รูปแบบการปลูกฝังลักษณะนิสัยที่เป็นสัมมาทิฏฐิสำหรับผู้ปกครองนักเรียน ในจังหวัดหนองบัวลำภู-พระปลัดธีระพงษ์ สุขิโต

มหาวิทยาลยั มหาจุฬาลงกรณราชวทิ ยาลัย วทิ ยาเขตขอนแกน

Mahachulalongkornrajavidyalaya University Khon Kaen Campus

ชอื่ ดุษฎนี พิ นธ

รูปแบบการปลูกฝง ลกั ษณะนสิ ัยทเี่ ปนสัมมาทฏิ ฐิ
สาํ หรบั ผูปกครองนกั เรยี น ในจังหวดั หนองบัวลําภู

ผูว จิ ัย
พระปลัดธีระพงษ สขุ โิ ต

คณะกรรมการ พระมหาดาวสยาม วชริ ปโฺ ญ, ผศ.ดร.,
ควบคมุ ดุษฎนี ิพนธ ป.ธ.6, พธ.บ. (ศาสนา), M.A. (Sanskrit),
Ph.D. (Pali &Theravãda)

พระครูสุธีคมั ภีรญาณ, ผศ. ดร.,
ป.ธ.6, พธ.บ. (ภาษาไทย), M.A. (Linguistics),
M.A. (Pali & Buddhist Studies),
Ph.D. (Pali & Buddhist Studies)

หลกั สตู รพทุ ธศาสตรดษุ ฎบี ณั ฑติ สาขาวชิ าพระพทุ ธศาสนา
มหาวิทยาลยั มหาจุฬาลงกรณราชวทิ ยาลยั วิทยาเขตขอนแกน

ปทอ่ี นมุ ตั ิจบการศึกษา ๒๕๖๔

หลักสูตรพุทธศาสตรดุษฎบี ณั ฑิต สาขาวิชาพระพทุ ธศาสนา @MCUKK.Phd.Bud
http://www.mcukk.com/phdbudh/

ทม่ี าและความสาํ คญั ของงานวิจัย

ประเพณีท่ีเกี่ยวกับการเกิด การตายถือวาเปนประเพณีที่มี
การปฏิบัติตามกรอบความเช่ือตามแนวทางพระพุทธศาสนา ซ่ึงกลาว
เฉพาะประเพณีการตายนั้นชุมชนตําบลหนองหลัก ไดมีการปฏิบัติตาม
คติความเชื่อของแตละชนชาติโดยเฉพาะประเพณีการจัดงานศพ ซ่ึงใน
ข้ันตอนของประเพณีดังกลาวน้ัน ผูวิจัยเห็นวามีคติธรรมหรือปริศนาธรรม
ซอนอยู เชน การบงช่ีใหผูท่ีมีชีวิตอยูไดเขาใจถึงหลักสัจธรรมของชีวิต คือความ
ไมเท่ียงเปน ทกุ ข และของสงั ขารรางกายนี้ ตามหลักธรรมคาํ สอนของพระพุทธศาสนา

ดังน้ัน จากความเปนมาและความสําคัญดังกลาว ทําใหผูวิจัยมีความสนใจในการศึกษา
เกี่ยวกับงานพิธีศพของชุมชนตําบลหนองหลัก วาในพิธีศพในแตละข้ันตอนน้ันมีแกนพุทธธรรม
อยางไร อันจะเปนประโยชนสูงสุดตอประชาชนผูรวมงานท่ัวไปที่พึงจะไดรับ และสามารถนําไป
ประยุกตใชตอการดํารงตนในวิถีชีวิตจริงไดอยางถูกตองตามหลักธรรมทางพระพุทธศาสนา และเพ่ือ
การศกึ ษาและพฒั นาสงั คมสบื ตอไป

วิธดี ําเนนิ การวิจยั

1. รวบรวมขอมูลชั้นปฐมภูมิ ไดแก พระไตรปฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย พุทธศักราช
2539

2. รวบรวมขอมูลช้ันทุติยภูมิ ขอมูลท่ีเปนหนังสือหรือตํารา เอกสารท่ีเกี่ยวกับงานวิจัย และเว็บไซดตางๆ
ทม่ี เี น้อื หาทเี่ ก่ยี วของกับงานวิจยั นี้

3. ผูวิจัยติดตอบัณฑิตศึกษา มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย วิทยาเขตขอนแกน เพ่ือขอหนังสือ
ความรวมมือในการทําวจิ ัย ไปยังกลมุ เปา หมาย จํานวน 40 รปู /คน

4.ผูวิจัยนําแบบสัมภาษณ ไปสัมภาษณเชิงลึก กลุมเปาหมายผูใหขอมูลหลัก จํานวน 40 รูป/คน
มาตรวจสอบความถูกตอ งเพ่ือใหเกิดความสมบูรณ

5. เม่ือไดแบบสัมภาษณมา ถือวาเปนแบบสัมภาษณท่ีสมบูรณแลว นําไปวิเคราะหขอมูลตามวัตถุประสงค
ในการวิจยั

6. การสังเกต ซ่ึงเปนการสังเกตการในงานศพที่ชาวบานไดมีการปฏิบัติ และทําควบคูกับ
การสัมภาษณก ลมุ เปา หมายผใู หขอมูลหลกั

7. การสนทนากลุม ผูทรงคุณวุฒิรวมกับผูใหขอมูลหลัก ศึกษาในประเด็นเกี่ยวกับหลัก
พุทธธรรมที่เก่ียวของกับ การบูรณาการแกนพุทธธรรมผานงานพิธีศพของชุมชน
ตาํ บลหนองหลกั อาํ เภอไชยวาน จงั หวดั อุดรธานีเพอื่ ใหเ กดิ แนวคิด ในการวิจยั

@MCUKK.Phd.Bud http://www.mcukk.com/phdbudh/

ผลการวจิ ัย

พิธีศพในคัมภรี พระพทุ ธศาสนาเถรวาท : พระพทุ ธ-
ศาสนาเถรวาทมองวา ความตายเปน เร่อื งธรรมดาของชวี ิตทต่ี อ งมี
เกิดแลวกต็ อ งตาย ในสว นของการจดั กบั การศพในคมั ภรี พ ระพุทธศาสนา
เถรวาทน้ัน มวี ธิ กี ารกระทํากบั ศพอยา งเรยี บงายโดยการนําศพไปเผาหรือ
ไปฝง และการนาํ ศพทงิ้ เพื่อใหเ ปนอาหารของสตั ว และนาํ ศพมาเปนสวน
ประกอบในการปฏิบัตเิ พอ่ื มรรคผล

พธิ ศี พของชมุ ชน ตาํ บลหนองหลกั อําเภอไชยวาน จังหวดั อุดรธานี :
พธิ ีศพของชุมชนตําบลหนองหลัก จะมีการปฏิบัตติ อคนปวยใกลต าย การปฏบิ ตั ิตอศพ
การปฏิบตั ิตอการเผาศพ และมกี ารปฏิบตั ิตอการเกบ็ อัฐิทําบุญอุทศิ ใหแกผูตาย ในการ
ปฏิบตั จิ ะเปน ไปตามลกั ษณะเฉพาะของหมูบา น ปจจบุ นั ชมุ ชนตาํ บลหนองหลักไดมีการเปลยี่ น
แปลงไปจากเดิมโดยการจัดการศพของคนตายไมป กติ และคนตายปกติ ซึง่ แตขน้ั ตอนพิธกี ารตา งๆ
กย็ ังคงมกี ารถอื เอาตามประเพณี และขอปฏบิ ัติ ทไ่ี ดมีการทาํ สืบทอดตอกนั มาใชอ ยูบาง

การบรู ณาการแกนพุทธธรรมผา นงานพิธีศพของชมุ ชนตําบลหนองหลัก อาํ เภอไชยวาน
จงั หวดั อุดรธานี : พบวา ประเพณีการจดั งานศพแสดงใหเหน็ หลกั ของแกน พทุ ธธรรมทีส่ ะทอ นคุณคาของชวี ิต
เหน็ สจั ธรรม 1) มรณนสุ ตบิ ูรณากบั การปฏิบัติผขอปฏิบัตเิ มอื่ มคี นปว ยใกลตาย 2) หลักไตรลกั ษณบ รู ณากับ
ประเพณีการปฏิบตั ิตอศพ 3) บญุ กิรยิ าวตั ถุบูรณากบั ประเพณกี ารปฏบิ ัตใิ นการสวดศพ 4) ความกตญั ูกตเวที
บรู ณากับประเพณกี ารบวชหนาศพและการจูงศพ 5) สจั ธรรมบูรณากบั ประเพณกี ารปฏิบัติในการเผาศพ

@MCUKK.Phd.Bud http://www.mcukk.com/phdbudh/

องคความรใู หมทีไ่ ดจ ากการวิจัย

จากการศึกษา “การบูรณาการแกนพุทธธรรมผานงานพิธีศพของ
ชุมชน ตําบลหนองหลักอําเภอไชยวาน จังหวัดอุดรธานี” ทําใหได
องคความรทู ี่ไดจากการวจิ ัย ดงั นี้
1. ดานจิตใจ เปนคุณคาท่ีสงผลตอตนเองเปนสําคัญ ในพิธีการจัดงานศพ
ของชาวตําบลหนองหลักน้ัน เปนการสรางการตอบสนองดานจิตใจ ท้ังใน
ดานของบุคคลครอบครวั วาเปน การแสดงความกตัญูกตเวที และเปนการแสดง
น้ําใจตอกัน และถือโอกาสน้ีมาทําบุญไวเปนทานใหกับผูตายก็ยอมเกิดปติสุข
อิ่มเอมใจ และเปนการส่ังสมบุญใหตัวเอง และไดฟงในหลักการของพระพุทธศาสนา
ทส่ี อดแทรกอยูในพธิ ีกรรมดังกลา วดว ย
2. ดานความสามัคคีของชุมชน การจัดพิธีศพของชาวตําบลหนองหลักน้ันเกิดจากความเช่ือใน
หลักพุทธธรรมท่ีปรากฏในพิธีศพ เชน พิธีสวดศพ พิธีแตงหนาศพ เปนตน ถือไดวาเปนกิจกรรมที่ดี
ท่ีเกิดผลตอสังคมในชุมชนอยางมาก น่ันก็คือการสรางความสมัครสมานสามัคคีตอชุมชน นับต้ังแต
เมื่อทราบวามีคนในหมูบานเสียชีวิตชาวบานคนก็จะมาชวยกัน ถือวาเปนการแสดงน้ําใจตอผูตาย
และเจาภาพ
3. การสืบทอดประเพณีและวัฒนธรรม การสืบสานพระพุทธศาสนาศิลปวัฒนธรรม เปนหัวใจสําคัญในการ
พัฒนาคุณภาพของคนในสังคมสามารถนําหลักธรรมทางศาสนามาแกไขและพัฒนาคุณภาพชีวิตของคนได ถายึด
มน่ั ศาสนาประพฤติตนตามหลักคาํ สอนของศาสนาอยา งถกู ตองแลว คนจะมีคณุ ภาพเพียบพรอมดวยคุณธรรม มี
ระเบียบวินัย มีความรบั ผดิ ชอบ มีความขยนั หมน่ั เพียร มีความอดทน สามารถพัฒนาประเทศใหมคี วามมัน่ คงได

@MCUKK.Phd.Bud http://www.mcukk.com/phdbudh/

จุดเดน ของงานวิจยั

พระพทุ ธองคทรงใหบ รรเทาทกุ ขดวยปญ ญานน่ั คือ
การการแสดงธรรมใหเ กดิ ความเขา ใจในเรอ่ื งของชวี ิตวา เกดิ แก เจบ็
ตาย ตามหลักของไตรลกั ษณน ้จี งึ จดั ไดวาเปน คตธิ รรมในการบรรเทาทกุ ข
ตามหลกั ธรรมในทางพระพทุ ธศาสนา

แกนพทุ ธธรรมในหลักอัปปมาทธรรม คือ ไมค วรจะประมาท การใชชวี ิต
ท่พี ระพทุ ธองคท รงตรสั ไววา วนั คืนลวงไป ๆ บัดนเ้ี ราทําอะไรอยู จงึ เห็นไดวา
หลักพทุ ธพจนไ ดอ ธบิ ายถึงความไมป ระมาทในเพศ ความไมประมาทวยั ความไม
ประมาทหนาที่ และความไมป ระมาทกาลเวลา

แกนพุทธธรรมในความกตัญกู ตเวที เพราะทา นท้งั หลายนีน้ น้ั เปรียบเหมือนพระ
พรหมของลกู หลาน ซึง่ เปน หนา ทข่ี องบุตรจะตองตอบแทนคุณ มอี ยู 5 ประการ คือ 1) ทานเล้ียง
เรามาแลว เลย้ี งทานตอบ 2) ชว ยรักษาทาํ กจิ การของทานตอ 3) ดํารงไวซ่งึ วงศสกุล 4) ทําตนไวให
เปนบุคคลทีค่ วรรับทรัพยม รดกของทา น 5) เมื่อทา นลวงลับไปแลว อทุ ิศสวนบญุ กศุ ลไปให อนั เปน คุณธรรม
ทค่ี นทุกคุณจะตองตอบแทนคุณใหก บั ผทู ม่ี พี ระคุณ เชน บิดา มารดา ปู ยา ตา ยาย จึงไดเรียกวา เปน ผูท่ีมี
ความกตญั ูกตเวที ซง่ึ จะเหน็ ไดว าจุดเดนในงานวจิ ัยเร่อื งน้ีเปนการสรางนวตั กรรมดานการบรู ณาการหลักธรรม
ในการจัดการ

วารสารทเ่ี ผยแพรข อ มูลวิจัยที่ใชใ นการสบื คน

ในวารสารวิชาการระดับนานาชาติ International Journal of Special Education is a SCOPUS
Indexed Q 3 and web of science Indexed Journal.

https://internationaljournalofspecialeducation.com/submission/index.php/ijse/article/vie
w/967

@MCUKK.Phd.Bud http://www.mcukk.com/phdbudh/

หลกั สูตรพทุ ธศาสตรดษุ ฎีบัณฑติ สาขาวชิ าพระพุทธศาสนา

มหาวทิ ยาลยั มหาจุฬาลงกรณราชวทิ ยาลยั วทิ ยาเขตขอนแกน
เลขที่ 30 หมทู ี่ 1 ถนนขอนแกน -นํา้ พอง ตําบลโคกสี
อาํ เภอเมอื งขอนแกน จังหวดั ขอนแกน