มาตรฐานกิจกรรมบำบัดในสถานศึกษา 2558

คาํ ปรารภ

การปฏิบตั ิงานใหม้ คี ุณภาพและประสิทธิภาพผปู้ ฏิบตั ิงานจะตอ้ งมีมาตรฐานการปฏิบตั ิงานเป็ น
กรอบกาํ หนดในการทาํ งาน เพอื มนั ใจไดว้ า่ ผลของการปฏิบตั ิงานจะดีมีคุณภาพซึงเป็ นทีน่ายินดีที
ครูกิจกรรมบาํ บดั ในสถานศึกษา สงั กดั สาํ นกั บริหารงานการศกึ ษาพิเศษ ไดร้ ่วมกนั คิดร่วมกนั จดั ทาํ
มาตรฐานการปฏบิ ตั ิงานของกลมุ่ ตวั เอง เพือใชเ้ ป็นบรรทดั ฐานหรือแนวทางการปฏิบตั ิงานของนกั
กิจกรรมบาํ บดั ในแต่ละสถานศึกษาใหไ้ ปในทิศทางเดียวกนั ทงั ระบบอนั จะเป็นประโยชน์ยงิ ในการ
ปฏิบตั ิงานพฒั นาฟื นฟสู มรรถภาพผเู้ รียนใหม้ คี วามพร้อมทีจะเรียนรู้ทกั ษะวชิ าการหรือทกั ษะอืน ๆ
ไดอ้ ยา่ งเต็มศกั ยภาพของแต่ละบุคคล

ผมขอใหก้ าํ ลงั ใจ และสนบั สนุนการริเริมสร้างสรรคจ์ ดั ทาํ มาตรฐานการปฏิบตั ิงานของครู
กิจกรรมบําบดั ในสถานศึกษาครังนีเพือประโยชน์ต่อการปฏิบัติงานของครูกิจกรรมบาํ บัด
ประโยชน์ต่อการพฒั นาผูเ้ รียนและทีสาํ คัญยิงเป็ นประโยชน์ต่อการพฒั นาการศึกษาสาํ หรับ
การศกึ ษาพิเศษต่อไป

ประมวล พลอยกมลชุณห์
ผอู้ าํ นวยการโรงเรียนสอนคนตาบอดภาคเหนือ

ในพระบรมราชูปถมั ภ์ จงั หวดั เชียงใหม่

ก

คาํ นํา

โลกในปัจจุบนั และในอนาคต ทรัพยากรมนุษยจ์ ะเป็นตน้ ทุนทีสาํ คญั ทีสุด เพราะมนุษยท์ ีมี
ความรู้ความสามารถจะเป็นฐานทีสาํ คญั และจะไดเ้ ปรียบในการปฏิบตั ิงานและผลผลิต เนืองจาก
โลกในปัจจุบันและอนาคตเปลียนไปอย่างมากและอยา่ งรวดเร็ว การใหบ้ ริการผปู้ ่ วยหรือการ
ให้บริการฟื นฟูสมรรถภาพทางดา้ นกิจกรรมบาํ บัดโดยเฉพาะนักเรียนในโรงเรียนเฉพาะความ
พิการ/ศูนยก์ ารศึกษาพิเศษนนั จึงจาํ เป็ นตอ้ งไดร้ ับการให้บริการอยา่ งถูกวิธี และมีมาตรฐานเป็ น
แนวทางเดียวกนั ดว้ ยเหตุทีวชิ าชีพกิจกรรมบาํ บดั เป็นวิชาชีพทีเกิดขึนในประเทศไทยมาไดไ้ ม่
นาน และเกิดขึนในการศึกษาพิเศษได้ ประมาณ กว่าปี ทาํ ให้ยงั ไม่มีมาตรฐานในการตรวจ
ประเมิน การให้การบาํ บดั รักษาตลอดจนการส่งต่อทีเป็ นแนวทางเดียวกันทวั ประเทศ ทาง
คณะกรรมการชมรมครูกิจกรรมบาํ บดั ในโรงเรียนเฉพาะความพิการ/ศูนยก์ ารศึกษาพิเศษ จึงได้
จดั ทาํ มาตรฐานปฏบิ ตั ิงาน เพอื เป็นแนวทางดาํ เนินงานของนกั กิจกรรมบาํ บดั ทีปฏิบตั ิงานในสาํ นกั
บริหารงานการศกึ ษาพิเศษต่อไป ชมรมครูกิจกรรมบาํ บดั ขอขอบพระคุณผทู้ รงคุณวุฒิทุกท่านทีได้
ให้คาํ แนะนําแก้ไขปรับปรุ งให้มาตรฐานของการประกอบวิชาชีพของนักกิจกรรมบําบัดที
ปฏิบตั ิงานในสาํ นกั บริหารงานการศกึ ษาพเิ ศษฉบบั นีมีความสมบรู ณ์ยงิ ขึน

กมล ผาคาํ
รองผอู้ าํ นวยการศนู ยก์ ารศกึ ษาพิเศษประจาํ จงั หวดั พะเยา

ประธานชมรมครูกิจกรรมบาํ บดั

ข

คาํ ชีแจง

จากการทีมีจาํ นวนนักกิจกรรมบาํ บดั ทีปฏิบตั ิงานในสถานศึกษาเพิมขึนเรือย ๆ ทงั ใน
โรงเรียนเฉพาะความพิการ ศนู ยก์ ารศึกษาพเิ ศษ โรงเรียนเรียนร่วม ทงั ของภาครัฐและเอกชน ซึง
สมาชิกของชมรมครูกิจกรรมบาํ บดั ส่วนใหญ่สงั กดั สาํ นกั บริหารงานการศกึ ษาพิเศษ จึงมีการจดั ทาํ
มาตรฐานการปฏิบตั ิงานกิจกรรมบาํ บดั ในสถานศึกษาของครูกิจกรรมบาํ บัดขึน โดยมีความมุ่ง
หมายเพอื ใหค้ รูกิจกรรมบาํ บดั มีแนวทางในการปฏิบตั ิงานตามกรอบแนวทางของวิชาชีพภายใต้
บริบทของสถานศึกษา อนั มีลกั ษณะจาํ เพาะแตกต่างจากการการปฏิบตั ิงานในสถานพยาบาล การ
นาํ แนวทางการปฏิบตั ิงานไปใชจ้ ะเป็ นประโยชน์ต่อการปฏิบตั ิงานอย่างมีระบบ ทาํ ให้บริการ
กิจกรรมบาํ บดั แก่เด็กพิเศษไดอ้ ย่างมีประสิทธิภาพตามมาตรฐานวิชาชีพ มีประสิทธิผล และ
ตรวจสอบได้

การจัดทาํ มาตรฐานการปฏิบตั ิงานในครังนี ได้รวบรวมขอ้ มูลจากมาตรฐานวิชาชีพ
กิจกรรมบาํ บดั มาตรฐานวิชาชีพทางการศึกษา โดยคาํ นึงถึงสภาพจริงในการปฏิบตั ิงานและจาก
ประสบการณ์ของสมาชิก เพอื สร้างรูปแบบมาตรฐานการปฏิบตั ิงานกิจกรรมบาํ บดั ทีเหมาะสมกบั
บทบาทหนา้ ทีของสถานศกึ ษา ซึงไดด้ าํ เนินการร่างมาตรฐานตามกระบวนการต่อไปนี

ขันตอนในการจดั ทํามาตรฐานการปฏบิ ัตงิ านกจิ กรรมบาํ บัดในสถานศึกษา

1. จดั ตงั คณะกรรมการร่างมาตรฐานการปฏบิ ตั ิงาน
2. จดั ประชุมร่างมาตรฐานการปฏบิ ตั ิงาน
3. นําร่ างมาตรฐานส่งให้แก่สมาชิกชมรมครูกิจกรรมบาํ บัดวิพากษ์โดยส่งเอกสารทาง

ไปรษณีย์
4. ส่งร่างมาตรฐานให้แก่ผทู้ รงคุณวุฒิวิพากษ์โดยส่งเอกสารทางไปรษณีย์และการพบ

โดยตรง
5. นาํ ขอ้ มลู จากการวพิ ากษม์ าปรับปรุงแกไ้ ข
6. จดั ทาํ เป็นเอกสารฉบบั ทดลองใช้
7. เผยแพร่แก่สมาชิก สถานศึกษา และผสู้ นใจ

ค

แนวทางการนาํ ไปใช้
เนืองจากการใหบ้ ริการแก่เด็กพิเศษ ครูกิจกรรมบาํ บดั ตอ้ งปฏิบตั ิงานภายใตก้ ฎหมายการ

ประกอบโรคศิลปะสาขากิจกรรมบาํ บดั ตามระเบียบต่าง ๆ ทีกาํ หนดโดยกระทรวงสาธารณสุข แต่
ขณะเดียวกนั กต็ อ้ งปฏบิ ตั ิตามระเบียบวชิ าชีพครูของคุรุสภาอกี ดว้ ย ครูกิจกรรมบาํ บดั จึงตอ้ งศึกษา
ขอ้ มูลในมาตรฐานการปฏิบตั ิงานและขอ้ มลู เพิมเติมในภาคผนวกใหค้ รบ เพือนาํ มาวางแผนการ
ปฏิบตั ิงาน การจดั หาสือ อุปกรณ์ทีจาํ เป็ นและการจดั ทาํ เอกสารพรรณนางาน (Job description)
ของแต่ละสถานศึกษาต่อไป โดยรายละเอียดของวิธีการปฏิบัติงาน เอกสารรูปแบบรายงาน
สามารถปรับไปตามบริ บทของสถานศึกษาทีตนสังกัด เช่น ประเภทผูพ้ ิการ นโยบายการ
ปฏิบตั ิงาน นอกจากนี ครูกิจกรรมบาํ บดั ควรติดตามการเปลียนแปลงของวิชาชีพในดา้ นการ
ปฏบิ ตั ิการทางคลินิก ซึงมีนวตั กรรมและงานวิจยั อยา่ งต่อเนือง เพอื นาํ มาพฒั นางานต่อไป

ประโยชน์ในการนําไปใช้
1. มีแนวทางการปฏิบตั ิทีเป็นระบบสอดคลอ้ งกบั หลกั การประกนั คุณภาพการศึกษา
2. เป็นแนวทางในการควบคุมภายในและการบริหารความเสียง
3. สามารถเกบ็ ขอ้ มลู สารสนเทศไดง้ ่าย เพอื ใชใ้ นการรวบรวมผลงานและการเผยแพร่งาน
4. เป็นช่องทางในการสือสารกบั ผทู้ ีเกียวขอ้ งใหเ้ ขา้ ใจลกั ษณะงานกิจกรรมบาํ บดั ไดม้ ากขึน

แหล่งข้อมูลเพมิ เตมิ สามารถสืบคน้ ไดจ้ ากเวบ็ ไซดข์ อง
- สมาคมกิจกรรมบาํ บดั /อาชีวบาํ บดั
- กองการประกอบโรคศลิ ปะ
- ภาควชิ ากิจกรรมบาํ บดั
- คุรุสภา
- วารสารกิจกรรมบาํ บดั
- หนงั สือ ตาํ ราเกียวกบั การปฏิบตั ิงานทางคลินิกฝ่ ายเด็ก เช่น กรอบอา้ งอิงทางกิจกรรมบาํ บดั

ในเด็ก การประเมนิ ทางคลนิ ิก

กรรมการฝ่ ายวิชาการ

ง

สารบญั

คาํ ปรารภ หนา้
คาํ นาํ
คาํ ชีแจง ก
สารบญั ข
มาตรฐานการปฏบิ ตั ิงาน ค
งานกิจกรรมบาํ บดั กบั มาตรฐานการจดั การศกึ ษา จ
1
6

ภาคผนวก 9
- ระเบียบกระทรวงสาธารณสุขว่าดว้ ยการรักษาจรรยาบรรณ 11
แห่งวิชาชีพของผปู้ ระกอบโรคศลิ ปะสาขากิจกรรมบาํ บดั พ.ศ. ๒๕๔๘
- มาตรฐานและจรรยาบรรณวิชาชีพครู 16
- ความรู้พนื ฐานทีเกียวขอ้ ง 20
- ทกั ษะทางคลินิกและความรู้ความสามารถเฉพาะ 21
ในการใหบ้ ริการกิจกรรมบาํ บดั ในสถานศกึ ษา
- เครืองมือ อปุ กรณ์ สือการบาํ บดั ทีจาํ เป็นต่อการใหบ้ ริการ 24

ภาคผนวก (เพมิ เตมิ ) 26
- คณะกรรมการร่างมาตรฐานการปฏบิ ตั ิงานการใหบ้ ริการกิจกรรมบาํ บดั ในสถานศกึ ษา 26
- รายนามผทู้ รงคณุ วฒุ ิ

จ

ภาคผนวก

มาตรฐานการปฏิบัติงานกจิ กรรมบาบัดในสถานศึกษา

มาตรฐานการปฏิบตั งิ านกจิ กรรมบาํ บัดในสถานศึกษา

หลกั การและเหตผุ ล
มาตรฐานการปฏบิ ตั ิงานทางกิจกรรมบาํ บดั ในสถานศกึ ษาจดั ทาํ ขึนตามความตอ้ งการของ

นกั กิจกรรมบาํ บดั ในสถานศกึ ษา (ครูกิจกรรมบาํ บดั ) เพือใหบ้ ริการกิจกรรมบาํ บดั แก่เด็กทีมีความ
ตอ้ งการจาํ เป็นพเิ ศษและผเู้ กียวขอ้ ง นกั กิจกรรมบาํ บดั ในสถานศึกษาจึงมีความรับผดิ ชอบต่อการ
ใหบ้ ริการกิจกรรมบาํ บดั ภายใตม้ าตรฐานวิชาชีพกิจกรรมบาํ บดั และนโยบายการจดั การศึกษาเพือ
คนพกิ าร

คาํ จาํ กดั ความ
ผู้รับบริการ หมายถึง คนพิการทางการศึกษาทงั 9 ประเภท ไดแ้ ก่ บุคคลทีมีความ

บกพร่องทางการเห็น บุคคลทีมีความบกพร่องทางการไดย้ ิน บุคคลทีมีความบกพร่องทาง
สติปัญญา บุคคลทีมีความบกพร่องทางร่างกายหรือการเคลือนไหวหรือสุขภาพ บุคคลทีมีความ
บกพร่องทางการเรียนรู้ บุคคลทีมีความบกพร่องทางการพดู และภาษา บุคคลทีมีบกพร่องทาง
พฤติกรรมหรืออารมณ์ บุคคลออทิสติก บุคคลพิการซอ้ น ครอบครัว ครู และผเู้ กียวขอ้ งอนื ๆ

ครูกิจกรรมบําบัด หมายถึง ผปู้ ระกอบโรคศิลปะสาขากิจกรรมบาํ บัดทีปฏิบตั ิงานใน
สถานศกึ ษา

สถานศึกษา หมายถงึ หน่วยงานตามกฎหมายหรือมีวตั ถปุ ระสงคใ์ นการจดั การศกึ ษา
มาตรฐานการปฏบิ ตั งิ าน หมายถงึ ขอ้ กาํ หนดเกียวกบั คุณลกั ษณะและคุณภาพที
พงึ ประสงคใ์ นการประกอบวชิ าชีพ
คุณลักษณะการประกอบวิชาชีพ หมายถึง ประพฤติตนตามหลกั จรรยาบรรณวิชาชีพ
กิจกรรมบาํ บดั
คุณภาพการประกอบวชิ าชีพ หมายถึง เป็ นผมู้ ีความรู้ ความเขา้ ใจ และปฏิบตั ิงานตาม
หลกั วชิ าชีพกิจกรรมบาํ บดั
ความรู้ความเข้าใจตามหลกั วชิ าชีพกจิ กรรมบาํ บดั เป็นผทู้ ีสาํ เร็จการศึกษาระดบั ปริญญาตรี
สาขากิจกรรมบาํ บดั

ครูกิจกรรมบาํ บดั ในสถานศึกษาปฏบิ ตั ิงาน ดงั นี
1. ด้านบริการ กระบวนการใหบ้ ริการกิจกรรมบาํ บดั ในสถานศึกษา จะมีลาํ ดบั ขนั ตอนดงั ต่อไปนี

1.1 คดั กรองผู้รับบริการเพอื เข้ารับบริการทางกจิ กรรมบําบัด โดยครูกิจกรรมบาํ บดั อาจทาํ
โดยลาํ พงั หรืออาจทาํ ร่วมกบั ทีมงานตามทีไดร้ ับมอบหมายในแต่ละสถานศกึ ษา โดยเลือกวิธีการ
คดั กรองทีเหมาะสมกบั สภาพแวดลอ้ มในการทาํ กิจกรรมของผรู้ ับบริการ

1.2 ประเมนิ ผ้รู ับบริการเป็ นรายบุคคล

1

มาตรฐานการปฏิบัติงานกจิ กรรมบาบดั ในสถานศึกษา

1.2.1. การประเมินผรู้ ับบริการในกลุ่มเป้ าหมายเป็ นรายบุคคล เพือระบุปัญหาและความ
ตอ้ งการจาํ เป็นในการรับบริการทางกิจกรรมบาํ บดั โดยครูกิจกรรมบาํ บดั จะทาํ การประเมินในดา้ น
องคป์ ระกอบในการทาํ กิจกรรมในการดาํ เนินชีวติ ซึงประกอบดว้ ย ดา้ น คือ ขอบเขตของกิจกรรม
(Performance Areas) องคป์ ระกอบของการทาํ กิจกรรม (Performance Components) และ บริบท
ในการทาํ กิจกรรม (Performance Contexts)

องค์ประกอบในการทาํ กจิ กรรมในการดําเนนิ ชีวติ
1.2.1.1. ขอบเขตของกิจกรรม (Performance Areas)

ไดแ้ ก่ กิจกรรมการเลน่ / การทาํ งาน (Play / Work) กิจกรรมการดูแลตนเอง
(Self-care/ADL) และการพกั ผอ่ นหยอ่ นใจ (Leisure)

1.2.1.2. องคป์ ระกอบของการทาํ กิจกรรม (Performance Components)
ไดแ้ ก่ องคป์ ระกอบดา้ นประสาทสมั ผสั และกลา้ มเนือ (Sensorimotor component)

องค์ประกอบด้านความรู้ความเขา้ ใจ (Cognitive integration and Cognitive components) และ
องคป์ ระกอบดา้ นจิตสงั คม (Psychosocial skills and Psychological components)

1.2.1.3. บริบทในการทาํ กิจกรรม (Performance Contexts)
ไดแ้ ก่ บริบทดา้ นพยาธิสภาพ (Temporal aspects) และบริบทดา้ นสิงแวดลอ้ ม

(Environmental aspects)
1.2.2. ครูกิจกรรมบาํ บดั จะประเมินผรู้ ับบริการตามขนั ตอนโดยใชเ้ ครืองมือประเมินทาง

กิจกรรมบาํ บดั ทงั แบบทีเป็ นมาตรฐานและไม่เป็ นมาตรฐาน ซึงครอบคลุมหวั ขอ้ ในการประเมิน
ดงั นี

ก. ลกั ษณะทีมองเห็นจากภายนอก (General Appearance)
ข. ซกั ประวตั ิการตงั ครรภ์ การคลอด ประวตั ิการเจ็บป่ วย (Patient History)
ค. ตรวจประเมินทางดา้ นต่อไปนี

- ดา้ นร่างกายและการเคลือนไหว (Motor Function)
- ดา้ นการรับความรู้สึก (Sensory Function)
- ดา้ นการรับรู้และการเรียนรู้ (Perceptual Awareness)
- ดา้ นการช่วยตนเองในดา้ นกิจวตั รประจาํ วนั (Activity of Daily Living)
- ดา้ นอารมณ์และสงั คม (Social and Emotional)
- ดา้ นการใชม้ อื (Hand Function)

2

มาตรฐานการปฏิบัตงิ านกจิ กรรมบาบัดในสถานศึกษา

1.3 การวางแผนบาํ บดั ฟื นฟสู มรรถภาพ
1.3.1. ร่วมวางแผนกบั บุคลากรทีเกียวขอ้ ง เช่น ครูการศึกษาพิเศษ ผปู้ กครองใน

การบาํ บดั และร่วมจดั ทาํ แผนการศึกษาเฉพาะบุคคล (Individualized Education Program: IEP) ใน
รายทีตอ้ งการบริการกิจกรรมบาํ บดั

1.3.2. วางแผนการใหบ้ ริการกิจกรรมบาํ บดั ให้สอดคลอ้ งกบั ลกั ษณะความจาํ เป็ น
ของผรู้ ับบริการ โดยครูกิจกรรมบาํ บดั จะวิเคราะห์ แปลผล และนาํ ผลการประเมินเป็ นพืนฐานใน
การวางแผน ตงั เป้ าประสงคท์ ีชดั เจน วดั ไดใ้ นเชิงพฤติกรรมหรือระดบั ความสามารถให้เหมาะสม
กบั สภาพของผรู้ ับบริการ

1.3.3. จดั ทาํ แผนการให้บริการทางกิจกรรมบาํ บดั ในดา้ นขอบเขตการบริการ
รูปแบบการใหบ้ ริการ ระบุความถีและระยะเวลาของการให้บริการ อย่างเป็ นลายลกั ษณ์อกั ษรและ
สามารถตรวจสอบได้

1.3.4. จดั ตารางการให้บริการ โดยประสานงานกบั ผูเ้ กียวข้อง เช่น ผบู้ ริ หาร
ครูประจาํ ชนั ครูการศกึ ษาพิเศษ ผปู้ กครอง และผรู้ ับบริการ

1.3.5. จดั เตรียมความพร้อมดา้ นสถานทีและอุปกรณ์ในการใหบ้ ริการ
1.4. การให้บริการกจิ กรรมบําบัด
1.4.1. การให้บริการโดยตรง (direct Service) หมายถงึ การใหบ้ ริการโดยครูกิจกรรมบาํ บดั
เป็นผปู้ ฏิบตั ิเอง เช่น การบาํ บดั รายบุคคล หรือการบาํ บดั รายกลุ่ม

1.4.2. การกาํ กบั ตดิ ตาม (Monitoring Service) หมายถึง การออกแบบและการวาง
แผนการบาํ บดั แก่ผรู้ ับบริการโดยมีบุคลากรอืนเป็ นผูป้ ฏิบัติตามแผนนัน เช่น ผปู้ กครอง พีเลียง
ภายใตก้ ารดแู ลของครูกิจกรรมบาํ บดั

1.4.3. การให้คาํ ปรึกษา (Consultation Service) หมายถึง การใหค้ าํ ปรึกษาแก่ครู
ประจาํ ชนั ครอบครัว ผเู้ กียวขอ้ งเกียวกบั การประยุกต์ใชเ้ ทคนิคและการใชก้ ิจกรรมต่าง ๆ ที
เหมาะสมกบั สภาพแวดลอ้ มในสถานศึกษา เช่น การแนะนาํ ในการจดั ท่าทาง การปรับพฤติกรรมใน
ชนั เรียน

1.4.4. การบริการอนื ๆ ทีเกยี วข้อง เช่น การเยยี มบา้ น การออกชุมชน การดดั แปลง
อุปกรณ์ช่วยและอุปกรณ์เสริมต่าง ๆ และการปรับสภาพแวดลอ้ มใหเ้ หมาะสมกบั ผรู้ ับบริการในแต่
ละรายบุคคล

1.4.5. การทบทวนและปรับเปลียนการให้บริการ ครูกิจกรรมบาํ บดั จะทบทวนแผนการ
ใหบ้ ริการร่วมกบั ผรู้ ับบริการและผเู้ กียวขอ้ งและปรับเปลียนการใหบ้ ริการบนพืนฐานความจาํ เป็ น
ตามผลการพฒั นาของผรู้ ับบริการ โดยแจ้งให้แก่ผรู้ ับบริการและผเู้ กียวข้อง เช่น การปรับ
เป้ าประสงคก์ ารบาํ บดั การปรับเทคนิคการบาํ บดั ต่าง ๆ เป็นตน้

3

มาตรฐานการปฏบิ ัตงิ านกิจกรรมบาบดั ในสถานศึกษา

1.4.6. การยุติการบําบัด ครูกิจกรรมบาํ บดั จะพิจารณายุติการบาํ บดั เมือผเู้ ขา้ รับ
บริการบรรลุเป้ าประสงคท์ ีวางไวห้ รือไดร้ ับประโยชน์สูงสุดจากการรับบริการแลว้

1.4.7. การส่ งต่อ ครูกิจกรรมบาํ บัดจะพิจารณาส่งต่อผรู้ ับบริการไปยงั แหล่งที
เหมาะสมตามความตอ้ งการของผรู้ ับบริการ เพอื ใหผ้ รู้ ับบริการไดร้ ับประโยชน์จากความเชียวชาญ
ของนกั วิชาชีพอนื อยา่ งสูงสุด

ทงั นี การใหบ้ ริการต่าง ๆ ตอ้ งเป็นไปตามมาตรฐานทียอมรับวา่ ดีทีสุดภายใตส้ ถานการณ์
และนโยบายของสถานศึกษา

1.5 การบนั ทึกรายงาน (Documentations)
1.5.1 ครูกิจกรรมบาํ บดั บนั ทึกการประเมิน การใหบ้ ริการทางกิจกรรมบาํ บดั แผนการบาํ บดั
ผลการบาํ บดั และขอ้ มลู อืน ๆ ทีเกียวขอ้ ง ภายใตร้ ูปแบบเอกสารทีเหมาะสมกบั การให้บริการในแต่
ละสถานศึกษาและลกั ษณะประเภทของผรู้ ับบริการ
1.5.2 ครูกิจกรรมบาํ บดั ดาํ เนินการรายงานผลการบาํ บดั แก่ผเู้ กียวขอ้ ง ภายใตข้ อบเขตของ
การรักษาและความลบั ของผรู้ ับบริการ อยา่ งนอ้ ยปี ละ 2 ครัง
2. ด้านบริหารจดั การ
2.1 งบประมาณและแผนงาน

2.1.1. จดั ทาํ แผนปฏบิ ตั ิงานและงบประมาณประจาํ ปี ครูกิจกรรมบาํ บดั กาํ หนด
และจดั ทาํ แผนปฏิบตั ิงาน / โครงการ และงบประมาณในการดาํ เนินการ เพือใหส้ อดคลอ้ งกับ
วิสยั ทศั น์ และพนั ธกิจของสถานศึกษา เช่น การจัดทาํ ปฏิทินการปฏิบตั ิงาน การวางแผนขอใช้
งบประมาณประจาํ ปี และมีการบริหารการใชง้ บประมาณอยา่ งเหมาะสม

2.1.2. กาํ หนดบทบาทหนา้ ทีการปฏบิ ตั ิงานเป็นลายลกั ษณอ์ กั ษร ครูกิจกรรมบาํ บดั
มีการกาํ หนดบทบาทหน้าทีการปฏิบตั ิงาน เช่น การพรรณนางาน (Job description) ขอบข่ายการ
ปฏิบตั ิงาน เป็นตน้

2.1.3. ประสานงานกบั ฝ่ ายต่าง ๆ ภายในสถานศกึ ษา
2.1.3. ดาํ เนินงานตามแผนปฏิบตั ิงาน
2.1.4. ทบทวนแผนปฏิบตั ิงานและรายงานผลการดาํ เนินงานประจาํ ปี
2.2 สถานทีและอปุ กรณ์
2.2.1. มีสถานทีการใหบ้ ริการกิจกรรมบาํ บดั ในสภาพแวดลอ้ มทีเหมาะสม และ
ปลอดภยั
2.2.2. มีบริเวณทีแยกสัดส่วนในการบาํ บดั แบบรายบุคคล แบบกลุ่ม การให้
คาํ ปรึกษา และการเก็บรักษาอปุ กรณ์ต่าง ๆ
2.2.3. มีอปุ กรณ์ สือ เครืองมือการบาํ บดั ต่อการบริการอยา่ งเพียงพอ

4

มาตรฐานการปฏบิ ตั งิ านกิจกรรมบาบดั ในสถานศกึ ษา

2.3 บุคลากร
2.3.1. ผใู้ หบ้ ริการกิจกรรมบาํ บดั คือ ครูกิจกรรมบาํ บดั ทีขึนทะเบียนผปู้ ระกอบ

วิชาชีพกิจกรรมบาํ บดั ตามขอ้ บงั คบั ของคณะกรรมการประกอบโรคศลิ ปะ
2.3.2. ครูกิจกรรมบาํ บดั ในสถานศึกษา ให้บริการแบบรายบุคคลในสัดส่วนครู

กิจกรรมบาํ บดั 1 คน ต่อผรู้ ับบริการ 6 คนต่อ วนั และการใหบ้ ริการแบบกลุ่ม ไม่เกินกลุ่มละ
5 คนต่อ 1 ครัง/ชวั โมง ทงั นีจาํ นวนผรู้ ับบริการอาจจะเพิมขึนหรือลดลง ขึนอย่กู บั ดุลยพินิจของ
ครูกิจกรรมบําบัด ซึงต้องขึนอยู่กับสภาพการปฏิบัติงาน นโยบายและบทบาทหน้าทีของ
สถานศกึ ษา จาํ นวนบุคลากร โดยคาํ นึงถึงความตอ้ งการและรักษาผลประโยชน์ของผรู้ ับบริการ
มากทีสุด

2.3.3. ครูกิจกรรมบาํ บดั ตอ้ งไดร้ ับการประเมนิ ผลการปฏิบตั ิงานตามแนวทางของ
สถานศึกษา และมาตรฐานวิชาชีพกิจกรรมบาํ บดั

2.4 ข้อมูล และสารสนเทศ
2.4.1. มีการสรุปรายงานประจาํ ปี ทีแสดงถงึ ขอ้ มลู การใหบ้ ริการ สถิติผรู้ ับบริการ
2.4.2. มีการเผยแพร่ขอ้ มูลสารสนเทศแก่บุคลากรทีเกียวขอ้ ง เช่น การจัดทาํ

เอกสารเผยแพร่ การจดั ป้ ายนิเทศ

3. ด้านวชิ าการ
3.1.ศกึ ษาและพฒั นาเกียวกบั การใหบ้ ริการกิจกรรมบาํ บดั ในกลมุ่ เด็กพิเศษ เช่น การพฒั นา

แบบประเมนิ การทดสอบ เทคนิคและวิธีการบาํ บดั ฟื นฟู โดยการศึกษาจากแหลง่ เรียนรู้ต่าง ๆ เช่น
ตาํ รา เอกสาร วารสาร เว็บไซต์ และการเข้ารับการอบรมวิชาการอย่างต่อเนืองอนั จะเป็ น
ประโยชน์ต่อการนาํ ไปใชพ้ ฒั นางาน

3.2. ศึกษา คน้ ควา้ และจดั ทาํ งานวจิ ยั เช่น งานวจิ ยั ในชนั เรียน รายงานกรณีศกึ ษา
3.3. ส่งเสริมและเผยแพร่งานกิจกรรมบาํ บดั เช่น การจดั อบรม การเป็ นวิทยากร การจัด
นิทรรศการ และการเผยแพร่ความรู้ผา่ นสือต่าง ๆ
4. การปฏิบตั หิ น้าทอี นื ๆ ทไี ด้รับมอบหมาย
4.1 การปฏบิ ตั ิหนา้ ทีดา้ นการสอน ใหป้ ฏิบตั ิตามเกณฑม์ าตรฐานวิชาชีพครู
4.2 การปฏิบตั ิหน้าทีอืน ๆ ตามทีไดร้ ับมอบหมายให้เป็ นไปตามระเบียบ ขอ้ ตกลง และ
มาตรฐานทีสถานศึกษากาํ หนดไว้

5

มาตรฐานการปฏิบตั งิ านกจิ กรรมบาบัดในสถานศกึ ษา

งานกจิ กรรมบาํ บดั กบั มาตรฐานการจดั การศึกษา
ตามทีกระทรวงศกึ ษาธิการไดป้ ระกาศใชก้ ฎกระทรวงวา่ ดว้ ยระบบ หลกั เกณฑแ์ ละวธิ ีการ

ประกนั คุณภาพการศึกษา พ.ศ. 2553 ทีม่งุ เนน้ การพฒั นาคุณภาพและมาตรฐานการศกึ ษา เพือใหค้ น
ไทยไดเ้ รียนรู้ตลอดชีวิตอย่างมีคุณภาพ และพระราชบัญญตั ิการจดั การศึกษาสําหรับคนพิการ
พ.ศ. 2551 มาตรา 5(2) กาํ หนดใหค้ นพิการมีสิทธิได้รับการศึกษาทีมีมาตรฐานและการประกัน
คุณภาพการศึกษา รวมทงั การจดั หลกั สูตร กระบวนการจดั การเรียนรู้ การทดสอบทางการศึกษา ที
เหมาะสมและสอดคลอ้ งกบั ความตอ้ งการจาํ เป็ นพิเศษของคนพิการแต่ละประเภทและบุคคลนนั
สถานศกึ ษาทุกแห่งทีจดั การศึกษาสาํ หรับคนพิการจึงมีการบริหารจดั การใหผ้ เู้ รียนหรือเด็กพิการ
ไดร้ ับโอกาสและบริการทางการศกึ ษาทีมคี ุณภาพโดยพฒั นาบุคลากรครูให้มีคุณภาพ จดั หลกั สูตร
กระบวนการเรียนรู้ และการพฒั นาศกั ยภาพผเู้ รียนอยา่ งรอบดา้ น

งานกิจกรรมบาํ บดั เป็นหน่วยงานหนึงในสถานศกึ ษาทีให้บริการบาํ บดั ฟื นฟู ส่งเสริมและ
พฒั นาพฒั นาศกั ยภาพคนพิการ ให้สอดคลอ้ งกบั ตามความตอ้ งการจาํ เป็ นของแต่ละบุคคล ให้
สามารถเรียนรู้สิงต่างๆ ไดเ้ ตม็ ศกั ยภาพและมคี ุณภาพชีวติ ทีดี โดยใชเ้ ทคนิค วิธีการทางการแพทย์
และกระบวนการทางการศึกษา ซึงสอดคลอ้ งกบั มาตรฐานการประกนั คุณภาพการศึกษา ทงั ดา้ น
คุณภาพผเู้ รียนและดา้ นการบริหารจดั การ ดงั นี

สอดคลอ้ งกบั มาตรฐานการศึกษาพิเศษขันพืนฐาน 4 ประเภทความบกพร่อง เพือการ
ประกนั คุณภาพภายใน ไดแ้ ก่

มาตรฐานด้านผ้เู รียน
ประเภทบกพร่องทางร่างกายและการเคลอื นไหว ,บกพร่องทางการได้ยนิ ,บกพร่องทางการเห็น

มาตรฐานที 1 ผเู้ รียนมีสุขภาวะทีดีและมสี ุนทรียภาพ
มาตรฐานที 2 ผเู้ รียนมีคุณธรรม จริยธรรมและค่านิยมทีพงึ ประสงค์
มาตรฐานที 3 ผเู้ รียนมีทกั ษะในการแสวงหาความรู้ดว้ ยตนเอง รักการเรียนรู้และพฒั นา
ตนเองอยา่ งต่อเนือง
มาตรฐานที 4 ผเู้ รียนมีความสามารถในการคิดอยา่ งเป็ นระบบ คิดสร้างสรรค์ คิดตดั สินใจ
แกป้ ัญหาได้ อยา่ งมีสติ สมเหตุสมผล
มาตรฐานที 5 ผเู้ รียนมีความรู้และทกั ษะทีจาํ เป็นตามหลกั สูตร
มาตรฐานที 6 ผเู้ รียนมีทกั ษะในการดาํ เนินชีวิตและการทาํ งานและมีเจตคติทีดีต่ออาชีพ
สุจริต
ประเภทบกพร่องทางสตปิ ัญญา
มาตรฐานที 1 ผเู้ รียนมสี ุขภาวะทีดีและมีสุนทรียภาพ
มาตรฐานที 2 ผเู้ รียนมคี ุณธรรม จริยธรรมและค่านิยมทีพึงประสงค์
มาตรฐานที 3 ผเู้ รียนมีทกั ษะในการเรียนรู้ดว้ ยตนเอง

6

มาตรฐานการปฏบิ ตั งิ านกิจกรรมบาบัดในสถานศกึ ษา

มาตรฐานที 4 ผเู้ รียนมีทกั ษะพนื ฐานเพือการประกอบอาชีพ
มาตรฐานที 5 ผเู้ รียนมีความรู้และทกั ษะทีจาํ เป็นตามหลกั สูตร
มาตรฐานที 6 ผเู้ รียนมที กั ษะในการดาํ รงชีวิต
มาตรฐานด้านการจดั การศึกษา
มาตรฐานที 7 ครูปฏิบตั ิงานตามบทบาทหน้าทีอย่างมีประสิทธิภาพและเกิดประสิทธิผล
(รวมทงั ครูกิจกรรมบาํ บดั ในสถานศกึ ษาดว้ ย)
มาตรฐานที 10 สถานศึกษามกี ารจดั หลกั สูตร กระบวนการจดั การเรียนรู้ และกิจกรรมพฒั นา
คุณภาพผเู้ รียนอยา่ งรอบดา้ น
มาตรฐานที 11 สถานศึกษามีการจดั สภาพแวดลอ้ มและการบริการที ส่งเสริมใหผ้ เู้ รียนพฒั นา
เตม็ ศกั ยภาพ
สอดคล้องกบั มาตรฐานการศึกษาศูนย์การศึกษาพเิ ศษ ดังนี
มาตรฐานที 1 ผเู้ รียนมพี ฒั นาการเตม็ ศกั ยภาพของแต่ละบุคคล
มาตรฐานที 4 ศนู ยก์ ารศึกษาพเิ ศษมกี ารจดั ทาํ หลกั สูตร การจดั กิจกรรมพฒั นาผเู้ รียน และ
ระบบการใหบ้ ริการผเู้ รียนตามภาระหนา้ ทีทีกาํ หนด
มาตรฐานที 5 ศูนยก์ ารศึกษาพิเศษมีการสร้าง ส่งเสริม สนับสนุนให้เป็ นสงั คมแห่งการ
เรียนรู้
นอกจากนัน งานกิจกรรมบําบัดยังมีบทบาทส่ งเสริม พัฒนาผู้เรียน และสถานศึกษา
สอดคล้องกับนโยบายของกระทรวงศึกษาธิการ ยุทธศาสตร์ของ สพฐ. และจุดเน้นของสํานัก
บริหารงานการศึกษาพเิ ศษ ด้านการศึกษาสําหรับคนพกิ ารใน หลายๆประเด็น เช่น
นโยบายข้อที คนพกิ ารไดร้ ับการศกึ ษาตลอดชีวติ อยา่ งมคี ุณภาพ ทวั ถึง และเสมอภาค
ยทุ ธศาสตร์ เพิมโอกาสใหค้ นพกิ ารไดร้ ับบริการทางการศึกษา
นโยบายข้อที 2 คนพิการไดร้ ับการศึกษาอย่างมีคุณภาพตามมารฐานการศึกษาของแต่ละประเภท
ความพกิ ารในทุกระบบและรูปแบบการศึกษา
ยุทธศาสตร์ที 2.1 พฒั นาหลกั สูตร กระบวนการจดั การเรียนรู้ การวดั ผลและประเมินผลให้เหมาะสม
สาํ หรับคนพิการ
ยุทธศาสตร์ที 2.2 พฒั นาคุณภาพครูและบุคลากรทีเกียวขอ้ งกบั การจดั การศกึ ษาสาํ หรับคนพกิ าร
ยุทธศาสตร์ที 2.3 พฒั นาคุณภาพสถานศึกษา และแหลง่ เรียนรู้สาํ หรับคนพกิ าร
กลยทุ ธ์สํานักงานคณะกรรมการการศึกษาขนั พนื ฐาน
กลยุทธ์ที 1 พฒั นาคุณภาพและมาตรฐานการศึกษาทุกระดบั ตามหลกั สูตรและส่งเสริม
ความสามารถดา้ นเทคโนโลยเี พอื เป็นเครืองมือในการเรียนรู้
กลยทุ ธ์ที 3 ขยายโอกาสทางการศึกษาให้ทัวถึง ครอบคลุม ผเู้ รียนไดร้ ับโอกาสในการ
พฒั นาเตม็ ตามศกั ยภาพ

7

มาตรฐานการปฏิบัตงิ านกจิ กรรมบาบัดในสถานศกึ ษา

ยทุ ธศาสตร์สํานักบริหารงานการศึกษาพเิ ศษ ขอ้ ที พฒั นาคุณภาพสถานศึกษาและแหล่งเรียนรู้
สาํ หรับคนพิการ
จดุ เน้น ขอ้ . เด็กพกิ ารและเดก็ ดอ้ ยโอกาสไดร้ ับการพฒั นาใหม้ ที กั ษะและสมรรถนะทีสาํ คญั ตาม
หลกั สูตรสถานศกึ ษา

ขอ้ . เด็กพิการและเด็กดอ้ ยโอกาสมีสุขภาพ พลานามยั ทีสมบูรณ์ แข็งแรง สมวยั ตาม
ศกั ยภาพของแต่ละบุคคล
กลยุทธ์สํานกั บริหารงานการศึกษาพเิ ศษ

กลยุทธ์ที 1 ขยายโอกาสทางการศึกษาขันพืนฐานสําหรับเด็กดอ้ ยโอกาสให้ทัวถึง
ครอบคลุมผเู้ รียนไดร้ ับโอกาสการพฒั นาเตม็ ตามศกั ยภาพเหมาะสมกบั อตั ลกั ษณ์

จะเห็นไดว้ า่ งานกิจกรรมบาํ บดั ในสถานศกึ ษาทีจดั การศึกษาสาํ หรับนกั เรียนผดู้ อ้ ยโอกาส
และพกิ ารนนั มสี ่วนสาํ คญั ทีส่งเสริมใหส้ ถานศกึ ษามีคุณภาพตามมาตรฐานทีหน่วยงานตงั เป้ าหมาย
ไว้ ไม่นอ้ ยไปกวา่ งานอืนๆ ทีกาํ หนดเป็นโครงสร้างการบริหารงานในสถานศึกษาต่างๆ

8

ภาคผนวก

ภาคผนวก

มาตรฐานการปฏิบัตงิ านกจิ กรรมบาบดั ในสถานศกึ ษา

ภาคผนวกที 1
สําเนา

ระเบียบกระทรวงสาธารณสุข
ว่าด้วยการรักษาจรรยาบรรณแห่งวชิ าชีพของผ้ปู ระกอบโรคศิลปะ

สาขากจิ กรรมบาํ บดั
พ.ศ. ๒๕๔๘

อาศยั อาํ นาจตามความในมาตรา ๗ มาตรา ๑๓ (๒) และมาตรา ๓๘ แห่งพระราชบญั ญตั ิ
การประกอบโรคศิลปะ พ.ศ. ๒๕๔๒ อนั เป็นพระราชบญั ญตั ิทีมีบทบญั ญตั ิบางประการเกียวกบั การ
จาํ กดั สิทธิและเสรีภาพบุคคล ซึงมาตรา ๒๙ ประกอบกบั มาตรา ๓๕ มาตรา ๓๖ มาตรา ๓๙ มาตรา ๔๘
และมาตรา ๕๐ ของรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจกั รไทย บญั ญตั ิใหก้ ารกระทาํ ไดโ้ ดยอาศยั อาํ นาจตาม
บญั ญตั ิแห่งกฎหมายรัฐมนตรีว่าการกระทรวงสาธารณสุขโดยคาํ แนะนาํ ของคณะกรรมการการประกอบ
โรคศิลปะออกระเบียบวา่ ดว้ ยการรักษาจรรยาบรรณแห่งวชิ าชีพของผปู้ ระกอบโรคศลิ ปะสาขา
กิจกรรมบาํ บดั ไวด้ งั ต่อไปนี

ขอ้ ๑ ระเบียบนีเรียกวา่ “ระเบียบกระทรวงสาธารณสุขว่าดว้ ยการรกั ษาจรรยาบรรณ
แห่งวิชาชีพ ของผปู้ ระกอบโรคศิลปะสาขากิจกรรมบาํ บดั พ.ศ. ๒๕๔๘ ”

ขอ้ ๒ ระเบียบนีใหใ้ ชบ้ งั คบั ตงั แต่วนั ถดั จากวนั ประกาศในราชกิจจานุเบกษา
เป็นตน้ ไป

หมวด ๑
หลกั ทวั ไป
_________________
ขอ้ ๓ ผปู้ ระกอบโรคศลิ ปะสาขากิจกรรมบาํ บดั ยอ่ มดาํ รงตนใหส้ มควรในสงั คม
โดยธรรมเคารพ และปฏบิ ตั ิตามบรรดาบทกฎหมายของประเทศ
ขอ้ ๔ ผปู้ ระกอบโรคศิลปะสาขากิจกรรมบาํ บดั ตอ้ งไม่ประพฤติหรือกระทาํ การใด ๆ
อนั อาจเป็นเหตุใหเ้ สือมเสียเกียรติศกั ดิแห่งวชิ าชีพ
ขอ้ ๕ ผปู้ ระกอบโรคศิลปะสาขากิจกรรมบาํ บดั ยอ่ มประกอบวชิ าชีพดว้ ยเจตนาดี
โดยไมค่ าํ นึงถึง เชือชาติ สญั ชาติ ศาสนา สงั คม หรือลทั ธิการเมอื ง

11

มาตรฐานการปฏิบตั งิ านกจิ กรรมบาบัดในสถานศกึ ษา

หมวด ๒
การโฆษณาการประกอบโรคศิลปะ

_________________

ขอ้ ๖ การโฆษณาการประกอบโรคศิลปะ ความรู้ความชาํ นาญในการประกอบโรค
ศลิ ปะสาขากิจกรรมบาํ บดั อาจกระทาํ ไดใ้ นกรณีต่อไปนี

๖.๑. การแสดงผลงานในวารสารทางวชิ าการหรือในการประชุมวิชาการ
๖.๒. การแสดงผลงานในหนา้ ทีหรือในการบาํ เพญ็ ประโยชน์สาธารณะ
๖.๓. การแสดงผลงานหรือความกา้ วหนา้ ทางวชิ าการเพือการศึกษาของ
มวลชน
๖.๔. การประกาศเกียรตคิ ุณเป็นทางการโดยสถาบนั วชิ าการสมาคม
หรือมลู นิธิ
ทงั นี การโฆษณาดงั กลา่ วจะตอ้ งไมเ่ ป็นการแสวงหาประโยชน์ทีจะเกดิ ต่อการ
ประกอบโรคศิลปะสาขากจิ กรรมบาํ บดั ส่วนตนหรือส่วนบุคคลหรือต่อสถานทีทาํ การประกอบ
โรคศิลปะส่วนตนหรือส่วนบุคคล
ขอ้ ๗ ผปู้ ระกอบโรคศิลปะสาขากิจกรรมบาํ บดั อาจติดป้ ายหรืออกั ษรทีสาํ นกั งานและที
อยขู่ องตน และอาจแจง้ ความไดเ้ พยี งขอ้ ความเฉพาะเรืองต่อไปนี
๗.๑. ชือ นามสกุล และอาจมคี าํ ประกอบชือได้
๗.๒. ชือปริญญา วฒุ ิบตั ร หรือหนงั สืออนุมตั ิ หรือหนงั สือแสดงคุณวฒุ ิอยา่ งอืน
แสดงเต็ม หรือเป็นอกั ษรยอ่ ตามทีปรากฏในทะเบียนผปู้ ระกอบโรคศลิ ปะซึงตนไดร้ ับมา โดย
ไดม้ าดว้ ยวธิ ีการทีถกู ตอ้ งตามเกณฑข์ องคณะกรรมการวิชาชีพหรือสถาบนั การศึกษานนั ๆ
๗.๓. ทีอยู่ ทีตงั สาํ นกั งาน หมายเลขโทรศพั ท์ หมายเลขโทรสาร ทีอยู่
จดหมาย อิเลก็ ทรอนิกส์ หรืออนื ๆ
๗.๔. ประเภทใบอนุญาตและสาขาแห่งการประกอบโรคศลิ ปะของตน
๗.๕. ความรู้ความชาํ นาญและสาขาแห่งการประกอบโรคศลิ ปะของตนซึง
คณะกรรมการวชิ าชีพสาขากิจกรรมบาํ บดั ไดอ้ นุมตั ิแลว้
๗.๖. เวลาทาํ งาน
๗.๗. สถานพยาบาลในกรณีทีแจง้ ความ
ขอ้ ๘ ผปู้ ระกอบโรคศิลปะสาขากิจกรรมบาํ บดั ผทู้ าํ การเผยแพร่ใหข้ อ้ มลู ทางวิชาการ
หรือตอบปัญหาทางวิชาชีพทางสือมวลชน ถา้ แสดงตนว่าเป็นผปู้ ระกอบโรคศิลปะตอ้ งไม่แจง้
สถานทีทาํ การประกอบโรคศิลปะส่วนตนเป็นทาํ นองการโฆษณาเพอื หวงั ประโยชน์ตอบแทน
และตอ้ งไม่มีการแจง้ ความตามนยั แห่งขอ้ ๗ ในทีเดียวกนั หรือในขณะเดียวกนั ดว้ ย

12

มาตรฐานการปฏบิ ัตงิ านกจิ กรรมบาบดั ในสถานศกึ ษา

ขอ้ ๙ ผปู้ ระกอบโรคศลิ ปะสาขากิจกรรมบาํ บดั ตอ้ งระมดั ระวงั ตามวสิ ยั ทีพงึ มี มใิ ห้
การประกอบวชิ าชีพกิจกรรมบาํ บดั ของตนแพร่ออกไปในสือมวลชนเป็นทาํ นองโฆษณาความรู้
ความสามารถ

หมวด ๓
การประกอบโรคศิลปะสาขากจิ กรรมบาํ บดั

____________________

ขอ้ ๑๐ ผปู้ ระกอบโรคศลิ ปะสาขากิจกรรมบาํ บดั ตอ้ งรักษามาตรฐานของการประกอบ
วิชาชีพกิจกรรมบาํ บดั ตามทกี าํ หนดโดยคณะกรรมการวิชาชีพสาขากิจกรรมบาํ บดั

ขอ้ ๑๑ ผปู้ ระกอบโรคศิลปะสาขากจิ กรรมบาํ บดั ตอ้ งไมเ่ รียกร้องสินจา้ งรางวลั พิเศษ
นอกเหนือจากค่าบริการทีไดร้ ับตามทีประกาศไว้

ขอ้ ๑๒ ผปู้ ระกอบโรคศลิ ปะสาขากิจกรรมบาํ บดั ตอ้ งไมจ่ ูงใจหรือชกั ชวนผปู้ ่ วยใหม้ า
รับบริการทางวิชาชีพกิจกรรมบาํ บดั เพือผลประโยชนข์ องตน

ขอ้ ๑๓ ผปู้ ระกอบโรคศิลปะสาขากิจกรรมบาํ บดั ตอ้ งปฏบิ ตั ิต่อผปู้ ่ วย โดยสุภาพ
มนี าํ ใจ มีมนุษยสมั พนั ธท์ ีดี

ขอ้ ๑๔ ผปู้ ระกอบโรคศิลปะสาขากิจกรรมบาํ บดั ตอ้ งไมห่ ลอกลวงผปู้ ่ วยใหห้ ลงเขา้ ใจ
ผดิ ในการประกอบวชิ าชีพเพือประโยชนข์ องตน

ขอ้ ๑๕ ผปู้ ระกอบโรคศิลปะสาขากจิ กรรมบาํ บดั ตอ้ งประกอบวชิ าชีพโดยคาํ นึงถงึ
ความปลอดภยั และความสินเปลืองทีเกินความจาํ เป็นของผปู้ ่ วย

ขอ้ ๑๖ ผปู้ ระกอบโรคศิลปะสาขากิจกรรมบาํ บดั มหี นา้ ทอี ธิบายใหผ้ ปู้ ่ วยเขา้ ใจถงึ
สาระสาํ คญั ของการใหบ้ ริการทางวิชาชีพกิจกรรมบาํ บดั เพอื ใชป้ ระกอบในการตดั สินใจเขา้ รับ
การตรวจประเมนิ การส่งเสริม การป้ องกนั การบาํ บดั และการฟื นฟสู ภาพของผปู้ ่ วย

ขอ้ ๑๗ ผปู้ ระกอบโรคศลิ ปะสาขากิจกรรมบาํ บดั ตอ้ งไมอ่ อกใบรับรองอนั เป็นความ
เท็จโดยเจตนา หรือใหค้ วามเห็นไม่สุจริตในเรืองใด ๆ อนั เกียวกบั วชิ าชีพของตน

ขอ้ ๑๘ ผปู้ ระกอบโรคศิลปะสาขากิจกรรมบาํ บดั ตอ้ งไม่เปิ ดเผยความลบั ของผปู้ ่ วยซึง
ตนทราบมาเนืองจากการประกอบวิชาชีพ เวน้ แตด่ ว้ ยความยนิ ยอมของผปู้ ่ วย หรือเมือตอ้ งปฏบิ ตั ิ
ตามกฎหมายหรือตามหนา้ ที

ขอ้ ๑๙ ผปู้ ระกอบโรคศลิ ปะสาขากิจกรรมบาํ บดั ตอ้ งไม่ปฏเิ สธการช่วยเหลือผทู้ ีอยใู่ น
ระยะอนั ตรายจากการเจ็บป่ วย เมือไดร้ ับคาํ ขอร้องและตนอยใู่ นฐานะทีจะช่วยได้

ขอ้ ๒๐ ผปู้ ระกอบโรคศลิ ปะสาขากิจกรรมบาํ บดั ตอ้ งไม่ใชห้ รือสนบั สนุนใหม้ กี าร
ประกอบวิชาชีพกิจกรรมบาํ บดั โดยผดิ กฎหมาย

ขอ้ ๒๑ ผปู้ ระกอบโรคศิลปะสาขากิจกรรมบาํ บดั ตอ้ งไม่ใหห้ รือรับผลประโยชนเ์ ป็น
ค่าตอบแทนเนืองจากการรับหรือส่งผปู้ ่ วยเพอื รับบริการทางการแพทย์

13

มาตรฐานการปฏบิ ตั งิ านกิจกรรมบาบดั ในสถานศึกษา

หมวด ๔
การปฏิบตั ติ ่อผ้รู ่วมวชิ าชพี

_______________

ขอ้ ๒๒ ผปู้ ระกอบโรคศลิ ปะสาขากิจกรรมบาํ บดั พงึ ยกยอ่ งใหเ้ กียรติและเคารพใน
ศกั ดิศรีซึงกนั และกนั

ขอ้ ๒๓ ผปู้ ระกอบโรคศลิ ปะสาขากิจกรรมบาํ บดั ตอ้ งไมด่ ูหมิน ทบั ถม ใหร้ ้าย หรือ
กลนั แกลง้ กนั

ขอ้ ๒๔ ผปู้ ระกอบโรคศิลปะสาขากิจกรรมบาํ บดั ตอ้ งไมช่ กั จงู ผปู้ ่ วยของผปู้ ระกอบ
โรคศิลปะสาขากจิ กรรมบาํ บดั อนื มาเป็นของตน

ขอ้ ๒๕ ผปู้ ระกอบโรคศิลปะสาขากิจกรรมบาํ บดั ตอ้ งไม่เอาผลงานของผปู้ ระกอบโรค
ศลิ ปะสาขากิจกรรมบาํ บดั อนื มาเป็นของตน

หมวด ๕
การปฏิบตั ติ ่อผ้รู ่วมงาน

_______________

ขอ้ ๒๖ ผปู้ ระกอบโรคศิลปะสาขากิจกรรมบาํ บดั พึงยกยอ่ งใหเ้ กียรติและเคารพใน
ศกั ดิศรีของผรู้ ่วมงาน

ขอ้ ๒๗ ผปู้ ระกอบโรคศิลปะสาขากิจกรรมบาํ บดั ตอ้ งไมด่ หู มิน ทบั ถม ใหร้ ้ายหรือ
กลนั แกลง้ ผรู้ ่วมงาน

ขอ้ ๒๘ ผปู้ ระกอบโรคศลิ ปะสาขากิจกรรมบาํ บดั พงึ ส่งเสริมและสนบั สนุนการ
ประกอบวิชาชีพของผรู้ ่วมงาน

หมวด ๖
การทดลองในมนุษย์
_______________

ขอ้ ๒๙ ผปู้ ระกอบโรคศลิ ปะสาขากิจกรรมบาํ บดั ผทู้ ีทาํ การทดลองในมนุษยต์ อ้ งไดร้ ับ
ความยนิ ยอมจากผถู้ กู ทดลองเป็นลายลกั ษณ์อกั ษร และตอ้ งไดร้ ับความเห็นชอบจาก
คณะกรรมการว่าดว้ ยจริยธรรมการทาํ วจิ ยั ในมนุษย์

14

มาตรฐานการปฏบิ ตั งิ านกิจกรรมบาบดั ในสถานศึกษา

หมวด ๗
การปฏบิ ัตติ นเกยี วกบั สถานพยาบาล

________________
ขอ้ ๓๐ ผปู้ ระกอบโรคศลิ ปะสาขากิจกรรมบาํ บดั ตอ้ งปฏิบตั ิตนเกียวกบั สถานพยาบาล
ตามกฎหมายวา่ ดว้ ยสถานพยาบาล

ประกาศ ณ วนั ที ๑๒ มกราคม พ.ศ. ๒๕๔๘
ลงชือ สุดารัตน์ เกยรุ าพนั ธุ์

(นางสุดารัตน์ เกยรุ าพนั ธุ)์
รัฐมนตรีว่าการกระทรวงสาธารณสุข
ประกาศในราชกิจจานุเบกษา ฉบบั ประกาศและงานทวั ไป เล่ม ๑๒๒ ตอนพิเศษ ๓๙ วนั ที
๒๕ พฤษภาคม ๒๕๔๘

สาํ เนาถกู ตอ้ ง
(นางสาวณฐั ชมธร สาํ ราญจติ ร์)

เจา้ หนา้ ทีทะเบียนวชิ าชีพ ๖

15

มาตรฐานการปฏบิ ตั ิงานกจิ กรรมบาบัดในสถานศกึ ษา

ภาคผนวกที 2
มาตรฐานและจรรยาบรรณวชิ าชีพครู

มาตรฐานวชิ าชีพครู เป็นขอ้ กาํ หนดเกียวกบั คณุ ลกั ษณะและคุณภาพทีพงึ ประสงคท์ ี
ตอ้ งการใหเ้ กิดขึนในการประกอบวิชาชีพครู โดยผปู้ ระกอบวิชาชีพจะตอ้ งนาํ มาตรฐานวชิ าชีพเป็น
หลกั เกณฑใ์ นประกอบวชิ าชีพคุรุสภาซึงเป็นองคก์ รวชิ าชพี ครู ตาม พ.ร.บ. ครู พ.ศ. 2488 ไดก้ าํ หนด
มาตรฐานวิชาชีพครูไว้ 3 ดา้ น กลา่ วคือ

1. มาตรฐาน ดา้ นความรู้และประสบการณ์วิชาชีพ
2. มาตรฐาน ดา้ นการปฏิบตั ิงาน
3. มาตรฐาน ดา้ นการปฏบิ ตั ิตน

มาตรฐานด้านความรู้และประสบการณ์วชิ าชีพ กาํ หนดไว้ ดงั นี
1) วฒุ ิปริญญาตรีทางการศึกษาทีสภาวิชาชีพรับรอง หรือ
2) วุฒิปริญญาตรีทางวิชาการหรือวชิ าชีพอืนและไดศ้ ึกษาวชิ าการศกึ ษาหรือฝึกอบรม
วิชาชีพทางการศกึ ษามาไมน่ อ้ ยกว่า 24 หน่วยกติ
3) ผา่ นการปฏบิ ตั ิการสอนในสถานศกึ ษาทีสภาวชิ าชีพรับรองและผา่ นการประเมินการ
ปฏิบตั ิการสอนตามเกณฑท์ ีสภาวชิ าชีพกาํ หนด

มาตรฐานด้านการปฏบิ ตั งิ าน ไดแ้ ก่เกณฑม์ าตรฐานวชิ าชีพครู ทีสภาวิชาชีพ (คุรุสภา) กาํ หนด
ประกอบดว้ ย 12 เกณฑม์ าตรฐาน ดงั นี

มาตรฐานที 1 ปฏบิ ัตกิ จิ กรรมทางวชิ าการเกยี วกบั การพฒั นาวชิ าชีพครูอย่เู สมอ
การปฏบิ ตั ิกจิ กรรมทางวชิ าการเกียวกบั การพฒั นาวิชาชพี ครูอยเู่ สมอ หมายถึง การศึกษา
คน้ ควา้ เพอื พฒั นาตนเอง การเผยแพร่ผลงานทางวิชาการ และการเขา้ ร่วมกิจกรรมทางวชิ าการทีองคก์ าร
หรือหน่วยงานหรือสมาคมจดั ขึน เช่น การประชุม การอบรม การสมั มนา และการประชุมปฏบิ ตั กิ าร
เป็นตน้ ทงั นี ตอ้ งมผี ลงานหรือรายงานทีปรากฎชดั เจน
มาตรฐานที 2 ตดั สินใจปฏบิ ตั กิ จิ กรรมต่าง ๆ โดยคาํ นงึ ถึงผลทีจะเกดิ ขนึ กบั ผู้เรียน
การตดั สินใจปฏิบตั ิกิจกรรมต่าง ๆ โดยคาํ นึงถงึ ผลทีจะเกิดแก่ผเู้ รียน หมายถึง การเลือก
อยา่ งชาญฉลาดดว้ ยความรักและหวงั ดีต่อผเู้ รียน ดงั นนั ในการเลือกกิจกรรมการเรียนรู้และกิจกรรมอนื
ๆ ครูตอ้ งคาํ นึงถงึ ประโยชน์ทีจะเกิดแก่ผเู้ รียนเป็นหลกั

16

มาตรฐานการปฏบิ ตั งิ านกิจกรรมบาบดั ในสถานศกึ ษา

มาตรฐานที 3 ม่งุ มนั พฒั นาผู้เรยี นให้เตม็ ตามศักยภาพ
การม่งุ พฒั นาผเู้ รียนใหเ้ ต็มตามศกั ยภาพ หมายถงึ การใชค้ วามพยายามอยา่ งเตม็
ความสามารถของครูทีจะใหผ้ เู้ รียนเกิดการเรียนรู้ใหม้ ากทสี ุดตามความถนดั ความสนใจ ความตอ้ งการ
โดยวเิ คราะหว์ ินิจฉยั ปัญหาความตอ้ งการทีแทจ้ ริงของผเู้ รียน ปรับเปลยี นวธิ ีการสอนทีจะใหไ้ ดผ้ ลดี
กว่าเดิม รวมทงั ส่งเสริมพฒั นาการดา้ นต่าง ๆ ตามศกั ยภาพของผเู้ รียนแต่ละคนอยา่ งเป็นระบบ
มาตรฐานที 4 พฒั นาแผนการสอนให้สามารถปฏบิ ตั ใิ ห้เกดิ ผลจริง
การพฒั นาแผนการสอนใหส้ ามารถปฏบิ ตั ิไดเ้ กิดผลจริง หมายถึง การเลือกใช้ ปรับปรุง
หรือสร้างแผนการสอน บนั ทึกการสอน หรือเตรียมการสอนในลกั ษณะอนื ๆ ทีสามารถนาํ ไปใชจ้ ดั
กิจกรรมการเรียนการสอนใหผ้ เู้ รียนบรรลุวตั ถุประสงคข์ องการเรียนรู้
มาตรฐานที 5 พฒั นาสือการเรียนการสอนให้มปี ระสิทธภิ าพอย่เู สมอ
การพฒั นาสือการเรียนการสอนใหม้ ปี ระสิทธิอยเู่ สมอ หมายถงึ การประดิษฐ์ คิดคน้
ผลิต เลอื กใช้ ปรับปรุงเครืองมอื อุปกรณ์ เอกสารสิงพิมพ์ เทคนิควธิ ีการต่าง ๆ เพอื ใหผ้ เู้ รียนบรรลุ
วตั ถุประสงคข์ องการเรียนรู้
มาตรฐานที 6 จดั กจิ กรรมการเรียนการสอน โดยเน้นผลถาวรทเี กดิ แก่ผ้เู รียน
การจดั กิจกรรมการเรียนการสอนโดยเนน้ ผลถาวรทีเกิดแกผ่ เู้ รียน หมายถงึ การจดั การ
เรียนการสอนทีม่งุ เนน้ ใหผ้ เู้ รียนประสบความสาํ เร็จในการแสวงหาความรู้ตามสภาพความแตกต่างของ
บุคคลดว้ ยการปฏิบตั ิจริง และสรุปความรูท้ งั หลายไดด้ ว้ ยตนเอง ก่อใหเ้ กิดค่านิยมและนิสยั ในการปฏิบตั ิ
จนเป็นบุคลกิ ภาพถาวรติดตวั ผเู้ รียนตลอดไป
มาตรฐานที 7 รายงานผลการพฒั นาคณุ ภาพของผ้เู รียนได้อย่างมรี ะบบ
การรายงานผลการพฒั นาคุณภาพของผเู้ รียนไดอ้ ยา่ งมรี ะบบ หมายถึง การรายงานผล
การพฒั นาผเู้ รียนทีเกดิ จากการปฏิบตั ิการเรียนรู้ใหค้ รอบคลุมสาเหตุ ปัจจยั และการดาํ เนินงานทีเกียวขอ้ ง
โดยครูนาํ เสนอรายงานการปฏบิ ตั ิในรายละเอียด ดงั นี
1.ปัญหาความตอ้ งการของผเู้ รียนทตี อ้ งไดร้ ับการพฒั นา และเป้ าหมายของการพฒั นา
ผเู้ รียน
2.เทคนิค วธิ ีการ หรือนวตั กรรมการเรียนการสอนทีนาํ มาใชเ้ พอื การพฒั นาคุณภาพของ
ผเู้ รียนและขนั ตอนวธิ ีการใชเ้ ทคนิควธิ กี าร หรือนวตั กรรมนนั ๆ
3. ผลการจดั กิจกรรมการเรียนการสอนตามวิธีการทีกาํ หนดทีเกิดแก่ผเู้ รียน
4. ขอ้ เสนอแนะ แนวทางใหม่ ๆ ในการปรับปรุงและพฒั นาผเู้ รียนใหไ้ ดผ้ ลดียงิ ขึน

17

มาตรฐานการปฏิบัติงานกิจกรรมบาบดั ในสถานศึกษา

มาตรฐานที 8 ปฏบิ ตั ติ นเป็ นแบบอย่างทดี แี ก่ผ้เู รียน
การปฏบิ ตั ิตนเป็นแบบอยา่ งทีดีแก่ผเู้ รียน หมายถึง การแสดงออก การประพฤติและการ
ปฏิบตั ิตนในดา้ นบุคลกิ ภาพทวั ไป การแต่งกาย กิริยา วาจา และจริยธรรมทีเหมาะสมกบั ความเป็นครู
อยา่ งสมาํ เสมอ ทีทาํ ใหผ้ เู้ รียนเลือมใส ศรัทธา และถอื เป็นแบบอยา่ ง
มาตรฐานที 9 ร่วมมอื กบั ผ้อู นื ในสถานศึกษาอย่างสร้างสรรค์
การร่วมมอื กบั ผอู้ ืนในสถานศกึ ษาอยา่ งสร้างสรรค์ หมายถงึ การตระหนกั ถงึ
ความสาํ คญั รับฟังความคิดเห็น ยอมรับในความรู้ ความสามารถ ใหค้ วามร่วมมอื ในการปฏบิ ตั ิกิจกรรม
ต่าง ๆ ของเพือนร่วมงานดว้ ยความเตม็ ใจ เพอื ใหบ้ รรลุเป้ าหมายของสถานศกึ ษา และร่วมรับผลทีเกิดขึน
จากการกระทาํ นนั
มาตรฐานที 10 ร่วมมอื กบั ผ้อู นื อย่างสร้างสรรค์ในชุมชน
การร่วมมือกบั ผอู้ นื ในชุมชนอยา่ งสร้างสรรค์ หมายถึง การตระหนกั ถึงความสาํ คญั รับ
ฟังความคดิ เห็น ยอมรับในความรู้ ความสามารถของบุคคลอืนในชุมชน และร่วมมือปฏบิ ตั ิงานเพือ
พฒั นางานของสถานศกึ ษาใหช้ ุมชนและสถานศกึ ษามกี ารยอมรับซึงกนั และกนั และปฏิบตั ิงานร่วมกนั
ดว้ ยความเตม็ ใจ
มาตรฐานที 11 แสวงหาและใช้ข้อมลู ข่าวสารในการพฒั นา
การแสวงหาและใชข้ อ้ มลู ข่าวสารในการพฒั นา หมายถึง การคน้ หา สงั เกต จดจาํ และ
รวบรวมขอ้ มลู ข่าวสารตามสถานการณข์ องสงั คมทุกดา้ น โดยเฉพาะสารสนเทศเกียวกบั วชิ าชีพครู
สามารถวิเคราะห์วจิ ารณ์อยา่ งมีเหตุผล และใชข้ อ้ มลู ประกอบการแกป้ ัญหา พฒั นาตนเอง พฒั นางาน
และพฒั นาสงั คมไดอ้ ยา่ งเหมาะสม
มาตรฐานที 12 สร้างโอกาสให้ผ้เู รียนได้เรียนรู้ได้ทุกสถานการณ์
การสร้างโอกาสใหผ้ เู้ รียนไดเ้ รียนรู้ในทุกสถานการณ์ หมายถงึ การสร้างกิจกรรมการ
เรียนรู้โดยการนาํ เอาปัญหาหรือความจาํ เป็นในการพฒั นาต่าง ๆ ทีเกิดขึนในการเรียนและการจดั กิจกรรม
อืน ๆ ในโรงเรียนมากาํ หนดเป็นกิจกรรมการเรียนรู้ เพอื นาํ ไปสู่การพฒั นาของผเู้ รียนทีถาวรเป็นแนวทาง
ในการแกป้ ัญหาของครูอกี แบบหนึงทีจะเอาวกิ ฤตต่าง ๆ มาเป็นโอกาสในการพฒั นา ครูจาํ เป็นตอ้ งมอง
มุมต่าง ๆ ของปัญหาแลว้ ผนั มมุ ของปัญหาไปในทางการพฒั นา กาํ หนดเป็นกิจกรรมในการพฒั นาผเู้ รียน
ครูจึงตอ้ งเป็นผมู้ องมมุ บวกในสถานการณ์ต่าง ๆ ได้ กลา้ ทีจะเผชิญปัญหาต่าง ๆ มสี ติในการแกป้ ัญหา
มไิ ดต้ อบสนองปัญหาต่าง ๆ ดว้ ยอารมณ์ หรือแง่มุมแบบตรงตวั ครูสามารถมองหกั มุมในทุก ๆ โอกาส
มองเห็นแนวทางทีนาํ สู่ผลกา้ วหนา้ ของผเู้ รียน

18

มาตรฐานการปฏบิ ัติงานกจิ กรรมบาบดั ในสถานศึกษา

มาตรฐานการปฏบิ ัตติ น หรือจรรยาบรรณของวชิ าชีพ
มาตรฐานการปฏบิ ตั ติ น หรือจรรยาบรรณของวชิ าชีพของผปู้ ระกอบวิชาชีพครู ผบู้ ริหาร

สถานศึกษา ผบู้ ริหารการศกึ ษา และบุคลากรทางการศึกษาอืน (ศึกษานิเทศก)์ ประกอบดว้ ย
จรรยาบรรณต่อตนเอง
1. ผปู้ ระกอบวชิ าชีพทางการศกึ ษา ตอ้ งมวี นิ ยั ในตนเอง พฒั นาตนเองดา้ นวชิ าชีพ บุคลกิ ภาพ

และวสิ ยั ทศั น์ ใหท้ นั ต่อการพฒั นาทางวิทยาการ เศรษฐกิจ สงั คม และการเมืองอยเู่ สมอ
จรรยาบรรณต่อวชิ าชีพ
2. ผปู้ ระกอบวชิ าชีพทางการศึกษา ตอ้ งรัก ศรัทธา ซือสตั ยส์ ุจริต รับผดิ ชอบต่อวิชาชีพ และเป็ น

สมาชิกทีดีขององคก์ รวชิ าชีพ
จรรยาบรรณต่อผ้รู ับบริการ
3. ผปู้ ระกอบวิชาชีพทางการศึกษา ตอ้ งรัก เมตตา เอาใจใส่ ช่วยเหลอื ส่งเสริม ใหก้ าํ ลงั ใจแก่ศษิ ย์

และผรู้ ับบริการตามบทบาทหนา้ ทีอยา่ งเต็มความสามารถดว้ ยความบริสุทธิใจ
4. ผปู้ ระกอบวชิ าชีพทางการศึกษา ตอ้ งส่งเสริมใหเ้ กิดการเรียนรู้ ทกั ษะ และนิสยั ทีถกู ตอ้ งดีงาม

แก่ศษิ ย์ และผรู้ ับบริการ ตามบทบาทหนา้ ทีอยา่ งเต็มความสามารถดว้ ยความบริสุทธิใจ
5. ผปู้ ระกอบวิชาชีพทางการศึกษาตอ้ งประพฤติปฏิบตั ิตนเป็ นแบบอย่างทีดี ทงั ทางกาย วาจา

และจิตใจ
6. ผูป้ ระกอบวิชาชีพทางการศึกษา ต้องไม่กระทาํ ตนเป็ นปฏิปักษ์ต่อความเจริ ญทางกาย

สติปัญญา จิตใจ อารมณ์และสงั คมของศิษย์ และผรู้ ับบริการ
7. ผปู้ ระกอบวชิ าชีพทางการศึกษาตอ้ งใหบ้ ริการดว้ ยความจริงใจและเสมอภาค โดยไม่เรียกรับ

หรือยอมรับผลประโยชน์จากการใชต้ าํ แหน่งหนา้ ทีโดยมิชอบ
จรรยาบรรณต่อผ้รู ่วมประกอบวชิ าชีพ
8. ผปู้ ระกอบวิชาชีพทางการศึกษาพงึ ช่วยเหลอื เกือกลู ซึงกนั และกนั อย่างสร้างสรรค์ โดยยดึ มนั

ในระบบคุณธรรม สร้างความสามคั คีในหม่คู ณะ
จรรยาบรรณต่อสังคม
9. ผปู้ ระกอบวิชาชีพทางการศึกษา พึงประพฤติปฏิบัติตนเป็ นผนู้ าํ ในการอนุรักษ์และพฒั นา

เศรษฐกิจ สงั คม ศาสนา ศลิ ปวฒั นธรรม ภูมิปัญญา สิงแวดลอ้ ม รักษาผลประโยชน์ของส่วนรวม และ
ยดึ มนั ในการปกครองระบอบประชาธิปไตยอนั มีพระมหากษตั ริยท์ รงเป็นประมขุ

19

มาตรฐานการปฏบิ ตั ิงานกจิ กรรมบาบดั ในสถานศกึ ษา

ภาคผนวกที 3

ความรู้พนื ฐานทเี กยี วข้อง

1. ความรู้ในหลกั กฎหมาย กฎหมายทวั ไปและกฎหมายทเี กียวขอ้ งกบั การประกอบวิชาชีพ
กิจกรรมบาํ บดั ในสถานศกึ ษา ตลอดจน กฎระเบียบขอ้ บงั คบั ต่าง ๆ

1. รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจกั รไทย พ.ศ. 2550 ในส่วนทีคุม้ ครองสิทธิเสรีภาพของ
ผพู้ ิการหรือทุพพลภาพ

2. พระราชบญั ญตั ิการประกอบโรคศลิ ปะ ฉบบั ที 3 พ.ศ. 2550 ตลอดจนกฎกระทรวงระเบียบ
และประกาศประกาศ

3. พระราชบญั ญตั ิสถานพยาบาล พ.ศ. 2541 ตลอดจนกฎกระทรวงระเบียบ และประกาศ
4. ประกาศสิทธิผปู้ ่ วย คาํ ประกาศสิทธิสาํ หรับผพู้ กิ ารหรือทุพพลภาพ
5. พระราชบญั ญตั คิ ุม้ ครองเดก็ พทุ ธศกั ราช 2546
6. พระราชบญั ญตั ิการศกึ ษาแห่งชาติ พ.ศ 2542 และทีแกไ้ ขเพิมเติม ฉบบั ที 2 พ.ศ.2545
7. พระราชบญั ญตั ิระเบียบขา้ ราชครูและบุคลากรทางการศึกษา พ.ศ 2547
8. พระราชบญั ญตั ิการส่งเสริมและพฒั นาคณุ ภาพชวี ติ คนพิการ พุทธศกั ราช 2550
9. พระราชบญั ญตั กิ ารจดั การศกึ ษาสาํ หรับคนพกิ าร พุทธศกั ราช 2551
10. กฎกระทรวงการกาํ หนดหลกั เกณฑแ์ ละวิธีการใหค้ นพิการมีสิทธิไดร้ ับสิงอาํ นวยความ
สะดวก สือ บริการ และความช่วยเหลอื อนื ใดทางการศกึ ษา พ.ศ. 2 50
2. ความรู้พนื ฐานทางวชิ าชีพ ครูกจิ กรรมบาํ บดั ตอ้ งมคี วามรู้พนื ฐาน ดงั นี
1.1. ความรู้พนื ฐานทางวชิ าชีพตามเกณฑม์ าตรฐานของสมาคมนกั กิจกรรมบาํ บดั / อาชีวบาํ บดั
1.2. มีความรู้ทางการศกึ ษา ดงั นี
- ระบบการเรียนการสอน
- หลกั สูตรการศกึ ษาขนั พนื ฐาน
- การวดั และการประเมนิ ผลทางการศกึ ษา
1.3. มคี วามรู้ทางการศกึ ษาพเิ ศษ ดงั นี
- รูปแบบการจดั การศกึ ษาพิเศษ
- ประเภทคนพกิ ารทางการศกึ ษา
- แผนการจดั การศกึ ษาเฉพาะบคุ คล (Individualized Education Plan : IEP)
- แผนการจดั การศกึ ษาเฉพาะครอบครวั (Individualized Family Service Plan : IFSP)

20

มาตรฐานการปฏบิ ัตงิ านกจิ กรรมบาบัดในสถานศกึ ษา

ภาคผนวกที 4

ทกั ษะทางคลนิ กิ และความรู้ความสามารถเฉพาะในการให้บริการกจิ กรรมบําบดั ในสถานศกึ ษา
ผปู้ ระกอบวชิ าชีพกิจกรรมบาํ บดั ในสถานศกึ ษาจะตอ้ งมีความรู้ความสามารถในการใหบ้ ริการ

กิจกรรมบาํ บดั หรือการฟื นฟสู มรรถภาพทีจาํ เพาะเจาะจงของวชิ าชีพ สอดคลอ้ งกบั ความตอ้ งการจาํ เป็น
ของผรู้ ับบริการ โดยตระหนกั ถงึ ผลกระทบทางเศรษฐกิจ สงั คมและวฒั นธรรม

ผรู้ ับบริการในสถานศึกษา เป็นผทู้ ีมขี อ้ จาํ กดั ดา้ นต่าง ๆ เช่น พฒั นาการล่าชา้ ทางดา้ นร่างกาย
จิตใจ สงั คม อารมณ์ และการเรียนรู้ ทาํ ใหเ้ กิดความบกพร่องต่อทกั ษะการเคลือนไหว การใชม้ อื ในการ
ทาํ กิจกรรม ทกั ษะการทาํ กิจวตั รประจาํ วนั การเรียนรู้ และการเล่น อนั เนืองมาจากโรคหรืออุบตั ิเหตุ
ความพกิ ารหรือผดิ ปกติแต่กาํ เนิด ดงั นนั บทบาทหนา้ ทขี องครูกิจกรรมบาํ บดั จึงตอ้ งมีแนวทางการ
ใหบ้ ริการทีครอบคลุมโดยถือวา่ ผรู้ ับบริการเป็นสาํ คญั ดงั นี

แนวทางในการบําบดั และฟื นฟแู บ่งออกเป็ น 5 ด้าน ได้แก่
1. การส่งเสริมสุขภาพ เพือใหก้ ลุ่มเป้ าหมายไดม้ ีความรู้ในการดแู ลสุขภาพทวั ไปในขอบเขต

ของวิชาชีพกิจกรรมบาํ บดั
2. การฟื นฟสู มรรถภาพ เพือฟื นฟทู กั ษะความสามารถทีบกพร่องไป หรือเพมิ ทกั ษะ

ความสามารถทียงั ไม่เคยมี
3. การคงไวซ้ ึงระดบั ความสามารถทีมอี ยใู่ นการทาํ กิจกรรมตา่ ง ๆ ในชีวิตประจาํ วนั
4. การดดั แปลงสภาพแวดลอ้ ม อปุ กรณ์ (adaptation) และการปรับเปลยี นลกั ษณะการทาํ

กิจกรรมต่าง ๆ ของบุคคล (compensation )
5. การป้ องกนั เพอื มใิ หเ้ กิดความเสียงทีจะนาํ ไปสู่ปัญหาทางดา้ นสุขภาพ ความเจ็บป่ วยหรือ

ความพกิ าร

ซึงทกั ษะทางคลินิกและความรู้ความสามารถในการประกอบวิชาชีพกิจกรรมบาํ บดั
แบ่งออกเป็น 2 หมวด ดงั นี

หมวดที 1 การดูแลในภาวะปกติ (normal conditions and general principles of care)
ผปู้ ระกอบวชิ าชีพกิจกรรมบาํ บดั ตอ้ งมคี วามรู้ความสามารถในการส่งเสริมป้ องกนั สุขภาพ

ไดเ้ หมาะสมตามความจาํ เป็น
1.1 สามารถรวบรวมขอ้ มลู และประเมินปัญหาทางสุขภาพของบุคคล ครอบครัว และ

ชุมชนในความรับผดิ ชอบตามวธิ ีการทางกจิ กรรมบาํ บดั

21

มาตรฐานการปฏบิ ตั งิ านกจิ กรรมบาบดั ในสถานศึกษา

1.2 สามารถส่งเสริมสุขภาพส่วนบุคคลและชุมชนเกียวกบั ปรับเปลยี นสภาพบา้ นสถานที
ทาํ งาน และสิงแวดลอ้ ม การออกแบบ/ ประดษิ ฐอ์ ุปกรณ์อาํ นวยความสะดวก และการ ส่งเสริม
พฒั นาการเดก็ ทีสอดคลอ้ งกบั สงั คม และวฒั นธรรมของชุมชน

หมวดที 2 การดูแลในภาวะบกพร่อง จาํ แนกตาม ประกาศคณะกรรมการพิจารณาให้
คนพิการไดร้ ับสิทธิช่วยเหลือทางการศกึ ษา เรือง การกาํ หนด หลกั เกณฑแ์ ละวธิ ีการ การรับรองบุคคลของ
สถานศึกษาวา่ เป็นคนพกิ าร พ.ศ. 2545

ผปู้ ระกอบวิชาชีพกิจกรรมบาํ บดั สามารถนาํ ความรู้ทางวทิ ยาศาสตร์การแพทย์ พนื
ฐานความรู้ทางการศกึ ษา เพอื นาํ มาวิเคราะหว์ างแผนการใหบ้ ริการในกลุ่มผรู้ ับบริการ ดงั นี

1. บุคคลทีมคี วามบกพร่องทางการเห็น
2. บุคคลทีมคี วามบกพร่องทางการไดย้ นิ
3. บุคคลทีมีความบกพร่องทางสติปัญญา
4. บุคคลทีมีความบกพร่องทางร่างกายและสุขภาพ
5. บุคคลทีมปี ัญหาทางการเรียนรู้
6. บุคคลทีมคี วามบกพร่องทางการพดู และภาษา
7. บุคคลทีมีปัญหาทางพฤติกรรมหรืออารมณ์
8. บุคคลออทิสติก
9. บุคคลพิการซอ้ น

เทคนคิ และหตั ถการทใี ช้ในการบําบดั ทางกจิ กรรมบําบดั เบอื งต้น ได้แก่
1. เทคนิคดา้ นชีวกลศาสตร์ (Biomechanical techniques)
2. เทคนิคดา้ นประสาทสมั ผสั (Neurodevelopment techniques )
3. เทคนิคดา้ นฟื นฟู (Rehabilitation techniques)
4. เทคนิคดา้ นพฒั นาการ (Developmental techniques)
5. เทคนิคดา้ นบรู ณาการดา้ นประสาทสมั ผสั (Sensory integration techniques)
6. เทคนิคการรับรูค้ วามรู้สึกและความเคลือนไหว (Sensory-motor techniques)
7. เทคนิคการปรับพฤตกิ รรม (Behavior modification techniques)
8. เทคนิคการเรียนการสอน (Teaching and learning techniques)

22

มาตรฐานการปฏิบัติงานกิจกรรมบาบัดในสถานศึกษา

หตั ถการพนื ฐานทางคลนิ กิ
1. เทคนิคการเร่งเร้า (Facilitating techniques)
2. เทคนิคการยบั ยงั (Inhibiting techniques)
3. เทคนิคการยดื กลา้ มเนือ (Stretching techniques)
4. เทคนิคการเคลือนไหวขอ้ โดยผบู้ าํ บดั (Passive ROM techniques)
5. เทคนิคการจบั ประคอง (Handling techniques)
6. เทคนิคการกระตุน้ การดูดและการกลนื (Feeding therapy techniques)
7. การออกแบบและประดษิ ฐเ์ ครืองดามมือ (Splint design and/or fabrication)
8. การออกแบบและดดั แปลงอปุ กรณ์เครืองช่วยในการทาํ กิจกรรมการดาํ เนินชีวติ
(Assistive and adaptive devices design and/or fabrication)
9. การฝึกทกั ษะการทาํ งานของมือ (Hand function training)
10. การฝึกกิจกรรมการดแู ลตนเองในชีวิตประจาํ วนั (ADL training)
11. การฝึกความสามารถในการรับรู้ (Perception training)
12. เทคนิคการพนั ผา้ ยดื (Bandaging techniques)
13. การฝึกความสามารถในการติดและเขา้ ใจ (Cognitive function training)
14. การวดั สญั ญาณชีพ (Measurement of vital signs)
15. เทคนิคการช่วยฟื นคืนชีพ (CPR)

23

มาตรฐานการปฏบิ ัตงิ านกิจกรรมบาบดั ในสถานศึกษา

ภาคผนวกที 5

เครืองมอื อปุ กรณ์ สือการบําบดั ทีจาํ เป็ นต่อการให้บริการ

. แบบทดสอบและแบบประเมนิ ทางกจิ กรรมบําบดั ทเี ป็ นมาตรฐานและไม่เป็ นมาตรฐาน
แบบประเมินทีเป็ นมาตรฐาน
- แบบคดั กรองพฒั นาการเดก็ ของเดนเวอร์ (DDST)
- แบบทดสอบการรับรู้ทางสายตา เช่น แบบทดสอบฟรอสติก (Mariane Frostig Visual
Perception Test ) , แบบทดสอบ (Motor-Free Visual Perception Test – Revised :
MVPT-R)
- แบบทดสอบการรับรู้ทางสายตาและการเคลือนไหว (Visual - Motor Integration : VMI)
- แบบทดสอบการทาํ งานของมือ (Hand function tests)
- แบบทดสอบความคลอ่ งแคลว่ การทาํ งานของมอื (Dexterity tests)
- แบบทดสอบการรับรู้ (Perception tests)
- แบบทดสอบทางการดแู ลตนเองและกจิ วตั รประจาํ วนั (ADL tests)
- แบบทดสอบสภาวะจิตใจ อารมณ์ (Psychological tests)
- แบบทดสอบสภาวะจิตสงั คม (Psychosocial tests)
- แบบทดสอบความคิด และความเขา้ ใจ (Cognitive function tests)
- แบบทดสอบทีเป็นมาตรฐานอืน ๆ ทีเกียวขอ้ ง
แบบประเมนิ ทีไมเ่ ป็นมาตรฐาน
- แบบสมั ภาษณ์ประวตั ิ (History Interview version)
- แบบทดสอบการรับรู้บูรณาการความรู้สึกทางคลินิก (Clinical Observation for
Sensory Integration Test)
- แบบทดสอบหรือแบบประเมนิ อนื ๆ ทีเกียวขอ้ ง

. อุปกรณ์ในการบาํ บดั และฟื นฟสู มรรถภาพ
2.1 ชุดอปุ กรณ์ฟืนฟสู มรรถภาพ 13 รายการไดแ้ ก่
2.1.1 ชุดอปุ กรณ์ฝึกเดิน ประกอบดว้ ย 2 รายการ
- เครืองช่วยเดนิ แบบมลี อ้
- กระจกเงาแบบเคลอื นที
2.1.2 รถฝึกคลาน (Crawler)
2.1.3 จกั รยานออกกาํ ลงั กาย (ชนิดปันไดท้ งั มือและเทา้ )
2.1.4 อุปกรณ์สาํ หรับฝึกยนื ประกอบดว้ ย 2 รายการ
- เตียงปรับระดบั สาํ หรับฝึกยนื แบบใชม้ ือหมนุ (Manual Tilt Table)

24

มาตรฐานการปฏบิ ตั ิงานกจิ กรรมบาบดั ในสถานศึกษา

- ทีฝึกยนื ในท่านอนควาํ (Prone Stander)
2.1.5 ชุดอุปกรณ์เพมิ ความแขง็ แรงของกลา้ มเนือ ประกอบดว้ ย 2 รายการ

- บาร์แบบตงั ติดผนงั สาํ หรับบริหารร่างกาย (Stall Bar)
- ถงุ หนงั บรรจุเมด็ เหลก็ กลม
2.1.6 ชุดอปุ กรณ์ฝึกการทรงตวั (Curved Walking Board)
2.1.7 ถงั (Barrel)
2.1.8 อุปกรณ์การฝึกเดนิ พนื ทีต่างระดบั (Trademill) ประกอบดว้ ย 2 รายการ
- ลวู่ งิ
- อปุ กรณ์พยงุ ลาํ ตวั
2.1.9 ชุดอุปกรณ์ประกอบการฟื นฟสู มรรถภาพ ประกอบดว้ ย 4 รายการ
- เบาะ (Mat)
- หมอนทรงกระบอก (Roller)
- เบาะลาดเอยี งรูปลมิ (Wedge)
- เตียงไม้ (Standard Wooden Bed)
2.1.10 ลกู บอล (Therapeutic balls)
2.1.11 โต๊ะฝึกกิจกรรม
2.1.12 ชุดอุปกรณก์ ระตุน้ การผสมผสานของระบบประสาท (Vestibulator)
2.1.13 ชุดประเมินความสามารถดา้ นความคดิ ความเขา้ ใจ
2.2 ชุดอปุ กรณ์ฝึกกระตุน้ การรับรับรู้ทางสายตา และการประสานสมั พนั ธร์ ะหว่างตากบั มือ
2.3 ชุดอปุ กรณ์ฝึกกระตุน้ กลา้ มเนือมดั ใหญ่
2.4 ชุดอุปกรณ์ฝึกกระตุน้ กลา้ มเนือมดั เลก็
2.5 ชุดอปุ กรณ์ฝึกกิจวตั รประจาํ วนั
2.6 ชุดอปุ กรณ์ฝึกกระตุน้ พฒั นาการทางภาษา
2.7 ชุดอุปกรณ์ฝึกพฒั นาการดา้ นการเขียน
2.8 ชุดอุปกรณ์ฝึกทกั ษะดา้ นสงั คมและการเล่น
2.9 ชุดอุปกรณ์ฝึกทกั ษะการรับรูค้ วามคิดความเขา้ ใจ
2.10 ชุดอปุ กรณ์ฝึกการบรู ณาการประสาทสมั ผสั (Sensory Integration)
2.11 อปุ กรณ์กระตนุ้ การรับรู้สมั ผสั (Sensory therapy) เช่น เครืองสนั สะเทือนเพือการบาํ บดั
(Vibrator therapy) แปรงขนนุ่ม เป็นตน้
2.12 เครืองกระตนุ้ ความรู้สึกชนิดกายสมั ผสั อยา่ งลึก (Deep pressure stimulator)
2.13 เครืองมือพนื ฐานอืนๆ ทีจาํ เป็นต่อการทาํ หตั ถการทางกิจกรรมบาํ บดั

25

มาตรฐานการปฏบิ ตั งิ านกิจกรรมบาบดั ในสถานศกึ ษา

คณะกรรมการร่างมาตรฐานการปฏบิ ัตงิ านการให้บริการกจิ กรรมบาํ บัดในสถานศึกษา
ระหว่างวนั ที 25 - 27 พฤศจกิ ายน 2550

ณ โรงเรียนสอนคนตาบอดภาคเหนอื ในพระบรมราชินูปถัมภ์ จงั หวดั เชียงใหม่

1.นายกมล ผาคาํ ประธานชมรมครูกิจกรรมบาํ บดั
2.นางอ่อนแกว้ จรัสดาํ รงวฒั น์ รองประธานชมรมครูกิจกรรมบาํ บดั
3.นางสาววชิ ิตา เกศะรักษ์ กรรมการฝ่ ายวชิ าการ
4.นางอจั ฉราภรณ์ บวั นวล กรรมการ
5.นางสาวพกิ ุล ทาํ บุญตอบ กรรมการ
6. นางสุภาพร กะแกว้ กรรมการ
7. นางสาวอรทยั ศริ ิลกั ษณ์ กรรมการ
8. นางสาวปิ ฐินนท์ จนั ทรรัตน์ กรรมการ
9. นายอศั วิน งามดี กรรมการ
10.นางสาวนาราภทั ร ธรรมะ กรรมการ
11.นางสาววรารัตน์ สิทธิการ กรรมการ
12. นางสาวสายทิพย์ คุม้ เมือง กรรมการ
13. นางสาวณฐั ิรา ศีติสาร กรรมการ
14. นางสาวสุวรรณา ชมภูแกว้ กรรมการและเลขานุการ

รายนามผู้ทรงคณุ วฒุ ิตรวจสอบร่างมาตรฐาน
1. ผอ.อารีย์ เพลินชยั วานิช อดีตผอู้ าํ นวยการศนู ยก์ ารศกึ ษาพิเศษ เขตการศกึ ษา 7

จงั หวดั พษิ ณุโลก
2. ผอ.ประมวล พลอยกมลชุณห์ ผอู้ าํ นวยการโรงเรียนสอนคนตาบอดภาคเหนือ

ในพระบรมราชินูปถมั ภ์ จงั หวดั เชียงใหม่
3. ผอ.ดร. พิกลุ เลียวศริ ิพงศ์ อดีตผอู้ าํ นวยการโรงเรียนโสตศึกษาอนุสารสุนทร จงั หวดั เชียงใหม่
4. ผอ.ดร.สมพร หวานเสร็จ ผอู้ าํ นวยการศนู ยก์ ารศกึ ษาพเิ ศษส่วนกลาง
5. รศ.สร้อยสุดา วิทยากร ประธานคณะกรรมการวิชาชีพกิจกรรมบาํ บดั

26