รายงาน

รายงาน

เรอื่ ง วิธกี ารจดั งานประเพณี รดน้ำดำหัวผู้สูงอายุ
ตำบลสนั พระเนตร อำเภอสนั ทราย จังหวดั เชียงใหม่

เสนอ

ผศ.สาโรช สอาดเอ่ียม

จัดทำโดย
นายสรนยั น์ สุรักษ์ รหัส 029

ภาคพเิ ศษ หอ้ ง 2

รายงานฉบบั น้ีเปน็ ส่วนหนง่ึ ของการศกึ ษา
วชิ าเทคโนโลยสี ารสนเทศเพ่อื การการศกึ ษาค้นคว้า
รหัสวชิ า GE4005 ภาคเรียนท่ี 1 ปกี ารศึกษา 2565
มหาวทิ ยามหามกุฎราชวทิ ยาลัย วิทยาเขตลา้ นนา

ก

คำนำ

รายงานเลน่ นีเ้ ป็นส่วนหนึง่ ของรายวชิ า เทคโนโลยีสารสนเทศเพอื่ การศึกษาค้นคว้า
รหัสวชิ า GE4005 ชัน้ ปที ่ี 1 ปีการศกึ ษา 2565 สาขาวชิ าการปกครอง มหาวทิ ยาลยั มหามกฏราช
วิทยาลยั วิทยาเขตล้านนา

โดยมจี ดุ ประสงค์เพือ่ รวบรวมเน้ือหา และศึกษาเก่ยี วกับ การจัดงานประเพณีรดน้ำดำหวั
ผ้สู ูงอายุ ในตำบลสนั พระเนตร อำเภอสนั ทราย จังหวัดเชยี งใหม่ เปน็ ประเพณีทท่ี ำตอ่ ๆ กันมาชา้
นาน และในปนี ้ี ทางคณะผบู้ รหิ ารเทศบาล จงึ กำหนดให้มีการจัดข้นึ อกี ในเดือนเมษายน พ.ศ.
2565 นบั เปน็ ประเพณที ่ีดีงาม ควรรักษาไว้ และควรส่งตอ่ ใหร้ ุ่นลกู รุ่นหลาน ต่อไปอกี

ขา้ พเจ้าเหน็ วา่ จะเปน็ สิง่ ทดี่ ี หากข้าพเจา้ ได้รวบรวม เน้อื หาสาระตา่ ง ๆ ที่เปน็ เรอื่ งที่
เกิดข้ึนจริง มาจัดทำเป็นรายงาน และมอบไวใ้ หห้ อ้ งสมุดของโรงเรยี นต่าง ๆ ในตำบลสนั พระเนตร
ใหเ้ ด็ก ๆ ได้อา่ น และทำความเข้าใจ จะเกดิ ประโยชน์ต่อเด็ก ๆ และชมุ ชน เป็นอยา่ งย่ิง

ขอขอบคุณ ผศ.สาโรช สอาดเอี่ยม อาจารย์ประจำวชิ า ที่ให้คำปรกึ ษาและแนะนำ
แนวทางในการศึกษา การรวบรวมข้อมูลตลอดจน การจัดทำรูปเล่ม และขอบพระคุณทา่ น
ผบู้ รหิ าร ,สท, ผอู้ าวโุ ส ในตำบลสนั พระเนตร และเพื่อน ๆ ร่วมช้ันเรยี นเดียวกนั ทใี่ ห้ความ
ชว่ ยเหลือมาโดยตลอด ผจู้ ัดทำหวงั วา่ รายงานเลม่ นี้ จะให้ความรแู้ ละเปน็ ประโยชนแ์ กผ่ ้ทู ตี่ อ้ งการ
ศึกษาทุก ๆ ทา่ น

ผู้จดั ทำ
นายสรนัยน์ สุรกั ษ์
รหัส 029 ภาคพิเศษห้อง 2

ข

สารบญั

คำนำ หนา้ ก
สารบญั หน้า ข
การศึกษาค้นควา้ เรอ่ื งประเพณรี ดนำ้ ดำหวั ผ้สู ูงอายุ แบบลา้ นนา หนา้ 1
4. วิธีดำหัวแบบโบราณ VS สมัยใหม่
การเตรียมงานและการเตรยี ม การจดั งาน หน้า 2
กำหนดการ หนา้ 3
ขน้ั ตอนลังเสร็จงาน หน้า 4
บรรณานุกรม หนา้ 5
รูปภาพประกอบรายงาน หน้า 6
ภาคผนวก หนา้ 7-9
หน้า 10 – 12

…………………………………………………………………………………..

1

การศึกษาคน้ คว้า เรอ่ื งประเพณีรดนำ้ ดำหวั ผู้สงู อายุ แบบล้านนา

สง่ิ ที่ควรรู้ เร่อื งการรดน้ำดำหวั อย่างถกู กาลเทศะ สรา้ งครอบครวั อบอนุ่

พิธีสำคัญท่มี าคูก่ ับวันสงกรานต์เสมอกค็ อื พิธรี ดน้ำดำหัวผู้ใหญ่ ที่ปฏิบัติสืบทอดต่อๆกันมา
ในประเพณสี งกรานตท์ ุกปี ซึ่งเป็นประเพณีท่สี ง่ เสริมความอบอนุ่ ในสถาบนั ครอบครัวไทยมาอยา่ ง
ยาวนาน แตเ่ คยร้กู ันมยั้ วา่ จริงๆ แล้วพิธีดๆี แบบนี้มคี วามเป็นมาอยา่ งไร และวิธีการรดน้ำผ้ใู หญท่ ี่
ถูกต้องตามหลักประเพณี ตอ้ งทำอยา่ งไรบ้าง

1. ทำไมตอ้ ง “รดน้ำ” และ “ดำหวั ”

วา่ กันวา่ เป็นพธิ ีโบราณจากทางภาคเหนือของไทย คำวา่ “รดนำ้ ดำหวั ” เป็นคำพดู ของชาวภาคเหนือ
ท่จี ะไปรดนำ้ ขอขมา และขอพรจากผู้ใหญ่ทตี่ นเคารพนับถือ และยังเปน็ การชำระสง่ิ อัปมงคลไปจาก
ชีวิตด้วย ซงึ่ ในอดีตนน้ั การรดน้ำคือ การอาบน้ำจรงิ ๆ สว่ นการดำหัวกค็ ือการสระผมใหผ้ ู้ใหญ่
นั้นเอง โดยจะใช้น้ำส้มป่อย หรือนำ้ มะกรูดในการสระผม (คำว่า “ดำหัว” เป็นภาษาล้านนาดงั้ เดมิ
หมายถึงการสระผม) ต่อมาพิธีดังกลา่ วก็แพรก่ ระจายไปท่ัวทุกภูมภิ าค

2. ความหมายท่แี ฝงอยู่ในพิธี

เปน็ การแสดงความเคารพต่อบดิ า มารดา ผใู้ หญ่ หรอื ผ้มู ีพระคุณ เปน็ การแสดงออกถึงความกตญั ญู
กตเวทีของผู้นอ้ ย และเมอ่ื เพ่ือขอโทษขออภัยในปีที่ผ่านมา ท่ผี ้นู อ้ ยอาจจะเคยลว่ งเกินผู้ใหญ่ท้งั กาย
วาจา ใจ ทั้งท่ีตง้ั ใจหรือไม่ได้ต้ังใจ ไมว่ า่ จะตอ่ หนา้ หรอื ว่าลบั หลังก็ตามรวมถึงเปน็ การขอพรจากผู้
อาวโุ สเพื่อความเปน็ สิริมงคลแก่ตนเองดว้ ย

3. คุณค่าระหวา่ งวัย

ข้อสำคัญอกี ข้อหนึง่ ของพธิ ีน้กี ค็ ือ ช่วยสานความสัมพนั ธ์ให้กบั คนในครอบครัว เพราะวัน
สงกรานตเ์ ป็นช่วงเวลาเดียวของปี ที่คนไทยนยิ มเดินทางกลบั บา้ นเกดิ ไปรวมตวั กนั หรอื ท่ีเรยี กว่า
วันรวมญาติ เพื่อเฉลิมฉลองวันปีใหม่ไทยร่วมกัน ปู่ย่าตายายกจ็ ะไดเ้ หน็ หนา้ ลานๆ ให้ช่ืนใจ ส่วน
เดก็ ๆ เองก็จะไดม้ โี อกาสใกลช้ ดิ กบั ผู้สูงอายุ ซึ่งเปน็ เรือ่ งดตี อ่ เดก็ เพราะมีขอ้ มลู ทางวชิ าการระบวุ า่
การใหเ้ ดก็ อย่ใู กล้ชดิ กบั คนแกจ่ ะชว่ ยฝึกให้เด็กมีความนอ้ บนอ้ ม และออ่ นโยนขน้ึ ได้

2

4. วธิ ีดำหัวแบบโบราณ VS สมัยใหม่

การรดนำ้ ดำหัว แบบโบราณ ซ่ึงเปน็ พิธแี บบสงกรานตล์ ้านนา สามารถทำได้ 3 แบบ คอื

แบบที่ 1. ดำหัวตวั เอง : เปน็ พิธีเสกนำ้ สมปอ่ ยด้วยคำท่ีเปน็ สิริมงคล เช่น “สพั พทกุ ขา สัพพภยา
สัพพโรคาวนิ าสนั ต”ุ แล้วใชน้ ำสม้ ป่อยลูบศรษี ะ เพ่ือชำระลา้ งส่ิงไม่ดอี อกไป

แบบที่ 2. ดำหวั ผู้น้อย : เช่น ภรรยา บุตร หลาน คอื ใชน้ ้ำสม้ ปอ่ ยลูบศรีษะภรรยา บตุ ร หลาน
หลังจากดำหวั ตนเอง หรือการที่ตนเองรับน้ำส้มปอ่ ย จากลกู หลาน มาลูบศรี ษะตนเองเสรจ็ แล้วสลดั
ใสศ่ รษี ะ หรอื ลบู ศรีษะผทู้ มี่ าดำหวั ตนเอง

แบบที่ 3 ดำหัวผ้ใู หญ่ : เช่น บิดา มารดา ครู อาจารย์ พระเถระ ผ้ทู รงคณุ วุฒิ เปน็ ตน้

ส่วนการดน้ำดำหวั ในปจั จบุ นั ไดเ้ ปลย่ี นแปลงไปเล็กนอ้ ย โดยเน้นไปรดน้ำดำหัวผใู้ หญ่ที่
ตนนบั ถือ และรดนำ้ ดำหัวพระสงฆ์ ซงึ่ การรดนำ้ ผู้ใหญจ่ ะทำกนั ในวันสดุ ทา้ ยของเทศกาล
สงกรานต์ คอื วันที่ 15 เมษายน (วนั ผู้สงู อาย)ุ ส่วนการรดน้ำดำหัวพระสงฆ์จะมีพธิ กี าร
มากกว่า คอื ก่อนที่จะรดน้ำพระสงฆจ์ ะต้องรดน้ำพระพุทธรปู กอ่ น จากนั้นกร็ บั พร สามารถ
ทำได้ทกุ วนั ต้งั แต่วนั แรกจนถงึ วนั สดุ ทา้ ย (13-15) ของเทศกาลสงกรานต์

5. ต้องเตรียมอะไรบา้ ง

สง่ิ ทตี่ ้องเตรียม คือ นำ้ อบไทย นำ้ หอม หรอื นำ้ สม้ ปอ่ ย เพอื่ นำมาผสมกบั นำ้ ที่จะนำไปรดนำ้ ผใู้ หญ่
ข้อตอ่ มาคอื เตรียมดอกมะลิ ดอกกหุ ลาบ หรอื ดอกไมอ้ ืน่ ๆทปี่ ลกู ในบ้านกไ็ ด้ ถดั มาตอ้ งเตรยี มขัน
เงิน หรอื ขันทองเหลอื ง พานขา้ วตอก ดอกไม้ และธปู เทยี น ขอ้ สุดทา้ ยคอื เตรียมผา้ ตัดเสอื้ ผา้ นุ่ง ผ้า
ห่มผืนใหม่ หรือของขวญั เล็กๆ น้อยๆ เพอื่ มอบใหแ้ กผ่ ูใ้ หญ่ เป็นการต้อนรบั ปใี หมไ่ ทย

ท้งั หมดคอื เร่อื งราวดๆี ของการรดน้ำดำหัวผใู้ หญ่ ที่เปน็ ประเพณอี ันดงี ามของไทย และเปน็
กิจกรรมที่สร้างสานความสมั พันธ์อันดใี นครอบครวั ให้ย่งิ อบอุ่น และมีความสุขตลอดปใี หมไ่ ทย

เมื่อไดม้ กี ารศึกษาเพิม่ เตมิ แล้ว ข้าพเจา้ จึง ลงพน้ื ที่ ไปพบ ผสู้ ุงอายุ ตามหมบู่ ้าน ในตำบลสนั พระ
เนตร เพอื่ ขอคำแนะนำเพ่ิมเติม ซ่ึงกไ็ ด้รบั การ ตอ้ นรับ และได้รบั คำแนะนำมากมาย จาก ผู้สูงอายุ
และพระอาจารยต์ ามวดั ตา่ ง ๆ ในตำบลสนั พระเนตรด้วย

3

จากนนั้ ขา้ พเจา้ ได้เรมิ่ เชญิ ทุกกหนว่ ยงาน สง่ ตัวแทนเข้ามาร่วมประชมุ ปรึกษาหารอื กนั ช่วยกนั
คดิ วางแผน และลงมือทำ ตามลำดบั

การเตรียมงาน

1. กำหนดหัวขอ้ ในการ ทำกจิ กรรม คอื จัดงานประเพณีรดน้ำดำหัวผสู้ งู อายุ ในตำบลสันพระ
เนตร และศึกษาความรู้เพิม่ เติมในประเพณีดงั กลา่ ว

2. เชญิ ผ้ทู เ่ี กยี่ วขอ้ ง ประชุมเตรียมงาน ครง้ั ท่ี 1 แจง้ ความเป็นมาของประเพณีรดน้ำดำหวั ฯ
3. แจ้ง วัตถุประสงค์ ,เปา้ หมาย และกลมุ่ เปา้ หมาย ทจี่ ะเชญิ มารว่ มกจิ กรรม
4. ขอความคดิ เห็น จากผู้เข้ารว่ มประชมุ
5. กำหนดแผน การทำงาน พร้อมทง้ั แบ่งหน้าที่ กนั ไปทำ กำหนด หัวหนา้ งาน

6. สรปุ การประชุม และลงมือเตรยี มงาน ตามทไี่ ด้รับมอบหมายหนา้ ที่

ลงมือเตรยี ม การต่าง ๆ

1. ตรวจสอบสถานทจ่ี รงิ วดั ขนาดพื้นท่ี
2. จดั หาอุปกรณต์ ่าง ๆ ทจ่ี ะตอ้ งใชใ้ นการจัดงาน ทงั้ ทีซ่ อ้ื ,ยมื ,วา่ จ้าง
3. ตดิ ต่อร้านค้า หรอื บุคคลทีจ่ ะเขา้ มา ทำงานในส่วนท่ีมีการว่าจา้ ง เชน่ งานตกแต่ง
4. ตง้ั งบ ทำเร่ืองจัดซ้ืออุปกรณ์ ที่ยงั ไมม่ ใี นสตอ็ ก อปุ กรณ์ของเทศบาล
5. ลงมอื จัดสถานท่ี ตามแผนงาน ทไี ดป้ ระชมุ กนั ไวแ้ ล้ว (ไทมไ์ ลน)์
6. หวั หนา้ งาน ตรวจสอบความพรอ้ ม ความเรียบรอ้ ย ทุกหัวข้อ ทกุ จดุ
7. ด้านงานเอกสารเช่น หนงั สือเชญิ แขก ,นายอำเภอ, ผอ.โรงพยาบาลตำบล,ผอ.

โรงเรยี นในพน้ื ท,ี่ ประธานชมรมผูส้ ูงอายุ,ชมรมแม่บ้าน,อสม.,กำนนั - ผู้ใหญ่บ้าน
8. ให้แต่ละหมบู่ า้ น ส่งรายชอ่ื ตัวแทนผ้สู งู อายุ แตล่ ะหมบู่ า้ น
9. เอกสารอาราชฐนา พระคุณเจา้ 9 รปู (วัดในพื้นทตี่ ำบลสันพระเนตร)
10. เอกสารเชญิ นกั ศกึ แสดง พนื้ มอื จากชมรมแมบ่ า้ นตำบลสันพระเนตร
11. เอกสารขอความร่วมมอื ทมี งานอสม.มาช่วยคัดกลอง โรคโควิด 19 เพื่อความ

ปลอดภยั

12. เตรยี มชุด ATK ตรวจวดั โรคโควิด 19 ใหเ้ จา้ หน้าทเ่ี ทศบาลทกุ คน กอ่ นวนั งาน

4

13. เตรียม ของเพ่ือ มอบให้ผสู้ ูงอายุ ที่เปน็ ตัวแทนจากแต่ละหมบู่ า้ น 60 ชดุ
(อาหาร ,ขนม,ผลไม้,ของใช้สำหรบั ผ้สู ูงอายุ,นำ้ ,นำ้ ขมน้ิ สม้ ปอ่ ย)

กำหนดการ
วันท่ี 11 เมษายน 2565 จัดเตรียมสถานที่ และเตรียมความพร้อม ทุกรายการ
วนั ท่ี 12 เมษายน 2565 ตรวจสอบ ความเรยี บร้อย ทุกรายการ ทกุ จุด
วันที่ 13 เมษายน 2565 วนั จัดงาน รดน้ำดำหวั ผสู้ ูงอายุ
เวลา 08.00 น. เจา้ พนกั งานทไ่ี ดร้ ับมอบหมาย แต่ละหนา้ ท่ี เข้าประจำท่ี ที่ได้กำหนดไว้
เวลา 08.45 น. ตง้ั ขบวนแห่ และเดินทางตามเสน้ ทาง เข้าสู่บรเิ วณงาน
เวลา 09.59 น. ประธานในพธิ ี จุดธปู เทียนบชู าพระรัตนตรัย ,ไหวพ้ ระ ,สรงนำ้ พระ
เวลา 10.15 น. ผอ.กองการศกึ ษา (แมง่ าน) กลา่ งรายงาน
เวลา 10.30 น. ประธานในพิธี นำผูท้ ีจ่ ะเขา้ พิธี รดนำ้ ดำหวั ผู้สงู อายุ ต้ังแถว เร่ิมพธิ ี
เวลา 11.30 น. ตวั แทน ผู้สูงอายุ กลา่ วให้พร ปใี หม่
เวลา 11.45 น. มอบขา้ วกลอ่ ง แกผ่ ูส้ ูงอายุ และแขกทร่ี ่วมงานทกุ ท่าน

…………………………………………………………………………………….

5

ข้นั ตอนหลงั เสรจ็ งาน
1. จดั เกบ็ สิ่งของ เครอ่ื งใช้ตา่ ง ๆ เขา้ ทเี่ ดมิ สง่ิ ใดที่ยมื มา ทำสง่ คนื ตามรายการทย่ี ืมมา

พร้อมทำหนงั สือขอบคณุ ลงชอ่ื ทา่ นนายกเทศมนตรี
2. ท่านนายยกเทศมนตรีขอบคณุ ทมี งานทกุ คน ทีม่ าร่วมมือกัน ทำงานนี้ จนสำเร็จ เปน็

ขวัญกำลังแกทีมงานดว้ ย
3. ทำความสะอาดสถานท่ี คืนพื้นท่ี ใหเ้ ข้าที่เดิม ทุกประการ เพื่อสามารถใชง้ านได้

ตามปกติ
4. การสอื่ สารขอบคุณ พอ่ แม่ พ่ี น้อง ประชาชน และชมรมผสู้ งู อายุ ทุกหมู่บา้ น ทางส่ือ

ออนไลน์ ลงรปู บรรยากาศ ของการจดั การ ลงคำขอบคณุ ของทา่ นนายกฯ

5. จัดเกบ็ ขอ้ มูล ไวว้ เิ คราะห์ ตอ่ ยอด ในการจัดกิจกรรม ในครั้งตอ่ ไป ถึงปัญหา อปุ สรรค
และโอกาส

6. เขยี นขา่ วประชาสัมพันธ์ ตามสอ่ื ต่าง ๆ สือ่ ออนไลน์ Facebook ,ไลน์กลมุ่ ของตำบล

……………………………………………………………………….

6

บรรณานกุ รม

ทพิ ยประกันภัยออนไลน์
https://www.tipinsure.com/NewsAndActivities/news_content_v3/อ่นื ๆ/5-ขอ้ -ควรรู้-
รดนำ้ ดำหวั อยา่ งถกู กาลเทศะ สรา้ งครอบครวั อบอนุ่
11 เมษายน 2017

7

รปู ภาพประกอบรายงาน

8

9

10
ภาคผนวก

11

ประวัตผิ ู้จัดทำ

ชื่อ - นามสกุล รหสั นายสรนัยน์ สรุ ักษ์ รหสั 6410530432029

วนั เดอื น ปเี กดิ วันท่ี 15 เดอื นสงิ หาคม พ.ศ. 2565

ภมู ิลำเนา (ทอ่ี ย)ู่ บา้ นเลขที่ 32 หมู่ท่ี 4 ตำบลสันพระเนตร อำเภอสันทราย

จังหวัดเชยี งใหม่ เบอรม์ อื ถอื 081-980-1535

ไอดีไลน์ 0819801535

E-Mail [email protected]

การศึกษา

ระดับประถมศึกษา โรงเรียนบ้านสันพระเนตร ต.สนั พระเนตรอ.สันทราย

จ.เชียงใหม่

ระดับมัธยมศึกษา โรงเรยี นบ้านสันศรี ต.สนั พระเนตร อ.สันทราย จ.เชียงใหม่

อ.เมืองเชียงใหม่ จ.เชยี งใหม่

ระดับมธั ยมศึกษาตอนปลาย โรงเรยี นธรรมราชศึกษา วดั พระสิงหว์ รมหาวิหาร

อ.เมืองเชยี งใหม่ จ.เชยี งใหม่

ระดบั วิชาชพี ปวช.วชิ าการบัญชี วทิ ยาลยั เทคโนโลยพี ณิชยก์ ารเชียงใหม่

อ.เมืองเชียงใหม่ จ.เชียงใหม่

ภาคพเิ ศษ วิชาการจัดการ จุฬาลงกรณ์มหาวทิ ยาลัย

วิชาการจัดการสมัยใหม่ มหาวทิ ยาลัยธรรมศาสตร์

วิชาการตลาดสมัยใหม่ มหาวทิ ยาลยั เชียงใหม่

วชิ าการตลาดและการผลติ ทีป่ ระเทศญปี่ ุ่น ,อเมรกิ า ,

แคนาดา ,ออสเตรเลยี ,จีน , มาเลเซีย ,สงิ หค์ โปร

12

ปจั จุบันกำลังศกึ ษา ระดบั ปริญญาตรี ชนั้ ปีที่ 1 สาขาการปกครอง
การทำงาน คณะสงั คมศาสตร์
มหาวิทยาลัยมหามกฏราชวิทยาลัย วิทยาเขตลา้ นนา
บริษทั นิยมพานชิ จำกดั สำนกั งานใหญ่
เลขที่ 62 ถนนมหิดล ต.สุเทพ อ.เมืองเชยี งใหม่ จ.เชยี งใหม่
ตำแหนง่ ผู้เชย่ี วชาญ สายธุรกิจ
เทศบาลตำบลสนั พระเนตร อ.สนั ทราย จ.เชยี งใหม่
ตำแหน่ง ท่ปี รกึ ษานายกเทศมนตรี

……………………………………………………………………