ดาดหิน ไลเคน พืชขั้นต ่าขนาดเล็ก และไลเคน ทุ่งหญ ้ า และไม้ยืนต้น ทุ่งหญ ้ า, ไม ้ พุ่ม ไม้ยืนต้นถาวร เช่น ไพน์ ไม้ยืนต้นถาวร เช่น โอ๊ก 100 ปี การแทนที่ขั้นต้น พ ื ชพรรณข้ันบุกเบ ิ ก พืชพรรณขั้นกลาง พ ื ชพรรณข้ันสมบูรณ ์ 51 2.3การเปลี่ยนแปลงทางกายภาพที่ส่งผลต่อทรัพยากรธรรมชาติ 2. การเปลย ี่นแปลงทางกายภาพท ี่ส่งผลต่อภูมิประเทศ ภูมิอากาศ และทรัพยากรธรรมชาติ
3.2 การแทนที่ขั้นที่สองหรือการแทนที่ขั้นทดแทน (secondary succession) เป็ นการแทนท ี่ของส ิ่งม ี ช ี วต ิ ท ี่เคยอย ่ ู ก ่ อนแล ้ วแต ่ ถ ู กท าลายไป จ ึ งม ี การเปลี่ยนแปลงทดแทน เพ ื่อให ้ กล ั บส ่ ู สภาพสมด ุ ลเช ่ น บร ิ เวณท ี่เคยเป็ นป่ าถ ู กบ ุ กเบ ิ กเป็ นไร ่ นาแล้วปล่อยทิ้งร้างมีหญ้า และพ ื ชล ้ มล ุ กข ึ น ้ จากนั้นพืชเล็ก ๆ ก่อนหน้าก็ค ่ อยๆ หายไปเน ื่องจากการถ ู กบดบ ั งแสงจากต ้ นไม ้ที่โตกว่า จน ส ุ ดท ้ ายต ้ นไม ้ เจร ิ ญเต ิ บโตข ึ น ้ เป็ นป่ าท ี่สมบ ู รณ ์ เร ี ยกว ่ า ต่อมามีไม ้ พ ่ ุ มและต ้ นไม ้ เข ้ ามาแทนท ี่โตเร็ว ชอบแสง ช ้ ั นช ุ มชนสมบ ู รณ ์(Climas stage) 52 2.3การเปลี่ยนแปลงทางกายภาพที่ส่งผลต่อทรัพยากรธรรมชาติ 2. การเปลย ี่นแปลงทางกายภาพท ี่ส่งผลต่อภูมิประเทศ ภูมิอากาศ และทรัพยากรธรรมชาติ
0 ปี 1–2 ปี 3–4 ปี 5–150 ปี 150 ปี ไฟป่ า พืชพรรณ ประจ าถิ่น ทุ่งหญ ้ า และไม้ยืนต้น ทุ่งหญ ้ า, ไม ้ พุ่ม ไม้ยืนต้นถาวร เช่น ไพน์ ไม้ยืนต้นถาวร เช่น โอ๊ก พ ื ชพรรณข้ันบุกเบ ิ ก พืชพรรณขั้นกลาง พ ื ชพรรณข้ันสมบูรณ ์ 53 2.3การเปลี่ยนแปลงทางกายภาพที่ส่งผลต่อทรัพยากรธรรมชาติ 2. การเปลย ี่นแปลงทางกายภาพท ี่ส่งผลต่อภูมิประเทศ ภูมิอากาศ และทรัพยากรธรรมชาติ
วต ั ถ ุ ต ้ นกา เน ิ ดด ิ น เกด ิ การผ ุ สลายของห ิ นหร ื อแร ่ประกอบ ลก ั ษณะภ ู มปิ ระเทศมผ ี ลต ่ อการ พัฒนาการของดิน ปัจจัยส าคัญต่อพัฒนาการของดิน ควบค ุ มการไหลของน า ้ อณ ุ หภ ู มแ ิ ละปร ิ มาณฝนน ภ ู มอ ิ ากาศ ชีวปัจจัย ลก ั ษณะภ ู มปิ ระเทศ เวลา ปัจจัยในอิทธิพลต่าง ๆ ช่วยให้เกิด กระบวนการในการพัฒนาดิน ส ่ งผลต ่ อการผ ุ พง ั สลายต ั วของวต ั ถ ุ ต้น ก าเนิดและการย่อยสลายของสิ่งมีชีวิต 54 กิจกรรม ความสัมพันธ์ของฉันและเธอ
มีสาเหตุมาจากการเปลี่ยนแปลงของก๊าซเรือนกระจก การผันแปรของรังสีจากดวงอาทิตย์ และการผันแปรวงโคจรของโลก ค าถามทบทวน • การเปล ี่ยนแปลงของภ ู ม ิ อากาศโลกม ี สาเหต ุ มาจากอะไรบ ้ าง 55
การเปลย ี ่ นแปลงทางกายภาพท ี ่ ส ่ งผลต ่ อภ ู ม ิ อากาศ 2.2.1 ปั จจ ั ยท ี่ม ี อท ิ ธ ิ พลต ่ อภ ู ม ิ อากาศ 1. ละติจูด: ต าแหน ่ งของละติจูดท าให ้ มุมตกกระทบ ของรังสีจากดวงอาทิตย์มีความแตกต่างกัน 2. ลักษณะของพื้นดินและพื้นน ้า : ม ี คุณสมบัติ ดูดกล ื นความร ้ อนท ี่แตกต ่ างกนั 3. ที่ตั้งและทิศทางลมประจ า 4. กระแสน า้ในมหาสมุทร: การเคลื่อนที่ของ กระแสน ้าส่งผลต่อสภาพอากาศ 5. ความกดอากาศ 2.2.2 ประเภทภ ู ม ิ อากาศ 1. เขตภูมิอากาศร ้ อน: เป็ นเขตท ี่อุณหภูมิ สูงเก ื อบท้ังปี 2. เขตภูมิอากาศอบอ ุ่น:เขตละติจูดกลาง 3. เขตภูมิอากาศหนาว: ไม ่ ม ี ฤดูร ้ อนเลย พบเขตสูง 2.2.3 สาเหต ุ การเปลย ี่นแปลงทางกายภาพ ที่ส ่ งผลต ่ อภ ู ม ิ อากาศ 1. การเปลี่ยนแปลงของก๊าซเรือนกระจก : การปะทุของภูเขาไฟท ี่ท าให ้ ก ๊ าซลอยขึ้น ส ู่ช้ันบรรยากาศ 2. การผันแปรของรังสีจากดวงอาทิตย์ :เกดิจากจุดดับของดวงอาทิตย ์ 3. การผันแปรวงโคจรของโลก : ส่งผลต่อรังสีความร้อนที่โลกได้รับจากดวงอาทิตย์ A C E B D 56
การเปลี่ยนแปลงทางกายภาพที่ส่งผลต่อทรัพยากรธรรมชาติ 57 1.1วัตถุกา เนิดดินเกดิจากการผุผงัสลายของหินท าให ้ ดินม ี ความแตกต่าง กันทั้งเนื้อดิน สี ชนิดและปริมาณ 1.2 ลกัษณะภูมิประเทศ มีผลต่อการพัฒนาของดิน คือ ระดับความสูง–ต ่า ส่งผลให้เกิดความลาดชันของพื้นที่และลักษณะการไหลของน ้า 1.3 ภูมิอากาศ อุณหภูมิและปริมาณเป็นปัจจัยท ี่ส่งผลต่อการผุพงัสลายตัวของวัตถุต ้ นกา เนิดและการย่อยสลายของสิ่งมีชีวิต 1.4 ช ี วปัจจัย ได ้ แก่สิ่งม ี ช ี วิตท้ังพ ื ชและสัตว ์ เม ื่อตายและย่อยสลายจะกลายเป็นอนิทร ี ยวัตถุสะสมในดิน จึงส่งผลต่อ พฒันาการและความอุดมสมบูรณ ์ ของดินแตกต่างกนั 1.5 เวลา เวลาที่ด าเนินไปช่วยในการพัฒนาชั้นดิน ในแต่พื้นที่ของโลกมีปริมาณทรัพยากรน ้าที่มากหรือน้อยแตกต่างกัน ท าให้ เกิดปรากฏการณ์เอลนีโญและลาน ี ญา ข ึ น้อยู่กบับริเวณของทรัพยากรน ้า 2. การเปลี่ยนแปลงทางกายภาพที่ส่งผล ต่อทรัพยากรน ้า 1. การเปลี่ยนแปลงทางกายภาพที่ส่งผลต่อ ทรัพยากรดินข ึ น้อย ู่กับปัจจัย5 ประการ 3. การเปลี่ยนแปลงทางกายภาพที่ ส่งผลต่อพืชพรรณธรรมชาติ 3.1การแทนท ี่ข้ันต ้ นหร ื อการแทนท ี่ช้ันบุกเบิกเป็นการแทนทในพื้นที่ที่ ี่ ไม่เคยมีสิ่งมีชีวิตมาก่อน 3.2การแทนที่ขั้นที่สองหรือการแทนที่ขั้นทดแทน เป็ นการแทนที่ สิ่งมีชีวิตอื่นในพื้นที่ที่เคยมีสิ่งมีชีวิตด ารงอยู่ก่อน เริ่มจากการพัฒนาของสังคมเก่า แทนที่สังคมใหม่ เรียกว่า กระบวนการ แทนที่ แบ่งได้ 2ประเภท
ใหน ้ ก ั เร ี ยนแบ ่ งออกเป็ น 4กล ุ ่ ม แต ่ ละกล ุ ่ มศ ึ กษาและจด ัป้ ายนิเทศ เก ี ่ ยวกบ ั ธรณ ี ภาค บรรยากาศภาคอ ุ ทกภาคและช ี วภาค กล ุ ่ มละ1เร ื ่ องไม ่ ซ ้ า กน ั นา ไปต ิ ดไวภ ้ ายในช ้ น ั เร ี ยน 58 กิจกรรมเสนอแนะ
59 อ่านเนื้อหาในหน ่ วยการเร ี ยนร ้ ู ท ี่3 ภัยพิบัติธรรมชาติ เรื่อง ความหมายและองค์ประกอบ ของภัยพิบัติธรรมชาติ คา ถามเช ื ่ อมโยงส ่ ู บทเร ี ยนต ่ อไป ภัยพิบัติธรรมชาติคืออะไร และประกอบด้วยองค์ประกอบใดบ้าง