω, αν τις
τονίσεις «σωστά».

α. νομος ................................
β. βελανιδια ................................
γ. γενια
δ. καμαρα ................................
ε. εξοχη ................................
στ. ηπειρωτικος
................................
................................

................................
................................

................................
................................

................................
................................

27

Eνότητα 2

Το λεξιλόγιο του μαθήματος

Λέξεις Σημασία Συνώνυμα Aντίθετα
κρυφός μυστικός, γνωστός,
αυτός που δε φανερώνεται αφανέρωτος φανερός
μακρύς στους άλλους, αυτός που
παραμένει μυστικός, αυτός μακρουλός, κοντός,
σβήνω που υπάρχει ή γίνεται χωρίς παρατεταμένος, σύντομος
να το μάθουν οι άλλοι ψηλός, ψηλόλιγνος
ανάβω, βάζω
αυτός που έχει μεγάλο μήκος, κλείνω, διαγράφω, φωτιά, καίγομαι,
αυτό που έχει μεγάλη λιποθυμώ, πεθαίνω ενεργοποιώ
διάρκεια, αυτός που είναι
ψηλός και αδύνατος

κάνω κάτι να σταματήσει να
καίει ή να φωτίζει, σταματώ
τη λειτουργία, διαγράφω
με τη γόμα κάτι γραμμένο,
εξαφανίζομαι, χάνομαι

Γίνομαι άριστος στα συνώνυμα – αντίθετα

1. Να ενώσεις με μια γραμμή κάθε ρήμα με το αντίθετό του.

δίνω 1 α απομακρύνομαι
πλησιάζω 2 β μικραίνω
γ θυμάμαι
βρίσκω 3 δ παίρνω
ξεχνώ 4 ε απαντώ
στ χάνω
ομορφαίνω 5 ζ ασχημαίνω
ρωτώ 6

μεγαλώνω 7

28

Με το «σεις» και με το «σας»

2. Να ενώσεις με μια γραμμή κάθε ουσιαστικό με το συνώνυμό του.

τάξη 1 α άνεμος
δουλειά 2 β επιστολή
γ εργασία
λεφτά 3 δ πακέτο
αέρας 4 ε σκαλοπάτι
σκαλί 5 στ αίθουσα
γράμμα 6 ζ χρήματα
δέμα 7

3. Να συμπληρώσεις τα κενά των προτάσεων επιλέγοντας για κάθε λέξη
που είναι στις παρενθέσεις τη συνώνυμή της από το πλαίσιο, όπως
στο παράδειγμα.

ωραία, διότι, όμοιοι, αρχίζει,
συντροφιά, έπειτα, μόνη

α. Τι ώρα (ξεκινάει) .........α..ρ..χ..ί.ζ..ε..ι........ η ταινία;
β. Έφυγε (γιατί) ............................ δεν αισθανόταν καλά.
γ. Από τότε που έφυγαν τα παιδιά της, ζει (μονάχη) ............................

της.
δ. Οι δυο τους γνωρίστηκαν σε μια φιλική (παρέα) ............................ .
ε. Η κόρη του κυρ Μιχάλη είναι πολύ (όμορφη) ............................ .
στ. Παίρνει ένα χάπι κάθε μέρα (ύστερα) ............................ από το φα-

γητό.
ζ. Ο Σίμος και ο Τίμος είναι (ίδιοι) ............................, γιατί είναι δίδυ-

μοι.

29