EFOLIOMPU23072

NUR AMIRAH SYAFIQAH BINTI SULAIMAN 14DHM20F1001 MUHAMMAD AREEF DANIAL BIN ZULKIFLLE 14DHM20F1007

Kaedah Asas 5: NUR HAZIZAH BINTI INDRASAFRI 14DHM20F1003
Adat Sebagai
Sumber Rujukan
Hukum

E-FOLIO (E-MAJALAH)
DHM2 DIS2020

PELANCONGAN DAN HOSPITALITI
DALAM ISLAM
MPU 23072

MUHAMMAD SYAMEIR BIN RAZAK 14DHM20F1018

01 05

Pengenalan Sandaran D

02 06

Sandaran Daripada Al Quran Syarat-Syara

03 07

Definisi Kaedah Fiqh Sandaran D

04 08

Contoh Aplikasi Kaedah Kesimpulan

Daripada Al Quran Isi Kandungan
at

Daripada Al Sunnah

Adat sebagai sumber rujukan hukum 0
(al-a’dah muhakkamah) adalah
merupakan kaedah fiqh asas yang
kelima daripada kaedah fiqhiyyah
yang asas atau utama yang mana ia
juga disebut sebagai ‘’kaedah kubra’’.
Kaedah ini amat signifikan dalam
proses penetapan hukum dalam
kehidupan manusia yang
bersumberkan kepada adat.

Ulama mengiktiraf kaedah ini apabila
dalam keadaan ketiadaan nas atau
dalil. Dengan kata lain, sesuatu adat
tidak boleh diterima sebagai hukum,
sekiranya perkara itu mempunyai
dalil atau nas tertentu. Begitu juga,
sekiranya adat itu bercanggah
dengan nas atau dalil, maka ia akan
ditolak kerana bertentangan dengan
kaedah syarak.

Aplikasi kaedah ini adalah cukup
meluas oleh ulama dalam pelbagai
isufiqhiyyah seperti tradisi, muamalat
dan penghakiman.

01 Apakah yang dimaksudkan dengan
kaedah adat sebagai sumber rujukan
hukum? Kaedah ini membawa maksud Pengenalan
bahawa sesuatu adat yang diiktiraf oleh
syariat Islam boleh diterima sebagai
salah satu sumber hukum. Sebarang
bentuk tradisi atau budaya yang baik
dan menjadi sebahagian daripada
kehidupan masyarakat Islam adalah
wajar diterima pakai atau diteruskan.
Ia tidak perlu disingkirkan selagi mana
ia tidak bercanggah atau bertentangan
dengan nas syarak ataupun nilai
murni.

Islam merupakan agama yang fleksibel
dan amat meraikan apa sahaja yang
mendatangkan manfaat dan memberi
keselesaan kepada manusia. Justeru,
Islam tidak menghalang umatnya
mengamalkan sebarang bentuk adat
yang baik yang telah dihayati oleh
masyarakat sekian lamanya dan
menjadi rutin harian dalam kehidupan
mereka. Islam dengan penuh
pertimbangan dan kasih saying
menghargai adat resam yang baik bagi
umat Islam yang terdiri daripada
berbilang bangsa, kaum dan negara di
seluruh dunia. Ini adalah kerana Islam
melihat perbezaan adat adalah suatu
perkara yang wajar diraikan demi
kebahagiaan dan kebaikan umatnya.

02

‫ِب ْس ِم الل ِه ال َّر ْحم ِِ ال َّر ِحي ِم‬
َِ ‫ُخ ِذ ا ْل َع ْف َو َوأْ ُم ْر ِبا ْلعُ ْر ِف َوأَ ْْ ِر ْْ َْ ِِ ا ْل ََا ِِ ِِي‬

‘‘Terimalah apa yang mudah engkau lakukan dan suruhlah
dengan perkara yang baik, serta berpalinglah (jangan
dihiraukan) orang-orang yang jahil (yang degil dengan
kejahilannya)’’
(Al-A'raaf 7:199)

Sandaran Daripada

Al Quran

03

Definisi

Kaedah Fiqh

Kaedah Fiqh bermaksud Dan akhir sekali, adat
kaedah yang bersifat merupakan sesuatu
umum bagi menyelesaikan yang menjadikan
isu-isu tertentu. kelaziman dalam
Digunakan untuk kehidupan manusia
memudahkan, tidak boleh mengikut cara tertentu
bercanggah dengan hadis, dan diterima secara
dalil, nas-nas yang telah logik.
termaktub dalam Al-
Quran. Selain itu, adat juga
bermaksud adat yang
Manakala, Uruf punya dari diamalkan dalam
segi istilah ialah Al-'Adah sesebuah masyarakat,
atau Al-'Uruf adalah apa sama ada ianya
yang dianggap baik dan berbentuk umum atau
benar oleh manusia secara khusus ianya akan
umum yang dilakukan menjadi sumber rujukan
secara berulang-ulang hukum apabila tidak ada
sehingga menjadi penjelasan hukum yang
kebiasaan. berkaitan daripada
syarak

Contoh A04plika

Kaedah

Sekarang, mari kita lihat beberapa
contoh penggunaan kaedah ini
dalam kehidupan masyarakat Islam:

(a) Adat penentuan kadar mahar
atau mas kahwin yang merupakan
pemberian wajib daripada suami
kepada isteri sebagai simbol
penghargaan
dalam perkahwinan yang suci. Islam
tidak membataskan mahar kepada
harta tertentu atau jumlah tertentu
sama ada minimum atau
maksimum.
Ini adalah kerana dalam Islam,
sesuatu yang bernilai dan
memenuhi syarat
yang digariskan dan mengikut
panduan syariat, maka ia
diharuskan.
Malah, semua urusan mahar ini
diserahkan kepada masyarakat
untuk
menentukannya, menurut adat
tradisi mereka. Di samping itu,
mahar juga
perlu berasaskan kepada aspek
kemampuan dan keredaan antara
dua
pihak, seperti mana yang digariskan
dalam agama Islam;

asi

(b) Adat pemberian hantaran perkahwinan (d) Adat "main kutu" yang
atau dengan kata lain, hadiah merupakan amalan bagi
perkahwinan. Ini juga diharuskan, kebanyakan masyarakat setempat
sekiranya ia menjadi amalan tradisi di Malaysia. Dalam amalan ini, satu
dalam perkahwinan sesuatu bangsa kumpulan dibentuk dan diketuai
seperti masyarakat Melayu di oleh seorang ketua di mana setiap
Malaysia. Namun, dalam keharusan ini bulan, semua ahli akan
menurut Islam, ia tidak boleh menyumbangkan wang mengikut
sehingga membebankan mana-mana pihak jumlah yang telah dipersetujui.
kerana itu sudah melanggar Satu
syariat. Apabila adat bertentangan dengan undian akan dibuat untuk
Islam, maka ia tidak boleh menentukan giliran siapa yang
diterima pakai sama sekali. Pemberian akan mendapat
hantaran perkahwinan ini tidak ada wang terkumpul tersebut. Oleh itu,
nas syarak yang menjelaskan tentang setiap seorang daripada ahli
hukum beramal dengan amalan kumpulan
tersebut; ini akan menerima wang terkumpul
mengikut giliran masing-masing.
(c) Adat pemakaian dalam masyarakat. Amalan diamalkan bertujuan untuk
Sebagai contoh, memakai baju Melayu saling membantu antara satu sama
atau baju kurung bagi masyarakat Melayu. lain
Begitu juga bagi masyarakat Arab yang dalam mengatasi masalah
berpakaian abaya atau jubah dan kewangan dan untuk mengumpul
seumpamanya; modal.
Permainan kutu ini boleh dikatakan
sebagai akad wadiah yang diguna
pakai oleh ahli berkenaan iaitu
semasa menyerahkan wang kutu
kepada
ketua kumpulan yang dilantik;

05

‫بِ ْس ِم اللهِ ال َّر ْحم ِِ ال َّر ِحي ِم‬

َِ ‫َوا ْل َوا ِل َدا ُت يُ ْر ِض ْع‬
ۖ ِِ ‫أَ ْوََل َد ُِ َِّ َح ْو َل ْي ِِ َكا ِمَِ ْي‬

‫ِل َم ِْ أَ َرا َد أَ ِْ يُ ِت َّم‬
‫ال َّر َضا َْةَ ۚ َو ََِْى ا ْل َم ْولُو ِد‬

َِّ ‫َلهُ ِر ْزقُ ُه َِّ َو ِك ْس َوتُ ُه‬
‫ِبا ْل َم ْع ُرو ِف ۚ ََل تُ َكَِّ ُف‬

‫نَ ْف ٌس ِإََّل ُو ْس َع َها‬

“Dan ibu-ibu hendaklah
menyusukan anak-anak
mereka selama duatahun
genap iaitu bagi orang yang
hendak menyempurnakan
penyusuan itu; dankewajipan
bapa pula ialah memberi
makan dan pakaian kepada
ibu itu menurutcara yang

sepatutnya. Tidaklah
diberatkan seseorang

melainkan
menurutkemampuannya.”

(Surah al-Baqarah: 233)

Sandaran Daripada

Al Quran

06

Syarat Keharusan

Beramal Dengan

Adat Bagaimanakah kita dapat menentukan bahawa
Dan sesuatu adat atau uruf itu boleh diikuti atau tidak?
Terdapat lima garis panduan yang boleh dijadikan
panduan untuk kita dalam melihat sesuatu adat
atau uruf. Lima garis panduan tersebut telah
digariskan oleh para ulama sebagai panduan
keharusan untuk kita beramal dengan adat dan
uruf. Sesuatu adat dan uruf perlu mematuhi:

(a) Pertama: Adat dan uruf itu tidak bertentangan
dengan hukum dan nas syarak;

UrufudBinaikgtuuaktiimkaaittanauadktaaidlhaamkki?tmaTedelraihdpaaatptasmet seliumn(bmaebatenu)artgusKtaaekydreariaasdnutrpuasabataaaknah:nduaauA;twuadrsanueafsy.cteaLasndiurmgaaaabtnuomgluaeaedrhrilausudtpfiaajaaitsnatd,uduikmuautanreenulpnfataeiyhtnruesdeldububaiouarnleutmhhaldkaann oleh

telah digariskan oleh para ulama sebagai panduan keharusan untuk kita beramal

dengan adat dan uruf. Sesuat(uca) dKaet tdiagnau: rAufdpaetrlautmaeumuatruuhfi:ini tidak dinafikan oleh
majoriti ulama;
Pertama: Adat dan uruf itu tidak bertentangan dengan hukum dan nas
syarak;
(d) Keempat: Adat dan uruf itu mestilah diamalkan

Kedua: Adat dan buerrutfeirtuusatenl;ahbpduaidakmaaanmlknaaynsaoalaehhduamktauasymtaaruaskyauatrrsuaefckayrdaainmbgeelnsuutausd,kahkelaamtaasnya dan
menyeluruh dan
ditinggalkan. Namun, boleh diterima pakai,

Ketiga: Adat atau uruf ini tidaksedkiniarfaiknaynaoleiah kmeamjorbitai ulilaamkat;if dan dijadikan amalan
kebiasaan seperti sedia kala; dan
Keempat: Adat dan uruf itu mestilah diamalkan pada masa hukum syarak
dddiiitjbaiendngiktguaaknlkkaaemn.aaNtlaaasnmnkyueanb,diabasnoaleabhnukdsaeidm(tnpeeine)raayirmKmjatoiaeasraeldpiiltdamaiistkameaaakitc:,aaaasluAsaer;dyukaidraarukaartfnnaoayyknaatansaigatiusskstuueeedmnsrauebhdbafllauaiinmnaakiahtmmifnedeenasngytaielraluah.rusInehisoumlaeethruuyjuakng

Kelima: Adat atau uruf ini mesktielaphasdeasuaatmu yaalangndyiaamnagl smeceasratikdonigsiustnena pakai menurut
dan menyeluruh oleh majoritipmaansydaarankgaat nsesmebausayhanreagkaarat. aIntiamuersuejukkurang-kurangnya ia
kepada amalan yang mesti digaudnaalpaahkaai dmaetnuurunttpuakndsaenbganhamgaisaynarankeagt ara walaupun
atau sekurang-kurangnya ia atdiadlaahkasdeatluurnutuhk sneebgahaargai.an negara

walaupun tidak seluruh negara.

07

Sandaran Daripada

Al Sunnah

Rasulullah SAW bersabda:

Maksudnya: Daripada 'Aisyah katanya: Hindun
Binti Atabah isteri kepada Abu Sufian telah
datang menemui Rasulullah dan berkata: Wahai
Rasulullah, Sesungguhnya Abu Sufian seorang
yang kedekut, beliau tidak memberikan nafkah
yang cukup untukku dan anakku, oleh itu aku
mengambil hartanya tanpa pengetahuannya.
Adakah itu merupakan suatu dosa? Maka
Rasulullah saw bersabda: Ambillah harta
suamimu sekadar cukup untuk kamu dan anak
kamu.

08

Kesimpulan

Kesimpulannya, adat dan uruf tetap diambil kira dalam
memberi fatwa dan penghakiman bagi memelihara

kepentingan atau maslahah, kerana sebahagian dari
bentuk maslahah-maslahah manusia hendaklah

memperakukan sesetengah yang telah menjadi kebiasaan
dan adat mereka bertahun-tahun lamanya dan silih
berganti generasi demi generasi.

Kebiasaan dan amalan sedemikian merepukan suatu
kelakuan sosial yang sukar untuk ditinggalkan. Oleh itu,
Bagaimpaneankaghikkittairdaafpaatnmietnuenttuikdaankbamhawuatlsaesku,atbu aadhakt aatanu tuerurfiiktuabtoldehengan
tudeinilkatuuhktisdkaiygittaaaaurridstaakidlataanmkioa?mleTteheilripdhdaaaartpakasuet slblaiummeaatrautgseaaedrnbiasattsgpaaayatninaapdugrauanuiaadrnnuutfya.dainLsneikmglenaabhmgoagraleaurhnsisadnnpijaauandnsditkuuaksannykpitataeanrrsbdaeeukbraaunmtdaal n roh

dengan adat dan uruf. Sesuatu adat dan uruf perlu mematuhi:

Pertama: Adat dan uruf itu tidak bertentangan dengan hukum dan nas
syarak;

Kedua: Adat dan uruf itu telah diamalkan oleh masyarakat secara meluas,
menyeluruh dan berterusan;

Ketiga: Adat atau uruf ini tidak dinafikan oleh majoriti ulama;

Keempat: Adat dan uruf itu mestilah diamalkan pada masa hukum syarak
dibentuk ke atasnya dan bukannya adat atau uruf yang sudah lama
ditinggalkan. Namun, boleh diterima pakai, sekiranya ia kembali aktif dan
dijadikan amalan kebiasaan seperti sedia kala; dan

Kelima: Adat atau uruf ini mestilah sesuatu yang diamal secara konsisten
dan menyeluruh oleh majoriti masyarakat sesebuah negara. Ini merujuk
kepada amalan yang mesti diguna pakai menurut pandangan masyarakat
atau sekurang-kurangnya ia adalah adat untuk sebahagian negara
walaupun tidak seluruh negara.

E-MAJALAH akan menjelaskan
berkaitan Kaedah-5: Adat dijadikan

sebagai sumber hukum

Disediakan Untuk:
Puan Shahrizah Bt Husin

MPU23072 PELANCONGAN DAN HOSPITALITI DALAM ISLAM

14