3-โพรคาริโอต (Prokaryote)

By Kru Kik

Prokaryote Eukaryote

ชนิดของเซลล์ จากการศกึ ษาลักษณะโครงสร้างของเซลล์ใน 1. โปรคารีโอติคเซลล์ (procaryotic cell)
ส่งิ มชี วี ติ ทาให้แบ่งเป็น 2 พวกตามลกั ษณะของนิวเคลีสส ✓ ไม่มีเยอ่ื หุม้ นิวเคลียส
✓ ไม่มีออร์แกเนลที่มีเยอื่ หุม้
✓ ไดแ้ ก่ Bacteria และ Archaea

2. ยูคารีโอติคเซลล์ (eucaryotic cell)
✓ มีเยอื่ หุม้ นิวเคลียส
✓ มีออร์แกเนลท่ีมีเยอื่ หุม้
✓ ไดแ้ ก่ ยสี ต์ รา โปรโตซวั สาหร่าย พชื

และสัตวต์ า่ ง ๆ

Prokaryotic cell

Prokaryote : กลุ่มโพรแครโิ ต

• ร่องรอยของสิง่ มชี ีวติ ท่ีเกดิ ขนึ้ บนโลกในระยะแรก
สามารถพบได้จากหนิ ทเี่ กดิ จากโปรแคริโอต
(prokaryote) ยดึ จับกบั ตะกอนเอาไว้ดว้ ยกนั
เรยี กว่า สโตรมาโทไลต์ (stromatolite) ซง่ึ มี
อายปุ ระมาณ 3500 ล้านปี พบที่บริเวณชายฝง่ั
ทะเลออสเตรเลยี

➢ โปรคารีโอต
• เซลลพ์ วกโปรคารีโอต มีลกั ษณะสาคญั ท่ีพบดงั น้ี คือ
1. ไม่มีเยอ่ื หุม้ ลอ้ มรอบสารพนั ธุกรรม
2. มีขนาดเลก็ มาก เสน้ ผา่ ศูนยก์ ลางประมาณ 0.5-5 ไมครอน
3. มีผนงั เซลลท์ ี่แขง็ มีความหนาประมาณ 15-100 นาโนเมตร หรือ

มากกวา่
4. เยอ่ื หุม้ เซลล์ มีหนา้ ที่หลายอยา่ งคือการขนส่ง เช่นทาหนา้ ที่ขนส่ง

สารผา่ นเขา้ ออกเซลล์
5. มีไรโบโซมท่ีมีขนาดเลก็ คือ 70S (คาวา่ S มาจาก Svedberg unit of

sedimentation coefficient, หน่วยคา่ ความเร็วของการตกตะกอน
วดั จากอตั ราการเคลื่อนที่ภายใตแ้ รงเหวยี่ ง โดย 1S = 10-13 วินาที)
6. มีแฟลกเจลลา (flagella) ใชใ้ นการเคล่ือนที่ ซ่ึงมีโครงสร้างแตกตา่ ง
จากยคู ารีโอต (rotatory) และการสน่ั สะเทือน (vibration motion)





1. pericytoplasmic space
2. cytoplasmic membrane
3. cell wall
4. Capsule
5. pili
6. cytoplasm
7. cytoplasmic nucleoid
8. 70s ribosomes
9. Plasmid
10. flagellum (monotrichous)
11. pore within pilus

4 2
5 3

6 1



Bacteria Gram Stain (การยอ้ มสีแกรม)

Hans Christian Gram

“Gram stain”
“การยอ้ มสีแกรม”

วธิ ีการย้อมสีแกรม

1.Primary stain ใชส้ ี crystal violet ยอ้ มเป็นเวลา 1 นาที

2. Mordant คือ สารที่ช่วยใหเ้ ซลลต์ ิดสีดีข้ึน โดยใช้
สารละลายไอโอดีน (Gram’s iodine) ประมาณ 30 วินาที

3. Decolorization คือการชะสีออกจากเซลลโ์ ดยใชส้ าร
decolorizer ไดแ้ ก่ แอลกอฮอล์ 95%

4. Secondary stain หรือ counterstain ดว้ ยสี safranin O
เป็นนาน 1 นาที







โครงสร้างผนงั เซลลข์ องแบคทีเรียช้นั peptidoglycan

N-acetyl muramic acid (NAM)
N-acetyl glucosamine (NAG)

ความแตกต่างของผนงั เซลลแ์ บคทีเรีบแกรมบวกและแบคทีเรียแกรมลบ

Characteristic Gram positive bacteria Gram negative bacteria
1 จานวนช้นั ท่ีสาคญั
2 องคป์ ระกอบทางเคมี 1 2

ช้นั peptidoglycan ช้นั outer membrane
- NAM, NAG, amino acid - lipopolysaccharide
- teichoic acid - lipoprotein
- lipoteichoic acid - porin protein

3. ความหนาของช้นั peptidoglycan หนาประมาณ 20-30 nm ช้นั peptidoglycan
4. ช้นั outer membrane ไมม่ ี - NAM, NAG, amino acid
5. Porin protein ไม่มี
6. Periplasmic space แคบ หนาประมาณ 8-11 nm
7.Perimeability ต่อโมเลกลุ ของสารต่าง ๆ
More penetrable มี

มี(แทรกอยใู่ นช้นั outer membrane)

กวา้ ง

less penetrable



เกณฑท์ ี่ใชใ้ นการจาแนกแบคทีเรีย

➢รูปรา่ ง
➢ผนงั เซลล์
➢การดารงชีวิต
➢การสรา้ งอาหาร

เกณฑท์ ี่ใชใ้ นการจาแนกแบคทีเรีย

➢ผนงั เซลล์

Obligate aerobe

เกณฑ์ท่ีใช้ในการจาแนก Obligate anaerobe
แบคทเี รีย

➢การดารงชีวิต

Facultative anaerobe

Autotroph

เกณฑ์ทใี่ ช้ในการจาแนก
แบคทีเรีย

➢การสร้างอาหาร

Heterotroph

ตวั อย่างกล่มุ เซลล์แบคทเี รีย

Clostridium

✓Gram possitive
✓Bacillus
✓Obligate anaerobe
✓Heterotroph

➢สร้างสารพิษโบทูลินมั พบในอาหารกระป๋ อง
และหน่อไมป้ ี บท่ีปนเป้ื อน ทาใหเ้ กิดโรคโบทู
ลิซึม

➢สร้างสารพิษเททานมั ทาใหเ้ กิดโรคบาททะยกั
➢มีบทบาทสาคญั ในวฏั จกั รไนโตรเจน

Lectobacillus

✓Gram possitive
✓Bacillus
✓Facultative anaerobe
✓Heterotroph

➢พบในส่ิงแวดลอ้ มสภาพวะเป็นกรดและแหล่งที่มีสารอาหารมาก
➢รักษาสภาวะความเป็นกรดและป้องกนั การติดเช้ือในช่องคลอด
➢ผลิตกรดแลคติก
➢ทาโยเกิร์ต นมเปร้ียว ผกั ดอง และชีส

Escherichia coli
or E. coli

✓ Gram negative
✓ Bacillus
✓ Facultative anaerobe
✓ Heterotroph
• อยใู่ นลาไสค้ น บางสายพนั ธุ์ทาใหท้ อ้ งเสีย
• ติดเช้ือทางเดินปัสสาวะ
• ถา่ ยเป็นเลือด
• เมด็ เลือดแดงที่ยงั ไมห่ มดอายถุ ูกทาลาย แลว้ เขา้ ไป

อุดตนั กระบวนการกรองของเสียในไต อาจทาให้
ไตวาย

Rhizobium

✓ Gram negative
✓ Bacillus
✓ Obligate aerobe
✓ Heterotroph

➢ อาศยั อยใู่ นปมรากพืชวงคถ์ วั่
➢ ช่วยตรึงไนโตรเจนในอากาศเพือ่ สร้างเป็น

สารประกอบไนโตรเจนในดิน

Staphylococcus aureus

✓Gram possitive
✓Coccus (พวงองุ่น)
✓Facultative anaerobe
✓Heterotroph

➢พบที่ช่องจมูกและบนผิวหนงั
➢ก่อโรคติดเช้ือที่ผิวหนงั กระดูก และเลือด
➢สายพนั ธุด์ ือยาคือ Methicillin-resistant S.

aureus(MRSA) ตา้ นยาปฏิชีวนะ

Spirochaete

✓ Gram negative
✓ Spiral
✓ Obligate aerobe, Obligate

anaerobe
✓ Heterotroph

➢ ดารงชีวติ แบบอิสระ
➢ สาเหตุของโรค Syphilis, Leptospirosis, Lyme

Cyanobacteria

• Gram negative
• Spiral and single cell
• Obligate aerobe
• Autotroph

• นกั วิทยาศาสตร์คาดว่า ทาใหอ้ อกซิเจนในบรรยากาศเพ่ิมมากข้ึน
ในระยะแรกของโลก

• Ananaena และ Oscillatoria ช่วยตึงแก๊สไนโตรเจนให้
เป็ นไนเตรต

Mycoplasma

✓ไม่มีผนงั เซลล์
✓เยอื่ หุม้ เซลล์ ประกอบดว้ ย ช้นั ลิพิดประเภทส

เตอรอล (สเตอรอยแอลกฮอล)์ ช่วยใหท้ นต่อ
การสลายตวั ของไมโคพลาสมา
✓Facultative anaerobe

➢ ดารงชีวติ แบบอิสระอยใู่ นดิน
➢ สาเหตุของโรคปอดบวม และโรคติดเช้ือใน

ทางเดินปัสสาวะ

Archea











ความแตกต่างระหว่างแบคทเี รียและอารเ์ คยี

ความแตกต่าง แบคทเี รีย อาร์เคยี
มีสารเพปทิโดไกลแคน ไม่มีสารเพปทิโดไกลแคน
องคป์ ระกอบของผนงั เซลล์ ฟอร์มิลเมไทโอนีน เมไทโอนีน

กรดอะมิโนตวั แรกที่ใชใ้ น 1 ชนิด หลายชนิด
กระบวนการสงั เคราะห์โปรตีน

จานวนชนิดของอาร์เอน็ เอพอลิ
เมอเรส

• ข.ยูคารีโอต
เซลลพ์ วกยคู ารีโอต มีลกั ษณะสาคญั ดงั น้ี

1. มีระบบเยอ่ื หุม้ ภายในเซลล์ (internal membrane) ทาใหเ้ กิดเป็นออร์
แกเนลลต์ ่าง ๆ

2. นิวเคลียสมีเยอ่ื หุม้ สารพนั ธุกรรมคือ DNA ท่ีมกั ขดตวั รวมกบั โปรตีน
เป็นเส้นใยโครมาทิน (chromatin) หรือโครโมโซม (chromosome) และมี
นิวคลิโอลสั (nucleolus) อยภู่ ายในนิวเคลียส

3. มีไซโทสกีลีตลั ไดแ้ ก่ ไมโครทูบูล (microtubules) ไมโครฟิ ลาเมนต์
(microfilaments) และฟิ ลาเมนตม์ ธั ยนั ตร์ (intermediate filaments)

4. มีเอกโซไซโทซิส (exocytosis) และเอนโดไซโทซิส (endocytosis)
5. มีการแบ่งเซลล์แบบไมโทซิส (mitosis) และไมโอซิส (meionsis)
โดยมีไมโททิก แอปพาราตสั (mitotic apparatus) ใชส้ าหรับการแบ่งเซลล