21259

Aγαπητοί γονείς,

™ÙÔ ‰ËÌÔÙÈÎfi ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ‰È‰¿ÛÎÔÓÙ·È fiÏË ÙË ÁÚ·ÌÌ·ÙÈ΋ Ù˘ ÓÂÔÂÏÏËÓÈ-
΋˜ ÁÏÒÛÛ·˜, ÂÓÒ ÛÙÔ Á˘ÌÓ¿ÛÈÔ ÂÚÈÔÚ›˙ÂÙ·È ‰Ú·ÛÙÈο Ë ‰È‰·Ûηϛ·
Ù˘. ™˘ÓÂÒ˜, Ú¤ÂÈ Ô Ì·ıËÙ‹˜ ·fi ÙÔ ‰ËÌÔÙÈÎfi Ó· ·ÔÎÙ‹ÛÂÈ ÛˆÛÙ¤˜
‚¿ÛÂȘ ÛÙËÓ ÔÚıÔÁÚ·Ê›·, ÙË ÁÚ·ÌÌ·ÙÈ΋ Î·È ÙÔ Û˘ÓÙ·ÎÙÈÎfi, ÂÌÏÔ˘Ù›˙Ô-
ÓÙ·˜ ·Ú¿ÏÏËÏ· ÙÔ ÏÂÍÈÏfiÁÈfi ÙÔ˘.

TÔ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ ‚È‚Ï›Ô ¤¯ÂÈ ÛÎÔfi Ó· ‚ÔËı‹ÛÂÈ ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ Ó· Ì¿-
ıÔ˘Ó Î·È Ó· ηٷÓÔ‹ÛÔ˘Ó Ï‹Úˆ˜ ÙËÓ ‡ÏË Ù˘ ÁÚ·ÌÌ·ÙÈ΋˜ ·ÎÔÏÔ˘ıÒ-
ÓÙ·˜ Ì¿ıËÌ· Ì¿ıËÌ· ÙÔ Û¯ÔÏÈÎfi ‚È‚Ï›Ô Ù˘ °ÏÒÛÛ·˜.

K¿ıÂ Ì¿ıËÌ· ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÈ:
✓ ·Ó·Ï˘ÙÈ΋ ıˆڛ· Ì ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂȘ Î·È ‰È¢ÎÚÈÓ›ÛÂȘ ÛÙ· ÈÔ ‰‡ÛÎÔ-

Ï· ÛËÌ›· Ù˘
✓ ›Ó·Î˜ ÎÏ›Û˘ (.¯. Ô˘ÛÈ·ÛÙÈÎÒÓ, ÂÈı¤ÙˆÓ, ·ÓÙˆÓ˘ÌÈÒÓ, ÚËÌ¿ÙˆÓ

Î.Ï.) Î·È ·Ú·‰Â›ÁÌ·Ù· ÁÈ· ÙËÓ ÂÌ¤‰ˆÛË Ù˘ ıˆڛ·˜
✓ ȉȷ›ÙÂÚ˜ ÂÈÛËÌ¿ÓÛÂȘ Û¯ÂÙÈο Ì ÙËÓ ÔÚıÔÁÚ·Ê›·
✓ ·Û΋ÛÂȘ ‰È¿ÊÔÚˆÓ ÂȉÒÓ (.¯. ÔÏÏ·Ï‹˜ ÂÈÏÔÁ‹˜, Û˘ÌÏ‹ÚˆÛË

ÎÂÓÔ‡, ‡ÚÂÛË ÛˆÛÙÔ‡-Ï¿ıÔ˘˜ Î.Ï.), ÔÈ ··ÓÙ‹ÛÂȘ ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ ‚Ú›-
ÛÎÔÓÙ·È ÛÙÔ Ù¤ÏÔ˜ ÙÔ˘ ‚È‚Ï›Ô˘.
EȉÈο ÁÈ· Ù· Ú‹Ì·Ù·, ·Ú·ı¤ÙÔ˘Ì ÂÓ‰ÂÈÎÙÈÎÔ‡˜ ›Ó·Î˜ ÎÏ›Û˘-
˘ԉ›ÁÌ·Ù·, ηıÒ˜ Î·È ¤Ó·Ó ηٿÏÔÁÔ Ì ÙÔ˘˜ ·Ú¯ÈÎÔ‡˜ ¯ÚfiÓÔ˘˜ ÚË-
Ì¿ÙˆÓ Ì ȉȷ›ÙÂÚË ÎÏ›ÛË.

N›ÎË ™¿ÎÎÔ˘
AÏÂÍ¿Ó‰Ú· ™ÙÚ¿ÙÔ˘



Περιεχόμενα

1. O φίλος μας το δάσος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
2. H φίλη μας η θάλασσα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27
3. O φίλος μας ο άνεμος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34
4. H γειτονιά της πόλης . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42

Πίνακες με κλιτικά υποδείγματα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46
5. Πόλη και πολιτισμός – Πόλη και διασκέδαση . . . . . . . . . . . . . . . 61
6. Διαδρομές στην πόλη . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64
7. Yπόγειες διαδρομές . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72
8. Iστορίες με ζώα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81
9. Tα χαρακτηριστικά των ζώων . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89
10. Tα ζώα της εξοχής . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97
11. Φίλοι από άλλες χώρες . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102
12. Iστορίες με φίλους . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113
13. Eγώ σε συναυλία; . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122
14. Mουσικά όργανα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131
15. Tραγούδια και στίχοι . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139
16. O μαγικός κόσμος των βιβλίων . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 144
17. Ποιοι είναι οι συγγραφείς; . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 147
18. Bιβλιοθήκες . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 156
19. Σκυταλοδρομία ανάγνωσης 2001-2002 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 159
20. Eπιστημονική φαντασία . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 164
21. Aνεξήγητα φαινόμενα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 172
22. H μηχανή του χρόνου . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 179
23. Παραδοσιακά παιχνίδια . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 181
24. Eπιτραπέζια παιχνίδια . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 186
25. Hλεκτρονικά παιχνίδια . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 190
26. Πνευματικά παιχνίδια . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 195
27. Kατασκευές της φύσης . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 201
28. Kατασκευές των ανθρώπων . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 206

29. Mαθηματικές κατασκευές . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213
30. Tα θετικά… και τα αρνητικά . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 222
31. Tηλεόραση και διαφήμιση . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 226
32. Προγράμματα τηλεόρασης . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 233
33. O αθλητισμός στην αρχαία Eλλάδα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 240
34. Σύγχρονος αθλητισμός . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 247
35. Kαι τα παιδιά αθλούνται… . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 256
36. O άνθρωπος στο διάστημα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 265
37. Tι βλέπουμε από το διάστημα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 270
38. Φανταστικά ταξίδια στο διάστημα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 277

Aρχικοί χρόνοι ρημάτων με ιδιαίτερη κλίση . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 279

Aπαντήσεις . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 299

1. Ο φίλος μας το δάσος

α) Οι χρόνοι των ρημάτων
β) Χρονικά επιρρήματα
γ) Φράσεις με προθέσεις που δηλώνουν χρόνο
δ) Χρονικές προτάσεις

Ο χρόνος

√ ¯ÚfiÓÔ˜ Â›Ó·È Ë ¤ÓÓÔÈ· ÂΛÓË Ì ÙËÓ ÔÔ›· ·ÓÙÈÏ·Ì‚·ÓfiÌ·ÛÙ fiÙ Á›ÓÂÙ·È
‹ fiÛÔ ‰È·ÚΛ οÙÈ ‹ Ì ÔÈ· ÛÂÈÚ¿ Û˘Ì‚·›ÓÔ˘Ó Î¿ÔÈ· Ú¿ÁÌ·Ù·. °ÂÓÈο, Ô
¯ÚfiÓÔ˜ ¯ˆÚ›˙ÂÙ·È Û ÙÚÂȘ ‚·ıÌ›‰Â˜, ÛÙÔ ·ÚÂÏıfiÓ (·˘Ùfi Ô˘ ¤ÁÈÓ ·ÏÈ¿), ÙÔ
·ÚfiÓ (·˘Ùfi Ô˘ Á›ÓÂÙ·È ÙÒÚ·) Î·È ÙÔ Ì¤ÏÏÔÓ (·˘Ùfi Ô˘ ı· Á›ÓÂÈ ·ÚÁfiÙÂÚ·),
Î·È Û˘Ó‹ıˆ˜ ·ÚÈÛÙ¿ÓÂÙ·È Ì ÌÈ· ÁÚ·ÌÌ‹ Ô˘ ·Ú¯›˙ÂÈ ·fi ÙÔ ·ÚÂÏıfiÓ, ÛÙ·-
Ì·Ù¿ ÛÙÔ ·ÚfiÓ Î·È Û˘Ó¯›˙ÂÙ·È ÛÙÔ Ì¤ÏÏÔÓ:

·ÚÂÏıfiÓ ·ÚfiÓ Ì¤ÏÏÔÓ
[·ÏÈ¿ – ÙfiÙÂ] [ÙÒÚ·] [·ÚÁfiÙÂÚ· – ÌÂÙ¿]

ŒÙÛÈ, ÁÈ· Ó· ‰Â›ÍÔ˘Ì ÛÙÔÓ ÚÔÊÔÚÈÎfi ‹ ÛÙÔÓ ÁÚ·Ùfi ÏfiÁÔ fiÙ Á›ÓÂÙ·È
οÙÈ ‹ fiÛÔ ‰È·ÚΛ, ¯ÚËÛÈÌÔÔÈԇ̠‰È¿ÊÔÚÔ˘˜ ÙÚfiÔ˘˜, fiˆ˜ ÔÈ ÂÍ‹˜:
·) ¯ÚfiÓÔÈ ÙˆÓ ÚËÌ¿ÙˆÓ
‚) ¯ÚÔÓÈο ÂÈÚÚ‹Ì·Ù·
Á) ÊÚ¿ÛÂȘ Ì ÚÔı¤ÛÂȘ Ô˘ ‰ËÏÒÓÔ˘Ó ¯ÚfiÓÔ (ÂÌÚfiıÂÙÔÈ ÂÈÚÚËÌ·ÙÈÎÔ›

ÚÔÛ‰ÈÔÚÈÛÌÔ› ÙÔ˘ ¯ÚfiÓÔ˘)
‰) ‰Â˘ÙÂÚ‡ԢÛ˜ (‹ ÂÍ·ÚÙË̤Ó˜) ¯ÚÔÓÈΤ˜ ÚÔÙ¿ÛÂȘ.

11

A. Οι χρόνοι των ρημάτων

ñ Δ· Ú‹Ì·Ù· ¤¯Ô˘Ó ‰È¿ÊÔÚÔ˘˜ Ù‡Ô˘˜ Ô˘ Ê·ÓÂÚÒÓÔ˘Ó fiÙ Á›ÓÂÙ·È ·˘Ùfi
Ô˘ ÛËÌ·›ÓÂÈ ÙÔ Ú‹Ì·, ‰ËÏ·‰‹ ·Ó Á›ÓÂÙ·È ÛÙÔ ·ÚfiÓ, ÛÙÔ ·ÚÂÏıfiÓ ‹ ÛÙÔ
̤ÏÏÔÓ. √È ‰È¿ÊÔÚÔÈ ·˘ÙÔ› Ù‡ÔÈ Ï¤ÁÔÓÙ·È ¯ÚfiÓÔÈ ÙÔ˘ Ú‹Ì·ÙÔ˜ .
.¯. Δ· ·È‰È¿ ˙ˆÁÚ·Ê›˙Ô˘Ó.
Δ· ·È‰È¿ ˙ˆÁÚ¿ÊÈÛ·Ó.
Δ· ·È‰È¿ ı· ˙ˆÁÚ·Ê›ÛÔ˘Ó.
™Ù· ·Ú·‰Â›ÁÌ·Ù· ·˘Ù¿ ·Ú·ÙËÚԇ̠fiÙÈ ÙÔ Ú‹Ì· ˙ˆÁÚ·Ê›˙Ô˘Ó Ê·ÓÂÚÒÓÂÈ
fiÙÈ Î¿ÙÈ Á›ÓÂÙ·È ÙÒÚ·, ‰ËÏ·‰‹ ÛÙÔ ·ÚfiÓ, ÙÔ Ú‹Ì· ˙ˆÁÚ¿ÊÈÛ·Ó Ê·ÓÂÚÒÓÂÈ
οÙÈ Ô˘ ¤ÁÈÓ ÚÈÓ, ‰ËÏ·‰‹ ÛÙÔ ·ÚÂÏıfiÓ, ÂÓÒ ÙÔ Ú‹Ì· ı· ˙ˆÁÚ·Ê›ÛÔ˘Ó Ê·-
ÓÂÚÒÓÂÈ Î¿ÙÈ Ô˘ ı· Á›ÓÂÈ ·ÚÁfiÙÂÚ·, ‰ËÏ·‰‹ ÛÙÔ Ì¤ÏÏÔÓ. EÔ̤ӈ˜, ·Ó¿ÏÔ-
Á· Ì ÙË ¯ÚÔÓÈ΋ ‚·ıÌ›‰· Ô˘ ‰ËÏÒÓÔ˘Ó, ÔÈ ¯ÚfiÓÔÈ ÙÔ˘ Ú‹Ì·ÙÔ˜ ¯ˆÚ›˙ÔÓÙ·È
Û ·) ·ÚÔÓÙÈÎÔ‡˜, ‚) ·ÚÂÏıÔÓÙÈÎÔ‡˜ Î·È Á) ÌÂÏÏÔÓÙÈÎÔ‡˜:

Παροντικοί χρόνοι

º·ÓÂÚÒÓÂÈ Î¿ÙÈ Ô˘ Á›ÓÂ- T· ·È‰È¿ ‰È·‚¿˙Ô˘Ó ÙÒÚ·.

1. EÓÂÛÙÒÙ·˜ Ù·È ÙÒÚ·, Û˘Ó¤¯ÂÈ· ‹ ηْ K¿ı K˘Úȷ΋ Ë ÌËÙ¤Ú· Ë-

Â·Ó¿ÏË„Ë. Á·›ÓÂÈ ÛÙËÓ ÂÎÎÏËÛ›·.

º·ÓÂÚÒÓÂÈ Î¿ÙÈ Ô˘ ¤¯ÂÈ T· ·È‰È¿ ¤¯Ô˘Ó ‰È·‚¿ÛÂÈ.

2. ¶·Ú·Î›ÌÂÓÔ˜ Á›ÓÂÈ ÛÙÔ ·ÚÂÏıfiÓ Î·È ÙÒ- H ÌËÙ¤Ú· ¤¯ÂÈ ¿ÂÈ ÛÙËÓ ÂÎ-

Ú· Â›Ó·È ÙÂÏÂȈ̤ÓÔ. ÎÏËÛ›·.

Παρελθοντικοί χρόνοι

1. ¶·Ú·Ù·ÙÈÎfi˜ º·ÓÂÚÒÓÂÈ Î¿ÙÈ Ô˘ ÁÈÓfi- T· ·È‰È¿ ‰È¿‚·˙·Ó ÙfiÙÂ.
Ù·Ó ÛÙÔ ·ÚÂÏıfiÓ, Û˘Ó¤- K¿ı K˘Úȷ΋ Ë ÌËÙ¤Ú· ‹-
¯ÂÈ· ‹ ηْ Â·Ó¿ÏË„Ë. Á·ÈÓ ÛÙËÓ ÂÎÎÏËÛ›·.

º·ÓÂÚÒÓÂÈ Î¿ÙÈ Ô˘ ¤ÁÈÓ T· ·È‰È¿ ‰È¿‚·Û·Ó.

2. AfiÚÈÛÙÔ˜ ÛÙÔ ·ÚÂÏıfiÓ, ÛÂ ÌÈ· ÛÙÈÁ- H ÌËÙ¤Ú· ‹ÁÂ ÛÙËÓ ÂÎÎÏË-

Ì‹, Û˘ÓÔÙÈο. Û›· ÙËÓ K˘Úȷ΋.

º·ÓÂÚÒÓÂÈ Î¿ÙÈ Ô˘ ¤ÁÈÓ T· ·È‰È¿ ›¯·Ó ‰È·‚¿ÛÂÈ.
3. YÂÚÛ˘ÓÙ¤ÏÈÎÔ˜ ÛÙÔ ·ÚÂÏıfiÓ Î·È ‹Ù·Ó ÙÂ- H ÌËÙ¤Ú· ›¯Â ¿ÂÈ ÛÙËÓ ÂÎ-

ÏÂȈ̤ÓÔ ÚÈÓ Á›ÓÂÈ Î¿ÙÈ ¿Ï- ÎÏËÛ›·.
ÏÔ.

12

O ΦΙΛΟΣ MAΣ TO ΔAΣOΣ

Mελλοντικοί χρόνοι

1. EÍ·ÎÔÏÔ˘ıËÙÈ- º·ÓÂÚÒÓÂÈ Î¿ÙÈ Ô˘ ı· Á›- T· ·È‰È¿ ı· ‰È·‚¿˙Ô˘Ó ·‡-
Îfi˜ M¤ÏÏÔÓÙ·˜ ÓÂÙ·È ÛÙÔ Ì¤ÏÏÔÓ Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÚÈÔ.
‹ ηْ Â·Ó¿ÏË„Ë. H ÌËÙ¤Ú· ı· ËÁ·›ÓÂÈ ÛÙËÓ
ÂÎÎÏËÛ›· οı K˘Úȷ΋.

2. ™˘ÓÔÙÈÎfi˜ º·ÓÂÚÒÓÂÈ Î¿ÙÈ Ô˘ ı· Á›- T· ·È‰È¿ ı· ‰È·‚¿ÛÔ˘Ó ÛÂ
M¤ÏÏÔÓÙ·˜ ÓÂÈ ÛÙÔ Ì¤ÏÏÔÓ Û ÌÈ· ÛÙÈÁ- Ï›ÁÔ.
Ì‹, Û˘ÓÔÙÈο. H ÌËÙ¤Ú· ı· ¿ÂÈ ÛÙËÓ ÂÎ-
ÎÏËÛ›· ÙËÓ K˘Úȷ΋.

3. ™˘ÓÙÂÏÂṲ̂ÓÔ˜ º·ÓÂÚÒÓÂÈ Î¿ÙÈ Ô˘ ı· ¤¯ÂÈ T· ·È‰È¿ ı· ¤¯Ô˘Ó ‰È·‚¿ÛÂÈ
M¤ÏÏÔÓÙ·˜ ÙÂÏÂÈÒÛÂÈ ÛÙÔ Ì¤ÏÏÔÓ ÚÈÓ ÒÛÔ˘ Ó· ’ÚıÂȘ.
·Ú¯›ÛÂÈ Î¿ÙÈ ¿ÏÏÔ. H ÌËÙ¤Ú· ı· ¤¯ÂÈ ¿ÂÈ ÛÙËÓ
ÂÎÎÏËÛ›· ˆ˜ ÙËÓ K˘Úȷ΋.

ñ EÎÙfi˜ ·fi ÙË ¯ÚÔÓÈ΋ ‚·ıÌ›‰· (·ÚfiÓ, ·ÚÂÏıfiÓ, ̤ÏÏÔÓ) ¤Ó· Ú‹Ì· ÂÎ-
ÊÚ¿˙ÂÈ Î·È ÙÔ ÔÈfiÓ ÂÓ¤ÚÁÂÈ·˜, Ì·˜ ‰Â›¯ÓÂÈ ‰ËÏ·‰‹ ·Ó Ë Ú¿ÍË/ÂÓ¤ÚÁÂÈ·
Ô˘ ‰ËÏÒÓÂÈ Â›Ó·È Î¿ÙÈ Ô˘ Á›ÓÂÙ·È Û˘Ó¤¯ÂÈ·/ηْ ÂÍ·ÎÔÏÔ‡ıËÛË, ÛÙÈÁÌÈ·›·/
Û˘ÓÔÙÈο ‹ ¤¯ÂÈ ÔÏÔÎÏËÚˆı›/Û˘ÓÙÂÏÂÛÙ›. ŒÙÛÈ, ·Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙÔ ÔÈfiÓ Â-
Ó¤ÚÁÂÈ·˜, ÔÈ ¯ÚfiÓÔÈ ¯ˆÚ›˙ÔÓÙ·È Û ·) ÂÍ·ÎÔÏÔ˘ıËÙÈÎÔ‡˜, ‚) Û˘ÓÔÙÈÎÔ‡˜ (‹
ÛÙÈÁÌÈ·›Ô˘˜) Î·È Á) Û˘ÓÙÂÏÂṲ̂ÓÔ˘˜:

∂Í·ÎÔÏÔ˘ıËÙÈÎÔ› ∂ÓÂÛÙÒÙ·˜ Δ·Íȉ‡ˆ Û˘¯Ó¿ ÂΛ.
(º·ÓÂÚÒÓÔ˘Ó ˆ˜ οÙÈ Á›ÓÂ-
Ù·È, ÁÈÓfiÙ·Ó ‹ ı· Á›ÓÂÙ·È ÔÏ- ¶·Ú·Ù·ÙÈÎfi˜ Δ·Í›‰Â˘· Û˘¯Ó¿ ÂΛ.
Ϥ˜ ÊÔÚ¤˜, Û˘Ó¤¯ÂÈ·/ηْ ÂÍ·-
ÎÔÏÔ‡ıËÛË.) ∂Í·ÎÔÏÔ˘ıËÙÈÎfi˜ ™ÙÔ ÂÍ‹˜ ı· Ù·Íȉ‡ˆ Û˘¯Ó¿ Â-
ª¤ÏÏÔÓÙ·˜ Λ.

™˘ÓÔÙÈÎÔ› ∞fiÚÈÛÙÔ˜ ∫¿ÔÙ ٷ͛‰Â„· ÂΛ.
(º·ÓÂÚÒÓÔ˘Ó ˆ˜ οÙÈ ¤ÁÈÓ ‹ ™˘ÓÔÙÈÎfi˜ ª¤ÏÏÔÓÙ·˜ ∫¿ÔÙ ı· Ù·Íȉ¤„ˆ ÂΛ.
ı· Á›ÓÂÈ ÌÈ· ÊÔÚ¿, ÛÙÈÁÌÈ·›·/
Û˘ÓÔÙÈο.)

™˘ÓÙÂÏÂṲ̂ÓÔÈ ¶·Ú·Î›ÌÂÓÔ˜ Œ¯ˆ Ù·Íȉ¤„ÂÈ ÂΛ.
(º·ÓÂÚÒÓÔ˘Ó ˆ˜ οÙÈ ¤¯ÂÈ ∫¿ÔÙ ›¯· Ù·Íȉ¤„ÂÈ ÂΛ.
Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈËı›, ¤¯ÂÈ ÙÂÏÂÈÒ- ÀÂÚÛ˘ÓÙ¤ÏÈÎÔ˜ ø˜ ÙfiÙ ı· ¤¯ˆ Ù·Íȉ¤„ÂÈ ÂΛ.
ÛÂÈ/Â›Ó·È Û˘ÓÙÂÏÂṲ̂ÓÔ.)
™˘ÓÙÂÏÂṲ̂ÓÔ˜
ª¤ÏÏÔÓÙ·˜

13

Aσκήσεις*

1.1 Nα κυκλώσεις το σωστό.

1. ¶ÔÈÔ˜ ›‰Â ÙÔÓ £Âfi Î·È ‰Â ÊÔ‚‹ıËΠ. T· Ú‹Ì·Ù· ÛÙ· Ï·›ÛÈ· Â›Ó·È ÛÂ
¯ÚfiÓÔ˘˜:
·. ·ÚÂÏıÔÓÙÈÎÔ‡˜-ÂÍ·ÎÔÏÔ˘ıËÙÈÎÔ‡˜ ‚. ·ÚÂÏıÔÓÙÈÎÔ‡˜-Û˘ÓÔÙÈÎÔ‡˜
Á. ·ÚÂÏıÔÓÙÈÎÔ‡˜-Û˘ÓÙÂÏÂṲ̂ÓÔ˘˜

2. YfiÛ¯ÔÌ·È fiÙÈ ı· οӈ ¿ÓÙ· ÙÔ Î·Ï‡ÙÂÚÔ. TÔ Ú‹Ì· ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Â›Ó·È ÛÂ

¯ÚfiÓÔ:

·. ÂÍ·ÎÔÏÔ˘ıËÙÈÎfi ̤ÏÏÔÓÙ· ‚. Û˘ÓÔÙÈÎfi ̤ÏÏÔÓÙ·

Á. Û˘ÓÙÂÏÂṲ̂ÓÔ Ì¤ÏÏÔÓÙ·

3. Œ¯ÂȘ ‰È·‚¿ÛÂÈ ÁÈ· ·‡ÚÈÔ; TÔ Ú‹Ì· ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Â›Ó·È Û ¯ÚfiÓÔ:

·. ·ÚÂÏıÔÓÙÈÎfi-Û˘ÓÙÂÏÂṲ̂ÓÔ ‚. ·ÚÔÓÙÈÎfi-Û˘ÓÙÂÏÂṲ̂ÓÔ

Á. ÌÂÏÏÔÓÙÈÎfi-Û˘ÓÔÙÈÎfi ‰. ÌÂÏÏÔÓÙÈÎfi-Û˘ÓÙÂÏÂṲ̂ÓÔ

4. ¶Ô‡ ‚ÚÈÛÎfiÛÔ˘Ó ÂÛ‡ ÂΛÓË ÙË ÛÙÈÁÌ‹; TÔ Ú‹Ì· ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Â›Ó·È Û ¯ÚfiÓÔ:

·. ·ÚÂÏıÔÓÙÈÎfi-ÂÍ·ÎÔÏÔ˘ıËÙÈÎfi ‚. ·ÚÂÏıÔÓÙÈÎfi-Û˘ÓÔÙÈÎfi

Á. ·ÚÂÏıÔÓÙÈÎfi-Û˘ÓÙÂÏÂṲ̂ÓÔ

5. A‡ÚÈÔ ı· η٤‚ˆ ÛÙËÓ ·ÁÔÚ¿. TÔ Ú‹Ì· ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Â›Ó·È Û ¯ÚfiÓÔ:

·. ÂÍ·ÎÔÏÔ˘ıËÙÈÎfi ̤ÏÏÔÓÙ· ‚. Û˘ÓÔÙÈÎfi ̤ÏÏÔÓÙ·

Á. Û˘ÓÙÂÏÂṲ̂ÓÔ Ì¤ÏÏÔÓÙ·

6. £˘Ì¿Ì·È Ô˘ ÙÔÓ ¤‚ÏÂ· Ù·ÎÙÈο ÛÙÔ ¯ˆÚÈfi. T· Ú‹Ì·Ù· ÛÙ· Ï·›ÛÈ· ›ӷÈ

Û ¯ÚfiÓÔ˘˜:

·. ÂÍ·ÎÔÏÔ˘ıËÙÈÎÔ‡˜ ‚. Û˘ÓÔÙÈÎÔ‡˜ Á. Û˘ÓÙÂÏÂṲ̂ÓÔ˘˜

7. E›¯·Ì ÎÔ˘Ú·ÛÙ› È·, ÁÈ’ ·˘Ùfi ʇÁ·Ì . T· Ú‹Ì·Ù· ÛÙ· Ï·›ÛÈ· Â›Ó·È ÛÂ:

·. ·Ú·Î›ÌÂÓÔ – ·fiÚÈÛÙÔ ‚. ˘ÂÚÛ˘ÓÙ¤ÏÈÎÔ – ·Ú·Î›ÌÂÓÔ

Á. ˘ÂÚÛ˘ÓÙ¤ÏÈÎÔ – ·fiÚÈÛÙÔ ‰. ·fiÚÈÛÙÔ – ˘ÂÚÛ˘ÓÙ¤ÏÈÎÔ

8. ø˜ ÙËÓ ÒÚ· ·˘Ù‹ ı· ¤¯ˆ ÊÙ¿ÛÂÈ ÛÙÔ Û›ÙÈ Î·È ı· ÍÂÎÔ˘Ú¿˙ÔÌ·È . T· Ú‹Ì·-
Ù· ÛÙ· Ï·›ÛÈ· Â›Ó·È Î·Ù¿ ÛÂÈÚ¿ ÛÂ:
·. Û˘ÓÔÙÈÎfi Î·È ÂÍ·ÎÔÏÔ˘ıËÙÈÎfi ̤ÏÏÔÓÙ·
‚. Û˘ÓÙÂÏÂṲ̂ÓÔ Î·È ÂÍ·ÎÔÏÔ˘ıËÙÈÎfi ̤ÏÏÔÓÙ·
Á. ÂÍ·ÎÔÏÔ˘ıËÙÈÎfi Î·È Û˘ÓÔÙÈÎfi ̤ÏÏÔÓÙ·

* √È ··ÓÙ‹ÛÂȘ ÛÙȘ ∞Û΋ÛÂȘ ‰›ÓÔÓÙ·È ÛÙÔ Ù¤ÏÔ˜ ÙÔ˘ ‚È‚Ï›Ô˘.
14

O ΦΙΛΟΣ MAΣ TO ΔAΣOΣ

9. NÔÌ›˙ÂȘ fiÙÈ ÙÔ ›ÛÙ„ ; T· Ú‹Ì·Ù· ÛÙ· Ï·›ÛÈ· Â›Ó·È Î·Ù¿ ÛÂÈÚ¿ ÛÂ:
·. ÂÓÂÛÙÒÙ· – ·Ú·Ù·ÙÈÎfi ‚. ÂÓÂÛÙÒÙ· – ·fiÚÈÛÙÔ Á. ·Ú·Ù·ÙÈÎfi – ·fiÚÈÛÙÔ

10. TfiÙ ηٿϷ‚ ˆ˜ ÙÔÓ ıˆÚÔ‡Û˜ ·Ó›Î·ÓÔ. T· Ú‹Ì·Ù· ÛÙ· Ï·›ÛÈ· ›ӷÈ

ηٿ ÛÂÈÚ¿ ÛÂ:

·. ·fiÚÈÛÙÔ – ·Ú·Ù·ÙÈÎfi ‚. ·fiÚÈÛÙÔ – ·fiÚÈÛÙÔ

Á. ·Ú·Ù·ÙÈÎfi – ·fiÚÈÛÙÔ ‰. ·Ú·Ù·ÙÈÎfi – ·Ú·Ù·ÙÈÎfi

1.2 Να κατατάξεις τα ρήματα που δίνονται στο παρακάτω πλαίσιο στον σωστό

χρόνο.

έχω δώσει, έτρεχα, θα στολίσω, κοιτάζω, είχα γράψει, σκούπισα, θα έχουμε
φάει, θα διαβάζουν, πήγα, πίνεις, θα έχεις αφήσει, μιλούσαν, είχατε σκεπάσει,

θα φωνάξουν, έχουμε χαρίσει, ανακατώσαμε, θα γυρίζουν, σηκώνομαι,
έλουζα, είχες κοιμηθεί, θα γελάσουμε, έχει προσφέρει

∂ÓÂÛÙÒÙ·˜
¶·Ú·Ù·ÙÈÎfi˜
∞fiÚÈÛÙÔ˜
∂Í·ÎÔÏ. ̤ÏÏÔÓÙ·˜
™˘ÓÔÙ. ̤ÏÏÔÓÙ·˜
¶·Ú·Î›ÌÂÓÔ˜
ÀÂÚÛ˘ÓÙ¤ÏÈÎÔ˜
™˘ÓÙÂÏ. ̤ÏÏÔÓÙ·˜

1.3 Να μεταφέρεις το παρακάτω κείμενο στο παρελθόν.

∞‡ÚÈÔ ı· ¿Ì ÂΉÚÔÌ‹. £· ÍÂÎÈÓ‹ÛÔ˘Ì ÙÔ Úˆ› Î·È ı· ÊÙ¿ÛÔ˘Ì ӈڛ˜
ÛÙË ı¿Ï·ÛÛ·. ŸÏË ÙËÓ Ë̤ڷ ı· ·›˙Ô˘ÌÂ. ∂ÁÒ ı· „¿Íˆ ÁÈ· ÎÔ¯‡ÏÈ·. TÔ
ÌÂÛË̤ÚÈ ı· ·Ó¿„Ô˘Ì ʈÙÈ¿, ı· „‹ÛÔ˘ÌÂ Î·È ı· Ê¿Ì ÛÙËÓ ·Ú·Ï›·.
£· ÎÔÏ˘Ì‹ÛÔ˘ÌÂ Î·È ı· οÓÔ˘ÌÂ Û˘Ó¤¯ÂÈ· ‚Ô˘ÙȤ˜. ¶ÚÈÓ ·fi ÙÔ ÛÔ‡-
ÚÔ˘Ô ı· ¤¯Ô˘Ì ÂÈÛÙÚ¤„ÂÈ ÁÈ·Ù› ¤¯Ô˘Ì ˘ÔÛ¯Âı› ÛÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ Ì·˜ Ó·
›̷ÛÙ ›Ûˆ ÓˆÚ›˜.

15

Ãı˜ ‹Á·Ì ÂΉÚÔÌ‹ ..............................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................

1.4 Να μεταφέρεις το παρακάτω κείμενο στο παρόν.

√ „·Ú¿˜ ‹Ú ÙÔ Î·Ï¿ÌÈ Î·È Ù· Û‡ÓÂÚÁ¿ ÙÔ˘, ‹Á ÛÙË ı¿Ï·ÛÛ· Î·È ÛÙ¿-
ıËΠÎÔÓÙ¿ ÛÙ· ‚Ú¿¯È·. Œ‚·Ï ÙÔ ‰fiψ̷ ÛÙÔ ·ÁΛÛÙÚÈ Î·È ÙÔ ¤ÚÈÍ ÛÙË
ı¿Ï·ÛÛ·. ™ÙËÓ ·Ú¯‹ ‰ÂÓ ¤ÁÈÓ ٛÔÙ·. ŸÌˆ˜ ‡ÛÙÂÚ· ·fi Ï›ÁÔ ¤ÓȈÛ ÙÔ
ηϿÌÈ Ó· ÎÔ˘ÓȤٷÈ. TfiÙÂ Ô „·Ú¿˜ ÛËÎÒıËΠ¿Óˆ Î·È ¿Ú¯ÈÛ ӷ ÙÚ·‚¿-
ÂÈ Ì ‰‡Ó·ÌË ÙÔ Î·Ï¿ÌÈ. ¶ÚÔ˜ ÌÂÁ¿ÏË ÙÔ˘ ·ÔÁÔ‹Ù¢ÛË Â›‰Â fiÙÈ Â›¯Â È¿-
ÛÂÈ ¤Ó· ÎÔÓÛÂÚ‚ÔÎÔ‡ÙÈ. TÂÏÈο Á‡ÚÈÛ ÛÙÔ Û›ÙÈ ÙÔ˘ Ì ÙÔ Î·Ï¿ıÈ ¿‰ÂÈÔ.

√ „·Ú¿˜ ·›ÚÓÂÈ ÙÔ Î·Ï¿ÌÈ Î·È Ù· Û‡ÓÂÚÁ¿ ÙÔ˘, ......................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................

1.5 Να υπογραμμίσεις τα ρήματα των παρακάτω προτάσεων και να γράψεις σε

ποιον χρόνο βρίσκονται, όπως στο παράδειγμα.
ñ ΔÔ ÚfiÛˆfi Ù˘ ¤Ï·Ì ·fi ¯·Ú¿. (........·...Ú..·...Ù..·...Ù..È..Î..fi...˜......)
1. £· ‚Ú›Ù ÙȘ Ô‰ËÁ›Â˜ ̤۷ ÛÙÔ ÎÔ˘Ù›. (....................................)
2. £· ¤¯ÂȘ ʇÁÂÈ Ì¤¯ÚÈ ÙÔ ‚Ú¿‰˘; (....................................)
3. ∏ ¡ÂʤÏË ¤Û·Û ÙÔ ‚¿˙Ô Ô˘ ›¯Â ʤÚÂÈ Ô ·Ù¤Ú·˜ ·fi ÙËÓ ∫›Ó·.

(.................................... /....................................)
4. ∂‰Ò Î·È ¤ÓÙ ¯ÚfiÓÈ· ¤¯Ô˘Ó ÌÂÙ·ÎÔÌ›ÛÂÈ Î·È ˙Ô˘Ó ÌfiÓÈÌ· ÛÙË °ÂÚÌ·Ó›·.

(.................................... /....................................)
5. ∏ ÛÔ‰ÂÈ¿ ηٷÛÙÚ¿ÊËΠ·fi ÙÔ ¯·Ï¿˙È Î·È ÙÔÓ ·ÁÂÙfi.

(........................................)
6. ¢Â ÌÔ˘ › ÙÈ ÙÔ ‹ıÂÏ ·˘Ùfi. (.................................... /....................................)

16

1.6 Να συμπληρώσεις τα κενά του παρακάτω πίνακα. O ΦΙΛΟΣ MAΣ TO ΔAΣOΣ
Παρακείμενος
Ενεστώτας Παρατατικός Αόριστος ¤¯ÂÈ Á›ÓÂÈ

1 ¤¯ˆ ÂÙÔÈÌ·ÛÙ›

2 Í·Ó·‚ϤÂÈ

3 ‚ڋηÓ

4 ÛÚÒ¯Ó·ÌÂ

5 ÛÙ·Ì·ÙÔ‡Ó

6

7 ÚÔÛ·ıÔ‡Û·ÙÂ

B. Χρονικά επιρρήματα

ñ EÈÚÚ‹Ì·Ù· , ÁÂÓÈο, Â›Ó·È ÔÈ ¿ÎÏÈÙ˜ ϤÍÂȘ Ô˘ ÚÔÛ‰ÈÔÚ›˙Ô˘Ó Û˘Ó‹ıˆ˜
Ù· Ú‹Ì·Ù· (·ÏÏ¿ Î·È Â›ıÂÙ·, Ô˘ÛÈ·ÛÙÈο ‹ ¿ÏÏ· ÂÈÚÚ‹Ì·Ù·) Î·È Ê·ÓÂÚÒ-
ÓÔ˘Ó ÙfiÔ, ¯ÚfiÓÔ, ÙÚfiÔ, ÔÛfi Î.¿.
.¯. ∏ ÌËÙ¤Ú· ‰ÂÓ Â›Ó·È Â‰Ò. (ÙÔÈÎfi Â›ÚÚËÌ·)
£· ÛÔ˘ ÙËÏÂʈӋۈ ·‡ÚÈÔ. (¯ÚÔÓÈÎfi Â›ÚÚËÌ·)
¡· ‰È·‚¿˙ÂȘ ÈÔ ·ÚÁ¿. (ÙÚÔÈÎfi Â›ÚÚËÌ·)
¶ÚÔÛ¿ıËÛ Ôχ. (ÔÛÔÙÈÎfi Â›ÚÚËÌ·)
∞ÛÊ·ÏÒ˜ Î·È ı· ¤Úıˆ ÛÙËÓ ÂΉÚÔÌ‹. (‚‚·ÈˆÙÈÎfi Â›ÚÚËÌ·)

ñ XÚÔÓÈο ÂÈÚÚ‹Ì·Ù· , ÈÔ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ, Â›Ó·È ÔÈ ¿ÎÏÈÙ˜ ϤÍÂȘ Ô˘ Ê·ÓÂ-
ÚÒÓÔ˘Ó ¯ÚfiÓÔ Î·È ··ÓÙÔ‡Ó ÛÙËÓ ÂÚÒÙËÛË fiÙ (¤ÁÈÓ ·˘Ùfi Ô˘ ‰ËÏÒÓÂÈ ÙÔ
Ú‹Ì·).
™˘ÓËıÈṲ̂ӷ ¯ÚÔÓÈο ÂÈÚÚ‹Ì·Ù· Â›Ó·È Ù· ÂÍ‹˜:

ύστερα, έπειτα, κατόπιν, πρώτα, τώρα, αμέσως, πριν, μετά, χτες, αύριο,
μεθαύριο, σήμερα, πάντα, ποτέ, πέρσι, συχνά, σπάνια, πότε πότε,
κάπου κάπου, ξανά, αργότερα, τότε, νωρίς, αργά, ήδη, πια κ.ά.

.¯. ¢ÂÓ ÚfiÎÂÈÙ·È Ó· ÙÔÓ Í¯¿ÛÂÈ ÔÙ¤!
∫ÔÈÌ‹ıËη ÓˆÚ›˜ ÁÈ·Ù› ‹ÌÔ˘Ó ÎÔ˘Ú·Ṳ̂ÓË.
Œ¯ÂÈ ·Ú¯›ÛÂÈ ‹‰Ë Ó· ‚Ú¤¯ÂÈ.

17

Oυσιαστικά / Oνοματικές φράσεις ως χρονικά επιρρήματα

Εκτός από τα «καθαρά» χρονικά επιρρήματα (τις άκλιτες λέξεις που δηλώνουν χρόνο),
με τον ίδιο τρόπο, δηλαδή ως επιρρηματικοί προσδιορισμοί του χρόνου, χρησιμο-
ποιούνται συχνά και κάποια ουσιαστικά ή φράσεις με ουσιαστικά, συνήθως σε πτώση
αιτιατική (αιτιατική του χρόνου) και πιο σπάνια σε γενική (γενική του χρόνου).
π.χ.: Θα γυρίσω το βράδυ.

Έλα την επόμενη Κυριακή να φάμε.
Τον Σεπτέμβρη θα τρυγήσουμε τ’ αμπέλια.
Θα ξανάρθουμε του χρόνου.

Aσκήσεις*

1.7 Nα κυκλώσεις το σωστό.

1. AÛÊ·ÏÒ˜ Î·È ı· ¿ˆ ·Ì¤Ûˆ˜ ÂΛ. ™ÙËÓ ÚfiÙ·ÛË ·˘Ù‹ ¯ÚÔÓÈο ÂÈÚÚ‹Ì·Ù·

Â›Ó·È ÔÈ Ï¤ÍÂȘ:

·. AÛÊ·ÏÒ˜ – ·Ì¤Ûˆ˜ – ÂΛ ‚. AÛÊ·ÏÒ˜ – ·Ì¤Ûˆ˜

Á. ·Ì¤Ûˆ˜ – ÂΛ ‰. ·Ì¤Ûˆ˜

2. N· ÙÚˆ˜ ÈÔ ·ÚÁ¿ . H ϤÍË ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Â›Ó·È Â›ÚÚËÌ· Ô˘ ‰ËÏÒÓÂÈ:

·. ¯ÚfiÓÔ ‚. ÙÚfiÔ Á. ÔÛfi

3. N· ¤ÚıÂȘ ÈÔ ·ÚÁ¿ . H ϤÍË ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Â›Ó·È Â›ÚÚËÌ· Ô˘ ‰ËÏÒÓÂÈ:

·. ¯ÚfiÓÔ ‚. ÙÚfiÔ Á. ÔÛfi

4. £· ¯ÚÂÈ·ÛÙÒ Ï›Á· ·ÎfiÌË ÏÔ˘ÏÔ‡‰È·. H ϤÍË ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Â›Ó·È Â›ÚÚËÌ·

Ô˘ ‰ËÏÒÓÂÈ:

·. ¯ÚfiÓÔ ‚. ÙÚfiÔ Á. ÔÛfi

5. ¢ÂÓ ¤¯ÂÈ ¤ÚıÂÈ ·ÎfiÌË ·fi ÙË ‰Ô˘ÏÂÈ¿. H ϤÍË ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Â›Ó·È Â›ÚÚËÌ·

Ô˘ ‰ËÏÒÓÂÈ:

·. ¯ÚfiÓÔ ‚. ÙÚfiÔ Á. ÔÛfi

6. ÕÚ¯È˙ ¿ÓÙ· ÙË ‰Ô˘ÏÂÈ¿ Úˆ› Úˆ›. ™ÙËÓ ÚfiÙ·ÛË ·˘Ù‹ ˆ˜ ¯ÚÔÓÈο ÂÈÚÚ‹-
Ì·Ù· ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÔ‡Ó ÔÈ Ï¤ÍÂȘ:

* √È ··ÓÙ‹ÛÂȘ ÛÙȘ ∞Û΋ÛÂȘ ‰›ÓÔÓÙ·È ÛÙÔ Ù¤ÏÔ˜ ÙÔ˘ ‚È‚Ï›Ô˘.
18

O ΦΙΛΟΣ MAΣ TO ΔAΣOΣ

·. ¿ÓÙ· – ÙË ‰Ô˘ÏÂÈ¿ ‚. ¿ÓÙ·
Á. ¿ÓÙ· – Úˆ› Úˆ› ‰. Úˆ› Úˆ›

7. K¿Ô˘ οÔ˘ ÛΤÊÙÔÌ·È ˆ˜ ›Ûˆ˜ οÔ˘ Ó· ›¯Â ‰›ÎÈÔ. ™ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô ·˘Ù‹

ˆ˜ ¯ÚÔÓÈο ÂÈÚÚ‹Ì·Ù· ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÔ‡Ó ÔÈ Ï¤ÍÂȘ:

·. K¿Ô˘ οÔ˘ – ›Ûˆ˜ ‚. K¿Ô˘ οÔ˘

Á. K¿Ô˘ οÔ˘ – οÔ˘

8. ŒÎ·Ó οı ÊÔÚ¿ Ù· ›‰È· ÎÈ ¤ÂÈÙ· ¤ÏÂÁ ˆ˜ ‰ÂÓ ‹ÍÂÚ ٛÔÙ· ·Ôχو˜.

™ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô ·˘Ù‹ ˆ˜ ¯ÚÔÓÈο ÂÈÚÚ‹Ì·Ù· ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÔ‡Ó ÔÈ Ï¤ÍÂȘ:

·. οı ÊÔÚ¿ – ¤ÂÈÙ· ‚. οı ÊÔÚ¿ – ¤ÂÈÙ· – ·Ôχو˜

Á. ¤ÂÈÙ· – Ù›ÔÙ· – ·Ôχو˜

1.8 Να υπογραμμίσεις τα επιρρήματα που φανερώνουν χρόνο στις παρακάτω

προτάσεις.

1. ∂›‰·Ó ÙfiÙ ٷ Û‡ÓÓÂÊ· Ó· ˘ÎÓÒÓÔ˘Ó.
2. ∏ ∞ÁÁÂÏÈ΋ ¤Ê˘Á ¯Ù˜ ÁÈ· ÙËÓ ∞ÌÂÚÈ΋ Î·È ı· Í·Ó¿ÚıÂÈ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· ÙÔ˘

¯ÚfiÓÔ˘.
3. ¢Â ‚ÏÂfiÌ·ÛÙÂ Û˘¯Ó¿, ·ÏÏ¿ ÌÈÏ¿Ì fiÙ fiÙ ÛÙÔ ÙËϤʈÓÔ.
4. £· ÍÂÎÈÓ‹ÛÔ˘Ì ӈڛ˜ ÙÔ Úˆ› ÁÈ· Ó· ÌË ‚Úԇ̠ΛÓËÛË ÛÙÔÓ ‰ÚfiÌÔ Î·È Ó·

ÊÙ¿ÛÔ˘Ì ÂÁη›Úˆ˜ ÛÙÔ Ú·ÓÙ‚ԇ Ì·˜.
5. K·ÙfiÈÓ ÌÔ˘ ÙËÏÂÊÒÓËÛÂ, ·ÏÏ¿ ‹Ù·Ó È· ·ÚÁ¿.
6. A‡ÚÈÔ ı· ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ì ٷ ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù· ÙˆÓ ÂÍÂÙ¿ÛˆÓ.

1.9 Να συμπληρώσεις τα κενά των παρακάτω προτάσεων επιλέγοντας τον κατάλ-

ληλο χρονικό προσδιορισμό από αυτούς που δίνονται στο πλαίσιο.

πάντα, τώρα, ύστερα, τότε, ποτέ, το καλοκαίρι, αργότερα, του χρόνου

1. ∂ÁÒ ‰ÂÓ Â›¯· ÁÂÓÓËı› ........................ Ô˘ ¤ÁÈÓÂ Ô ÌÂÁ¿ÏÔ˜ ÛÂÈÛÌfi˜.
2. ¢ÂÓ ·Ô¯ˆÚ›˙ÂÙ·È ........................ ÙÔ ÛÎ˘Ï¿ÎÈ ÙË˜Ø ÙÔ ·›ÚÓÂÈ ........................

Ì·˙› Ù˘.
3. ........................ ·fi ÙfiÛÔÓ Î·ÈÚfi ¤¯ˆ ͯ¿ÛÂÈ ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘.
4. £· ¿ÂÈ Û¯ÔÏÂ›Ô ........................ .
5. ........................ ı· ¿Ì ÁÈ· ‰È·ÎÔ¤˜ ÛÙË ™·ÓÙÔÚ›ÓË.
6. ΔËÏÂÊÒÓËÛ¤ ÌÔ˘ ........................ ÁÈ·Ù› ........................ ¤¯ˆ ‰Ô˘ÏÂÈ¿.

19

1.10 Να γράψεις το αντώνυμο (αντίθετο) καθενός από τα παρακάτω χρονικά

επιρρήματα.

1. ÌÂÙ¿ → ................................ 4. ¯ı˜ → ................................
2. ¤ÚÛÈ → ................................ 5. ¿ÓÙ· → ................................
3. ·ÚÁ¿ → ................................ 6. Û˘¯Ó¿ → ................................

1.11 Να αντικαταστήσεις τις υπογραμμισμένες φράσεις των παρακάτω προτά-

σεων με τα επιρρήματα αποβραδίς, ολονυχτίς, ολημερίς, εξαρχής, πέρσι,
αμέσως.

1. ŒÏ· Â‰Ò ¯ˆÚ›˜ ηÌÈ¿ ηı˘ÛÙ¤ÚËÛË.
→ ................................................................................................................................

2. ¶Ú¤ÂÈ ·fi ÙËÓ ·Ú¯‹ Ó· ÍÂηı·Ú›ÛÂÈ ÙȘ ÚÔı¤ÛÂȘ ÙÔ˘.
→ ................................................................................................................................

3. ŸÏË Ì¤Ú· ¤ÎÏ·ÈÁ ÁÈ’ ·˘Ùfi Ô˘ Ù˘ Û˘Ó¤‚Ë.
→ ................................................................................................................................

4. ∏ ÌËÙ¤Ú· ¤Ï˘Ó ٷ ÚÔ‡¯· ·fi ÙÔ ‚Ú¿‰˘.
→ ................................................................................................................................

5. ΔÔÓ ÚÔËÁÔ‡ÌÂÓÔ ¯ÚfiÓÔ Â›¯Â ηχÙÂÚÔ˘˜ ‚·ıÌÔ‡˜ ÛÙ· Ì·ı‹Ì·Ù·.
→ ................................................................................................................................

6. Δ·Í›‰Â˘·Ó fiÏË Ó‡¯Ù· ÁÈ· Ó· ÊÙ¿ÛÔ˘Ó ÛÙËÓ ÒÚ· ÙÔ˘˜.
→ ................................................................................................................................

Γ. Φράσεις με προθέσεις που δηλώνουν χρόνο

ñ √È ÚÔı¤ÛÂȘ Â›Ó·È ÔÈ ÌÈÎÚ¤˜ ÂΛӘ ¿ÎÏÈÙ˜ ϤÍÂȘ (ÌÂ, ÛÂ, ÁÈ·, ·Ú¿, ÌÂÙ¿,
ηٿ, ·ÓÙ›, ·fi Î.Ï.) Ô˘ Ì·›ÓÔ˘Ó ÌÚÔÛÙ¿ ·fi ÔÓfiÌ·Ù· ‹ ÂÈÚÚ‹Ì·Ù· ÁÈ·
Ó· Ê·ÓÂÚÒÛÔ˘Ó Ì·˙› ÙÔ˘˜, fiˆ˜ Î·È Ù· ·Ï¿ ÂÈÚÚ‹Ì·Ù·, ÙfiÔ, ¯ÚfiÓÔ, ·ÈÙ›·,
ÙÚfiÔ, ÔÛfi Î.Ï.

ñ ŒÙÛÈ, ˘¿Ú¯Ô˘Ó ÛÙË ÁÏÒÛÛ· Ì·˜ ·ÚÎÂÙ¤˜ ÊÚ¿ÛÂȘ Ì ÚÔı¤ÛÂȘ Ô˘ ‰ËÏÒ-
ÓÔ˘Ó ¯ÚfiÓÔ, fiˆ˜ ·˘Ù¤˜ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ÙËÓ ·ÎfiÏÔ˘ıË ÌÔÚÊ‹:

20

O ΦΙΛΟΣ MAΣ TO ΔAΣOΣ

·fi + Â›ÚÚËÌ· ‹ fiÓÔÌ·1 (Û ·ÈÙÈ·ÙÈ- Δ· ηٷÛÙ‹Ì·Ù· ·ÓÔ›ÁÔ˘Ó ·fi ÓˆÚ›˜.

΋ ÙÒÛË) ΔÔ Í¤ÚÂÈ ·fi ηÈÚfi.

ÁÈ· + Â›ÚÚËÌ· ‹ fiÓÔÌ· (Û ·ÈÙÈ·ÙÈ΋ ŒÊ˘Á ÁÈ· ¿ÓÙ·.

ÙÒÛË) ¢ÂÓ Î¿ÓÂÈ Ù›ÔÙ· ÁÈ· ÙËÓ ÒÚ·.

›Û·Ì + Â›ÚÚËÌ· ‹ fiÓÔÌ· (Û ·ÈÙÈ·- £· ¤¯ÂÈ Ê‡ÁÂÈ ›Û·Ì ·‡ÚÈÔ/ÙÔ ‚Ú¿‰˘.
ÙÈ΋ ÙÒÛË)

ηٿ + fiÓÔÌ· (Û ·ÈÙÈ·ÙÈ΋ ÙÒÛË) £· ¤ÚıÂÈ Î·Ù¿ ÙÔ ‚Ú·‰¿ÎÈ.

Ì + fiÓÔÌ· (Û ·ÈÙÈ·ÙÈ΋ ÙÒÛË) ◊Úı·Ó Úˆ› Úˆ›, Ì ÙËÓ ·˘ÁԇϷ.

ÌÂÙ¿ + fiÓÔÌ· (Û ·ÈÙÈ·ÙÈ΋ ÙÒÛË) £· ¤ÚıÂÈ ÌÂÙ¿ ÙÔ ÌÂÛË̤ÚÈ.

̤¯ÚÈ/̤¯ÚȘ (Û˘¯Ó¿ ÌÚÔÛÙ¿ ·fi £· ¤¯ÂÈ ¤ÚıÂÈ Ì¤¯ÚÈ ·‡ÚÈÔ.
ʈӋÂÓ) + Â›ÚÚËÌ· ‹ fiÓÔÌ· (Û ·È- £· ¤¯ÂÈ ¤ÚıÂÈ Ì¤¯ÚÈ ÙÔ ‚Ú¿‰˘.
ÙÈ·ÙÈ΋ ‹ ÁÂÓÈ΋ ÙÒÛË) £· ·ÁˆÓÈÛÙ› ̤¯ÚÈ Ù¤ÏÔ˘˜.

ÚÔ˜ + fiÓÔÌ· (Û ·ÈÙÈ·ÙÈ΋ ÙÒÛË) ∞˘Ùfi ‰Â Á›ÓÂÙ·È ÚÔ˜ ÙÔ ·ÚfiÓ.

Û + Â›ÚÚËÌ· ‹ fiÓÔÌ· (Û ·ÈÙÈ·ÙÈ΋ £· ¤ÚıÂÈ Û ϛÁÔ/Û ϛÁ˜ ̤Ú˜.
ÙÒÛË)

ˆ˜/¤ˆ˜ + Â›ÚÚËÌ· ‹ fiÓÔÌ· (Û ·ÈÙÈ·- £· ¤¯ÂÈ ¤ÚıÂÈ ˆ˜ ·‡ÚÈÔ/ˆ˜ Ù· ÍËÌÂÚÒ-

ÙÈ΋ ÙÒÛË) Ì·Ù·.

ñ À¿Ú¯Ô˘Ó Â›Û˘ οÔȘ Û‡ÓıÂÙ˜ ÂÎÊÚ¿ÛÂȘ Ì ÚÔı¤ÛÂȘ Ô˘ ‰ËÏÒÓÔ˘Ó
¯ÚfiÓÔ, fiˆ˜ ÔÈ:

ÌÂÙ¿ ·fi + ·ÓÙˆÓ˘Ì›· (Û ·ÈÙÈ·ÙÈ΋ ◊Úı ÛÙË ÁÈÔÚÙ‹ ÌÂÙ¿ ·fi Â̤ӷ.
ÙÒÛË)

‡ÛÙÂÚ·/¤ÂÈÙ· ·fi + Â›ÚÚËÌ· ‹ fi- £· ¤ÚıÂÈ ‡ÛÙÂÚ·/¤ÂÈÙ· ·fi Ï›ÁÔ/‡ÛÙÂ-

ÓÔÌ· (Û ·ÈÙÈ·ÙÈ΋ ÙÒÛË) Ú· ·fi Ï›Á˜ ̤Ú˜.

ÚÈÓ ·fi + Â›ÚÚËÌ· ‹ fiÓÔÌ· (Û ·È- ◊Úı ÚÈÓ ·fi Ï›ÁÔ.
ÙÈ·ÙÈ΋ ÙÒÛË) ◊Úı ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· ÚÈÓ ·fi ¤Ó·Ó ¯Úfi-
ÓÔ.

1. M ÙÔÓ fiÚÔ fiÓÔÌ· ÂÓÓÔԇ̠ԢÛÈ·ÛÙÈÎfi ‹ Â›ıÂÙÔ.

21

Aσκήσεις*

1.12 Nα κυκλώσεις το σωστό.

1. ¶ÔÈ· ·fi ÙȘ ·Ú·Î¿Ùˆ ˘ÔÁÚ·ÌÌÈṲ̂Ó˜ ÊÚ¿ÛÂȘ Ì ÙÔ ·fi ‰ËÏÒÓÂÈ ¯ÚfiÓÔ;

·. §Â›ÂÈ ·fi ÙÔ Û›ÙÈ ‚. §Â›ÂÈ ·fi ÙÔ Úˆ›

Á. °Ï›ÙˆÛ ·fi Ù· ‚¿Û·Ó· ‰. B‚·ÈÒıËΠ·fi Ù· ÁÂÁÔÓfiÙ·

2. ¶ÔÈ· ·fi ÙȘ ·Ú·Î¿Ùˆ ˘ÔÁÚ·ÌÌÈṲ̂Ó˜ ÊÚ¿ÛÂȘ Ì ÙÔ ÁÈ· ‰ËÏÒÓÂÈ ¯ÚfiÓÔ;
·. E›Ó·È ÂÚ‹Ê·ÓË ÁÈ· ÙȘ ÛÔ˘‰¤˜ Ù˘
‚. £· ¿ÌÂ ÁÈ· Ê·ÁËÙfi
Á. ŒÊ˘Á ÁÈ· ¿ÓÙ·
‰. ŒÊ˘Á ÁÈ· ÙÔ ¯ˆÚÈfi

3. ¶ÔÈ· ·fi ÙȘ ·Ú·Î¿Ùˆ ˘ÔÁÚ·ÌÌÈṲ̂Ó˜ ÊÚ¿ÛÂȘ Ì ÙÔ Î·Ù¿ ‰ËÏÒÓÂÈ

¯ÚfiÓÔ;

·. ¶¿ˆ ηٿ ÙËÓ Ï·Ù›· ‚. M ¯Ù‡ËÛ ηٿ Ï¿ıÔ˜

Á. Œ¯ÂÈ ‰›ÎÈÔ Î·Ù¿ ‚¿ıÔ˜ ‰. £· ¤Úıˆ ηٿ ÙÔÓ A‡ÁÔ˘ÛÙÔ

4. ¶ÔÈ· ·fi ÙȘ ·Ú·Î¿Ùˆ ˘ÔÁÚ·ÌÌÈṲ̂Ó˜ ÊÚ¿ÛÂȘ Ì ÙÔ Ì ‰ËÏÒÓÂÈ ¯ÚfiÓÔ;

·. £· ¿ˆ Ì ¤Ó·Ó Ê›ÏÔ ÌÔ˘ ‚. £· Á›ÓÂÈ ÎÈ ·˘Ùfi Ì ÙÔÓ Î·ÈÚfi

Á. ŒÛη„ Ì ٷ ¯¤ÚÈ· ‰. °ÂÏ¿ÂÈ Ì ÙÔ ·Ú·ÌÈÎÚfi

5. ¶ÔÈ· ·fi ÙȘ ·Ú·Î¿Ùˆ ˘ÔÁÚ·ÌÌÈṲ̂Ó˜ ÊÚ¿ÛÂȘ Ì ÙÔ ÌÂÙ¿ ‰ËÏÒÓÂÈ ¯ÚfiÓÔ;
·. £· Û˘Ó·ÓÙËıԇ̠ÌÂÙ¿ ÙȘ ‰È·ÎÔ¤˜
‚. £· ¿ˆ ÌÂÙ¿ ¯·Ú¿˜
Á. N· ÛÙÚ›„ÂÙ ÌÂÙ¿ ÙÔ Û›ÙÈ ÂΛÓÔ

6. ¶ÔÈ· ·fi ÙȘ ·Ú·Î¿Ùˆ ˘ÔÁÚ·ÌÌÈṲ̂Ó˜ ÊÚ¿ÛÂȘ Ì ÙÔ Ì¤¯ÚÈ ‰ËÏÒÓÂÈ

¯ÚfiÓÔ;

·. £· ¿ˆ ̤¯ÚÈ ÙËÓ Ï·Ù›· ‚. £· ¯ÚÂÈ·ÛÙÔ‡Ó Ì¤¯ÚÈ 50 ¢ÚÒ

Á. £· ·ÁˆÓÈÛÙÔ‡Ó Ì¤¯ÚÈ Ù¤ÏÔ˘˜

7. ¶ÔÈ· ·fi ÙȘ ·Ú·Î¿Ùˆ ˘ÔÁÚ·ÌÌÈṲ̂Ó˜ ÊÚ¿ÛÂȘ Ì ÙÔ ÚÈÓ ‰ËÏÒÓÂÈ
¯ÚfiÓÔ;
·. £· Ù· ԇ̠ÚÈÓ ·fi ÙȘ ÂÍÂÙ¿ÛÂȘ
‚. N· η٤‚ÂȘ Ï›ÁÔ ÚÈÓ ·fi ÙË ‰È·ÛÙ·‡ÚˆÛË

* √È ··ÓÙ‹ÛÂȘ ÛÙȘ ∞Û΋ÛÂȘ ‰›ÓÔÓÙ·È ÛÙÔ Ù¤ÏÔ˜ ÙÔ˘ ‚È‚Ï›Ô˘.
22

O ΦΙΛΟΣ MAΣ TO ΔAΣOΣ

8. ¶ÔÈ· ·fi ÙȘ ·Ú·Î¿Ùˆ ˘ÔÁÚ·ÌÌÈṲ̂Ó˜ ÊÚ¿ÛÂȘ Ì ÙÔ ÚÔ˜ ‰ËÏÒÓÂÈ

¯ÚfiÓÔ;

·. ¶‹Á·ÈÓ ÚÔ˜ Ù· ‰ÂÍÈ¿ ‚. TÔ ¤Î·Ó ÚÔ˜ fiÊÂÏfi˜ ÛÔ˘

Á. A˘Ù¿ ›¯· Ó· ˆ ÚÔ˜ ÙÔ ·ÚfiÓ

9. ¶ÔÈ· ·fi ÙȘ ·Ú·Î¿Ùˆ ˘ÔÁÚ·ÌÌÈṲ̂Ó˜ ÊÚ¿ÛÂȘ Ì ÙÔ Û ‰ËÏÒÓÂÈ ¯ÚfiÓÔ;

·. E›Ó·È Ô ÈÛ¯˘ÚfiÙÂÚÔ˜ Û ‰‡Ó·ÌË ‚. M·˜ οÏÂÛ·Ó Û Á‡̷

Á. ◊Ù·Ó ·Á·ËÙ‹ Û fiÏÔ˘˜ ‰. £· ¤ÚıÂÈ Û ϛÁÔ

10. ¶ÔÈ· ·fi ÙȘ ·Ú·Î¿Ùˆ ˘ÔÁÚ·ÌÌÈṲ̂Ó˜ ÊÚ¿ÛÂȘ Ì ÙÔ ˆ˜ ‰ËÏÒÓÂÈ ¯ÚfiÓÔ;

·. ŒÊÙ·Û·Ó ˆ˜ ÙËÓ ÎÔÚ˘Ê‹ ‚. £· ¤¯ˆ ÙÂÏÂÈÒÛÂÈ ˆ˜ ÙfiÙÂ

Á. £· Â›Ó·È ˆ˜ 100 ¿ÙÔÌ·

Δ. Xρονικές προτάσεις

ñ XÚÔÓÈΤ˜ ÔÓÔÌ¿˙ÔÓÙ·È ÔÈ ‰Â˘ÙÂÚ‡ԢÛ˜ (‹, ·ÏÏÈÒ˜, ÂÍ·ÚÙË̤Ó˜) ÚÔÙ¿-
ÛÂȘ Ô˘ Ê·ÓÂÚÒÓÔ˘Ó ¯ÚfiÓÔ, ÚÔÛ‰ÈÔÚ›˙Ô˘Ó ‰ËÏ·‰‹ ¯ÚÔÓÈο ÌÈ· ¿ÏÏË ÚfiÙ·-
ÛË (Û˘Ó‹ıˆ˜ ·ÚÈ·/·ÓÂÍ¿ÚÙËÙË) ‰ËÏÒÓÔÓÙ·˜ ÙÔ «fiÙ» Á›ÓÂÙ·È ·˘Ùfi Ô˘ ‰Ë-
ÏÒÓÂÈ Ë ÚfiÙ·ÛË ·˘Ù‹.
.¯. £· ÙÔ˘ ÙËÏÂʈӋۈ, ·ÊÔ‡ Á˘Ú›Ûˆ Û›ÙÈ. (¶fiÙ ı· ÙÔ˘ ÙËÏÂʈӋۈ; →
·ÊÔ‡ Á˘Ú›Ûˆ Û›ÙÈ.)

ñ √È ¯ÚÔÓÈΤ˜ ÚÔÙ¿ÛÂȘ ÂÈÛ¿ÁÔÓÙ·È (·Ú¯›˙Ô˘Ó) Ì : Οι χρονικές προτάσεις συ-
ñ ÙÔ˘˜ ¯ÚÔÓÈÎÔ‡˜ Û˘Ó‰¤ÛÌÔ˘˜ fiÙ·Ó, Û·Ó, ÂÓÒ, ηıÒ˜, νήθως χωρίζονται με κόμμα
·ÊÔ‡, ·ÊfiÙÔ˘, ÚÈÓ (ÚÈÓ Ó·), ÌfiÏȘ, ÚÔÙÔ‡, ÒÛÔ˘, (,) από την πρόταση που προσ-
ˆÛfiÙÔ˘, fiÛÔ Ô˘, fiÔÙÂ, ¿Ì·Ø διορίζουν, εκτός αν είναι πολύ
.¯. £· ¤¯ÂÈ Ê‡ÁÂÈ ÚÈÓ ¤ÚıÂÙÂ. μικρές (σύντομες)·
ŸÙ·Ó ¤Ì·ı ٷ Ó¤·, ¤‚·Ï ٷ ÎÏ¿Ì·Ù·. π.χ. Όταν δεν έχει πολλή δου-
ªfiÏȘ ÙËÓ Â›‰Â, ¤ÙÚÂÍ ·Ì¤Ûˆ˜ ÎÔÓÙ¿ Ù˘.
™·Ó (= fiÙ·Ó/ÌfiÏȘ) Ì·˜ ›‰Â, ¤Ê˘ÁÂ. λειά, πηγαίνει στο εξοχικό
ñ ϤÍÂȘ ‹ ÊÚ¿ÛÂȘ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ¯ÚÔÓÈ΋ ÛËÌ·Û›·, fiˆ˜ ÔÈ του.
fiÛÔ (Ó·), fiÛÔ Ô˘ Ó·, ÂΛ Ô˘, ¤ˆ˜ fiÙÔ˘ (Ó·), οı αλλά Τηλεφώνησέ μου αμέσως
Ô˘, οı ÊÔÚ¿ Ô˘, ̤¯ÚÈ Ó· Î.¿.Ø μόλις φτάσεις.
.¯. ŸÛÔ Ó· ’ÚıÂȘ, ı· ¤¯ˆ Á˘Ú›ÛÂÈ.
K¿ı ÊÔÚ¿ Ô˘ Ì ¤‚ÏÂÂ, ¤ÙÚ¯ ӷ Ì’ ·ÁηÏÈ¿ÛÂÈ.
ª¤¯ÚÈ Ó· ·Ú¯›ÛÂÈ Ë ‚ÚÔ¯‹, ›¯· ÊÙ¿ÛÂÈ ÛÙÔ Û›ÙÈ.

23

Διάκριση δευτερευουσών και κύριων προτάσεων

Στον προφορικό ή τον γραπτό λόγο χρησιμοποιούμε προτάσεις που ως προς τη σχέση
τους με τις άλλες προτάσεις χωρίζονται σε κύριες (ή ανεξάρτητες) και δευτερεύουσες
(ή εξαρτημένες):
ñ Kύριες (ή ανεξάρτητες) ονομάζονται οι προτάσεις εκείνες που έχουν ολοκληρω-

μένο νόημα και μπορούν να σταθούν μόνες τους στον λόγο, χωρίς να εξαρτώνται
από άλλες·
π.χ. Αύριο θα πάμε εκδρομή.

Κάνε λίγη ησυχία.
ñ Δευτερεύουσες (ή εξαρτημένες) ονομάζονται οι προτάσεις εκείνες που δεν έχουν

ολοκληρωμένο νόημα και γι’ αυτό δεν μπορούν να σταθούν μόνες τους στον λό-
γο. Οι προτάσεις αυτές χρησιμεύουν για να συμπληρώνουν ή να προσδιορίζουν μια
άλλη πρόταση ή έναν όρο της (μια λέξη της)·
π.χ. Έφυγε γρήγορα, γιατί βιαζόταν.

Δεν ήξερα ότι θα ερχόσουν κι εσύ.
Αυτός είναι ο μόνος που μας καταλαβαίνει.

Aσκήσεις*

1.13 Nα κυκλώσεις το σωστό.

1. N· Ì ÂȉÔÔÈ‹ÛÂȘ ·Ì¤Ûˆ˜ ÌfiÏȘ ÂÙÔÈÌ·ÛÙ›˜, ÒÛÙ ӷ ¤Úıˆ ÁÚ‹ÁÔÚ· Ó· ÛÂ

¿Úˆ. ™ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô ·˘Ù‹ ¯ÚÔÓÈ΋ Â›Ó·È Ë ÚfiÙ·ÛË:

·. N· Ì ÂȉÔÔÈ‹ÛÂȘ ·Ì¤Ûˆ˜ ‚. ÌfiÏȘ ÂÙÔÈÌ·ÛÙ›˜

Á. ÒÛÙÂ Ó· ¤Úıˆ ÁÚ‹ÁÔÚ· ‰. Ó· ÛÂ ¿Úˆ

2. AÊÔ‡ ‰ÂÓ ¤¯ÂȘ οÓÂÈ ·ÎfiÌË fiÏ· Ù· Ì·ı‹Ì·Ù¿ ÛÔ˘, ı· ·˜ Ó· ·›ÍÂȘ ÌfiÓÔ
·ÊÔ‡ Ù· ÙÂÏÂÈÒÛÂȘ. ™ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô ·˘Ù‹ ¯ÚÔÓÈ΋ Â›Ó·È Ë ÚfiÙ·ÛË:
·. AÊÔ‡ ‰ÂÓ ¤¯ÂȘ ... Ù· Ì·ı‹Ì·Ù¿ ÛÔ˘ ‚. ı· ·˜ Ó· ·›ÍÂȘ
Á. ·ÊÔ‡ Ù· ÙÂÏÂÈÒÛÂȘ

3. £· ηٷϿ‚ÂȘ ÁÈ·Ù› ¤Ê˘Á· ¤ÙÛÈ ‚È·ÛÙÈο, ÂÓÒ ‰ÂÓ ¤ÚÂÂ, fiÙ·Ó Ì¿ıÂȘ ÙËÓ

·Ï‹ıÂÈ·. ™ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô ·˘Ù‹ ¯ÚÔÓÈ΋ Â›Ó·È Ë ÚfiÙ·ÛË:

·. fiÙ·Ó Ì¿ıÂȘ ÙËÓ ·Ï‹ıÂÈ· ‚. ÂÓÒ ‰ÂÓ ¤ÚÂÂ

Á. ÁÈ·Ù› ¤Ê˘Á· ¤ÙÛÈ ‚È·ÛÙÈο

* √È ··ÓÙ‹ÛÂȘ ÛÙȘ ∞Û΋ÛÂȘ ‰›ÓÔÓÙ·È ÛÙÔ Ù¤ÏÔ˜ ÙÔ˘ ‚È‚Ï›Ô˘.
24

O ΦΙΛΟΣ MAΣ TO ΔAΣOΣ

4. ™·Ó ¤Ì·ı ÁÈ’ ·˘ÙfiÓ, ¿ÏÏ·Í ·Ì¤Ûˆ˜ ÁÓÒÌË, ·ÊÔ‡ ¿ÏψÛÙ ‰ÂÓ Ù˘ ›¯Â οÓÂÈ

Î·È Î·Ó¤Ó· ηÎfi. ™ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô ·˘Ù‹ ¯ÚÔÓÈ΋ Â›Ó·È Ë ÚfiÙ·ÛË:

·. ™·Ó ¤Ì·ı ÁÈ’ ·˘ÙfiÓ ‚. ¿ÏÏ·Í ·Ì¤Ûˆ˜ ÁÓÒÌË

Á. ·ÊÔ‡ ¿ÏψÛÙ ... Î·È Î·Ó¤Ó· ηÎfi

5. TfiÙ ÔÈ ‰ÈÎÔ› Ì·˜ ÂÈÙ¤ıËÎ·Ó ÚÔÙÔ‡ ÍËÌÂÚÒÛÂÈ, ÁÈ· Ó· ·ÈÊÓȉȿÛÔ˘Ó ÙÔÓ

¯ıÚfi. ™ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô ·˘Ù‹ ¯ÚÔÓÈ΋ Â›Ó·È Ë ÚfiÙ·ÛË:

·. TfiÙ ÔÈ ‰ÈÎÔ› Ì·˜ ÂÈÙ¤ıËÎ·Ó ‚. ÚÔÙÔ‡ ÍËÌÂÚÒÛÂÈ

Á. ÁÈ· Ó· ·ÈÊÓȉȿÛÔ˘Ó ÙÔÓ Â¯ıÚfi

6. N· ÂȘ ÛÙÔÓ Î‡ÚÈÔ Ô˘ ı· ¤ÚıÂÈ ÛÙȘ 8 Ó· ÂÚÈ̤ÓÂÈ Ï›ÁÔ, fiÛÔ Ô˘ Ó· ÂÈÛÙÚ¤-

„ˆ. ™ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô ·˘Ù‹ ¯ÚÔÓÈ΋ Â›Ó·È Ë ÚfiÙ·ÛË:

·. Ô˘ ı· ¤ÚıÂÈ ÛÙȘ 8 ‚. Ó· ÂÚÈ̤ÓÂÈ Ï›ÁÔ

Á. fiÛÔ Ô˘ Ó· ÂÈÛÙÚ¤„ˆ

1.14 Να συμπληρώσεις τα κενά των παρακάτω προτάσεων με τον κατάλληλο

χρονικό σύνδεσμο από αυτούς που δίνονται στο πλαίσιο.

μέχρι να, αφού, σαν, όσο, όταν, καθώς, κάθε φορά που, πριν

1. £· ¿Ì ÁÈ· „ÒÓÈ·, ÌfiÓÔ ...................... Û˘Á˘Ú›ÛÔ˘Ì ÙÔ Û›ÙÈ.
2. ∫Ú¿ÙËÛ¤ ÙÔ ÎÈ ...................... ÙÔ ¯ÚÂÈ·ÛÙÒ, ı· ÛÔ˘ ÙÔ ˙ËÙ‹Ûˆ.
3. ¶‹Á·ÈÓ ӷ ÙË ‚ÔËı‹ÛÂȘ, ...................... ÙË ‰ÂȘ Ó· ¤Ú¯ÂÙ·È.
4. ¶¤Ú·Û ·ÚÎÂÙ‹ ÒÚ·, ....................... ηٷϿ‚Ô˘Ó ÙÈ Â›¯Â Û˘Ì‚Â›.
5. ...................... ÂÙÔÈÌ·˙fiÌÔ˘Ó ÁÈ· ÙË ‰Ô˘ÏÂÈ¿, ¯Ù‡ËÛ ÙÔ ÙËϤʈÓÔ.
6. ...................... ʇÁÂȘ, ı¤Ïˆ Ó· ÛÔ˘ ÌÈÏ‹Ûˆ ÁÈ· οÙÈ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi.
7. ...................... ‚Ú¤¯ÂÈ, ÙËÓ È¿ÓÂÈ ÌÂÏ·Á¯ÔÏ›·.
8. ...................... ˙ˆ, ÂÏ›˙ˆ.

1.15 Να γράψεις άλλα τρία δικά σου παραδείγματα για καθεμιά από τις παρακά-

τω κατηγορίες χρονικών προσδιορισμών.

·) ÃÚÔÓÈο ÂÈÚÚ‹Ì·Ù·
ñ ∂...Á..Ò.....‰..Â....Ì..¤...Ó..ˆ.....¿..Ï...Ï..Ô....Â..‰...Ò...,...Ê....Â..‡..Á..ˆ.....Û...‹..Ì..Â..Ú...·..............................................
1. ...........................................................................................................................
2. ...........................................................................................................................
3. ...........................................................................................................................

25

‚) ºÚ¿ÛÂȘ Ì ÚÔı¤ÛÂȘ Ô˘ ‰ËÏÒÓÔ˘Ó ¯ÚfiÓÔ
ñ .¶..¿...Ú..Â....Ì..Â....Û...Â....Ï..›.Á..Ô.....Ó..·....Ù..·.......Ô..‡..Ì..Â...................................................................
1. ...........................................................................................................................
2. ...........................................................................................................................
3. ...........................................................................................................................

Á) ÃÚÔÓÈΤ˜ ÚÔÙ¿ÛÂȘ
ñ .Ÿ..Ù...·..Ó....Í..‡....Ó..Ë..Û...Â..,...Î..·...Ù..¿..Ï...·..‚..Â.......ˆ...˜....‹..Ù..·...Ó....¤..Ó..·....Î..·...Î.fi.....fi..Ó..Â..È.Ú...Ô........................
1. ...........................................................................................................................
2. ...........................................................................................................................
3. ...........................................................................................................................

26

2. H φίλη μας η θάλασσα

α) Διάκριση των ρηματικών καταλήξεων
-ε και -αι

β) Σύνθετες λέξεις

A. Διάκριση
των ρηματικών καταλήξεων -ε και -αι

TÔ fiÙ ¤Ó· Ú‹Ì· ÁÚ¿ÊÂÙ·È ÛÙÔ Ù¤ÏÔ˜ Ì - ‹ -·È ÂÍ·ÚÙ¿Ù·È ¿ÌÂÛ· ·fi ÙÔ Úfi-
ÛˆÔ, ‰ËÏ·‰‹ ÙÔ ÔÈÔ˜ οÓÂÈ ·˘Ùfi Ô˘ ‰ËÏÒÓÂÈ ÙÔ Ú‹Ì· (ÙÔ ˘ÔΛÌÂÓfi ÙÔ˘),
ÙÔÓ ·ÚÈıÌfi ÙÔ˘ Ú‹Ì·ÙÔ˜ (ÂÓÈÎfi ‹ ÏËı˘ÓÙÈÎfi) Î·È ÙË ÊˆÓ‹ ÛÙËÓ ÔÔ›· ·˘Ùfi ‚Ú›-
ÛÎÂÙ·È. ¢ËÏ·‰‹:

Eνεργητική φωνή Παθητική φωνή

∂ÓÈÎfi˜ ·ÚÈıÌfi˜

·′ ÚfiÛˆÔ ÂÁÒ ·Ó·Ê¤Úˆ ·Ó·Ê¤ÚÔÌ·È
‚′ ÚfiÛˆÔ ÂÛ‡ ·Ó·Ê¤ÚÂȘ ·Ó·Ê¤ÚÂÛ·È
Á′ ÚfiÛˆÔ ·˘Ùfi˜, -‹, -fi ·Ó·Ê¤ÚÂÈ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È

¶ÏËı˘ÓÙÈÎfi˜ ·ÚÈıÌfi˜

·′ ÚfiÛˆÔ ÂÌ›˜ ·Ó·Ê¤ÚÔ˘Ì ·Ó·ÊÂÚfiÌ·ÛÙÂ
‚′ ÚfiÛˆÔ ÂÛ›˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ ·Ó·Ê¤ÚÂÛÙÂ
Á′ ÚfiÛˆÔ ·˘ÙÔ›, -¤˜, -¿ ·Ó·Ê¤ÚÔ˘Ó(Â) ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È

Tι προσέχουμε στην ορθογραφία
ñ Για να μην μπερδεύουμε τις καταλήξεις -τε και -ται , πρέπει να ξέρουμε ότι:

ñ Έχουν κατάληξη -τε και γράφονται με ε (έψιλον) τα ρήματα που βρίσκονται
στο β΄ πληθυντικό πρόσωπο της ενεργητικής φωνής, αυτά δηλαδή που
έχουν υποκείμενο την προσωπική αντωνυμία εσείς, που είτε υπάρχει στην
πρόταση είτε εννοείται.
π.χ. Kύριε, γιατί δε μας το επιτρέπετε (ενν. εσείς) αυτό;

27

ñ Έχουν κατάληξη -ται και γράφονται με αι (άλφα γιώτα) τα ρήματα που βρί-
σκονται στο γ΄ ενικό πρόσωπο της παθητικής φωνής, αυτά δηλαδή που
έχουν υποκείμενο την προσωπική αντωνυμία αυτός, -ή, -ό, που είτε υπάρχει
στην πρόταση είτε εννοείται.
π.χ. Aυτό δε μας επιτρέπεται.

ñ Για να μην μπερδεύουμε τις καταλήξεις -με και -μαι , πρέπει να ξέρουμε ότι:
ñ Έχουν κατάληξη -με και γράφονται με ε (έψιλον) τα ρήματα που βρίσκονται
στο α΄ πληθυντικό πρόσωπο της ενεργητικής φωνής, αυτά δηλαδή που έ-
χουν υποκείμενο την προσωπική αντωνυμία εμείς, που είτε υπάρχει στην
πρόταση είτε εννοείται.
π.χ. Είναι ώρα να πηγαίνουμε (ενν. εμείς).
ñ Έχουν κατάληξη -μαι και γράφονται με αι (άλφα γιώτα) τα ρήματα που βρί-
σκονται στο α΄ ενικό πρόσωπο της παθητικής φωνής, αυτά δηλαδή που
έχουν υποκείμενο την προσωπική αντωνυμία εγώ, που είτε υπάρχει στην
πρόταση είτε εννοείται.
π.χ. Φροντίζω να μετακινούμαι (ενν. εγώ) πάντα με ασφάλεια.

Aσκήσεις*

2.1 Nα κυκλώσεις το σωστό.

1. ŒÙÛÈ Â›Ó·È, ·Ó ¤ÙÛÈ ÂÛ›˜...

·. ÓÔÌ›˙ÂÙ·È ‚. ÓÔÌ›˙ÂÙÂ Á. ÓÔÌ›˙ÂÛÙÂ

2. A˘Ùfi, ¿ÓÙˆ˜, ηÏfi ‰Â...

·. ıˆÚÂ›Ù·È ‚. ıˆÚ›Ù Á. ıˆÚ›ÛÙÂ

3. ¶·È‰È¿, ηÏfi Â›Ó·È ·˘Ùfi Ó· ÙÔ...

·. ÚÔÛ¤¯ÂÙ·È ‚. ÚÔÛ¤¯ÂÙÂ

4. °È·Ù› ‰ÂÓ ... ÙËÓ ·Ï‹ıÂÈ·; ‚. ·ÔηχÙÂÙÂ
·. ·ÔηχÙÂÙ·È

5. ¢‡ÛÎÔÏ· ÌÈ· Ù¤ÙÔÈ· ·Ï‹ıÂÈ·...

·. ·ÔηχÙÂÙ·È ‚. ·ÔηχÙÂÙÂ

* √È ··ÓÙ‹ÛÂȘ ÛÙȘ ∞Û΋ÛÂȘ ‰›ÓÔÓÙ·È ÛÙÔ Ù¤ÏÔ˜ ÙÔ˘ ‚È‚Ï›Ô˘.
28

H ΦΙΛH MAΣ H ΘAΛAΣΣA

6. ¢Â ÌÔ˘ ·Ú¤ÛÂÈ ÙÔ˘˜ ¿ÏÏÔ˘˜ Ó·...

·. ÌÈÌÔ‡Ì·È ‚. ÌÈÌÔ‡ÌÂ

7. ¢ÂÓ Â›Ó·È ·˘Ùfi Ô˘... ‚. ı¤ÏÔ˘ÌÂ
·. ı¤ÏÔ˘Ì·È

8. ¶Ò˜ ·˘Ùfi ÙÔ... ‚. ÔÓÔÌ¿˙ÂÙÂ;
·. ÔÓÔÌ¿˙ÂÙ·È;

9. ¶Ò˜ ·˘Ùfi... ‚. ÔÓÔÌ¿˙ÂÙÂ;
·. ÔÓÔÌ¿˙ÂÙ·È;

10. MË Ê¤ÚÂÛÙ ¤ÙÛÈ, ÁÈ·Ù› ... ʷ۷ڛ˜.

·. ÚÔηÏÂ›Ù·È ‚. ÚÔηÏ›ÙÂ

2.2 Nα αντιστοιχίσεις τα ρήματα της στήλης A με τις αντωνυμίες-υποκείμενά

τους στη στήλη B.

A B
ñ ·. ÂÁÒ
1. ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›Ù ñ ñ ‚. ÂÛ‡
ñ Á. ·˘Ùfi˜/-‹/-fi
2. ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÂ›Ù·È ñ ñ ‰. ÂÌ›˜
ñ Â. ÂÛ›˜
3. ·Ó·ÎÔÈÓÒÓÔ˘Ì ñ ñ ÛÙ. ·˘ÙÔ›/-¤˜/-¿

4. ·ÔÙÂÏÔ‡Ì·È ñ

5. ϤÁÂÛ·È ñ

6. ¤Ú¯ÔÓÙ·È ñ

2.3 Nα συμπληρώσεις τις καταλήξεις των ρημάτων στις παρακάτω προτάσεις

με -ε ή -αι.

1. Ÿ,ÙÈ ÎÈ ·Ó Ù˘ οÓÂÙ—, ·˘Ù‹ ‰Â ÓÔÈ¿˙ÂÙ—.
2. MË ÌÈÏ¿Ù— ‰˘Ó·Ù¿, ÁÈ·Ù› ÎÔÈÌ¿Ù— ÙÔ ÌˆÚfi.
3. AÊÔ‡ ‰ÂÓ ÂÈÙÚ¤ÂÙ— ÙÔ Î¿ÓÈÛÌ· ‰Ò, ÂÛ›˜ ÁÈ·Ù› ηÓ›˙ÂÙ—;
4. ŒÚ¯ÔÌ— ·‡ÚÈÔ ÎÈ ¤ÙÛÈ ı· Ù· ԇ̗ ·fi ÎÔÓÙ¿.
5. T· ‚È‚Ï›· ÙÔÔıÂÙÔ‡ÓÙ— ÛÙ· Ú¿ÊÈ· ¤ÙÛÈ ÒÛÙ ӷ Ê·›ÓÂÙ— Ô Ù›ÙÏÔ˜ ÙÔ˘˜.
6. Afi ÙÈ ÓÔÌ›˙ÂÙ— fiÙÈ ·ÔÙÂÏ›ٗ ·˘Ùfi;
7. ™˘Ó‹ıˆ˜ ËÁ·›ÓÔ˘Ì— fiÏÔÈ Ì·˙› Ó· ‰Ô‡Ì— οÙÈ Ô˘ ÂӉȷʤÚÔÌ— Ó· ·ÁÔ-

Ú¿Ûˆ.

8. ¢Â Á›ÓÂÙ— Ó· οÓÂÙ— ¿ÓÙ· ÙÔ ›‰ÈÔ Ï¿ıÔ˜ Ô˘ οÓÔ˘Ó— ÎÈ ÂΛÓÔÈ.

29

9. O ÁÈ·ÙÚfi˜ ¤Ú¯ÂÙ— ÎÈ ¤ÙÛÈ ‰Â ı· ÂÚÈ̤ÓÂÙ— ¿ÏÏÔ.
10. AÓ Î·È fiÏÔÈ Û·˜ ıˆÚ›ÛÙ— ÈηÓÔ› Û’ ·˘Ùfi, ÂÛ‡ ¿ÓÙ· ·Ô‰ÂÈÎÓ‡ÂÛ— Ô

ηχÙÂÚÔ˜.

2.4 Nα συμπληρώσεις τα κενά των παρακάτω προτάσεων βάζοντας το κατάλλη-

λο κάθε φορά ρήμα από αυτά που δίνονται στο πλαίσιο στο σωστό πρόσωπο.

φροντίζω, ξεκουράζομαι, εξαντλούμαι, εξελίσσομαι, φαίνομαι, προστατεύω,
απειλούμαι, ονομάζομαι, προέρχομαι, αγοράζω, πετώ, απομακρύνομαι

1. K¿ÓÙ ËÛ˘¯›· ÁÈ·Ù› .................................... Ô ·Ù¤Ú·˜.
2. Afi ÚfiÛÊ·Ù˜ ÌÂϤÙ˜ .................................... fiÙÈ Ù· ÔÚ˘ÎÙ¿ η‡ÛÈÌ·

.................................... . ŸÏÔÈ Ì·˜, ÏÔÈfiÓ, Ú¤ÂÈ Ó· ....................................
ÁÈ· ÙËÓ ÂÍÔÈÎÔÓfiÌËÛË ÂÓ¤ÚÁÂÈ·˜.
3. £· ‹ıÂÏ· ·fi ÂÛ¿˜ Ó· .................................... ÙÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ Î·È Ó· ÌËÓ
.................................... ÛÎÔ˘›‰È· ÛÙȘ ·Ú·Ï›Â˜.
4. ºÚfiÓÙÈ˙Â Ó· ÌËÓ .................................... ÚÔ˚fiÓÙ· Ô˘ ....................................
·fi ˙ÒÔ ÙÔ ÔÔ›Ô .................................... ÌÂ ÂÍ·Ê¿ÓÈÛË.
5. .................................... ¶¤ÙÚÔ˜ ºÈÏ›Ô˘ Î·È Û·˜ ·Ó·Ê¤Úˆ fiÙÈ Ù· Ú¿ÁÌ·Ù· ‰ÂÓ
.................................... ηϿ, ÁÈ’ ·˘Ùfi Û·˜ Û˘Ì‚Ô˘Ï‡ˆ Ó· ....................................
ÛÈÁ¿ ÛÈÁ¿ ·fi ÂΛ.

2.5 Nα συμπληρώσεις τα κενά των παρακάτω προτάσεων επιλέγοντας το σωστό

ρήμα από αυτά που δίνονται στις παρενθέσεις.

1. ¶fiÛ· .................................... ÁÈ’ ·˘Ùfi ÙÔ Û›ÙÈ; (ÏËÚÒÓÂÙ·È – ÏËÚÒÓÂÙÂ)
2. TÔ Û›ÙÈ ÙÔ˘˜ .................................... ÛÙËÓ Ï·ÁÈ¿ ÙÔ˘ ‚Ô˘ÓÔ‡. (‚Ú›ÛÎÂÙ·È –

‚Ú›ÛÎÂÙÂ)
3. ¢ÂÓ Í¤ÚÂÙ ÙÈ .................................... Ô˘ ‰ÂÓ ¤Ú¯ÂÛÙ ̷˙› Ì·˜. (¯¿ÓÂÙ·È –

¯¿ÓÂÙÂ)
4. TÔ Ì¿ıËÌ· ·˘Ùfi .................................... ÁÈ· Û˘˙‹ÙËÛË. (ÚÔÛʤÚÂÙ·È – ÚÔ-

ÛʤÚÂÙÂ)
5. H B. AÊÚÈ΋ .................................... ·fi ÙË MÂÛfiÁÂÈÔ ı¿Ï·ÛÛ·. (‚Ú¤¯ÂÙ·È –

‚Ú¤¯ÂÙÂ)

30

H ΦΙΛH MAΣ H ΘAΛAΣΣA

B. Σύνθετες λέξεις

ñ ™‡ÓıÂÛË Ï¤ÁÂÙ·È Ë ¤ÓˆÛË ‰‡Ô (‹ Î·È ÙÚÈÒÓ) ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÒÓ Ï¤ÍÂˆÓ ÒÛÙÂ
Ó· Û¯ËÌ·ÙÈÛÙ› ÌÈ· Ó¤· ϤÍË. H Ó¤· ·˘Ù‹ ϤÍË Ô˘ ı· ÚÔ·„ÂÈ Ï¤ÁÂÙ·È
Û‡ÓıÂÙË .

ñ OÈ Ï¤ÍÂȘ Ô˘ ÂÓÒÓÔÓÙ·È Î·È ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡Ó ÌÈ· Ó¤· ϤÍË Ï¤ÁÔÓÙ·È Û˘ÓıÂÙÈο:
Ë ÚÒÙË Â›Ó·È ÙÔ ÚÒÙÔ Û˘ÓıÂÙÈÎfi Î·È Ë ‰Â‡ÙÂÚË ÙÔ ‰Â‡ÙÂÚÔ Û˘ÓıÂÙÈÎfi. OÈ
ϤÍÂȘ ·˘Ù¤˜, ηٿ ÙËÓ ¤ÓˆÛ‹ ÙÔ˘˜, ¿ÏÏÔÙ ‰È·ÙËÚÔ‡ÓÙ·È ·Ó·ÏÏÔ›ˆÙ˜ ηÈ
¿ÏÏÔÙ ·ÏÏ¿˙Ô˘Ó Î¿ˆ˜ ÌÔÚÊ‹. °È· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·:

α΄ συνθετικό β΄ συνθετικό σύνθετη λέξη
ηٿ Áڿʈ ηٷÁڿʈ
·Ú¿ ÙËÚÒ ·Ú·ÙËÚÒ
·ÓÔ›Áˆ ÎÏ›ӈ ·ÓÔÈÁÔÎÏ›ӈ
fiÚÙ·
Ì·ÏÎfiÓÈ Ì·‡ÚÔ˜ Ì·ÏÎÔÓfiÔÚÙ·
¿ÛÚÔ˜ ·ÛÚfiÌ·˘ÚÔ˜

Tο συνδετικό ο

Πολλές λέξεις ενώνονται μεταξύ τους με το φωνήεν ο (όμικρον) που λέγεται συνδετι-
κό φωνήεν – αυτό εμφανίζεται συνήθως στην περίπτωση που το α΄ συνθετικό είναι
κλιτό μέρος του λόγου, αλλά και επίρρημα.
π.χ. νύχτα + λουλούδι → νυχτολούλουδο

μαχαίρι + πιρούνι → μαχαιροπίρουνο
κακά + περνώ → κακοπερνώ

Aσκήσεις*

2.6 Nα σχηματίσεις σύνθετες λέξεις με τα παρακάτω συνθετικά, όπως στο παρά-

δειγμα.
ñ ‰ÂÍ·ÌÂÓ‹ + ÏÔ›Ô → ...‰..Â..Í...·..Ì..Â..Ó..fi.....Ï..Ô...È.Ô....

* √È ··ÓÙ‹ÛÂȘ ÛÙȘ ∞Û΋ÛÂȘ ‰›ÓÔÓÙ·È ÛÙÔ Ù¤ÏÔ˜ ÙÔ˘ ‚È‚Ï›Ô˘.

31

1. ÂÙڤϷÈÔ + ÎËÏ›‰· → ........................ 7. ¿ÓıÔ˜ + ΋Ô˜ → ..............................
2. Á·Ï¿˙ÈÔ˜ + Ú¿ÛÈÓÔ˜ → ..................... 8. ΈÌÈÎfi˜ + ÙÚ·ÁÈÎfi˜ → .....................
3. ·ÚÁ¿ + Âı·›Óˆ → ............................. 9. Û˘¯Ó¿ + ÚˆÙÒ → ...............................
4. Ú‡˙È + Á¿Ï· → ..................................... 10. ı¤·ÙÚÔ + Ê›ÏÔ˜ → .............................
5. Í·Ó¿ + Áڿʈ → ................................ 11. Á˘Ó·›Î˜ + ·È‰È¿ → ........................
6. Ó‡¯Ù· + Ô˘Ï› → ................................. 12. ÛÙÂÓfi˜ + Ì·ÎÚ‡˜ → ...........................

2.7 Nα σχηματίσεις σύνθετες λέξεις με α΄ συνθετικό τις λέξεις βιβλίο, δάσος,

θάλασσα, άνεμος. (Nα συμβουλευτείς το λεξικό σου.)

βιβλίο δάσος θάλασσα άνεμος

‚È‚ÏÈÔÒÏ˘ ‰·ÛÔʇϷη˜ ı·Ï·ÛÛÔÔ‡ÏÈ ·ÓÂÌfiÌ˘ÏÔ˜

2.8 Nα σχηματίσεις σύνθετες λέξεις με β΄ συνθετικό τις λέξεις λόγος, νόμος,

φίλος, φύλακας. (Nα συμβουλευτείς το λεξικό σου.)

λόγος νόμος φίλος φύλακας

·ÛÙÚÔÏfiÁÔ˜ ‰·ÛÔÓfiÌÔ˜ ˙ˆfiÊÈÏÔ˜ ‰·ÛÔʇϷη˜

32

H ΦΙΛH MAΣ H ΘAΛAΣΣA

2.9 Nα βρεις τα συνθετικά μέρη των παρακάτω σύνθετων λέξεων.

σύνθετες λέξεις α΄ συνθετικό β΄ συνθετικό
ñ ·ÛÙÚ·fi‚ÚÔÓÙÔ ·ÛÙÚ·‹ ‚ÚÔÓÙ‹

·Óıԉԯ›Ô

ÊÈÏfiÙ¯ÓÔ˜

ÌÔÓ¿ÎÚÈ‚Ô˜

ÈÎÚÔ‰¿ÊÓË

ηÎfiÌÔÈÚÔ˜

˙ËÏÈ·ÚfiÁ·ÙÔ˜

ηÏÔÂÚÓÒ

ÙÚÈ‹ÌÂÚÔ

·ÏÈfi¯·ÚÙÔ

·ÚÁÔÛ‚‹Óˆ

33