โรงเรียนปลอดบุหรี่ กทม.

ความสาคญั ของโรงเรียนปลอดบุหร่ี

จักรพันธ์ เพ็ชรภมู ิ
คณะสาธารณสขุ ศาสตร์ มหาวทิ ยาลยั นเรศวร

โรงเรียน Smoke-free school policies

เ ป็ นห นึ่ ง ใน ยุ ท ธ ศา ส ต ร์ ด้ า น ▪ โอกาสสบู บหุ รล่ี ดลงเพราะถูกควบคมุ จากนโยบายโรงเรยี น
สังคมและสิ่งแวดล้อม ที่มุ่ง ▪ ลดอทิ ธพิ ลทางสงั คมจากคนทสี่ บู บุหรี่ในโรงเรยี น
▪ ไดร้ ับการปลูกฝังความเชอื่ ทเี่ หมาะสมเกย่ี วกบั การสูบบุหร่ี
ดารงรักษาสุขภาวะของผู้เรียน ด้วย ▪ การตดั สินใจไม่สูบบุหรเี่ ป็นเรื่องงา่ ยกวา่ กาสูบบหุ ร่ี

ก า ร ส่ ง เ ส ริ ม พ ฤ ติ ก ร ร ม นกั เรียนที่เรยี นในโรงเรยี นทีม่ มี าตรการควบคมุ บหุ รี่อย่าง
สุขภาพ ที่เหมาะสม เคร่งครัดจะมีโอกาสสบู บหุ รลี่ ดลง

Michael Schreuders, Paulien A.W. Nuyts, Bas van den Putte, Anton E. Kunst,
Understanding the impact of school tobacco policies on adolescent smoking
behaviour: A realist review, Social Science & Medicine, 183, 2017, Pages 19-27, ISSN
0277-9536, https://doi.org/10.1016/j.socscimed.2017.04.031.

โรงเรียน Smoke-free school policies

เ ป็ นห นึ่ ง ใน ยุ ท ธ ศา ส ต ร์ ด้ า น ▪ การรับร้มู าตรการโรงเรยี นปลอดบหุ รม่ี คี วามสัมพันธ์เชงิ บวก
สังคมและสิ่งแวดล้อม ที่มุ่ง กบั การรบั รโู้ ทษทางสขุ ภาพและสังคมของการสูบบุหรี่

ดารงรักษาสุขภาวะของผู้เรียน ด้วย Schreuders M, Kuipers MA, Mlinarić M, et al. The association between smoke-free school
policies and adolescents' anti-smoking beliefs: Moderation by family smoking norms. Drug
ก า ร ส่ ง เ ส ริ ม พ ฤ ติ ก ร ร ม Alcohol Depend. 2019;204:107521. doi:10.1016/j.drugalcdep.2019.06.023
สขุ ภาพ ท่ีเหมาะสม
▪ การดาเนนิ นโยบายโรงเรียนปลอดบหุ ร่ีชว่ ยลดอตั รา
การได้รบั สมั ผัสควนั บุหรม่ี อื สองในโรงเรยี นลง 8%

Azagba S, Kennedy RD, Baskerville NB. Smoke-Free School Policy and Exposure to
Secondhand Smoke: A Quasi-Experimental Analysis. Nicotine Tob Res. 2016 Feb;18(2):170-
6. doi: 10.1093/ntr/ntv077. Epub 2015 Apr 6. PMID: 25847291; PMCID: PMC4710206.

สถานการณแ์ ละปัจจยั ท่สี มั พั นธก์ บั โอกาสเส่ียงท่จี ะสบู บหุ รี่

กลุ่มนกั เรียนช้นั มธั ยมศึกษาท่ีไมเ่ คยสบู บุหร่ี

Susceptibility to smoking among never-smoking

วัตถปุ ระสงคก์ ารวจิ ัย กลมุ่ ตัวอย่าง

1. ศกึ ษาความชกุ ของโอกาสเสี่ยงท่ี นกั เรียนชน้ั มธั ยมศึกษา 4,572 คน
จะสบู บหุ ร่ขี องนกั เรียนชั้น
มธั ยมศกึ ษาทไี่ มเ่ คยสบู บหุ รี่ กาลังเรยี นในโรงเรียนมธั ยมศกึ ษา 120 แห่ง
การสุ่มตัวอย่าง
2. ศึกษาปจั จัยท่ีมคี วามสมั พันธก์ บั Classroom-based survey
โอกาสทีจ่ ะสูบบุหรขี่ องนกั เรียน เครื่องมือวจิ ัย
ชัน้ มัธยมศกึ ษาทไี่ มเ่ คยสบู บุหร่ี Self-administered questionnaire
สถติ ิ
Binary Logistic Regression

ตอบแบบสอบถาม 3,982 คน

80% 20% Susceptibility to smoking
ไม่เคยสบู บุหรีเ่ ลยในชวี ิต เคยสูบบุหรี่อยา่ งนอ้ ย 1 ครั้งในชีวติ among never-smoking

3,180 คน 802 คน ✓ If one of your best friends
offered you a cigarette,
มโี อกาสเส่ียง would you smoke it?

ท่จี ะสบู บหุ รใี่ นอนาคต ✓ Do you think you will be
smoking cigarettes 5
521 คน 16% years from now?

2,659 คน ✓ At any time during the
next 12 months do you
ไมม่ โี อกาสเสย่ี งทีจ่ ะ think you will smoke a
สบู บุหร่ใี นอนาคต cigarette?
84%
Pierce JP, Farkas AJ, Evans N, Gilpin E. An
improved surveillance measure for adolescent
smoking? Tob control 1995;4(Suppl. 1):S47e56.

Susceptibility to smoking สาคัญอยา่ งไร ?

Stages of smoking onset Stages of change

K.P. Mayhew et al. / Drug and Alcohol Dependence 59 (2000) S61–S81

Dependent 0.4% Maintenance
Regular
6 months

Experimenter 3.0% Action

Initiation/tried 17.0% Preparation
79.6% Contemplation
Susceptibility to smoking
Precontemplation
Never-smoking

Behavior processes ส่งิ เร้า ในชีวิตประจำวนั ของนักเรียน
Stimulus & Receptor
ได้รบั ควันบหุ ร่มี อื สองในบ้าน 23.8%
Processing & Integration ไดร้ ับควนั บุหรีม่ ือสองในทส่ี าธารณะ 25.3%
พบเหน็ สือ่ โฆษณาบุหรีท่ างออนไลน์ 85.8%
Response behavior พบเห็นการณรงค์ต่อตา้ นบหุ รี่ 73.3%

การรับรกู้ ารดาเนนิ มาตรการโรงเรียนปลอดบุหรใี่ นโรงเรียน

ตำมมุมมองและประสบกำรณข์ องนกั เรยี น

7 ใน 10 3 ใน 10

เรียนในโรงเรียนทมี่ กี จิ กรรมโรงเรยี น เรยี นในโรงเรียนทม่ี กี จิ กรรมโรงเรยี น

ปลอดบุหรีเ่ ปน็ ประจา ปลอดบุหรเ่ี ป็นบางครงั้

เพศชาย

OR 3.2 95%CI = 25.4-3.9 P-value <0.001 ปจั จัยทส่ี มั พั นธ์

เพื่ อนสนิทสูบบุหรี่ กับโอกาสเสี่ยงทจ่ี ะสบู บหุ รี่

OR 2.0 95%CI = 1.6-2.7, p-value <0.001

เห็นการสูบบุหรใ่ี นทส่ี าธารณะ กลุ่มนกั เรยี นชั้นมธั ยมศึกษาทไ่ี มเ่ คยสบู บุหรี่

OR 1.5, 95%CI = 1.2-1.9, p-value = 0.002 นกั เรียนที่เรียนในโรงเรียน

เช่ือวา่ ซื้อหาบุหร่ีไดง้ ่าย ทม่ี กี จิ กรรมตอ่ ต้านบหุ ร่ีแบบเป็นบางครงั้
จะมโี อกาสสบู บหุ รม่ี ากกว่า นกั เรียนทเ่ี รียนใน
OR 2.0, 95%CI = 1.5-2.7, p-value <0.001 โรงเรยี นทมี่ ีกิจกรรมตอ่ ตา้ นบหุ รแี่ บบเปน็ ประจา

โรงเรยี นจดั กจิ กรรมตอ่ ต้านบหุ รบ่ี างครั้ง 1.6 เทา่

OR 1.6, 95%CI = 1.2-2.1, p-value = 0.002

พบเหน็ สื่อรณรงคต์ ่อตา้ นการสบู บหุ รน่ี อ้ ย นักเรียนที่พบเห็นสอื่ รณรงค์ต่อตา้ นการสูบบหุ ร่ี
แบบน้อยครงั้ จะมีโอกาสสบู บหุ รี่มากกวา่ นักเรียน
OR 1.5, 95%CI = 1.1-2.0, p-value = 0.006
ทพ่ี บเหน็ สอ่ื รณรงค์ตอ่ ต้านการสูบบหุ รแ่ี บบเป็น
เชอ่ื วา่ การสูบบุหรีบ่ ง่ บอกความเป็นผใู้ หญ่
ประจา 1.5 เท่า
OR 1.5, 95%CI = 1.1-2.1, p-value = 0.020

เช่อื ว่าการสูบบหุ ร่ีชว่ ยลดความเครยี ด

OR 1.6, 95%CI = 1.1-2.2, p-value = 0.006

โรงเรียนปลอดบหุ รี่ ก้าวต่อไป

▪ กิจกรรมรณรงคโ์ รงเรยี นปลอดบหุ ร่ีควรมุ่งเนน้ สร้างเสริมการรับร้ใู ห้
ครอบคลุมนักเรยี นทกุ คน มีระบบตรวจสอบการรบั ร้อู ยา่ งสมา่ เสมอ และ
ออกแบบพัฒนามาตรการใหต้ ่อยอดและสร้างสรรค์

▪ มาตรการโรงเรียนปลอดบหุ รีจ่ ะได้ผลดีมากขน้ึ หากดาเนนิ การแบบผสมผสาน
กบั มาตรการทางสังคมอนื่ ๆ เชน่ ชมุ ชนปลอดบหุ รี่

▪ การประเมินผลลพั ธ์ของโรงเรียนปลอดบหุ รีใ่ นระยะยาวเปน็ เร่ืองจาเปน็