การพัฒนารูปแบบการสร้างเครือข่ายชุมชนคุณธรรมต้นแบบเชิงพุทธ ในอำเภอบ้านฝางจังหวัดขอนแก่น-พระครูใบฎีกาศักดิ์ดา กิตฺติสมฺปนฺโน

มหาวทิ ยาลยั มหาจฬุ าลงกรณราชวทิ ยาลัย วทิ ยาเขตขอนแกน

Mahachulalongkornrajavidyalaya University Khon Kaen Campus

ชอื่ ดุษฎีนิพนธ

การพัฒนารูปแบบการสรางเครือขายชมุ ชนคณุ ธรรม
ตนแบบเชิงพุทธ ในอําเภอบานฝาง จงั หวดั ขอนแกน

ผวู จิ ัย

พระครใู บฎกี าศักดดิ์ า กติ ตฺ สิ มฺปนโฺ น (เหลาลาภะ)

คณะกรรมการ พระโสภณพัฒนบณั ฑิต, รศ. ดร.,
ควบคมุ ดษุ ฎนี ิพนธ
พธ.บ. (ศาสนา), ศษ.บ. (ประถมศกึ ษา),
ศศ.ม. (ปรชั ญา), Ph.D. (Buddhist Studies)

พระมหามติ ร ฐิตปฺโญ, รศ.ดร.,
ป.ธ. ๔, พธ.บ. (รัฐศาสตร), พธ.ม. (พระพุทธศาสนา),
Ph.D. (Buddhist Studies)

หลกั สูตรพทุ ธศาสตรดษุ ฎบี ณั ฑติ สาขาวชิ าพระพทุ ธศาสนา
มหาวทิ ยาลยั มหาจฬุ าลงกรณราชวทิ ยาลยั วิทยาเขตขอนแกน

ปที่อนุมัตจิ บการศกึ ษา ๒๕๖๔

หลักสตู รพทุ ธศาสตรดษุ ฎบี ัณฑติ สาขาวชิ าพระพทุ ธศาสนา @MCUKK.Phd.Bud
http://www.mcukk.com/phdbudh/

ท่ีมาและความสาํ คญั ของงานวิจยั

ภาพปญ หาท่ีเกิดขน้ึ ในชุมชนอําเภอบานฝาง คือ การทะเลาะวิวาท
การเบียดเบียนทํารายซึ่งกันและกัน มีการลักขโมยสิ่งของกันใน
ชุมชน มักมากในกามารมณผิดลูกผิดเมียกัน ไมจริงใจพูดโกหก
หลอกลวงกัน และมีส่ิงของมึนเมาขายกันทั่วไป เปนตน สภาพปญหา
เหลาน้ีลวนขาดหลัก เบญจศีล-เบญจธรรม จึงสงผลตอการประพฤติผิดตอ
หลักศีลธรรมและจริยธรรมอ่ืน ๆ ตามมา และทางคณะสงฆอําเภอบานฝาง ก็ได
จัดโครงการชุมชนคุณธรรม โดยมีชุมชนคุณธรรมเปนชุมชนคุณธรรมตนแบบ คือ
1. เพอื่ การสง เสริมการเรียนรูหลักธรรมทางศาสนา 2. การอบรมการเรียนรูหลักธรรมทาง
พระพุทธศาสนาเพ่ือเสริมสรางคุณธรรม จริยธรรม ประเพณีวัฒนธรรม เชิงปฏิบัติการ
3. เพ่ือใหชุมชนไดเขาใจหลักการและวิธีการในหลักวิชาการพรอมท้ังศาสตรสมัยใหมพรอมท้ัง
เพ่ือเสริมสรางใหชุมชนไดเรียนรูการทํางานรวมกันภายใตหลักคําสอนของพระพุทธเจา
ฝานกิจกรรมตาง ๆ โดยไดนําเอาหลักพุทธธรรม คือ หลักสังคหวัตถุ 4 หลักเบญจศีล-เบญจธรรม
มาเปนธงในการพัฒนาชุมชนกจ็ ะทําใหเ ปน การพัฒนาทย่ี ัง่ ยืน เปน ตน

@MCUKK.Phd.Bud http://www.mcukk.com/phdbudh/

วธิ ดี ําเนนิ การวจิ ยั

1. คน ควา เอกสารทเี่ กยี่ วขอ งสรา งแบบสมั ภาษณจ ากกรอบ
เนื้อหาของวตั ถปุ ระสงคแ ละนิยามศัพทท่ใี ชใ นการพฒั นารูปแบบ
การสรางเครอื ขา ยชุมชนคณุ ธรรมตนแบบเชิงพุทธ ในอาํ เภอบา นฝาง
จงั หวดั ขอนแกน

2. เสนอรา งแบบสมั ภาษณตออาจารยท่ีปรึกษาและนําแบบสมั ภาษณ
มาปรับปรงุ แกไ ขตามท่อี าจารยท่ีปรึกษาแนะนาํ และแกไขเคร่ืองมอื แบบสัมภาษณ

3. ผูเชี่ยวชาญจาํ นวน 5 ทา นตรวจสอบความเทย่ี งตรงของเนอ้ื หา (The integrity
of the content) เพอื่ ความถกู ตอง(Content Validity) ของแบบสัมภาษณ

4. จัดประชุมกลมุ ยอ ยโดยผา นผทู รงคุณวุฒิและไดปรบั ตามคําแนะนาํ ของผูทรงคณุ
กอนนาํ เคร่อื งมือไปดาํ เนนิ การสมั ภาษณ แนะนําไปปรับเพือ่ แกไ ขแบบสอบถามตามทผี่ ทู รงคุณวุฒิ
ไดใ หคําแนะนํา เพื่อดําเนนิ การเกบ็ ขอ มูลตอ ไป

5. เพือ่ ขอหนงั สือความรวมมอื ในการทาํ วจิ ัยจากบณั ฑติ วทิ ยาลัย มหาวทิ ยาลัยมหาจฬุ าลงกรณราช
วิทยาลัย ไปยังกลมุ เปา หมาย จํานวน 40 รูป/คน

6. วเิ คราะหข อมลู ทีไ่ ดจ ากการศกึ ษาดานทฤษฏีและภาคสนามโดยใชวิธีอธบิ ายเชิงพรรณนา ตามวัตถปุ ระสงค
วิเคราะหข อมลู ทีจ่ ากการการสัมภาษณแ ละการสังเกตการณจากการลงพื้นทใ่ี นการทําวจิ ัย เขยี นรายงานการวจิ ัย
สรปุ ผลการวจิ ยั

ผลการวจิ ัย

สภาพชุมชนในอําเภอบานฝาง : จากการวิเคราะหขอ มูล ผลการวจิ ัยพบวา 1. ดานอาชีพ คอื เกษตรกรรม ทาํ นา
ทําสวน ทาํ ไร และเล้ียงสัตว 2. ดา นประเพณี รกั ษาประเพณฮี ตี สิบสองครองสบิ สี่ 3. ดา นวฒั นธรรม ชมุ ชนแตงกาย
ผา ไหมไทยทอ งถน่ิ ในงานบญุ ประเพณตี า งๆ และ 4. ดา นเศรษฐกจิ ใชป รชั ญาเศรษฐกจิ พอเพยี งมาเปน ตน แบบ

รูปแบบการสรา งเครอื ขายชุมชนคุณธรรม : จากผลการวิจยั พบวา 1. รูปแบบการทาํ กิจกรรม โดยใชพ ลงั “บวร”
มงุ เนนหลักการ 3 มติ ิ คอื หลักพุทธธรรม หลกั ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง และ หลกั อนรุ ักษวฒั นธรรม 2. สราง
เครือขายชมุ ชนคุณธรรมเชงิ พัฒนา ชวยเหลือพึงพากัน 3. กจิ กรรมของเครือขา ย มปี ลกู ตน ไมร วมกนั ในวนั สาํ คัญ และ
4. มีเปา หมายวิสัยทัศนร วมกนั ในการสรา งเครอื ขา ย โดยมโี ครงการคณุ ธรรมตนแบบในการสรางเครือขา ยชุมชน
คณุ ธรรม

การพฒั นารูปแบบการสรา งเครอื ขา ยชุมชนคุณธรรมตนแบบเชิงพุทธ : ผลการวิจยั พบวา 1. หลักการพัฒนา
2. วธิ ีการดําเนนิ การ คือ ปรบั ทุกข ผูกมิตร พิชติ คขู ัดแยง การจัดกิจกรรมเพื่อสรางเครอื ขา ยชุมชนคณุ ธรรม เปน
ขบวนการในการสรา งเครือขา ยทชี่ มุ ชนอยางเหมาะสมกับโครงการ การพฒั นาการสรา งเครือขา ยชุมชนคุณธรรม
ดวยการการบูรณาการหลักสงั คหวตั ถุ 4 ในการทาํ งานแบบองครวมภายในชมุ ชน พัฒนากิจกรรมรว มกับ
“บวร” บา น วัด โรงเรียนเพือ่ สรางรปู แบบเครอื ขา ยชมุ ชนคณุ ธรรมใหเ ปน ตนแบบเชิงพุทธ อกี ทั้งเนน นาํ
หลกั เบญจศีล-เบญจธรรมมาใชในการดําเนนิ ชวี ิต

@MCUKK.Phd.Bud http://www.mcukk.com/phdbudh/

องคค วามรใู หมทไ่ี ดจากการวจิ ัย

การศึกษาวิจัยเร่ือง “การพัฒนารูปแบบการสรางเครือขายชุมชน
คุณธรรมตนแบบเชิงพุทธ ในอําเภอบานฝาง จังหวัดขอนแกน”
เปนการพัฒนารูปแบบการสรางเครือขายชุมชนคุณธรรมตนแบบ
เชิงพุทธ โดยมีหลักการของพัฒนา ใชหลัก 3 ประการ คือ 1. หลักพุทธ
ธรรม 2. หลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง 3. หลักการสืบสานและอนุรักษ
ขนมธรรมเนียมประเพณีและวฒั นธรรมทองถ่ิน ถือเปนศูนยกลางของการพัฒนา
แบบมีสวนรวมของชุมชนโดยมีหนวยงานภาครัฐเปนพ่ีเลี่ยง เพื่อนําไปสูชุมชน
คุณธรรมท่ีเขมแข็งพึงพาตนเองได สามารถแกไขปญหาตางไดดวยชุมชนเอง
มีหลักธรรมทางศาสนาเปนแนวทางในการดําเนินชีวิตเปนเครื่องมือยึดเหน่ียวจิตใจ
ใหปฏิบัติในสิ่งที่ถูกตองดีงามอยูรวมกันอยางความเปนอยูท่ีดี มีความสุข มีคุณธรรม หางไกล
ยาเสพติด ผานหลักพุทธธรรมในการสรางเครือขายชุมชนคุณธรรม มีหลักสังคหวัตถุ 4 และ
หลกั เบญจศีล-เบญจธรรม ทีเ่ ปนการสรา งเครือขายชมุ ชนคณุ ธรรมตนแบบเชงิ พุทธ เปนตน

การพัฒนารปู แบบการสรางเครือขายชุมชนคุณธรรมตน แบบเชงิ พุทธในอําเภอบานฝาง จังหวัดขอนแกน

องคความรูใหมท่ีไดจ าก องคความรใู หมท่ีไดจ าก องคค วามรใู หมทไ่ี ดจากการ
การวิจยั สภาพปจจุบนั การวจิ ยั รปู แบบการ วจิ ยั การพฒั นารปู แบบการ
ในแตละดาน คือ สรางเครือขายชมุ ชน สรา งเครือขายชุมชนคุณธรรม
คณุ ธรรม คอื ตน แบบเชงิ พุทธ คือ
1. การดาํ เนนิ ชีวติ
2. การปรับตวั 1. ขบวนการสรา ง 1. รูในหลกั การของพัฒนา
3. การแกไขในชมุ ชน เครอื ขายที่เหมาะสมกบั
4. การพฒั นาชมุ ชน โครงการ 2. รวู ิธีการดําเนินการโดย
สรา งกิจกรรมเครอื ขา ยและ
2. การพัฒนาการสราง ฝกอานาปานสติเสรมิ สราง
เครอื ขายชมุ ชนคุณธรรม สขุ ภาพปอด ลดความเครียด

3. การบูรณาการทํางาน 3. รหู ลักเกณฑเ ลือกชมุ ชน
แบบองครวม เขา ใจ
เขาถงึ พัฒนารวมกับบวร 4. สามารถนําหลกั หลักพุทธ
บา น วดั โรงเรียน ธรรมมาบรุ ณาในการสรา ง
เครอื ขายชุมชนคุณธรรม

@MCUKK.Phd.Bud http://www.mcukk.com/phdbudh/

ผลการวจิ ัย

จากการพฒั นารปู แบบการสรา งเครือขายชมุ ชนคุณธรรมตน แบบ
เชงิ พทุ ธในอําเภอบานฝาง จังหวัดขอนแกนสามารถสรปุ จดุ เดดของ
งานวจิ ัยไดดงั น้ี เปนการพัฒนารปู แบบแนวคิดเก่ียวกบั ความเขม แขง็
ของชุมชนนั้น ตอ งทําใหเกดิ การมสี ว นรวมของสมาชิกภายในชุมชนซึ่งจะ
เปน ผูร ิเริม่ การสรางอนั เปนสทิ ธิเสรีภาพความตองการสรา งอยางแทจ รงิ
โดยประชาชนไดม สี วนรว มในการจัดกจิ กรรมโครงชมุ ชนคุณธรรม เพอ่ื เสรมิ สราง
ใหชุมชนสามารถทจี่ ะคิดเปน ทาํ เปน และแกปญ หาของชมุ ชนตนเอง เปนการสรา ง
ใหเ กิดความเช่ือมนั่ ในการพึง่ พาตนเองใหม ากที่สดุ การจดั กจิ กรรมโครงชุมชนคณุ ธรรม
น้นั ไดน ําเอาหลกั ธรรมทางพระพทุ ธศาสนามาบรณู าการเพือ่ ใหเกดิ การเรยี นรูเชงิ ปฏิบตั ิ
ตอ ชวี ติ ท้งั ทางกาย ทางวาจา และทางใจของคนในสงั คม สรางความสัมพนั ธร ะหวางบคุ คล
กับชมุ ชน ซึ่งสามารถแบงออกไดเปน 2 สว น คอื การดําเนนิ ชีวิตท่เี ปนกศุ ลกรรม มผี ลทไี่ ดรบั คือ
ความสุข ทั้งในโลกนแ้ี ละในโลกหนา และการดําเนนิ ชีวิตที่เปน อกุศลกรรม คือการดาํ เนินชีวติ ในทาง
ทช่ี ว่ั มีผลทีไ่ ดรบั คอื ทกุ ข ท้ังในโลกน้ี และในโลกหนา นั่นเอง

วารสารทีเ่ ผยแพรข อ มลู วิจยั ท่ใี ชใ นการสืบคน

ในวารสารวิชาการระดบั นานาชาติ International Journal of Special Education is
a SCOPUS Indexed Q 3 and web of science Indexed Journal.

https://internationaljournalofspecialeducation.com/submission/index.php/
ijse/article/view/961

@MCUKK.Phd.Bud http://www.mcukk.com/phdbudh/

หลกั สูตรพทุ ธศาสตรดษุ ฎีบัณฑติ สาขาวชิ าพระพุทธศาสนา

มหาวทิ ยาลยั มหาจุฬาลงกรณราชวทิ ยาลยั วทิ ยาเขตขอนแกน
เลขที่ 30 หมทู ี่ 1 ถนนขอนแกน -นํา้ พอง ตําบลโคกสี
อาํ เภอเมอื งขอนแกน จังหวดั ขอนแกน