สื่อประกอบการเรียนรู้เสริมทักษะทางภาษา เรื่อง สำนวนไทยใส่ใจเรียนรู้

ส่อื ประกอบการเรียนรู้เสรมิ ทักษะทางภาษา
ชุด รูร้ กั ษห์ ลักภาษาไทย

นางละไม ฝัง่ ชลจติ ต์

สอ่ื ประกอบการเรียนรูเ้ สริมทกั ษะทางภาษา ชดุ รรู้ ักษห์ ลกั ภาษาไทย
เรอ่ื ง สำนวนไทยใส่ใจเรยี นรู้

นางละไม ฝั่งชลจิตต์
ตำแหน่ง ครู วิทยฐานะ ชำนาญการพิเศษ

โรงเรียนวดั พรหมโลก อำเภอพรหมครี ี
สำนกั งานเขตพนื้ ทีก่ ารศึกษาประถมศึกษานครศรีธรรมราช เขต ๔
สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพนื้ ฐาน กระทรวงศกึ ษาธกิ าร

คำนำ

สื่อประกอบการเรียนรู้เสริมทักษะทางภาษา ชุด รู้รักษ์หลักภาษาไทย เรื่อง สำนวนไทยใส่ใจเรียนรู้
เป็นผลงานจากการเรียนรู้เรื่องสำนวนของผู้เรียนหลังจากที่เรียนเรื่องสำนวนจบลง ครูได้มอบหมายให้ผู้เรียน
ศึกษาสำนวนที่ตนเองชอบพร้อมวาดภาพประกอบ หาความหมายและนำมาเสนอหน้าชน้ั เรยี นให้เพื่อนๆ ได้เรียนรู้
กอ่ นเรยี นวชิ าภาษาไทย วันละหนง่ึ สำนวนเวียนไปเร่ือย ๆ จนครบ ๑ ภาคเรยี น

แม้ว่าภาพบางภาพจะไม่สวยงามตามหลักศิลปะ แต่เป็นผลงานที่เกิดจากความตั้งใจของนักเรียนทุกคน
สามารถสื่อให้เพื่อนๆ เรียนรู้สำนวนได้เป็นอย่างดี ฉะนั้นเพื่อให้เกิดประโยชน์ต่อการเรียนรู้ในระยะยาว เพื่อให้
ผู้เรียนมีความภาคภูมิใจในชิ้นงานที่ได้ร่วมกันจัดทำขึ้น และเพื่อส่งต่อให้รุ่นน้องได้เรียนรู้ได้เห็นผลงานของรุ่นพ่ี
ผู้สอนจึงได้รวบรวมภาพสำนวนทีเ่ ปน็ ผลงานของนกั เรียนเปน็ รปู เลม่ ข้ึน

ขอขอบคุณผู้อำนวยการโรงเรียน เพื่อนครูที่ให้แนวคิดในการพัฒนาสื่อการเรียนการสอน ขอบใจ
นักเรียนทุกคนที่ให้ความร่วมมือในการจัดกิจกรรมการเรียนรู้จนบรรลุผลการเรียนรู้ มีสื่อที่เป็นแบบอย่างในการ
เรยี นร้สู ำหรบั เพื่อนๆ และรนุ่ น้องในโอกาสตอ่ ไป

หวังเป็นอย่างยิ่งว่า สื่อประกอบการเรียนรู้เสริมทักษะทางภาษา ชุด รู้รักษ์หลักภาษาไทย เรื่อง
สำนวนไทยใสใ่ จเรยี นรู้เล่มนี้ จะมีประโยชนต์ อ่ นกั เรียนและครูผ้สู อน ในการนำไปใช้พฒั นาการเรียนการสอนเพื่อ
พัฒนาคณุ ภาพผู้เรยี นต่อไป

ละไม ฝงั่ ชลจิตต์

สารบญั หนา้

เรื่อง ก
ข
คำนำ………………………………………………………………..………………………………….. ๑
สารบญั …………………………………………………………………………………..…………….. ๒
๗๔
คำแนะนำในการใชส้ ือ่ ……......................................................................
สำนวนไทยใสใ่ จเรยี นรู้............................................................................
บรรณานกุ รม.....................................................................................................

คำแนะนำในการใช้สือ่

สื่อประกอบการเรียนรู้เสริมทักษะทางภาษา ชุด รู้รักษ์หลักภาษาไทย เรื่อง สำนวนไทยใส่ใจเรียนรู้
เป็นผลงานจากการเรียนรู้เรื่องสำนวนของผู้เรียนหลังจากที่เรียนเรื่องสำนวนจบลง โดยมีเป้าหมายสำคัญเพ่ือ
ประโยชนท์ างการศกึ ษาท่ีผ้สู อนสามารถประยกุ ตใ์ ช้ได้

- ใช้เปน็ ส่อื ในการนำเขา้ สู่บทเรียน
- ใช้เป็นส่อื ประกอบการเรยี น ค้นหาข้อมลู ระหวา่ งเรียน
- ใช้เปน็ เอกสารใหน้ ักเรยี นคน้ คว้าหาความรู้เพิม่ เติม เสริมจากการเรียนในห้องเรียน
โดยครูสามารถทำสำเนาเอกสารเป็นรูปเล่ม หรือแปลงไฟล์เป็นสื่ออิเล็กทรอนิกส์ในรูปแบบของเอกสาร
WORD, PDF, E-BOOK หรอื ไฟลภ์ าพไดต้ ามความเหมาะสมเพอ่ื ส่งใหเ้ รียนไดเ้ รียนรู้

หวังเป็นอย่างยิ่งว่า สื่อประกอบการเรียนรู้เสริมทักษะทางภาษา ชุด รู้รักษ์หลักภาษาไทย เรื่อง
สำนวนไทยใส่ใจเรียนรู้เล่มนี้ จะมีประโยชน์ต่อนกั เรียนและครูผู้สอนในการนำไปประยุกต์ใช้จัดกจิ กรรมการเรยี น
การสอนเพ่ือพฒั นาคณุ ภาพผูเ้ รยี นไดเ้ ป็นอยา่ งดี

 รรู้ กั ษ์หลกั ภาษาไทย ตอน สำนวนไทยนา่ รู้  หน้า ๒

คนที่ขาดวิสยั ทศั นม์ องเห็นแตส่ ิ่งทอี่ ยู่
ใกล้ตวั เท่าน้นั หรือผูม้ ีความรู้และ
ประสบการณ์น้อย แต่สำคัญตนวา่
มคี วามรมู้ าก

 รรู้ กั ษ์หลกั ภาษาไทย ตอน สำนวนไทยน่ารู้  หน้า ๓

พอไดด้ ีหรือร่ำรวยขนึ้ มากเ็ ย่อหย่ิง
จองหองลืมตัว ลืมฐานะเดมิ ของตน

 รรู้ กั ษ์หลกั ภาษาไทย ตอน สำนวนไทยน่ารู้  หน้า ๔

ต่างฝ่ายตา่ งรเู้ ท่าทนั กนั , ต่างฝา่ ยตา่ งรู้
ความลบั หรอื เล่หเ์ หลี่ยมของกันและกนั

 รรู้ กั ษ์หลกั ภาษาไทย ตอน สำนวนไทยนา่ รู้  หน้า ๕

ทำเรื่องทส่ี งบเรียบรอ้ ยไปแลว้
ใหว้ นุ่ วายขนึ้ มาอีก

 รรู้ กั ษ์หลกั ภาษาไทย ตอน สำนวนไทยนา่ รู้  หน้า ๖

ไดส้ ิ่งทมี่ คี า่ แต่ไม่รคู้ ณุ ค่า

 รรู้ กั ษ์หลกั ภาษาไทย ตอน สำนวนไทยน่ารู้  หน้า ๗

การพูดหรือทำอะไรตอ้ งระมัดระวัง
เพราะแมจ้ ะดูเสมอื นว่าปกปิดมิดชดิ
แตอ่ าจมคี นลว่ งรไู้ ด้

 รรู้ กั ษ์หลกั ภาษาไทย ตอน สำนวนไทยน่ารู้  หน้า ๘

ลกั ษณะทคี่ นผวิ ดำใสเ่ สื้อผ้าสแี ดง
หรือสฉี ดู ฉาดตดั กบั สผี วิ

 รรู้ กั ษ์หลกั ภาษาไทย ตอน สำนวนไทยนา่ รู้  หน้า ๙

จาํ ตอ้ งยอมเป็นรองเขา ไม่เทยี มหนา้
เทียมตาเทา่ (มักหมายถงึ เมียน้อยทีต่ อ้ ง
ยอมลงให้แกเ่ มยี หลวง)

 รรู้ กั ษ์หลกั ภาษาไทย ตอน สำนวนไทยนา่ รู้  หน้า ๑๐

การพดู แบบกว้าง ๆ อาจจะตรงประเดน็
หรือไม่ตรง เป็นการตอบทีไ่ ม่ใช่คำตอบ
ท่ผี ดิ แตเ่ ปน็ การตอบทไี่ มไ่ ดป้ ระโยชน์
แกผ่ ้ฟู ัง

 รรู้ กั ษ์หลกั ภาษาไทย ตอน สำนวนไทยน่ารู้  หน้า ๑๑

ไม่ได้ต้งั ใจฟงั ไดย้ ินเสยี งแตไ่ ม่สนใจ
ไม่ฟังในส่งิ ทผ่ี ูอ้ น่ื บอกหรือสอน หรอื
ไดย้ นิ แล้วกไ็ มป่ ฏบิ ัตติ าม

 รรู้ กั ษ์หลกั ภาษาไทย ตอน สำนวนไทยน่ารู้  หน้า ๑๒

ลงทนุ มากแต่ไดผ้ ลตอบแทนนอ้ ย

 รรู้ กั ษ์หลกั ภาษาไทย ตอน สำนวนไทยนา่ รู้  หน้า ๑๓

บังคบั ขนื ใจผ้อู ื่นใหท้ ำตามทต่ี นตอ้ งการ

 รรู้ กั ษ์หลกั ภาษาไทย ตอน สำนวนไทยนา่ รู้  หน้า ๑๔

ทำงานที่ยากเกินกำลังความสามารถ
ของตน ต้องใช้ความอดทนและความ
พยายามมาก

 รรู้ กั ษ์หลกั ภาษาไทย ตอน สำนวนไทยน่ารู้  หน้า ๑๕

ทำอยา่ งใดอยา่ งหน่ึงเพื่อขม่ ขวญั อีกฝา่ ย

 รรู้ กั ษ์หลกั ภาษาไทย ตอน สำนวนไทยน่ารู้  หน้า ๑๖

อะไรท่เี ป็นของใหมก่ ถ็ อื ว่าดี นยิ มเรียก
ช่วงเวลาที่สามีภรรยาเพง่ิ แต่งงาน
กันใหม่ ๆ ว่า ระยะขา้ วใหม่ปลามัน

 รรู้ กั ษ์หลกั ภาษาไทย ตอน สำนวนไทยน่ารู้  หน้า ๑๗

จงรอบคอบอยา่ ประมาท เชน่ เดียวกับ
การเข้าปา่ ไม่ควรลมื พร้าซ่งึ เปน็ อาวธุ
และเครือ่ งมอื ทใี่ ชป้ ระโยชนส์ ารพัด

 รรู้ กั ษ์หลกั ภาษาไทย ตอน สำนวนไทยนา่ รู้  หน้า ๑๘

ตัดออกจากสมาคมหรอื ไมค่ บค้าสมาคม
ด้วย มาจากสงั ฆกรรมที่พระสงฆล์ งโทษ
คฤหัสถ์ผ้ปู ระทษุ รา้ ยตอ่ ศาสนาโดย
ประกาศใหภ้ กิ ษทุ ั้งหลายไม่คบดว้ ย

 รรู้ กั ษ์หลกั ภาษาไทย ตอน สำนวนไทยนา่ รู้  หน้า ๑๙

เกี่ยวโยงกันจากหัวถึงหางโดยซัดกันไป
เป็นทอด ๆ

 รรู้ กั ษ์หลกั ภาษาไทย ตอน สำนวนไทยน่ารู้  หน้า ๒๐

การทำภารกิจทส่ี ำเร็จได้ยาก หรือ
การคน้ หาอะไรบางอย่างทเ่ี ป็นส่ิงเล็กๆ
ในพืน้ ทีก่ วา้ งใหญซ่ ่งึ ยากแกก่ ารค้นพบ

 รรู้ กั ษ์หลกั ภาษาไทย ตอน สำนวนไทยน่ารู้  หน้า ๒๑

แสวงหาผลประโยชนโ์ ดยไมต่ ้องลงทนุ

 รรู้ กั ษ์หลกั ภาษาไทย ตอน สำนวนไทยนา่ รู้  หน้า ๒๒

พดู หรือทำสง่ิ ใดสงิ่ หนง่ึ แล้วไปโดน
เจา้ ของเรอ่ื ง หรือเจ้าตวั เข้าโดยทผ่ี ูพ้ ดู
หรือผทู้ ำไม่รตู้ วั

 รรู้ กั ษ์หลกั ภาษาไทย ตอน สำนวนไทยนา่ รู้  หน้า ๒๓

ทำสิง่ ทเี่ สย่ี งตอ่ อนั ตราย หรอื ไม่ถนัด
อาจพลาดพลง้ั ได้

 รรู้ กั ษ์หลกั ภาษาไทย ตอน สำนวนไทยน่ารู้  หน้า ๒๔

ม่งุ จะเอาใหไ้ ด้ทง้ั ๒ อยา่ งพรอ้ มกัน ใน
ท่สี ุดไม่ไดส้ ักอยา่ ง, เสี่ยงทำการ ๒ อย่าง
พรอ้ มๆ กนั ซ่ึงอาจล้มเหลวทงั้ ๒ อยา่ ง

 รรู้ กั ษ์หลกั ภาษาไทย ตอน สำนวนไทยน่ารู้  หน้า ๒๕

ความชว่ั หรือความผดิ รา้ ยแรงทคี่ นรู้
ท่วั กันแลว้ จะปดิ อยา่ งไรก็ไมม่ ิด

 รรู้ กั ษ์หลกั ภาษาไทย ตอน สำนวนไทยนา่ รู้  หน้า ๒๖

บอกหรือแนะวธิ ที เ่ี ขา้ ทางเขาพอดี,
มักใชแ้ ก่เรื่องไมด่ ี

 รรู้ กั ษ์หลกั ภาษาไทย ตอน สำนวนไทยน่ารู้  หน้า ๒๗

การกระทำทีแ่ สรง้ ว่าเปน็ คนดี มเี มตตา
แต่ไม่มีความจรงิ ใจ

 รรู้ กั ษ์หลกั ภาษาไทย ตอน สำนวนไทยนา่ รู้  หน้า ๒๘

การงานหรอื หน้ีสนิ ทีค่ ง่ั ค้างพอกพูน
มากข้นึ เรื่อยๆ จนทำให้ตอ้ งลำบากหรอื
ยุ่งยากเดอื ดร้อนในภายหลงั

 รรู้ กั ษ์หลกั ภาษาไทย ตอน สำนวนไทยน่ารู้  หน้า ๒๙

คนทีม่ บี ริวารอยรู่ ายล้อมเป็นจำนวนมาก
เหมือนดวงดาวทอ่ี ยลู่ อ้ มดวงจนั ทร์

 รรู้ กั ษ์หลกั ภาษาไทย ตอน สำนวนไทยน่ารู้  หน้า ๓๐

ใช้พูดถงึ คนทเี่ คยคบหากันมา โดยเฉพาะ
คนเคยรกั กัน หากมีปัญหาทำใหต้ อ้ งเลิก
กนั มักจะตัดกนั ไม่ขาดงา่ ยๆ

 รรู้ กั ษ์หลกั ภาษาไทย ตอน สำนวนไทยน่ารู้  หน้า ๓๑

แนะนำพร่ำสอนเทา่ ไรก็ไมไ่ ด้ผล,
สอนแลว้ ไมจ่ ำ

 รรู้ กั ษ์หลกั ภาษาไทย ตอน สำนวนไทยนา่ รู้  หน้า ๓๒

การกระทำอะไรท่ีไมเ่ หมาะสม ลงทนุ
ลงแรงไปเปน็ จำนวนมาก แตไ่ ดผ้ ลลพั ธ์
เพียงนอ้ ยนิด ไม่คมุ้ คา่ กับทีล่ งทนุ ไป
หรอื ไม่มปี ระโยชน์

 รรู้ กั ษ์หลกั ภาษาไทย ตอน สำนวนไทยนา่ รู้  หน้า ๓๓

เมอื่ โอกาสมาถงึ ควรรีบทำ

 รรู้ กั ษ์หลกั ภาษาไทย ตอน สำนวนไทยน่ารู้  หน้า ๓๔

สำนวนนมี้ ักจะใชก้ ลา่ วถงึ คนท่นี สิ ัยไมด่ ี
คดิ รา้ ยหรือลอบทำรา้ ยผอู้ ืน่ แต่กลบั โดน
เอง สง่ิ ทีท่ ำนน้ั ยอ้ นกลบั มาทำรา้ ยตัวเอง

 รรู้ กั ษ์หลกั ภาษาไทย ตอน สำนวนไทยนา่ รู้  หน้า ๓๕

คนทคี่ ิดหาผลประโยชน์ หรือหาผลกำไร
ใส่ตน ด้วยวธิ ีเบยี ดเบยี นหรือรีดเอาจาก
น้ำพกั นำ้ แรงของผอู้ ื่นด้วยการเอารดั
เอาเปรยี บ

 รรู้ กั ษ์หลกั ภาษาไทย ตอน สำนวนไทยน่ารู้  หน้า ๓๖

ทางท่แี ยกเปน็ ๓ สาย เกดิ จากทางสาย
หนึง่ มาบรรจบเปน็ มมุ ฉากกบั ทางอกี สาย
หนงึ่ , โบราณถอื ว่าเป็นทางผีผา่ น
ไมเ่ ปน็ มงคล

 รรู้ กั ษ์หลกั ภาษาไทย ตอน สำนวนไทยนา่ รู้  หน้า ๓๗

เมื่อหมดอาํ นาจความชัว่ ทที่ าํ ไว้กป็ รากฏ

 รรู้ กั ษ์หลกั ภาษาไทย ตอน สำนวนไทยนา่ รู้  หน้า ๓๘

คนทท่ี ำอะไรกลบั กลอก เข้าพวกกับทง้ั
สองฝ่ายเพ่อื หวงั ประโยชนข์ องตนเอง

 รรู้ กั ษ์หลกั ภาษาไทย ตอน สำนวนไทยนา่ รู้  หน้า ๓๙

คนที่มจี ติ ใจปลน้ิ ปลอ้ น พดู แกต้ วั ไปเรอ่ื ย
เปรยี บเปรยถงึ คนใจไมแ่ น่นอน รวนเร
กลับกลอก

 รรู้ กั ษ์หลกั ภาษาไทย ตอน สำนวนไทยน่ารู้  หน้า ๔๐

คนทม่ี ีอำนาจหนา้ ทีห่ รือตำแหน่งสงู กว่า
คนทอี่ ย่ใู ตอ้ ำนาจ ซงึ่ จะทำอย่างไรกับ
คนๆ นนั้ กไ็ ด้ตามตอ้ งการ

 รรู้ กั ษ์หลกั ภาษาไทย ตอน สำนวนไทยนา่ รู้  หน้า ๔๑

ผ้ทู ่มี ีอำนาจมากกว่ากดขข่ี ่มเหง หรอื
เอาเปรียบผู้ออ่ นแอ หรอื ผู้ทม่ี ีอำนาจ
นอ้ ยกว่า

 รรู้ กั ษ์หลกั ภาษาไทย ตอน สำนวนไทยนา่ รู้  หน้า ๔๒

ปลอ่ ยศตั รไู ป อาจกลับมาทํารา้ ย
ภายหลังอีก

 รรู้ กั ษ์หลกั ภาษาไทย ตอน สำนวนไทยนา่ รู้  หน้า ๔๓

ผกู อาฆาตไว้ คาดโทษไว้ เชอ่ื แนว่ า่ จะ
เปน็ ไปตามทคี่ าดหมายไว้ ปรามาสหนา้
ว่าไมม่ ที างจะเอาดีได้

 รรู้ กั ษ์หลกั ภาษาไทย ตอน สำนวนไทยน่ารู้  หน้า ๔๔

สรา้ งเร่อื งเทจ็ ใหเ้ ปน็ เรอ่ื งจรงิ , โกหก,
ปัน้ เรอ่ื งข้ึนมา

 รรู้ กั ษ์หลกั ภาษาไทย ตอน สำนวนไทยน่ารู้  หน้า ๔๕

ทำความดแี ตไ่ มไ่ ดร้ ับการยกย่อง
เพราะไมม่ ใี ครเหน็ คณุ คา่ หรือไมม่ ใี ครรู้,
ทำความดีโดยไม่เปิดเผย

 รรู้ กั ษ์หลกั ภาษาไทย ตอน สำนวนไทยนา่ รู้  หน้า ๔๖

แมว้ ่าคราวนจ้ี ะได้รบั ความผดิ หวงั หรอื
ได้กระทำบางส่งิ พลาดไป ก็ยงั ไมส่ ิน้ ไร้
หนทาง ยงั มหี นทาง ยงั มีโอกาสอกี
มากมายทีจ่ ะเรม่ิ ต้นใหม่