คู่มือปฏิบัติงานของคณะกรรมการสถานศึกษา

1

ค่มู ือปฏบิ ตั ิงาน
คณะกรรมการสถานศกึ ษาขนั้ พ้นื ฐาน

คุณภาพการศกึ ษา

โรงเรียนเทศบาล 3 วดั เกาะแกว้ นครสวรรค์
สงั กดั กองการศกึ ษา เทศบาลเมอื งพนสั นิคม
คมู่ อื บทบาทหน้าที่ของคณะกรรมการสถานกศกึรษมาสขน้ัง่ เพสื้นรฐิมานกโารรงเปรียกนคเทรศอบงาทล อ้3งวถดั ิ่นเกากะแรกะว้ทนรควรสงวมรหรคา์ ดไทย

2

สารบญั หน้า

คาํ นาํ 3
บทท่ี ๑ โครงสร้างและระบบบริหารการศึกษา 4
4
หลกั การจดั การศึกษา

บทที่ ๒ บทบาทหนา้ ที่ของสถานศึกษาและคณะกรรมการสถานศึกษาขัน้ พนื้ ฐาน 5
บทบาทน้าท่ีของสถานศึกษาข้ันพืน้ ฐาน 5
อํานาจหนา้ ท่ีของคณะกรรมการสถานศึกษาข้ันพืน้ ฐาน 6
ความสมั พันธร์ ะหว่างบทบาท อาํ นาจหน้าทีข่ องสถานศึกษา 6
กับคณะกรรมการสถานศกึ ษาข้นั พ้นื ฐาน

บทที่ ๓ การปฏิบตั ิงานรว่ มกนั ของสถานศกึ ษาและคณะกรรมการสถานศกึ ษาขัน้ พื้นฐาน 9

องค์ประกอบของคณะกรรมการสถานศึกษาข้นั พืน้ ฐาน 9

ความสําคญั ของคณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพ้ืนฐาน 9

คณะกรรมการสถานศึกษาขัน้ พืน้ ฐานจากอดีตถึงปจั จบุ นั ๑0

คณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพนื้ ฐานในความคาดหวงั ของการปฏริ ูปการศึกษา ๑0

บทบาทของสถานศกึ ษาต่อการส่งเสริมภารกจิ ของคณะกรรมการสถานศึกษาขัน้ พ้นื ฐาน ๑1

แนวทางปฏิบัตงิ านรว่ มกันของสถานศึกษากบั คณะกรรมการสถานศกึ ษาขน้ั พ้นื ฐาน ๑2

การประชาสมั พันธ์ เผยแพร่กิจการ และผลงานของสถานศึกษา ๑3

เอกสารอา้ งองิ 16
ภาคผนวก
17
การบรหิ ารสถานศึกษาขน้ั พนื้ ฐานตามหลกั บรบิ ทจดั บ้านเมืองและสงั คมทดี่ ี 18
เทคนิคการประชุมคณะกรรมการสถานศึกษาข้ันพน้ื ฐาน 18
กฎกระทรวงกําหนดจาํ นวน คุณสมบตั ิ หลักเกณฑ์ วธิ ีการสรรหา การเลือก 20

ประธานกรรมการและกรรมการ วาระการดาํ รงตําแหน่ง และการพ้นจาก
ตาํ แหน่งของคณะกรรมการสถานศกึ ษาขัน้ พ้นื ฐาน พ.ศ.๒๕64

คมู่ ือบทบาทหน้าทขี่ องคณะกรรมการสถานศกึ ษาข้ันพน้ื ฐาน โรงเรียนเทศบาล 3 วัดเกาะแกว้ นครสวรรค์

3

คํานาํ

คณะกรรมการสถานศึกษาข้ันพ้ืนฐาน คือ ตัวแทนของประชาชนผู้มีส่วนเกี่ยวข้องในเขตชุมชนท่ีเข้า
มามีส่วนร่วมในการจัดการศึกษาของโรงเรียนหรือสถานศึกษาที่ต้ังอยู่ในชุมชน บทบาทและหน้าท่ีของ
คณะกรรมการสถานศึกษาจึงมีความสําคัญเป็นอยางย่ิงในการกากํากับและส่งเสริม สนับสนุนกิจการของ
สถานศึกษาอันเนื่องมาจากเจตนารมณ์ของพระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติ พ.ศ. ๒๕๔๒ และแกไข
เพ่ิมเติม (ฉบบั ที่ ๒) พ.ศ. ๒๕๔๕ ต้องการให้ประชาชนซึ่งเป็นผู้มีส่วนได้เสีย โดยตรงเข้ามามีส่วนร่วมในการ
จดั การศึกษารว่ มกบผบู้ ริหารสถานศึกษา ครู บุคลากรทางการศึกษาอย่างแท้จริงในลักษณะเป็นเจ้าของหรือ
หุ้นส่วนของสถานศกึ ษา

บทบาทและหน้าท่ีของคณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพื้นฐานซ่ึงต้องทําหน้าท่ีแทนชุมชนและ
ผู้ปกครองนักเรียนทุกคนจึงต้องคํานึงถึงการจัดการศึกษาท่ีจะเกิดประโยชน์สูงสุดกบผู้เรียนซ่ึงเป็นลูกหลาน
ของชมุ ชน ขณะเดียวกันก็จะต้องทํางานร่วมกับผู้บริหารสถานศึกษาและคณะครู โดยตระหนักถึงความเป็น
“เจ้าของร่วมกัน” จึงอาศัยกระบวนการทํางานท่ีเน้นการกระจายอํานาจการมีส่วนร่วมและความโปร่งใส
ตรวจสอบได้ในทุกขน้ั ตอนของการจดั การศกึ ษา พร้อมกบยดึ ถอื หลกั การของการบริหารกิจการบ้านเมืองและ
สงั คม ดว้ ยการปฏิบัตติ ามกฎหมายยึดมันในความถูกต้อง ดีงาม ่ สร้างความไว้วางใจซ่งึ กนและกัน เปิดโอกาส
ให้ประชาชนมีสว่ นรว่ มตระหนักในสิทธิหน้าท่ีความสํานึกในความรับผิดชอบร่วมกันและคํานึงถึงความคุ้มค่า
ในการลงทนุ ดา้ นการจดั การศกึ ษา

โรงเรียนเทศบาล 3 วัดเกาะแก้วนครสวรรค์ ตระหนักถึงความสําคัญของคณะกรรมการสถานศึกษา
ขนั้ พน้ื ฐาน ซ่งึ มีบทบาทและหน้าทใี่ นฐานะผู้มสี ่วนร่วมเป็นเจา้ ของสถานศึกษาและต้องร่วมรับผิดชอบต่อการ
พัฒนาคุณภาพการศึกษาของสถานศึกษา จึงได้จัดทําคู่มือการปฏิบัติงานของคณะกรรมการสถานศึกษาขั้น
พน้ื ฐาน โดยคาดหวงั วา่ คู่มือเลม่ นจี้ ะเป็น แนวทางในการดําเนินการรว่ มกันของทกุ ฝา่ ยทมี่ ีเป้ าหมายสูงสุดอยู่
ท่คี ุณภาพผเู้ รียนเปน็ สําคัญ ขอขอบคุณคณะทํางานและผูม้ ีสว่ นเกีย่ วข้องท่ไี ด้จัดทําคู่มือจนประสบผลสําเร็จ

โรงเรียนเทศบาล 3 วัดเกาะแกว้ นครสวรรค์
มถิ นุ ายน ๒๕65

คมู่ อื บทบาทหนา้ ทีข่ องคณะกรรมการสถานศกึ ษาขั้นพื้นฐาน โรงเรียนเทศบาล 3 วดั เกาะแกว้ นครสวรรค์

4

บทที่ ๑
โครงสรา้ งและระบบบริหารการศึกษา

หลักการจัดการศึกษา
รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช ๒๕๔๐ และพระราชบัญญัติการศึกษา แห่งชาติ พ.ศ.

๒๕๔๒ และท่ีแกไขเพ่ิมเติม(ฉบับที่ ๒) พ.ศ. ๒๕๔๕กําหนดให้มีการเปล่ียนแปลง การจัดการศึกษาไทย ทั้งในด้าน
สทิ ธิและเสรภี าพของบุคคลอยา่ งเสมอภาคกนในการได้รบั การศึกษาขัน้ พ้ืนฐานไม่น้อยกว่า ๑๒ ปี อย่างต่อเน่ืองและมี
คุณภาพ โดยไมเ่ สียคา่ ใช้จา่ ย และการจดั การศึกษา ดังกล่าวจะต้องคํานึงถึงการมีส่วนร่วมขององค์กรปกครองส่วน
ท้องถิ่น และเอกชนเป็นการศึกษาตลอดชีวิตสําหรับประชาชน ให้ประชาชนมีส่วนร่วม มีการพัฒนาอย่างต่อเน่ือง
หลักการสําคญั ดงั กล่าว ตรงกบแนวคดิ ั หลักในการจัดการศึกษาเพ่ือทุกคนทุกฝ่าย (Education for All) และ ทุก
คนทุกฝ่ายมสี ่วนรว่ มในการศกึ ษา (All for Education) อนั เป็นหลักการพืน้ ฐานทีไ่ ดร้ บั การยอมรับทั่วโลก

การปฏิรูปการศึกษาครั้งนี้ นอกจากจะเน้นการปฏิรูประบบและกระบวนการจัด การศึกษาแล้วยังเน้นใน
ส่วนท่ีเป็นแนวทาง หลักการ โครงสร้าง และระบบบรหิ ารใหเ้ ป็นสว่ นสาํ คญั ในการสนบั สนนุ การปฏิรูปการศึกษาท้ัง
ระบบใหบ้ รรลุวัตถุประสงค์คือคุณภาพการศึกษา ด้วยเหตุนี้ พระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติ พ.ศ. ๒๕๔๒ และ
ท่ีแกไขเพิ่มเติม (ฉบับท่ี 3) พ.ศ. ๒๕53 จึง กําหนดสาระการปฏิรูป ให้ครอบคลุมทุกด้าน เช่น เป้าหมายและ
หลักการ สิทธิและโอกาส ระบบการศึกษา แนวทางการจัด การศึกษา โครงสร้างการบริหารจัดการ คุณภาพและ
มาตรฐาน การศึกษา ครูและบุคลากรทางการศึกษา งบประมาณทางการศึกษา และสื่อและเทคโนโลยีเพื่อ
การศกึ ษา เปน็ การปฏิรปู เพอ่ื ใหม้ เี อกภาพ ด้านนโยบาย มีความหลากหลายในทางปฏิบัติโดย ยึดหลักการกระจาย
อํานาจไปสู่เขตพื้นที่การศึกษา สถานศึกษา และองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น กําหนดมาตรฐานการศึกษาและการ
จดั ระบบประกนั คุณภาพการศึกษาทุกระดับ มีการระดมทรัพยากรจาก แหล่งต่าง ๆ มาใช้ในการจัดการศึกษา ยึด
หลกั การ ส่งเสรมิ มาตรฐานและพฒั นาครคู ณาจารย์และ บุคลากรทางการศึกษา ให้บุคคล ครอบครัว องค์กรชุมชน
องค์กรเอกชน องค์กรปกครองส่วนท้องถ่ิน องค์กรวิชาชีพ สถาบันศาสนา สถานประกอบการและสถาบันสังคมอ่ืน
มสี ่วนร่วมในการจดั การศกึ ษา

คมู่ ือบทบาทหน้าทีข่ องคณะกรรมการสถานศกึ ษาขน้ั พื้นฐาน โรงเรียนเทศบาล 3 วัดเกาะแกว้ นครสวรรค์

5

บทที่ ๒
บทบาทหน้าที่ของสถานศึกษาและคณะกรรมการสถานศกึ ษาขน้ั พน้ื ฐาน

สถานศึกษาเป็นหน่วยงานหลักในการจัดการศึกษาข้ันพื้นฐาน เพ่ือให้บรรลุตามความมุ่งหมายของการ
ปฏิรูปการศึกษาตามท่ีกําหนดไว้ในกฎหมายว่าด้วยการศึกษาแห่งชาติและกฎหมายที่เก่ียวข้อง จึงกําหนดให้มี
คณะกรรมการซึ่งเป็นองค์คณะบุคคลทําหน้าที่กํากับและส่งเสริมสนับสนุนกิจการของสถานศึกษาให้เป็นไปตาม
นโยบาย มาตรฐานในการบริหารจัดการทางการศึกษา ท้ังน้ี การดําเนินงานให้ประสบความสําเร็จนั้นสถานศึกษา
และคณะกรรมการต้องเข้าใจบทบาทหนา้ ทขี่ องกันและกันควรมรี ูปแบบวธิ ีการทํางานทป่ี ระสานสอดคล้องกนโดยมี
จดุ ม่งุ หมายเพอ่ื การพฒั นา การศกึ ษาให้ บรรลุผลตามที่ร่วมกนกําหนดขึน้
บทบาทหนา้ ที่ของสถานศกึ ษาขั้นพ้นื ฐาน

เพ่ือใหส้ อดคลอ้ งกบเจตนารมณ์ของพระราชบัญญัติการศกึ ษาแห่งชาติ สถานศกึ ษา มีบทบาทหนา้ ท่ีดงั น้ี
๑. จัดทํานโยบาย แผนพัฒนาการศึกษาของสถานศึกษาให้สอดคล้องกบนโยบายและแผนของ

กระทรวงศึกษาธิการ สํานักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพ้นฐาน สํานักงานเขตพื้นที่การศึกษา ตลอดจนบริบท
และความตอ้ งการของชมุ ชนและท้องถนิ่

๒. จัดตง้ั งบประมาณ และรับผดิ ชอบการใชจ้ า่ ยงบประมาณของสถานศึกษา
๓. พัฒนาหลักสูตรสถานศึกษาให้สอดคล้องกบหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพ้ืนฐาน และความ
ต้องการของนกั เรียน ชมุ ชน และท้องถิ่น
๔. จัดการเรียนการสอน สภาพแวดล้อม บรรยากาศการเรียนการสอนท่ีเหมาะสม และส่งเสริม
กระบวนการเรียนรู้ท่ีเน้นผู้เรียนเป็นสําคัญ ตลอดจนการปรับปรุงและพัฒนาคุณภาพการจัดการศึกษาอย่ าง
ตอ่ เนอื่ ง
๕. ออกระเบยี บ ข้อบังคบั ประกาศและแนวปฏบิ ตั ิตา่ ง ๆ ตามทก่ี ฎหมายกําหนด
๖.กาํ กับ ติดตาม ประเมินผลงานตามแผนงาน โครงการและประเมินผลการปฏิบัติงาน ตลอดจนการ
พจิ ารณาความดคี วามชอบ การพัฒนา และการดาํ เนินการทางวินยั กบครูและบคุ ลากรทางการศึกษาในสถานศึกษา
ตามทีก่ ฎหมายกําหนด
๗. ระดมทรัพยากรเพื่อการศึกษา รวมทั้งปกครอง ดูแล บํารุงรักษา ใช้และจัดหาผลประโยชน์จาก
ทรพั ยส์ นิ ของสถานศกึ ษา
๘. จัดให้มีระบบประกนคุณภาพภายในสถานศึกษาและให้ความร่วมมือในการประเมิน คุณภาพ
การศึกษาจากหน่วยงานภายนอกสถานศกึ ษา รวมทั้งการรายงานผลการประเมนิ ตอ่ คณะกรรมการสถานศึกษาและ
สํานกั งานเขตพ้นื ทกี่ ารศกึ ษา
๙. ส่งเสริมความเข้มแข็งให้กบชุมชนและสร้างความสัมพันธ์กบสถานศึกษาและสถาบันอื่นในชุมชน
และท้องถิ่น
๑๐.ปฏิบัติหน้าท่ีอื่นที่เก่ียวกับกิจการภายในสถานศึกษาหรือตามที่ได้รับมอบหมายและตามที่
กฎหมายกําหนด

คมู่ ือบทบาทหน้าทีข่ องคณะกรรมการสถานศกึ ษาขนั้ พืน้ ฐาน โรงเรยี นเทศบาล 3 วัดเกาะแกว้ นครสวรรค์

6

อํานาจหนา้ ท่ีของคณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพืน้ ฐาน
ตามมาตรา ๓๘ แหง่ พระราชบัญญัติระเบียบบริหารราชการกระทรวงศึกษาธิการ พ.ศ. ๒๕๔๖ รวมท้ังอํานาจ

หน้าท่ีการบริหารงานบุคคลที่จะเกิดข้ึนตามกฎหมายวาด้วยระเบียบบริหารข้าราชการครูและบุคลากรทางการ
ศึกษา สรปุ อํานาจหน้าท่ีของคณะกรรมการสถานศกึ ษาข้นั พื้นฐาน ได้ดังน้ี

๑. กํากับการดําเนินกิจการของสถานศึกษาให้สอดคล้องกบกฎหมาย กฎ ระเบียบ ประกาศ คําสั่งและ
นโยบายของกระทรวงศึกษาธิการ สํานักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพ้ืนฐานของสํานักงานเขตพ้ืนที่การศึกษา
และความตอ้ งการของชุมชนและทอ้ งถิน่

๒. สง่ เสริมและสนบั สนุนการดําเนินการกจิ การดา้ นตา่ งๆ ของสถานศึกษา
๓. มีอํานาจหน้าท่ีเก่ียวกบการบริหารงานบุคคลสําหรับข้าราชการครูและบุคลากรทางการศึกษาใน
สถานศึกษาตามทก่ี ฎหมายวาด้วยระเบยี บขา้ ราชการและบุคลากรทางการศึกษากาํ หนด
๔. ปฏบิ ตั หิ น้าทอ่ี ่ืนตามทก่ี ฎหมาย ระเบียบ ประกาศ ฯลฯ กําหนดให้เปน็ อํานาจหน้าท่ขี องคณะกรรมการ
สถานศึกษาขน้ั พื้นฐาน
ความสัมพนั ธร์ ะหว่างบทบาทหน้าท่ีของสถานศึกษากบั คณะกรรมการการศกึ ษาข้ันพ้ืนฐาน
อํานาจหน้าที่ของคณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน อาจแบ่งได้เป็น ๓ ลักษณะ คือ (๑) กํากับ (๒)
ส่งเสริม สนับสนุน และ (๓) มีอํานาจอ่ืนตามที่กฎหมาย กฎ ระเบียบ ประกาศ ฯลฯ กําหนด ซึ่งมีกรอบในการ
ดาํ เนินงาน ดังนี้
๑. อํานาจหน้าท่ีในการกํากับ หมายถึงการกํากับให้สถานศึกษาดําเนินงานด้านวิชาการ งบประมาณ การ
บริหารงานบุคคล และการบริหารทั่วไป ให้สอดคล้องกบกฎหมาย กฎ ระเบียบ ประกาศ คําส่ัง และนโยบายของ
ตน้ สังกดั กรมส่งเสริมการปกครองทอ้ งถิน่ กระทรวงมหาดไทย เป็นตน้
อาํ นาจหน้าที่ในการกํากับการดําเนนิ งานของสถานศึกษา หลายคนเปรียบเทียบว่า ทําหน้าท่ีคล้ายกรรมการ
กาํ กับเสน้ (Lineman) ในกีฬาฟตุ บอล คือ กรรมการกํากับเส้นไม่ ใ่ ช่ผู้ตัดสิน และไม่ใช่ตัวนักกีฬาฟุตบอลในสนาม
ไม่มีสิทธิเป่านกหวีด ไม่มีสิทธิเตะฟุตบอลในขณะท่ีมีการแข่งขัน เพราะคนมีสิทธิเป่านกหวีดคือกรรมการตัดสิน
(Referee) คนมีสิทธิเตะฟตุ บอล คือ นักกีฬาของท้ัง สองทีม ส่วนกรรมการกํากับเส้นมีสิทธิและหน้าท่ีในการยกธง
เมือ่ ผ้เู ลน่ ไม่ปฏิบัตติ ามกติกา เม่อื กรรมการกาํ กับเสน้ ยกธง กรรมการตัดสินก็จะเป่านกหวีดยุติการแข่งขันชั่วคราว
ก่อนเริ่มเล่นใหม่ ซึ่งโดยบทบาทนี้ คณะกรรมการสถานศึกษาต้องคอยกํากับสถานศึกษา โดยการติดตามการ
ปฏิบัติงานของ สถานศึกษา รวมทั้งให้ความเห็น ให้ข้อเสนอแนะและคําปรึกษา เพ่ือให้สถานศึกษาดําเนินการให้
เป็นไปตามกฎกติกา ได้แก่ กฎหมาย กฎ ระเบียบ ประกาศ คําส่ังและนโยบายของต้นสังกัด กรมส่งเสริมการ
ปกครองท้องถ่นิ กระทรวงมหาดไทย เป็นต้น หากสถานศึกษาดําเนินการไม่สอดคล้อง หรือไม่ดําเนินการให้เป็นไป
ตามกฎหมาย กฎ ระเบียบ ประกาศ คําสงั่ และนโยบายดงั กลา่ ว คณะกรรมการสถานศกึ ษาต้องแจ้งให้สถานศึกษา
ดาํ เนนิ การ หากสถานศึกษา ยงั ไม่ดําเนินการ คณะกรรมการตอ้ งเสนอความเห็นไปยังกรรมการตดั สิน (เป่านกหวีด)
ซง่ึ ตน้ สังกดั กรมสง่ เสรมิ การปกครองท้องถ่ิน กระทรวงมหาดไทย ส่ังการตามอาํ นาจหน้าท่ีต่อไป
๒. อํานาจในการส่งเสริมและสนับสนุนกิจการของสถานศึกษา เพื่อให้สถานศึกษามีความเข้มแข็ง
บริหารงานอยางเปน็ ระบบมปี ระสิทธิภาพ สามารถให้บรกิ ารการศึกษาแกเ่ ยาวชนและประชาชนได้อย่างกว้างขวาง
ทว่ั ถงึ และจัดการศึกษาไดอ้ ย่างมีคุณภาพเปน็ ท่ียอมรับศรทั ธา เช่ือถอื ของ ประชาชน ชมุ ชน และท้องถิน่

คมู่ ือบทบาทหนา้ ทขี่ องคณะกรรมการสถานศกึ ษาขน้ั พื้นฐาน โรงเรยี นเทศบาล 3 วัดเกาะแกว้ นครสวรรค์

7

๓. อํานาจหน้าท่ีเกี่ยวกบการบริหารงานบุคคลสําหรับพนักงานครูเทศบาลและบุคลากรทางการศึกษาที่
ปฏิบัติงานอยูในสถานศึกษา อํานาจหน้าที่ในส่วนนี้ให้เป็นไปตามกฎหมายว่าด้วยระเบียบข้าราชการครูและ
บคุ ลากรทางการศึกษากําหนดให้เป็นอํานาจหน้าท่ขี องคณะกรรมการสถานศึกษาขนั้ พืน้ ฐาน

๔. ปฏิบัติหน้าท่ีอื่นตามท่ีกฎหมาย ระเบียบ ประกาศ ฯลฯ กําหนดให้เป็นอํานาจของคณะกรรมการ
การศึกษาขนั้ พน้ื ฐาน

จากบทบาทและอํานาจหน้าที่ของสถานศึกษาและคณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพ้ืนฐาน ดังกล่าว อาจ
เปรยี บเทียบบทบาทหน้าที่ดังตารางต่อไปนี้

บทบาทหน้าท่ีของสถานศกึ ษาข้นั พนื้ ฐานและคณะกรรมการสถานศึกษาข้ันพนื้ ฐาน

บทบาทหนา้ ที่ของ บทบาทหน้าทีข่ อง
สถานศึกษาขน้ั พื้นฐาน คณะกรรมการสถานศกึ ษาข้ันพื้นฐาน

๑. ดา้ นวชิ าการ ๑. ดา้ นวิชาการ
๑.๑ พัฒนาหลักสตู รสถานศึกษาใหส้ อดคลอ้ ง กบ ๑.๑ ให้ความเห็น ขอ้ เสนอแนะในการพฒั นา

หลกั สตู รแกนกลางการศึกษาข้นั พื้นฐานและ ความ หลกั สตู ร ของสถานศึกษาใหส้ อดคล้องกับหลกั สตู ร
ตอ้ งการของผเู้ รียน ชุมชนและท้องถิ่น แกนกลาง การศึกษาขน้ั พ้นื ฐานและ ความต้องการ
ของผู้เรยี น ชุมชน และท้องถ่ิน
๑.๒ จดั การเรียนการสอน สภาพแวดลอ้ ม
บรรยากาศการเรียนการสอนทเ่ี หมาะสมและสง่ เสรมิ ๑.๒ ใหข้ อ้ เสนอแนะ และสง่ เสรมิ สนบั สนนุ ในการ
กระบวนการเรียนรู้ท่เี น้นผู้เรยี นเป็นสาํ คัญ ตลอดจน จัด บรรยากาศ สภาพแวดล้อม กระบวนการเรียนรู้
การปรบั ปรุงและพัฒนาคณุ ภาพการจดั การศึกษาอย่าง แหล่งเรียนรู้ ภูมิปญั ญาท้องถิ่น ฯลฯ เพอ่ื การปรบั ปรงุ
ตอ่ เนอ่ื ง และพฒั นาคณุ ภาพ การจดั การศกึ ษาของสถานศึกษา
อย่างต่อเน่อื ง
๑.๓ จัดใหม้ รี ะบบประกนคณุ ภาพภายใน
สถานศกึ ษา และรายงานผลการประเมิน ๑.๓ รับทราบ และใหข้ ้อเสนอแนะเก่ียวกับการ
ใหค้ ณะกรรมการสถานศึกษารบั ทราบ จัดระบบและการดาํ เนนิ การตามระบบ ประกน
๒. ดา้ นงบประมาณ คณุ ภาพ ภายในสถานศึกษา
๒. ด้านงบประมาณ
๒.๑ จัดตั้งและรับผิดชอบการใช้จา่ ยงบประมาณ
ของสถานศกึ ษา ตามทีก่ ฎหมาย ระเบียบ ประกาศ ๒.๑ ใหค้ วามเหน็ ขอ้ เสนอแนะเกีย่ วกบการจดั ต้ัง
ฯลฯ กาํ หนด และการใช้จ่ายงบประมาณของสถานศึกษา

๒.๒ ออกระเบียบ ข้อบงั คับ ประกาศ และ แนว ๒.๒ ใหค้ วามเห็น ขอ้ เสนอแนะ ในการออก
ปฏบิ ตั ฯิ ลฯ เกยี่ วกบการบริหารการเงนิ และการ ั ระเบยี บ ข้อบงั คับ ประกาศ และแนวปฏิบตั เิ กี่ยวกับ
จัดหารายไดจ้ ากทรัพย์สินของสถานศกึ ษา ท้ังนี้ ตามที่ การบรหิ ารการเงนิ และการจัดหารายไดจ้ ากทรพั ย์สนิ
กฎหมาย ระเบยี บ ประกาศ ฯลฯ กําหนด ของ สถานศึกษา หรอื ปฏบิ ัติหนา้ ทอี่ ื่นเกีย่ วกบเร่ืองนี้
ตามที่กฎหมาย ระเบียบ ประกาศ ฯลฯ กําหนด

คมู่ อื บทบาทหน้าท่ขี องคณะกรรมการสถานศกึ ษาข้นั พ้นื ฐาน โรงเรยี นเทศบาล 3 วัดเกาะแก้วนครสวรรค์

8

บทบาทหนา้ ทขี่ อง บทบาทหน้าทขี่ อง
สถานศึกษาขน้ั พื้นฐาน คณะกรรมการสถานศกึ ษาขั้นพน้ื ฐาน

๓. ด้านการบรหิ ารงานบคุ คล ๓. ด้านการบริหารงานบคุ คล
ดาํ เนนิ การตามท่ีกฎหมายวาด้วยระเบียบ ปฏิบัตติ ามทก่ี ฎหมายว่าด้วยระเบยี บข้าราชการครู

ข้าราชการครแู ละบคุ ลากรทางการศึกษากําหนด และบคุ ลากรทางการศึกษากาํ หนดใหเ้ ปน็ อํานาจ
๔. ดา้ นการบริหารท่วั ไป หนา้ ท่ขี องคณะกรรมการสถานศึกษาขน้ั พื้นฐาน
๔. ด้านการบริหารทัว่ ไป
๔.๑ จัดทาํ นโยบาย แผนพัฒนาการศึกษา ของ
สถานศกึ ษาใหส้ อดคล้องกบนโยบายและ แผนของ ๔.๑ ใหค้ วามเห็น เสนอแนะและใหค้ าํ ปรึกษาใน
เทศบาล กรมส่งเสริมการปกครองท้องถน่ิ รวมทงั้ การจดั ทาํ นโยบาย แผนพฒั นาการศึกษาของ
ความตอ้ งการของ ชุมชน และท้องถิ่น สถานศึกษา ใหส้ อดคล้องกบนโยบายและแผน
ของ เทศบาล กรมส่งเสริมการปกครองท้องถนิ่ รวมท้ัง
๔.๒ ดาํ เนนิ การและกํากับ ติดตาม และประเมนิ ผล ความ ตอ้ งการของชมุ ชน และท้องถ่ิน
งานตามแผนงาน โครงการของ สถานศกึ ษา
๔.๒ รบั ทราบ ให้ความเหน็ และข้อเสนอแนะใน
๔.๓ ระดมทรพั ยากร เพื่อการศึกษา รวมทง้ั การปรบั ปรงุ และพฒั นาคณุ ภาพการศกึ ษาและกิจการ
ปกครองดูแลบาํ รุงรักษา ใช้และจดั หาผลประโยชน์ ของ สถานศกึ ษาใหส้ อดคลอ้ งกบกฎหมาย กฎ
จากทรัพยส์ นิ ของสถานศึกษา ตามท่ีกฎหมาย ระเบียบ ประกาศ คําส่งั ตลอดจนนโยบาย และแผน
ระเบยี บ ประกาศ ฯลฯ กาํ หนด ของ เทศบาล กรมสง่ เสริมการปกครองท้องถนิ่ และ
ความต้องการของชุมชนและท้องถ่นิ และรายงาน
๔.๔ ออกระเบียบ ข้อบังคับ ประกาศ แนวปฏบิ ัติ เทศบาล เม่ือสถานศึกษาไม่ปฏิบตั ติ ามกฎหมาย กฎ
ฯลฯ ในการดําเนินงานด้านต่างๆ ตามกฎหมาย ระเบยี บ ประกาศ คําสง่ั ตลอดจนนโยบาย และแผน
ระเบียบ ประกาศ ฯลฯ กาํ หนด ของเทศบาล กรมสง่ เสรมิ การปกครองท้องถิ่น และ
ความต้องการของ ชมุ ชนและท้องถนิ่
๔.๕ สง่ เสริมความเขม้ แขง็ ในชุมชนและ สรา้ ง
ความสัมพันธก์ บสถาบันอ่ืน ั ๆ ในชมุ ชน และท้องถิ่น

๔.๖ ปฏิบตั ิหนา้ ทอ่ี ื่นเกีย่ วกับกจิ การของ
สถานศกึ ษา หรือตามที่ได้รับมอบหมายและ ตามท่ี
กฎหมาย ระเบียบ ประกาศ ฯลฯ กําหนด

ในกรณีที่คณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพื้นฐานเห็นว่าการดําเนินงานของสถานศึกษาไม่สอดคล้ องหรือไม่
ปฏิบัติตาม กฎหมาย กฎ ระเบียบ ประกาศ หลักเกณฑ์นโยบาย ให้คณะกรรมการ สถานศึกษาขั้นพื้นฐาน เสนอ
ความเห็นดังกลา่ วให้เทศบาลรบั ทราบเพือ่ พจิ ารณา ส่ังการให้สถานศึกษาปฏิบัติให้เป็นตามกฎหมาย กฎ ระเบียบ
ฯลฯ ต่อไป

คมู่ อื บทบาทหน้าท่ีของคณะกรรมการสถานศกึ ษาขน้ั พ้นื ฐาน โรงเรยี นเทศบาล 3 วดั เกาะแกว้ นครสวรรค์

9

บทที่ ๓
การปฏบิ ตั ิงานร่วมกันของคณะกรรมการและสถานศึกษาขั้นพ้ืนฐาน

องค์ประกอบของคณะกรรมการสถานศกึ ษาขัน้ พน้ื ฐาน
ตามกฎกระทรวงทีป่ ระกาศใชเ้ มื่อวนั ที่ 20 เมษายน พ.ศ. 2564 กําหนดให้ คณะกรรมการ สถานศึกษา

ขั้นพื้นฐาน ประกอบด้วย ผู้แทนผู้ปกครอง ผู้แทนครู ผู้แทนองค์กรชุมชน ผู้แทนองค์กร ปกครองส่วนท้องถิ่น
ผู้แทนศิษย์เก่าของสถานศึกษา ผู้แทนพระภิกษุและหรือองค์กรศาสนาอ่ืนในพ้ืนที่ ผู้ทรงคุณวุฒิและผู้บริหาร
สถานศกึ ษาทําหนา้ ท่ีเปน็ กรรมการและเลขานุการ และนอกจากน้ัน ยังได้กําหนดจํานวน คุณสมบัติวิธีการสรรหา
วาระการดาํ รงตําแหน่งและการพ้นจากตาํ แหนง่ ของกรรมการด้วย
ความสาํ คญั ของคณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพ้นื ฐาน

คณะกรรมการสถานศึกษาขัน้ พื้นฐานเปน็ องคค์ ณะบุคคลท่ที ํางานรว่ มกบสถานศึกษา เพื่อให้สถานศึกษามี
ความเขม้ แขง็ สามารถบรหิ ารจัดการศึกษาด้วยตนเองได้ตามกรอบที่กฎหมาย กําหนด ดังน้ันความหลากหลายของ
บคุ คลทเ่ี ขา้ รว่ มเปน็ คณะกรรมการ จึงเอ้ือต่อการพัฒนาคุณภาพ การศึกษา ที่ต้องอาศัยความรู้ความสามารถ และ
ประสบการณ์ในด้านต่างๆ บุคคลที่ได้รับการคัดเลือก เข้าร่วม เป็นคณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพ้ืนฐานจึงมี
ความสาํ คัญต่อการจัดการศึกษา ดังน้ี

ผู้แทนผู้ปกครอง เป็นผู้สะท้อนปัญหาและความต้องการด้านคุณภาพทางการศึกษา และคุณลักษณะ
ท่ีพึงประสงค์ของนักเรียนท้ังในส่วนท่ีคาดหวังและสภาพความเป็นจริงท่ีเกิดข้ึน และ ร่วมมือกบครู ั บุคลากร
ทางการศึกษา ผ้ปู กครองและชุมชนในการจดั กจิ กรรมการเรยี นการสอน

ผู้แทนครูเป็นผู้ที่มีความชํานาญในสายวิชาชีพครูมีความสําคัญต่อกา รนําเสนอข้อมูล ด้าน
กระบวนการเรียนรู้ปญั หา และความตอ้ งการการสนบั สนุน ชว่ ยเหลือ รวมท้ังรายงานงานผลการจดั การศึกษา

ผู้แทนองค์กรชุมชน เป็นผู้สะท้อนสภาพของปัญหาและความต้องการในการพัฒนา ผู้เรียนซ่ึงเป็น
สมาชิกสว่ นหนึ่งของชุมชน และให้ความร่วมมือกบสถานศึกษาทง้ั ในดา้ นภมู ิปัญญาท้องถิน่ แหล่งเรียนรู้

ผู้แทนองค์กรปกครองส่วนท้องถ่ิน เป็นผู้สะท้อนสภาพปัญหาและความต้องการ ท่ีครอบคลุมทั้งเขต
พื้นท่ีบริการของสถานศึกษา และมีความสําคัญต่อสถานศึกษาอยางย่ิงในเรื่องการขอรับ การสนับสนุนด้าน
งบประมาณ ทรพั ยากรทางการจัดการศกึ ษา และเชอ่ื มโยงแผนพัฒนาการศึกษากับแผนพัฒนาท้องถิน่

ผู้แทนศิษย์เก่าของสถานศึกษา ู เป็นผู้ที่สะท้อนภาพของความรัก ความศรัทธา ความภาคภูมิใจต่อ
สถาบันการศึกษาท่ีตนได้รับการศึกษา ช่วยจรรโลงคุณค่าของสถาบันไปสู่ศิษย์รุ่นหลัง ให้ประสบความสําเร็จใน
การศึกษาเชน่ กัน

ผ้แู ทนพระภกิ ษุสงฆ์และหรือผแ้ ทนองคก์ รศาสนาอ่ืนในพื้นที่ เป็นผู้นําเสนอและเติมเต็ม ข้อมูลด้าน
คุณธรรม จริยธรรมตามหลักธรรมของศาสนาซ่ึงเป็นส่วนสําคัญในการจัดการเรียนรู้เพื่อให้ นักเรียนเป็นคนดีของ
สังคม

ผู้ทรงคุณวุฒิ เป็นผู้ที่มีความรู้ความสามารถ และประสบการณ์ในด้านต่างๆ ที่จะช่วยเสริมให้
สถานศึกษาจัดการศึกษาได้ครอบคลุมในทุกๆ ด้านอย่างมีคุณภาพและประสิทธิภาพ ทําให้สถานศึกษามีความ
เข้มแข็งและมีการพัฒนาท่ียังยืน

คมู่ ือบทบาทหน้าท่ขี องคณะกรรมการสถานศกึ ษาข้ันพน้ื ฐาน โรงเรียนเทศบาล 3 วัดเกาะแก้วนครสวรรค์

10

ผู้บริหารสถานศึกษา ในฐานะกรรมการและเลขานุการซ่ึงเป็นสัญลักษณ์ของสถานศึกษา เป็นบุคคล
สาํ คญั ทจ่ี ะสะทอ้ นภาพของการบรหิ ารจดั การ ผู้ช่วยเหลอื ให้คําปรึกษา สรา้ งแรงจูงใจ กระตุ้นการทํางาน ทบทวน
รายงาน สะท้อนความคิด เปิดโอกาสให้ผู้แทนแต่ละกลุ่มได้แสดงบทบาทอย่างเต็มท่ีจัดเตรียมการประชุม บันทึก
การประชุม รายงานผลการประชุม และสนับสนุนด้านอุปกรณ์ห้องประชุม วัสดุใช้สอย ฯลฯ รวมท้ังการพิจารณา
นํามติ ขอ้ คิดเหน็ และข้อเสนอแนะจากทีป่ ระชุมไปสู่การปฏบิ ัติ

ดังน้ันคณะกรรมการสถานศึกษาข้ันพื้นฐานซ่ึงเป็นองค์คณะบุคคลในการบริหาร สถานศึกษาแบบมีส่วน
ร่วม จึงต้องอาศัยผู้มีความรู้ ความเช่ียวชาญในสาขาหลากหลาย และเข้าใจ การศึกษา มีความมุ่งมัน่ มีเวลาที่จะ
อุทิศแรงกายแรงใจพัฒนาสถานศึกษาของชุมชนให้มีคุณภาพและได้ มาตรฐานตามที่ชุมชน สังคม และ
ประเทศชาติตอ้ งการ ซึง่ จะส่งผลให้ชมุ ชน สงั คมเข้มแข็ง และ ประเทศชาตกิ าวหนา้
คณะกรรมการสถานศกึ ษาขั้นพน้ื ฐานจากอดีตถงึ ปจั จุบัน

สภาพการเป็นองค์คณะบุคคลท่ีเข้ามามีส่วนร่วมกบสถานศึกษาจากอดีตจนถึงปัจจุบันที่เป็นปัญหา
อุปสรรคตอ่ การบรหิ ารจัดการแบบองคค์ ณะบุคคลในระดบั สถานศกึ ษา สรุปไดด้ ังน้ี

๑. คณะกรรมการสถานศึกษาข้ันพื้นฐานยังขาดความชัดเจนเรื่องบทบาทหน้าท่ี ว่าตนเองจะทําอะไร
ทําอยางไร และทาํ เพอ่ื อะไร

๒. บุคคลท่ีเข้าร่วมเป็นคณะกรรมการ ส่วนใหญ่ได้รับการร้องขอจากสถานศึกษา มากกว่าได้รับการ
คัดสรรจากกลุ่มผมู้ สี ว่ นเกย่ี วขอ้ งอยางแท้จริง ทําให้ขาดความกระตอื รอื ร้นในการทําหนา้ ท่ีของคณะกรรมการ

๓. วิธีการทํางานร่วมกันของคณะกรรมการยังขาดทักษะและประสบการณ์ เช่น ทักษะร่วมประชุม
ตดั สนิ ใจ เปน็ ตน้

๔. สถานศึกษาส่วนหน่ึงยังคิดว่าคณะกรรมการฯเป็นเพียงผู้สนับสนุนด้านทรัพยากรทางการศึกษา
มากกวาเป็นผรู้ ว่ มคิด ร่วมตดั สนิ ใจ รว่ มดําเนินงาน รว่ มรบั ผลทีเ่ กิดขนึ้

๕. กรรมการสถานศึกษาส่วนหนึ่งยังคิดวาการบริหารจัดการศึกษาเป็นหน้าท่ีของสถานศึกษา
คณะกรรมการสถานศกึ ษาขั้นพ้นื ฐานเป็นเพียงท่ปี รกึ ษาหรือเป็นผู้ปฏบิ ัติตามการรอ้ งขอ จากสถานศกึ ษา

๖. กรรมการสถานศึกษาแต่ละคนมีภาระงานมาก การประชุมจึงขาดความต่อเน่ือง และความพร้อม
เพรยี ง

๗. ระบบขอ้ มูลสารสนเทศเพ่ือการบรหิ ารขาดคุณภาพ จึงเป็นจุดอ่อนท่ีสําคัญของการ บริหารจัดการ
การนาํ ข้อมลู ไปใช้ในการพจิ ารณาของคณะกรรมการเพ่ือการตัดสินใจการแกปัญหาหรือพัฒนางานการศึกษา ส่วน
ใหญจ่ งึ อยบู่ นพื้นฐานของความรู้สึกและประสบการณเ์ ดมิ

๘. ในอดีตสถานศึกษาขาดความคล่องตัวในการบริหาร ปัจจุบันสถานศึกษาเป็นนิติบุคคล มีความ
คล่องตัวสงู สามารถบรหิ ารกิจการไดด้ ว้ ยตนเอง แต่กรรมการสถานศึกษาบางส่วนยังขาด ความชัดเจนในบทบาท
ท่จี ะตอ้ งมีการกํากับสง่ เสรมิ และสนบั สนนุ จากคณะกรรมการสถานศกึ ษาอย่างใกล้ชิด
คณะกรรมการสถานศกึ ษาขัน้ พ้ืนฐานในความคาดหวังของการปฏริ ูปการศึกษา

การกาํ กับ สนบั สนนุ และส่งเสรมิ กจิ การของสถานศึกษาเปน็ บทบาท หน้าที่ของคณะกรรมการสถานศึกษา
ขั้นพ้ืนฐานภายใต้กรอบของกฎหมายท่ีกําหนดเป็นภารกิจหลักของการทํางานร่วมกบสถานศึกษาในฐานะเป็นผู้
มีส ว่ นได้ส่วนเสียในการจัดการศึกษาร่วมกัน ดังน้ัน ความคาดหวังท่ีมีต่อคณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพ้ืนฐาน
สรุปไดด้ ังน้ี

คมู่ ือบทบาทหน้าทีข่ องคณะกรรมการสถานศกึ ษาขั้นพนื้ ฐาน โรงเรยี นเทศบาล 3 วดั เกาะแกว้ นครสวรรค์

11

๑. มีความรู้ความเข้าใจ มีทักษะในการทํางานร่วมกบสถานศึกษาและมีการพัฒนา ตนเองอยาง
ตอ่ เนื่อง

๒. มีความกระตือรือร้น เต็มใจ อุทิศ ทุ่มเท และเสียสละเวลาท่ีจะเข้ามามีส่วนร่วม ในการพัฒนา
การศึกษาร่วมกบสถานศกึ ษา

๓. มีปฏิสัมพนั ธ์ที่เคารพสทิ ธิพื้นฐานซงึ่ กันและกัน
๔. ยอมรับความสามารถของบุคคลทม่ี คี วามแตกต่างกัน
บทบาทหนา้ ทีข่ องสถานศกึ ษาตอ่ การสง่ เสรมิ ภารกจิ ของคณะกรรมการสถานศึกษา
สถานศึกษาเป็นหน่วยงานหลักในการจัดการศึกษาขั้นพ้ืนฐาน เพ่ือให้บรรลุตาม ความมุ่งหมายของการ
ปฏิรูปการศึกษาตามท่ีกําหนดไว้ในกฎหมายว่าด้วยการศึกษาแห่งชาติ และกฎหมายที่เก่ียวข้อง จึงกําหนดให้มี
คณะกรรมการซ่ึงเป็นองค์คณะบุคคลทําหน้าท่ีกํากับและส่งเสริม สนับสนุนกิจการของสถานศึกษาให้เป็นไปตาม
นโยบาย มาตรฐานในการบริหารจัดการทางการศึกษา ทั้งนี้การดําเนินงานให้ประสบความสําเร็จนั้นสถานศึกษา
และคณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน ควรมีรูปแบบ วีธีการทํางานที่ประสานสอดคล้องกันโดยมีจุดหมายเพ่ือ
การพฒั นาการศึกษา ให้ บรรลผุ ลตามที่รว่ มกันกําหนดข้ึน โดยในส่วนของสถานศึกษาควรมีบทบาทในการส่งเสริม
ภารกิจของ คณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน ที่จะเข้ามาร่วมสร้างสรรค์ความเจริญกาวหน้าในกิจการของ
สถานศกึ ษา ดงั นี้
๑. ความเป็นนิติบุคคลของสถานศึกษาเป็นเร่ืองใหม่ กรรมการสถานศึกษาบางท่าน อาจไม่เข้าใจ
บทบาทตามกฎหมาย กฎ ระเบียบ ประกาศ และคําส่ังของตนและของสถานศึกษา ในระยะเร่ิมแรก เป็นความ
จาํ เป็นอยางยงิ่ ที่สถานศึกษาจะต้องจัดประชุมทาํ ความเข้าใจในบทบาทของแต่ละฝ่ายรว่ มกนั
๒. สร้างความตระหนักต่อบุคลากรและชุมชน ถึงบทบาทหน้าท่ีของคณะกรรมการ สถานศึกษาท่ี
สอดคล้องกบเจตนารมณ์ของพระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติเพื่อพัฒนาองค์คณะบุคคล และสถานศึกษาสู่
คณุ ภาพทคี่ าดหวงั
๓. จดั ทําแผนพฒั นาการศกึ ษาของสถานศึกษาให้สอดคล้องกบนโยบายและแผนของ เททศบาล กรม
ส่งเสริมการปกครองท้องถิ่น โดยทบทวนสาระของแผนพัฒนาร่วมกบคณะกรรมการสถานศึกษา เพื่อปรับให้เกิด
เป็นแผนร่วมของสถานศึกษากับคณะกรรมการสถานศึกษา
๔. จดั ทาํ รายละเอียดงบประมาณและรบั ผดิ ชอบการจ่ายงบประมาณของสถานศึกษา โดยเสนอขอรับ
คาํ แนะนําจากคณะกรรมการสถานศึกษา เพ่อื การปรบั ขยายทิศทางและรูปแบบวิธีการ ระดมและใช้ทรัพยากรเพื่อ
การศึกษาอยางมปี ระสิทธิภาพ
๕. จัดทํารายละเอยี ด แผนงาน โครงการ และประมาณการคา่ ใชจ้ ่ายทีจ่ ะระดมทุนจากผู้ปกครอง เพ่ือ
ขอรบั ความเหน็ และข้อเสนอแนะจากคณะกรรมการสถานศึกษา
๖. พัฒนาหลักสตู รสถานศึกษา นําเสนอคณะกรรมการสถานศึกษา เพ่ือรับข้อคิดเห็นและข้อเสนอแนะ
เพ่มิ เตมิ เพอ่ื ปรับปรงุ และพฒั นาให้เหมาะสม
๗. จัดกิจกรรมการเรียนรู้บรรยากาศสิ่งแวดล้อมทางวิชาการที่เหมาะสม และเอื้อต่อ กระบวนการ
เรียนรู้ที่เน้นนักเรียนเป็นสําคัญ ตลอดจนส่งเสริมโอกาสการเรียนรู้และพัฒนาตนเองของ ผู้เรียนให้เต็มศักยภาพ
ทงั้ น้ี ควรรายงานให้คณะกรรมการสถานศึกษารบั ทราบอย่างสมํา่ เสมอ เพื่อการร่วมคิด ร่วมพัฒนา ร่วมรับผิดชอบ
และรว่ มภาคภูมใิ จ

คมู่ อื บทบาทหน้าทขี่ องคณะกรรมการสถานศกึ ษาขัน้ พืน้ ฐาน โรงเรียนเทศบาล 3 วัดเกาะแก้วนครสวรรค์

12

๘. ออกระเบยี บและขอ้ บงั คับต่างๆ ทีส่ อดคลอ้ งกับกฎหมาย กฎ ระเบยี บ ข้อบังคับของทางราชการ
๙. จัดให้มีระบบประกนคุณภาพภายในสถานศึกษาและให้ความร่วมมือในการประเมิน คุณภาพ
การศกึ ษาจากหนว่ ยงานภายนอกรวมท้ังการรายงานผลการประเมินต่อคณะกรรมการสถานศกึ ษา
๑๐. จัดและพัฒนาระบบข้อมูลสารสนเทศเพื่อการบริหาร เพื่อให้เป็นพื้นฐานการตัดสิน แก้ปัญหา
หรือพัฒนาการศกึ ษารว่ มกันและขจดั ซ่งึ การใชค้ วามคดิ เห็นบนความร้สู กึ และประสบการณ์
๑๑. พัฒนา ปรบั ปรุง ระบบส่ือสารระหว่างบคุ คลท่มี ีส่วนเกี่ยวข้องให้เหมาะสม เพ่ือให้คณะกรรมการ
และบุคลากรได้มีโอกาสสื่อความหมายทั้งทางตรงและทางอ้อมจนสามารถทําความเข้าใจใน ข้อมูลเหตุผลต่างๆ
นาํ ไปสู่การพัฒนากจิ การสถานศกึ ษารว่ มกนได้
๑๒. แต่งตั้ง มอบหมายให้มีคณะอนุกรรมการ หรือคณะทํางาน เพ่ือสนองตอบต่อการ พัฒนางาน
คณะกรรมการสถานศกึ ษา และการนาํ มตทิ ป่ี ระชุมคณะกรรมการสถานศกึ ษา มาขยายผลสกู่ ารปฏิบัติให้สอดคล้อง
กับกฎหมาย กฎ ระเบียบ ขอ้ บงั คบั ของทางราชการ
๑๓. รายงานผลการปฏิบตั งิ านของสถานศึกษา ต่อคณะกรรมการสถานศกึ ษา ตามความเหมาะสม
๑๔. เสนอแผนการประชุมคณะกรรมการให้มีความต่อเน่ือง จัดระเบียบวาระการประชุม นําเสนอ
ประธานกรรมการสถานศกึ ษ และดําเนินการสนบั สนนุ การประชุมตั้งแต่การเตรียมการก่อนประชุมระหว่างประชุม
สรปุ รายงานการประชมุ และแจง้ รายงานการประชมุ อย่างเปน็ ระบบ
แนวทางการปฏบิ ัติงานรว่ มกนั ของสถานศึกษากับคณะกรรมการสถานศึกษาข้ันพน้ื ฐาน
ในการปฏิบตั หิ นา้ ทข่ี องสถานศึกษาและคณะกรรมการสถานศึกษา ควรมีการทําความเข้าใจตั้งแต่เร่ิมแรก
ของการทํางานร่วมกนั ท้งั นี้เพือ่ ให้ท้งั สองฝ่ายได้เขา้ ใจในบทบาทหน้าทีข่ องตนเอง ดงั น้ี
๑. ผู้บริหารสถานศึกษา คือ “ผู้เชื่อมโยง”ระหว่างคณะกรรมการสถานศึกษาข้ันพื้นฐาน ในฐานะ
กรรมการและเลขานกุ าร กบั สถานศึกษาในฐานะผ้บู รหิ าร ดงั นัน้ ผบู้ รหิ ารจึงเป็นผู้ประสานการ ดําเนินกิจการต่างๆ
โดยคํานงึ ถงึ ขอ้ คดิ ความเหน็ และมติของคณะกรรมการสถานศกึ ษาขน้ั พ้ืนฐาน
๒. กรรมการสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน ควรเข้าใจบทบาทหน้าท่ีของคณะกรรมการสถานศึกษาข้ัน
พื้นฐาน คอื กํากบั และส่งเสรมิ สนบั สนุนกิจการของสถานศึกษา และปฏิบัติตามบทบาท หน้าที่ที่กําหนดไว้ หากมี
ข้อเสนอแนะใดๆ ควรนําเสนอในท่ีประชุมคณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพ้ืนฐาน แล้วสรุปผลเป็นมติที่ชัดเจน ซึ่ง
เมื่อไดม้ ติแล้วประธานกจ็ ะมอบให้ผบู้ ริหารสถานศึกษานาํ ไปสกู่ ารพจิ ารณาดําเนนิ การของสถานศกึ ษา

สําหรับบทบาทในการ “กํากับ” ควรเป็นการติดตามการปฏิบัติงานตามท่ีสถานศึกษาได้ทํา
แผนการดําเนินงานให้สอดคลอ้ งกับกฎหมายและแนวนโยบายของหนว่ ยเหนอื หรอื ตามมตทิ ีก่ าํ หนดร่วมกัน โดยไม่
ควรกาํ กับการทาํ งานของผบู้ ริหาร ครูอาจารย์คอื ไม่แสดงบทบาทเปน็ ผ้บู ังคับบัญชาเสียเอง

ในการรับทราบผลการดําเนินการควรดูเป็นภาพรวมของสถานศึกษาวาผลการดําเนินกิจการ ทั้ง
ระหวางดําเนินการส้ินปีงบประมาณ และสิ้นปีการศึกษา เพื่อนําไปสู่การพิจารณาปรับปรุง พัฒนากิจการขอ ง
สถานศึกษาให้มีคณุ ภาพ ประสิทธิภาพ และประสิทธผิ ลยิงขึน้

คณะกรรมการสถานศึกษาข้ันพ้ืนฐานจะต้อง “ไม่สั่งการ” ทั้งโดยตรงและโดยอ้อม ไปยังบุคคล
อ่ืน ไดแ้ กค่ รู หรอื บุคลากรในสถานศึกษา เพราะอาํ นาจการสั่งการเปน็ ของผู้บรหิ ารสถานศกึ ษาท่ีจะรับผิดชอบการ
นาํ ขอ้ คิดเห็น ข้อเสนอแนะ และมตขิ องคณะกรรมการสถานศึกษาไปส่กู ารปฏิบัติ

คมู่ อื บทบาทหน้าทข่ี องคณะกรรมการสถานศกึ ษาขัน้ พ้ืนฐาน โรงเรียนเทศบาล 3 วดั เกาะแกว้ นครสวรรค์

13

จากบทบาทหน้าท่ีดังกล่าวนี้คณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพื้นฐานอาจมีส่วน ร่วมกับสถานศึกษาใน
กระบวนการ และขั้นตอนต่างๆ ในกิจการของสถานศึกษา โดยร่วมรับรู้ร่วมคิดร่วมทํา ร่วมรับผลและร่วมประเมินผล
การจัดการศึกษาของสถานศึกษา ร่วมกบคณะกรรมการเครือข่ายผู้ปกครอง สมาคมผู้ปกครองและครู สมาคม
ศิษยเ์ กา่ องค์กรชมุ ชน และองคก์ รอ่ืนๆ ทีเ่ กย่ี วข้อง
การประชาสมั พันธเ์ ผยแพร่กจิ การ และผลงานของสถานศกึ ษา

คณะกรรมการสถานศึกษาข้ันพ้ืนฐาน นอกจากจะมีหน้าท่ีกํากับดูแลสนับสนุนกิจการของสถานศึกษาแล้ว
ควรจะมีบทบาทหน้าท่ีในการประชาสัมพันธ์เผยแพร่กิจการ และผลงานของ สถานศึกษาด้วยเนื่องจากการ
เผยแพร่ ประชาสัมพันธ์เป็นมิติหน่ึงในการสร้างความรู้ ความเข้าใจให้กับ ชุมชน ได้ทราบถึงสภาพความเป็นอยู่
และผลงานการดําเนินงานของสถานศึกษา สภาพท่ีจะเกิดข้ึน ใน อนาคต ตลอดจนความต้องการของสถานศึกษา
ในการระดมทรัพยากรเพ่ือปรับปรุง และพัฒนากิจการของ สถานศึกษาให้สอดคล้องกับความต้องการของชุมชน
และการปรับตัวในการจัดการเรียนการสอนให้ นักเรียนมีคุณภาพได้มาตรฐาน มีทักษะท่ีจําเป็นเพียงพอ ทันต่อ
ความกาวหน้าของเทคโนโลยี ้ และการ เปลย่ี นแปลงของสงั คมอย่างต่อเนอ่ื งและรวดเรว็
ความจําเป็นในการประชาสัมพนั ธ์และเผยแพรผ่ ลงานของสถานศึกษา

๑. ชว่ ยสร้างความรูค้ วามเขา้ ใจกิจการของสถานศึกษา และกระตนุ้ ให้ชมุ ชนเกิดความ ตระหนักในหน้าที่ท่ีทุก
คนจะต้องมีส่วนร่วมรับผิดชอบในการพัฒนาคุณภาพการศึกษา และเกิดความ ต้องการเข้ามามีส่วนร่วมในการจัด
ศึกษา โดยการสนับสนุนทั้งทางดา้ นความรู้ความคิด ความช่วยเหลือ ทางด้านทรัพยากร เพ่ือผลักดันให้สถานศึกษา
ในชุมชนเปน็ ไปตามความคาดหวงั ทช่ี มุ ชนต้องการ โดยผ่านคณะกรรมการสถานศึกษา

๒. ช่วยสร้างความภาคภูมใิ จใหก้ บชมุ ชนถึงผลสําเร็จในกิจการของสถานศึกษาที่เกิดจาก ตนเองมีส่วนร่วมคิด
รว่ มทาํ ร่วมสรา้ ง

๓. ช่วยเสรมิ สร้างความรู้สึกเปน็ เจ้าของสถานศกึ ษาร่วมกนั
สาระทค่ี วรประชาสัมพันธแ์ ละเผยแพร่

๑. การเผยแพร่สถานภาพของสถานศึกษา จะช่วยให้ชุมชนรู้ถึงศักยภาพ จุดแข็ง จุดอ่อน และข้อจํากัด
บางประการของสถานศึกษา จึงเป็นการสานสร้างความเข้าใจระหว่างสถานศึกษา คณะกรรมการสถานศึกษาและ
ความต้องการของชุมชนในบางส่ิงท่ีสถานศึกษาไม่สามารถสนองตอบต่อความต้องการของชุมชนได้อย่ างทันท่วงที
เน่อื งจากอาจจํากดั ด้วย งบประมาณ ดังนั้นหากชุมชนต้องการ ให้สถานศึกษาดําเนินกิจการท่ีชุมชนเห็นว่ามีความ
จําเปน็ เรง่ ดว่ น จําเปน็ ต่อการพัฒนาทกั ษะและคุณภาพ นักเรยี นโดยเร็ว ชมุ ชนจะได้มสี ว่ นร่วมคิด หาทางออก และ
รว่ มกันพฒั นาสถานศกึ ษาให้เปน็ ไป ตามทีช่ ุมชนคาดหวงั โดยไมร่ อคอยนโยบายและงบประมาณของรฐั บาล

คมู่ อื บทบาทหน้าทข่ี องคณะกรรมการสถานศกึ ษาขนั้ พ้นื ฐาน โรงเรียนเทศบาล 3 วดั เกาะแก้วนครสวรรค์

14

ตวั อยา่ ง

ความต้องการของชุมชน ต้องการให้นกั เรียนเรียนคอมพิวเตอร์ต้ังแตร่ ะดบั ช้ันอนุบาลถงึ มธั ยมศึกษาตอนตน้
ข้อจาํ กดั ของสถานศกึ ษามีคอมพวิ เตอร์ ๓ ชุด และไมม่ ีห้องคอมพิวเตอร์ สําหรบั จดั การเรียนการสอน
คณะกรรมการสถานศึกษาจึงเปน็ ผู้ประสานเชือ่ มโยง ระหว่างสถานศึกษาและชุมชนุ เปน็ ผ้รู ับฟังข้อคดิ เห็น
ข้อเสนอแนะ และทางออกทีจ่ ะชว่ ยให้สถานศึกษา ได้มคี อมพวิ เตอร์ และห้องคอมพวิ เตอร์ เท่าเทียมสถานศึกษา
ทอ่ี ยใู่ นตัวเมือง โดยกรรมการ สถานศึกษาทเี่ ปน็ ตัวแทนจากกลุ่มตา่ ง ๆ รวบรวมข้อมลู และขอ้ คดิ เห็นจากแตล่ ะ
กลมุ่ เสนอเปน็ วาระเขา้ ท่ีประชุมคณะกรรมการ สถานศกึ ษาเพ่ือรว่ มกนสะท้อนความคิดเห็นจากแต่ละกล่มุ และ
หาขอ้ ยตุ ิรว่ มกนั ในการดําเนินการใหเ้ ป็นไปตามที่ชุมชนคาดหวัง ซึง่ ข้อยตุ ทิ ่ีเป็นทางออกท่ีทกุ ฝา่ ยร่วมกันคิด ทํา
ใหท้ ุกคนรสู้ ึก เป็นเจา้ ของความคิด เกดิ ความรสู้ ึกรัก หวงแหน ภาคภมู ิใจ และรับผิดชอบร่วมกัน ในการ
ดําเนนิ การ ให้เปน็ ไปตามวัตถุประสงค์และความต้องการของ ชุมชน

๒. การเผยแพร่วิสัยทัศน์ของสถานศึกษา เป็นการสะท้อนให้ชุมชนเห็นทิศทางการดําเนินกิจการของ
สถานศึกษาในปัจจุบันและแนวโน้มในอนาคตทําให้ชุมชนทราบและคาดการณ์ ได้ว่า ผลผลิตที่เป็นบุตรหลานของ
ตนในชุมชนเป็นอย่างไร เทียบเท่า เท่าทันหรือก้าวล้ํานําหน้าทันโลกหรือไม่ เพ่ือจะสามารถประเมินสถานการณ์
สะท้อนความคดิ เหน็ ให้กบั สถานศึกษาไดอ้ ย่างถูกทศิ ทาง ทนั สถานการณแ์ ละทันตอ่ การเปล่ียนแปลงของโลก

๓. การเผยแพรแ่ ผนงาน โครงการ กิจกรรมสําคัญของสถานศึกษา จะกอ่ ให้เกิดประโยชน์ ดงั นี้
๓.๑ ทาํ ให้ชุมชนทราบกิจการและความเคลื่อนไหวของสถานศึกษา ช่วยให้ชุมชน มีส่วนร่วมในการกํากับ

การดาํ เนินงานของสถานศึกษาและสะทอ้ นความคดิ เห็นและขอ้ เสนอแนะในการดาํ เนนิ งานของสถานศึกษาได้อย่าง
ตรงประเดน็ โดยผ่านคณะกรรมการสถานศึกษา

๓.๒ เปดิ โอกาสใหช้ ุมชนเขา้ รว่ มกจิ กรรมของสถานศกึ ษาไดต้ ามกําหนดการลว่ งหน้า
๓.๓ เสรมิ สรา้ งสัมพนั ธภาพอนั ดีระหว่างชมุ ชนและสถานศึกษา ่
๓.๔ ได้รับความร่วมมือและสนับสนุนกิจการของสถานศึกษาที่เกิดจากระบวนการ คิดและการติดสินใจ
ของชมุ ชนเอง
๔. การเผยแพร่ผลการดําเนินงานของสถานศึกษา จะทําให้ประชาชน ชุมชน ท้องถิ่น รับทราบผลการ
ดําเนินกิจการและความเจริญกาวหน้าที่ด้านต่าง ๆ ของสถานศึกษา ร่วมภาคภูมิใจต่อผลการพัฒนาคุณภาพ
การศึกษาท่ีเกิดข้ึนกบบุตรหลานและประชาชนในท้องถิ่นที่ทุกคนได้มีส่วนร่วม ส่งเสริม สนับสนุน ตลอดจนได้
รับทราบถึงข้อจํากัดและสิ่งที่ควรมีการปรับปรุง พัฒนาให้มีคุณภาพและประสิทธิภาพยิ่งข้ึน ซึ่งทุกฝ่ายจะต้อง
ตระหนกั ในบทบาทของการมสี ่วนร่วม ส่งเสรมิ สนบั สนนุ สถานศึกษาที่ทกุ คนมสี ว่ นเป็นเจ้าของให้บรรลุผลในการ
พฒั นาคุณภาพการศกึ ษาต่อไป
๕. ข้อมูลอื่น ๆ ที่สถานศึกษาเห็นวามีความจําเป็นที่จะช่วยเสริมสร้างให้ชุมชนมีความรัก ตระหนักร่วม
รบั ผิดชอบ หวงแหนและหว่ งใยในสถานศึกษาของชุมชน

คมู่ ือบทบาทหนา้ ท่ขี องคณะกรรมการสถานศกึ ษาขนั้ พื้นฐาน โรงเรียนเทศบาล 3 วดั เกาะแก้วนครสวรรค์

15

วิธีการประชาสัมพันธ์การเผยแพร่กจิ การและผลงานของสถานศกึ ษา

ข้อควรระวงั ในการประชาสัมพันธ์
- ข้อมูลต้องมคี วามเที่ยงตรง เชื่อถอื ได้
- ขอ้ มูลต้องเปน็ ปจั จบุ ัน
- เปิดโอกาสให้ขอ้ มลู ย้อนกลบั

นอกจากนคี้ ณะกรรมการสถานศกึ ษาควรประชาสัมพันธ์บทบาทหน้าท่ีของคณะกรรมการ สถานศึกษาต่อ
การมีส่วนร่วมในการบริหารสถานศึกษาด้วย เน่ืองจากการบอกให้สาธารณชนทราบว่าคณะกรรมการสถานศึกษา
คือใคร มาจากไหน มีหน้าทท่ี าํ อะไร มสี ่วนเกยี่ วขอ้ งกบสถานศึกษาและชมุ ชน อย่างไรและได้ร่วมกันเสริมสร้างและ
พัฒนาคุณภาพของสถานศึกษาอย่างไร จะทําให้ชุมชนสาธารณชนได้เข้าใจ ตระหนักในบทบาทของการเข้ามามี
สว่ นร่วม และสามารถเขา้ ถึงการมีส่วนร่วมในการรับผิดชอบต่อ การจัดการศึกษาได้อย่างเหมาะสม ซึ่งจะเป็นผลดี
ต่อคณะกรรมการสถานศึกษาแตล่ ะคนทจี่ ะรว่ มกนประสาน ั ร่วมมือกันกับชุมชนในฐานะเป็นผู้แทนจากกลุ่มต่างๆ
ได้อย่างมีประสิทธิภาพเกิดประสิทธิผล อย่างแท้จริงสมตามเจตนารมณ์ของการเสริมสร้างความเข็มแข็งให้กบ
สถานศึกษาโดยการมสี ว่ นร่วมของ ประชาชน โดยประชาชน และเพ่ือประชาชน ซึ่งเป็นเป้าหมายและความมุ่งหวัง
ของพระราชบัญญัตกิ ารศึกษาแห่งชาตทิ ่ีทกุ ฝ่ายได้มสี ่วนร่วมกนจดั ทําขึน้ ทุกประการ

คมู่ อื บทบาทหนา้ ท่ีของคณะกรรมการสถานศกึ ษาขั้นพ้นื ฐาน โรงเรยี นเทศบาล 3 วัดเกาะแกว้ นครสวรรค์

16
เอกสารอ้างอิง
พระราชบัญญัตกิ ารศึกษาแห่งชาติ พ.ศ. ๒๕๔๒ และทแี่ ก้ไขเพิม่ เติม (ฉบับที่ 3) พ.ศ. ๒๕53
พระราชบญั ญตั ิระเบยี บบรหิ ารราชการกระทรวงศกึ ษาธิการ พ.ศ. ๒๕๔๖
พระราชกฤษฎกี า วาด้วยหลกั เกณฑ์และวธิ กี ารบริหารกิจการบา้ นเมอื งท่ดี ี พ.ศ. 2546
ระเบยี บสํานกั นายกรัฐมนตรวี าดว้ ยหลักเกณฑ์การบรหิ ารกิจการบา้ นเมืองทด่ี ี พ.ศ. 2542
กฎกระทรวงกําหนดจํานวนกรรมการคณะสมบตั หิ ลกั เกณฑ์ วธิ กี ารสรรหาการเลอื กประธานกรรมการ และ
กรรมการ วาระการดาํ รงตาํ แหน่งและการพน้ จากตาํ แหนง่ ของคณะกรรมการสถานศึกษาขนั้ พื้นฐาน
พ.ศ. ๒๕64

คมู่ อื บทบาทหนา้ ที่ของคณะกรรมการสถานศกึ ษาขัน้ พื้นฐาน โรงเรียนเทศบาล 3 วดั เกาะแก้วนครสวรรค์

17

ภาคผนวก

คมู่ ือบทบาทหน้าท่ขี องคณะกรรมการสถานศกึ ษาขั้นพื้นฐาน โรงเรียนเทศบาล 3 วดั เกาะแก้วนครสวรรค์

18

การบริหารสถานการศกึ ษาข้ันพ้นื ฐานตามหลักการบริหารจัดการบ้านเมืองและสังคมท่ีดี

การบริหารจัดการตามอํานาจหน้าท่ีของคณะกรรมการ และสถานศึกษาขั้นพ้ืนฐาน นอกจากจะต้อง
ดําเนินการตามหลักการและแนวปฏิรูปการศึกษาแล้วยังต้องยึดหลักการดําเนินการตาม หลักการบริหารจัดการ
บา้ นเมอื งและสังคมท่ีดี ซง่ึ มีหลกั การสําคัญ ๖ ประการ คอื

๑. หลกั นิติธรรม ใช้กฎหมายเป็นเครอื่ งมือในการปฏบิ ตั งิ านอย่างเปน็ ธรรมกบั ผู้ที่เก่ียวข้องทุกฝ่าย โดย
คํานงึ ถงึ ผลท่จี ะเกดิ ข้นึ ต่อนกั เรียน และประชาชนเปน็ สําคญั

๒. หลกั คุณธรรม ยึดม่ันในความถูกต้องดีงามในการปฏิบัติหน้าท่ีเป็นตัวอย่างแก่สังคม มีความซ่ือสัตย์
จริงใจ ขยัน อดทน มรี ะเบียบวนิ ยั และประกอบอาชีพท่ีสจุ รติ

๓. หลกั ความโปรง่ ใส การทํางานทุกขั้นตอนต้องยึดหลักโปร่งใส เพื่อสร้างความไว้วางใจ ซึ่งกนและกัน มี
การปรับปรุงกลไกการทํางานร่วมกันให้สามารถตรวจสอบ มีการเปิดเผยข้อมูลข่าวสารท่ีเป็นประโยชน์อย่าง
ตรงไปตรงมาด้วยภาษาทเี่ ขา้ ใจง่าย สร้างโอกาสใหป้ ระชาชนเข้าถึงข้อมลู ขา่ วสารไดส้ ะดวก

๔. หลักการมีสว่ นร่วม มีการเปิดโอกาสให้ประชาชนและผู้เกี่ยวข้องทุกฝ่ายเข้ามาและเสนอ ความเห็นใน
การตดั สินใจปญั หาสาํ คญั การบรหิ ารและจดั การศึกษา

๕. หลักความรับผิดชอบ มีความตระหนักในสิทธิหน้าท่ีของตนเองและผู้อื่น สํานึกและรับผิดชอบในการ
ตัดสินใจท่ีส่งผลต่อการพัฒนาคุณภาพการศึกษาของสถานศึกษา ใส่ใจและกระตือรือร้น ในการแกปัญหาท่ี
เกี่ยวข้อง เคารพในความคิดเห็นท่ีแตกต่างและมีความกล้าท่ีจะยอมรับผลจากการกระทําของตนเองตามบทบาท
และหนา้ ทข่ี องสถานศึกษา และคณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพ้ืนฐาน

๖. หลักความคุ้มคา่ มกี ารบรหิ ารจดั การและใช้ทรัพยากรอย่างประหยัดและเกิดประโยชน์ สูงสุดต่อการ
พัฒนาคุณภาพการศึกษาของเยาวชน และประชาชนท่ีสถานศึกษารับผิดชอบ

เทคนิคการประชมุ คณะกรรมการสถานศึกษาขนั้ พนื้ ฐาน

บทบาทในการประชมุ ของประธานและกรรมการ
การดําเนินงานของคณะกรรมการสถานศึกษาข้ันพ้ืนฐานตามกรอบภารกิจท่ีกฎหมาย กําหนดมุ่งประสงค์ให้มี

การดําเนินงานในรูปองค์กรบุคคลหรือคณะกรรมการ ซึ่งอาศัยการตัดสินใจด้วยการ พิจารณาเรื่องต่างๆ อย่าง
ละเอียดถ่ีถ้วนและเป็นการแลกเปลี่ยนความคิดเห็นกนในบรรดาคณะกรรมการที่เข้าร่วมประชุม ย่ิงไปกว่านั้นการ
ดําเนินงานในรูปคณะกรรมการจะสําเร็จผลเป็นอย่างอ่ืนก็ต่อเมื่อคณะกรรมการแต่ละคนเข้าใจและปฏิบัติตาม
บทบาทหนา้ ท่ีของตนอย่างแทจ้ ริง ซ่ึงมหี ลกั ปฏบิ ัตใิ นฐานะ ประธานและกรรมการ ดงั น้ี

บทบาทในฐานะประธาน
ประธานกรรมการสถานศึกษาขัน้ พนื้ ฐาน ซ่ึงจะตอ้ งทาํ หนา้ ทปี่ ระธานการประชุมคณะกรรมการและเป็นบุคคล
สาํ คัญทส่ี ดุ ที่จะทาํ ให้การประชุมบรรลุผลตามความมงุ่ หมายการจะทําให้การประชมุ สําเรจ็ ผลมีหลักปฏิบัติสําหรับผู้
เป็นประธานการประชุม ดงั นี้

๑. ร่วมกําหนดระเบยี บวาระการประชุม

คมู่ อื บทบาทหนา้ ทีข่ องคณะกรรมการสถานศกึ ษาขนั้ พืน้ ฐาน โรงเรยี นเทศบาล 3 วดั เกาะแกว้ นครสวรรค์

19

๒. ศกึ ษาระเบียบวาระการประชมุ
๓. ศึกษาข้อมลู และเอกสารทเี่ กยี่ วข้องลว่ งหนา้ ก่อนการประชมุ
๔. กาํ หนดเปา้ หมายวตั ถุประสงค์ของการประชุม
๕. วางตวั เปน็ กลาง มีความยุตธิ รรม นํากฎระเบียบ ข้อบงั คับในการประชุมมาใช้อย่างถูกต้อง่
๖. เป็นผู้นําการประชุมที่ดี
๗. สรา้ งบรรยากาศของการประชุมทดี่ ี ลดความตึงเครยี ดของการประชุม
๘. กระตุ้นให้สมาชกิ ผูเ้ ขา้ ประชมุ ไดแ้ สดงความคดิ เหน็ อยางท่ัวถึง
๙. ควบคุมการประชมุ ให้อยู่ในประเดน็ เคารพความคิดเหน็ ของผ้เู ขา้ ประชุม
๑๐. จดประเดน็ การอภิปรายทส่ี ําคญั ของสมาชกิ แต่ละคน
๑๑. ตคี วามและสรุปประเด็นการอภิปราย ข้อเสนอแนะและขอ้ คดิ เห็นในทปี่ ระชุมของ สมาชิกเพื่อนําไปสู่
มติท่ปี ระชุม
บทบาทของกรรมการ
กรรมการสถานศึกษาขั้นพ้ืนฐานแต่ละคน มีส่วนส่งเสริมท่ีจะทําให้การประชุม ประสบผลสําเร็จอย่างมีประสิทธิผล
ด้วยการนาํ เสนอความคดิ เหน็ ของตนอย่างสุจรติ และจริงใจ รวมท้ังการรับฟังและยอมรับความคิดเห็นที่แตกต่างไป
จากของตนดว้ ยเป็นอยางดี เพือ่ ให้การปฏบิ ัตหิ น้าท่ีเป็นสมาชิกของการประชมุ ทดี่ ี มหี ลักปฏบิ ตั ดิ งั นี้
๑. ศกึ ษา กฎ ระเบียบ ทเี่ กย่ี วข้องกับคณะกรรมการและเข้าใจบทบาทในการประชุม
๒. ศึกษาระเบียบวาระการประชุมเพื่อให้ทราบจุดประสงคเ์ ป้าหมายของการประชุมอย่างชัดเจน
๓. มีสว่ นร่วมแสดงความคิดเหน็ และใหข้ อ้ เสนอแนะต่อทปี่ ระชมุ
๔. มีการอภิปรายอยา่ งมีเหตผุ ลและรับฟังความคิดเห็นของทปี่ ระชมุ
๕. สร้างบรรยากาศในการประชุมเป็นไปในทางสร้างสรรคม์ คี วามสมานฉันท์
๖. มตขิ องทปี่ ระชุมถือเป็นการตดั สนิ ใจและความรับผดิ ชอบร่วมกันตามระบอบประชาธิปไตย
๗. ไม่นาํ เร่ืองในที่ประชมุ ไปวพิ ากษ์วิจารณภ์ ายนอก
เทคนิคและแนวทางการประชมุ ที่มีประสิทธิภาพ
การทํางานรว่ มกันของคณะกรรมการสถานศึกษาขน้ั พนื้ ฐานมหี ลายวธิ ี อาทิ การประชุม เพ่ือการตัดสินใจ การ
รับฟังความคิดเห็นและข้อเสนอการเข้าร่วมดําเนินงานการตรวจสอบ การสนับสนุนทรัพยากรเพื่อการศึกษา ฯลฯ
สําหรับการมีส่วนร่วมในการบริหารจัดการศึกษาจะเนน้ การเขา้ รว่ มประชมุ เพอ่ื การตัดสินใจ ซึ่งมีเทคนิควิธีการและ
ข้ันตอน โดยสรปุ ดงั น้ี
๑. เทคนคิ วธิ ีการ

๑.๑ เทคนิคการระดมความคิดในการประชมุ วางแผนการปฏิบตั เิ พื่อหาข้อตกลงรว่ มกันประกอบดว้ ย
- การสร้างความเข้าใจ เป็นการรับรู้ การเรียนรู้ การแลกเปลี่ยนข้อมูล ข้อเท็จจริง และ

ประสบการณข์ องบคุ คลที่เข้ารว่ มประชมุ
- การสร้างแนวทางการปฏิบัติ เป็นการกําหนดกิจกรรมการปฏิบัติท่ีจะนําไปสู่ความสําเร็จใน

ภารกิจทร่ี ่วมกันดาํ เนินงาน
- การกําหนดแนวทางการปฏบิ ัติ เป็นการนํากิจกรรมการปฏิบัติท่ียอมรับร่วมกันมากําหนดเป็น

แผนปฏิบตั กิ าร

คมู่ อื บทบาทหนา้ ท่ขี องคณะกรรมการสถานศกึ ษาขัน้ พ้ืนฐาน โรงเรยี นเทศบาล 3 วัดเกาะแกว้ นครสวรรค์

20

๑.๒ เทคนคิ การวิเคราะห์สภาพการพัฒนา โดยใช้การวิเคราะหป์ ระเดน็ ทีเ่ ป็น
จดุ แข็ง-จดุ ออ่ นของสถานศึกษาและประเดน็ ที่เป็นโอกาส-อุปสรรคของสภาพแวดล้อมของชุมชน

และสงั คม ผลการวเิ คราะห์จะชว่ ยกาํ หนดสภาพของการพัฒนาคุณภาพการศกึ ษาได้อย่างชัดเจนและมีความเป็นไป
ได้สูงท่จี ะประสบความสําเร็จ

๑.๓ เทคนิคหลักการระดมสมอง เป็นวิธีการท่ีคณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน ใช้ตัดสินใจใน
สาระท่ีต้องการหาข้อยุติที่ยอมรับร่วมกันเป็นการเปิดโอกาสให้กรรมการฯ ได้แสดงความคิดเห็นอย่างอิสระเป็น
รายบคุ คล

๒. ขนั้ ตอนการประชมุ การตดั สนิ ใจหาข้อยุติร่วมกน สรุปได้ 8 ขน้ั ดงั นี้
ขั้นท่ี ๑ เสนอประเด็นที่ตอ้ งการหาขอ้ ยตุ ริ ่วมกัน
ขน้ั ที่ ๒ อภปิ รายทําความกระจา่ งในประเด็นท่ีต้องการหาข้อยุติ
ขั้นท่ี ๓ กาํ หนดเป้าหมายของประเดน็ ที่ตอ้ งการหาข้อยตุ ิ
ขัน้ ท่ี ๔ กรรมการสถานศกึ ษาแตล่ ะคนเสนอความคิดเห็นพร้อมอภปิ รายประกอบ
ขน้ั ที่ ๕ สรุปสาระสาํ คญั ของความคดิ เหน็ ท่ีเหมือนและแตกตา่ งกัน
ขน้ั ที่ ๖ กรรมการสถานศึกษาแต่ละคนอภิปรายสาระท่ีแตกต่าง โดยใช้คําถาม- มีความเป็นไปได้

ในทางปฏิบัตหิ รือไม่
- มคี วามเหมาะสมของเวลาและสถานการณ์หรอื ไม่
- มคี วามค้มุ ค่า คมุ้ ทนุ ของทรพั ยากรท่ใี ช้หรือไม่
- ผลท่คี าดว่าจะไดร้ บั ตรงกับเป้าหมายหรือไม่

ข้นั ที่ ๗ สรปุ สาระสาํ คัญทเี่ ป็นความคิดเหน็ ท่ียอมรับร่วมกัน
ขั้นท่ี ๘ ทบทวนสาระสําคัญอีกคร้งั จนได้ขอ้ ยุติทย่ี อมรับรว่ มกัน
๓. ปัจจัยสคู่ วามสําเร็จของการประชมุ
๓.๑ สถานศึกษาจัดสถานท่ีและส่งิ อํานวยความสะดวกใหพ้ รอ้ มก่อนการประชุม
๓.๒ คณะกรรมการสถานศึกษาข้นั พ้ืนฐานได้รับการประสานงานก่อนการประชุม โดยคํานึงถึงระยะเวลา
ทใี่ หก้ รรมการสถานศึกษาฯไดศ้ ึกษาข้อมลู และเตรยี มการประชุมลว่ งหนา้
๓.๓ กาํ หนดบทบาทของผเู้ ข้าร่วมประชมุ ให้ชดั เจน
๓.๔ การประชุมอาจมีการนําผู้เชี่ยวชาญจากภายนอกเข้าร่วมประชุมเพื่อให้ที่ประชุม มีข้อมูลในการ
พจิ ารณามากขึ้น
๓.๕ ประธานการประชุมเป็นบุคคลที่มีความสําคัญท่ีจะให้การดําเนินการประชุม เป็นไปด้วยความ
เรยี บรอ้ ย จึงควรมคี ุณลักษณะ ดังนี้

๑) เขา้ ใจเทคนิคและวิธกี ารการประชมุ อย่างแทจ้ รงิ
๒) สามารถดาํ เนนิ การการประชุมทกุ ขั้นตอนได้อย่างถูกต้อง
๓) มคี วามสามารถในการสรปุ ประเดน็ มเี ทคนคิ การสร้างบรรยากาศการประชุม ให้สนุกสนาน มี
ความสามารถในการประนปี ระนอมเมอ่ื เกดิ กรณขี ัดแย้ง
๔) ใหเ้ วลาและความสาํ คญั ในการศึกษาสาระของการประชมุ อย่างแทจ้ รงิ
๕) เป็นผู้ทีเ่ ข้าใจกระบวนการพัฒนาคุณภาพการศึกษา

คมู่ อื บทบาทหนา้ ทข่ี องคณะกรรมการสถานศกึ ษาขน้ั พน้ื ฐาน โรงเรียนเทศบาล 3 วดั เกาะแกว้ นครสวรรค์

21
๖) สามารถประสานงานกบหน่วยงานตา่ งๆ ทงั้ ภาครัฐและเอกชนไดเ้ ป็นอยา่ งดี
๓.๖ เป็นผรู้ ับฟงั ท่ีดี เคารพสทิ ธิในการแสดงความคดิ เห็นของผู้อ่ืน มมี ารยาทในการ เขา้ รว่ มประชุม
๓.๗ มคี วามสามารถในการส่อื สารเพ่อื การนําเสนอข้อมลู ท่ชี ัดเจน
ภารกิจการปฏิรูปการศึกษาจะประสบความสําเร็จได้เพราะประสิทธิภาพของ การดําเนินงาน
ความพึงพอใจของผู้รับบริการ และคุณภาพการจัดการศึกษาในการพัฒนาการศึกษาของสถานศึกษา มีเทคนิค
วิธีการอีกหลายวิธีการท่ีคณะกรรมการสถานศึกษาข้ันพ้ืนฐานสามารถนําไปใช้ เช่ือได้ว่าการปฏิรูปการศึกษาของ
สถานศึกษาข้ันพื้นฐาน จะประสบผลสําเร็จอย่างแน่นอน หากคณะกรรมการและสถานศึกษาได้ทําหน้าท่ีร่วมกัน
อย่างเตม็ ศักยภาพ

คมู่ ือบทบาทหนา้ ทขี่ องคณะกรรมการสถานศกึ ษาขั้นพน้ื ฐาน โรงเรยี นเทศบาล 3 วดั เกาะแกว้ นครสวรรค์