DigitorThailand l 99 เอกสารการปฐมนิเทศฯ แนวทางพัฒนาโครงการฯ การบริหารโครงการย่อย 6 W 1 H การตลาดดิจิทัล สถานการณ์บุหรี่ รุ้ทันกลยุทธ์ทางการตลาด Data Analytics เอกสารประกอบการพัฒนาศักยภาพ
100l DigitorThailand
DigitorThailand l 101 เพราะความสนุก ท�าให้เรามีความสุข ไปพร้อมเนื้อหาใหม่ ความรู้ใหม่ เข้าใจโลกใบใหม่ของสังคมออนไลน์ มากขึ้น ขอบคุณ.. DigitorThailand “ “ ขอบคุณ..ประสบการณ์ดีดี จากการได้โอกาสจาก สสส. ในการได้ เรียนรู้สิ่งใหม่ๆที่เติมเต็มความคิดให้ผม ได้เรียนรู้และสร้างสรรค์สิ่งดีๆต่อไป.. “ “
102l DigitorThailand ท�าไมเราต้องรู้เท่าทันการตลาดของบริษัทบุหรี่ การล่าวัยรุ่นเพื่อลูกค้าใหม่ : ข้อมูลการวิจัยพบว่า 1 ใน 3 ถึง 1 ใน 2 ของคนที่สูบบุหรี่ต่อไปโดยไม่หยุด จะป่วย และเสียชีวิตก่อนเวลาด้วยโรคที่เกิดจาก การสูบบุหรี่ ผลคือ ปัจจุบันนี้ทั่วโลกมีผู้เสียชีวิตจาก การสูบบุหรี่ปีละ 8 ล้านคน เพื่อคงก�าไรอัน งดงามของบริษัทไว้ บริษัทบุหรี่จึงต้องหา ลูกค้ามาทดแทนผู้สูบบุหรี่ที่เสียชีวิต และ หรือเลิกสูบแต่ธรรมชาติ การเสพติดบุหรี่ เกิดขณะเป็นวัยรุ่นอายุเฉลี่ยที่เสพติดบุหรี่ ทั่วโลก คือ 18 ปี หรือต�่ากว่า ลูกค้าที่ บริษัทบุหรี่ต้องหามาทดแทนทั้งหมดจึง เป็นเยาวชน เรื่องนี้เป็นข้อเท็จจริงที่โต้เถียงไม่ได้แล้ว แต่บริษัทบุหรี่ยังพยายามประกาศว่า บริษัทของเขาไม่ต้องการให้เด็กๆ สูบบุหรี่ บริษัทบุหรี่ถึงกับลงทุนเป็นจ�านวนมากใน การท�าโครงการรณรงค์ไม่ให้วัยรุ่นสูบ บุหรี่ แต่เอกสารภายในของบริษัทบุหรี่ท�าให้ เรารู้ว่าโครงการรณรงค์ป้องกันไม่ให้วัย รุ่นสูบบุหรี่เป็นเพียงการโฆษณาชวนเชื่อ เพื่อลดทอนกระแสการควบคุมยาสูบเท่านั้น งานวิจัยพบว่า โครงการรณรงค์ป้องกัน วัยรุ่นไม่ให้สูบบุหรี่ที่ริเริ่มและสนับสนุนโดย บริษัทบุหรี่ล้วนเป็นโครงการที่ไม่ได้ผลทั้ง สิ้นในขณะที่มาตรการที่มีผลการเริ่มติด บุหรี่ของวัยรุ่นคือการห้ามโฆษณาและ การขึ้นภาษีบริษัทบุหรี่จะคัดค้านอย่าง สุดฤทธิ์ลองอ่านค�าพูด(ลับ)ของผู้ บริหารบริษัทบุหรี่แล้วจะรู้ว่าเขาคิด อย่างไรกับเยาวชน ตลาดที่พุ่งเป้าไปยังลูกค้าวัยรุ่น บริษัทบุหรี่มีการวางแผนอย่างดี เพื่อ ชักจูงเยาวชนให้หันมาสูบบุหรี่ด้วยการ โฆษณาตามสื่อการโฆษณา ณ จุดขาย การออกแบบซองบุหรี่ให้โดดเด่นสะดุด ตาและการโฆษณาทางออนไลน์มีการ พยายามปรับปรุงตัวบุหรี่ให้มีความ หอมหวานชวนสูบด้วยการเปลี่ยนส่วน ผสมภายในต่างๆ รวมถึงบริษัทบุหรี่ มักจะจ้างให้ดาราสูบบุหรี่ในภาพยนตร์ ที่แสดงเพื่อต้องการให้วัยรุ่นที่ชอบดู หนังเกิดการเลียนแบบเพราะเห็นว่าเป็น เรื่องเท่ห์อีกด้วย ดังนั้น เยาวชนต้องรู้ให้เท่าทันกลยุทธ์ ต่างๆที่บริษัทบุหรี่ได้หลอกล่อเรา เยาวชนต้องมีเข้มแข็ง อย่าได้ตกหลุม พรางที่บริษัทบุหรี่ได้วางเอาไว้ง่ายๆ และที่ส�าคัญก็คือขอให้น�าเอาความรู้นี้ ไปแชร์ต่อยังกลุ่มเพื่อนๆ เพื่อป้องกัน ไม่ให้เกิดนักสูบหน้าใหม่ ที่จะกลายเป็น
DigitorThailand l 103 ผู้ท�าลายสุขภาพของผู้คนในสังคมเพิ่มขึ้น “...วัยรุ่นคือ กลุ่มลูกค้าส�าคัญของบริษัท บุหรี่ฐานการท�าธุรกิจของบริษัทเราอยู่ที่ นักเรียนระดับมัธยมปลาย...” บริษัทลอริลลาร์ด “...หากจะให้บริษัทเราอยู่รอดและก้าวหน้า ต่อไป เราจะต้องช่วงชิงส่วนแบ่งทางการ ตลาดที่เป็นเยาวชนมาเป็นของเราในระยะ ยาวดังนั้นเราจะต้องออกบุหรี่ยี่ห้อใหม่ ๆ ให้มีรูปลักษณ์เย้ายวนใจผู้สูบอายุน้อย ๆ” บริษัท อาร์ เจ เรย์โนลด์ “เราได้รับการมอบหมายจากลูกค้าให้ ออกแบบซองบุหรี่ที่ดึงดูดเด็กๆรูปแบบ ซองที่ออกต้องดึงดูดตาของวัยรุ่นแต่ ต้องไม่ให้ตาของฝ่ายผู้บังคับใช้กฎหมายรู้” (ฟิลิป กาเบอร์แมน หัวหน้าครีเอทีฟของโรเบิร์ด ไบร์ อัน แอสโซซิแอท) ถึงเวลาที่วัยรุ่นต้องเปิดโปง แผนลับบริษัทบุหรี่ องค์การอนามัยโลกได้ก�าหนดให้วันที่ 31 พฤษภาคมของทุกปี เป็นวันงดสูบ บุหรี่โลกรัฐบาลทุกประเทศต่างร่วมกัน สร้างความตระหนักถึงผลกระทบของ บุหรี่ต่อสุขภาพเศรษฐกิจและสังคม จึงได้ก�าหนดนโยบายและมาตรการที่มี ประสิทธิภาพในการลดการสูบบุหรี่ รวม ถึงเพิ่มความตระหนักถึงพิษภัยอันตราย ของการสูบบุหรี่และการสัมผัสควันบุหรี่ มือสองและลดการใช้ผลิตภัณฑ์ยาสูบ และนิโคตินในทุกๆ รูปแบบ โดยในปี 2563 นี้ องค์การอนามัยโลก ได้ก�าหนด Theme ในการรณรงค์ คือ ปกป้องเยาวชนจากการล่อลวงของภาค อุตสาหกรรม และป้องกันพวกเขาจาก การใช้ยาสูบและนิโคติน (Preventing youth from industry manipulation and preventing them from tobacco and nicotine use) ที่มา : ประกิต วาทีสาธกกิจ, เอกสารลับบริษัทบุหรี่ ,มูลนิธิรณรงค์เพื่อการไม่สูบบุหรี่ หน้า 6 ,กันยายน 255
104l DigitorThailand Key Messages: ในการใช้สื่อเพื่อสื่อสารผ่านสังคมออนไลน์ • ผลิตภัณฑ์ยาสูบคร่าชีวิตคนปีละมากกว่า 8 ล้านคนต่อปี อุตสาหกรรมบุหรี่ และบุหรี่ไฟฟ้าต้องหาลูกค้าใหม่ๆ มาทดแทนลูกค้าเดิมที่เสียชีวิตไปจากการสูบ บุหรี่ เพื่อรักษาให้ยอดขายยังคงเดิม • บริษัทบุหรี่ลงทุนกว่า 8 พันล้านในการท�าการตลาด และโฆษณา ในขณะที่คน กว่า 8 ล้านคนต้องเสียชีวิตจากการสูบบุหรี่ และการได้รับควันบุหรี่มือสอง • กลยุทธทางการตลาดของอุตสาหกรรมบุหรี่และบุหรี่ไฟฟ้าที่มุ่งเป้าที่เด็กและ เยาวชน มีดังนี้ o ผลิตภัณฑ์ที่มีมากกว่า 15,000 รสชาติ ซึ่งดึงดูดความสนใจเด็กและ เยาวชน o การใช้ผู้ที่มีชื่อเสียงในสื่อสังคมออนไลน์และการท�าการตลาด o การให้การสนับสนุนกิจกรรมและงานเลี้ยง o การให้ทุนการศึกษาแก่นักเรียน o การออกแบบผลิตภัณฑ์ให้สวยงามน่าใช้ o การโฆษณาสินค้าแบบแฝงในสื่อบันเทิง o การแจกตัวอย่างสินค้าฟรี o การแบ่งขายบุหรี่ท�าให้คนที่มีเงินน้อยสามารถเข้าถึงได้ o การวางผลิตภัณฑ์ไว้ในระดับสายตาของเด็ก o การโฆษณาสินค้าแบบแฝงใกล้บริเวรณโรงเรียน • เราต้องการสร้างคนรุ่นใหม่ที่ปลอดจากบุหรี่และควันบุหรี่มือสอง รวมถึงลด การเจ็บป่วยและเสียชีวิตจากการสูบบุหรี่ • หลุดพ้นจากการล่อลวงของอุตสาหกรรมบุหรี่และบุหรี่ไฟฟ้า โดยการรู้เท่าทัน กลยุทธ์ และพิษภัยที่เกิดจากบุหรี่และผลิตภัณฑ์เหล่านี้ • ร้อยละ 25 ของการเสียชีวิตจากมะเร็งทั่วโลก มีสาเหตุมาจากการสูบบุหรี่ การใช้ผลิตภัณฑ์ที่มีนิโคตินและยาสูบนั้นเพิ่มความเสี่ยงต่อโรคมะเร็ง โรคหัวใจ และหลอดเลือด และโรคปอด
DigitorThailand l 105 • ประชากรมากกว่าหนึ่งล้านคนเสียชีวิตจากการได้รับควันบุหรี่มือสองในแต่ละปี • เด็กและวัยรุ่นที่สูบบุหรี่ไฟฟ้า มีโอกาสที่จะสูบบุหรี่ธรรมดาเพิ่มขึ้นถึงสองเท่า ในช่วงวัยผู้ใหญ่ • การสูบบุหรี่ไฟฟ้าเพิ่มความเสี่ยงต่อโรคหัวใจ และความผิดปกติของปอด • สารนิโคตินในบุหรี่ไฟฟ้านั้นเสพติดได้ง่ายมาก และเป็นอันตรายต่อการพัฒนา สมองของเด็กได้ • การสูบบารากู่นั้นเป็นอันตรายเทียบเท่ากับการสูบบุหรี่แบบอื่นๆ • การสูบบุหรี่แบบไร้ควันก็ไม่ได้หมายความว่าจะไม่อันตราย • การสูบบุหรี่นั้นท�าให้เสียเงิน และเสียสุขภาพและบุคลิกภาพ เป็นสาเหตุให้เกิด กลิ่นปาก ฟันเหลือง ผิวเหี่ยวย่น ปอดและระบบภูมิคุ้มกันผิดปกติ • ควันของบารากู่นั้นเป็นพิษ ประกอบด้วยสารเคมีที่เป็นสารก่อมะเร็ง • ยาสูบแบบเคี้ยวสามารถก่อให้เกิดมะเร็งช่องปาก ฟันผุ ฟันเปลี่ยนสีน�้าตาล ร้อนใน และเหงือกอักเสบ • เราขอให้ทุกคนรู้เท่าทัน และส่งต่อความรู้ ความตระหนัก เพื่อให้คนรุ่นใหม่เป็น เยาวชนที่ปลอดบุหรี่ • อุตสาหกรรมบุหรี่ทุ่มทุนโฆษณาผ่านสื่อสังคมออนไลน์ ซึ่งเด็กและเยาวชนได้ รับชมข้อความนั้นถึงมากกว่า สอง25,000 ล้านครั้ง ถือเป็นการเข้าถึงสื่อ ที่มหาศาลมาก ที่มา : เอกสารวันงดสูบบุหรี่โลก 2563, องค์การอนามัยโลกประเทศไทย
106l DigitorThailand ปัจจุบันเทคโนโลยีมีความก้าวหน้ามากยิ่งขึ้นท�าให้การกระจายข้อมูล ข่าวสารเป็นไปอย่างรวดเร็ว ทุกทิศทาง ความก้าวหน้าทางด้าน เทคโนโลยีท�าให้เกิดแนวโน้มการเปลี่ยนแปลงและสามารถที่จะตอบสนอง ความต้องการของมนุษย์ได้หลายด้าน ไม่ว่าจะเป็นด้านเศรษฐกิจ การ งาน การเงิน รวมไปถึงการด�าเนินชีวิตในประจ�าวัน ปัจจัยหนึ่งที่มีความ ส�าคัญและสามารถตอบสนองความต้องการของมนุษย์ที่นอกเหนือจาก ปัจจัย 5 แล้ว นั่นคือ “อินเตอร์เน็ต” อาจจะพูดได้ว่าเป็นสิ่งขาดไม่ได้ เลยก็ว่าได้ ปัจจุบันมนุษย์ใช้อินเตอร์เน็ตเป็นสื่อกลางในการติดต่อกัน ในทุกรูปแบบ ไม่ว่าจะเป็นการติดต่อสื่อสารส่วนตัว การเผยแพร่องค์ ความรู้ต่าง ๆ หรือแม้กระทั้งการใช้อินเตอร์เน็ตในการท�างาน ง่าย สะดวก และรวดเร็ว การเสพข้อมูลจากอินเตอร์เน็ตก็เป็นสิ่งหนึ่งที่จะ ต้องมีความระมัดระวังเป็นอย่างยิ่งถ้าหากใช้โดยไม่ระมัดระวังก็อาจจะ คนพันธ์ุ R เรื่องเล่า..สื่อ http://www.bizcompn.info/digitor-thailand
DigitorThailand l 107 ผลงานในแต่ละชิ้นของทีมเราในฐานคน พันธ์R ได้รับโอกาสจากการเข้าร่วมเป็น ส่วนหนึ่งของ DigitorThailand พวก เราได้คิดสร้างสรรค์สื่อที่มีความหลาก หลาย ผ่านกระบวนการมากมายและ ได้ค้นหาแรงบันดาลใจในการผลิตสื่อ อาทิ ผลงานอนาซีดได้โค้ชพิเศษที่เป็นมือ อาชีพในอนาซีดมาเทรนทีมงานก่อนอัด เสียงจริงไม่น้อยกว่า 1 เดือน หรือ แม้กระทั่งผลงานเกม anti-smoke ที่ได้ติดต่อผู้เชี่ยวชาญด้านการสร้าง เกมเพื่อให้ค�าปรึกษาแก่ทีมงาน เป็นต้น กระบวนการใช้เทคโนโลยีดิจิทัล ส่งผล กับตนเอง ก็คือ โอกาสของการสร้าง สื่อดิจิทัลจากเทคโนโลยีให้เกิดประโยชน์ สูงสุดต่อสังคม เป็นโอกาสให้ทีมงานได้ ลองสนามในสังคมจริงที่มีความท้าทาย ในการสร้างสรรค์แต่ละชิ้นงานได้มี การค้นหาข้อมูลในการสร้างสรรค์สื่อ ใหม่ เช่น เกมซึ่งเป็นผลงานที่เราตั้งใจ และตั้งใจในการสร้างสรรค์ผลงาน ชิ้นนี้อย่างมาก ได้มีการน�าไปทดลอง กับกลุ่มน้องๆก่อนน�าไปเผยแพร่จริง และยังสามารถใช้เป็นสื่อการเรียนให้ กับโรงเรียนในเครือข่ายอีกด้วย ท�าให้ พวกเราได้ใช้เทคโนโลยีดิจิทัล เป็นโอกาส ในการเรียนรู้สิ่งใหม่เพื่อน�ามาพัฒนา คุณภาพชีวิตได้เกือบทุกมิติ และที่ส�าคัญ น�าไปเรียนรู้เพื่อพัฒนาสังคมได้อีกด้วย ส่งผลกระทบกลับมาสู่ผู้เสพข่าวสารเอง ดังนั้นแล้ว การใช้สื่ออินเตอร์เน็ตควรใช้ อย่างเหตุและผล ใช้อย่างรู้ส�านึก และใช้ อย่างมีคุณค่า ไตร่ตรองจากความเป็นจริง เพราะมิเช่นนั้น เราอาจจะถูกใช้เป็นเครื่อง มือได้โดยไม่รู้ตัว
108l DigitorThailand Platform Social Media ของ DigitorThailand จากการสื่อสารบนโซเชียลมีเดียของ DigitorThailand แม้บนโลกนี้มีนับร้อย แพลตฟอร์ม แต่ส�าหรับ DigitorThailand ได้เลือกใช้แพลตฟอร์มที่เหมาะสมและเข้า ถึงข้อมูลในการสื่อสารเพื่อสร้างการรับรู้ให้เกิดการเปลี่ยนแปลงในประเด็นสุขภาวะที่ เกี่ยวข้องกับปัจจัยเสี่ยง เรื่องของบุหรี่ Platform กลายเปลี่ยน “ช่องทาง” ส�าคัญในการสื่อสารหรือเครื่องมือหนึ่งของ การตลาดในยุคดิจิทัล การใช้ Platform ถือเป็นกลยุทธ์หนึ่งในการรับสาร หรือ ข้อมูลที่ DigitorThailand ต้องการสื่อสารเพื่อสร้างการรับรู้ข้อมูลรวมไปถึง การบอกต่อแชร์ และ feedback ที่เกิดขึ้นจากการสื่อสาร แม้พฤติกรรมของผู้รับ สารในโลกดิจิทัลมีความแตกต่างที่เกี่ยวข้องทั้งเรื่องเพศ ช่วงอายุ เวลา และสถาน ที่ ล้วนเกี่ยวข้องกับพฤติกรรมผู้ใช้ Social media แต่ละ Platform ต่างกัน จากการด�าเนินงานของ DigitorThailand พบว่า Platform ที่ได้ผลตอบรับจาก การสื่อสารข้อมูล 4 อันดับแรก ได้แก่ Facebook YouTube LINE และ TikTok Facebook ซึ่งผู้ใช้หรือกลุ่มเป้าหมาย Facebook ส่วนใหญ่ จะสื่อสารผ่านภาพนิ่ง และภาพเคลื่อนไหว ได้แก่ อินโฟกราฟิก โปสเตอร์ การ์ตูนอัลบั้ม และภาพเคลื่อนไหว ได้แก่ คลิปสั้น motion graphic เป็นต้น ข้อมูลที่สื่อสารใช้เพื่อ Connect กับเพื่อน
DigitorThailand l 109 ครอบครัว และคนรู้จักและอื่นๆ สามารถติดตามความเคลื่อนไหว ติดตามเพจ/บุคคล ที่สนใจจากสมาชิก DigitorThailand ในรูปแบบรูปภาพ ข้อความ หรือวิดีโอ รวม ถึงการเผยแพร่ความเป็นตัวตนของตนเองหรือของกลุ่มผ่านการ Share และ การ Post คอนเทนต์ พบว่าคนที่อยู่ในช่องทางนี้ เรียกได้ว่าแทบจะทุกเพศ ทุกวัย เพราะ เป็น Social media อันดับหนึ่งที่คนเข้าถึงได้มากที่สุด สิ่งที่ DigitorThailand ได้ สร้างคอนเทนต์ที่มีคุณค่า มีประโยชน์กับผู้อ่านในประเด็นการปกป้องนักสูบหน้าใหม่ และการรู้เท่าทันของบุหรี่มวนและบุหรี่ไฟฟ้าเพื่อให้เกิดการแชร์ต่อได้ง่าย ไม่ว่าจะเป็น รูปภาพ ข้อความ หรือวิดีโอ YouTube พบว่าผู้ใช้ Youtube จะใช้เพื่อรับชมวิดีโอตามที่ต้องการ เหมาะกับการ น�าเสนอคลิปวิดีโอ Podcast กลุ่มเป้าหมายที่อยู่ในช่องทางนี้ส่วนใหญ่ มีตั้งแต่กลุ่ม วัยเรียน อายุ 35 – 65 ปีขึ้นไป วัยท�างาน 25 -34 ปี วัยผู้ใหญ่ อายุ 35 – 65 ปีขึ้นไป ซึ่งส่วนใหญ่จะเข้ามารับชมคลิป หาความรู้ ฟังเพลง และหาข้อมูล Channel ที่กลุ่ม DigitorThailand ได้มีการพัฒนาให้เกิดความเป็นตัวเอง ควรสร้างคอนเทนต์ ที่มีประโยชน์ต่อผู้รับชม เพื่อให้เกิดการแชร์ต่อสิ่งที่ต้องพัฒนาคือการน�าเสนอสื่อ ที่ต่อเนื่องเพื่อให้กลุ่มเป้าหมายติดตามได้ตลอด LINE เป็นช่องทางที่มีกลุ่มเป้าหมาย เช่น เพื่อน กลุ่มที่เคยมีความสัมพันธ์กันก่อนหน้านี้ ในการใช้เป็นเครื่องมือเพื่อสร้างการสื่อสารกับรับรู้ข้อมูลหรือประเด็นที่อยากให้มี การสื่อสารถึง ส่วนใหญ่เลือกใช้เพราะเป็นช่องทางที่สามารถยิงตรง ข้อความ รูปภาพ หรือวิดีโอคลิปเข้าหากลุ่มเป้าหมายได้ทันที รวมถึงสามารถติดตามข่าวสาร กิจกรรมต่าง ๆ จากได้ในทันทีอีกด้วย โดยกลุ่มเป้าหมายที่อยู่ในช่องทางนี้ เกือบ ทุกเพศ ทุกวัย ตั้งแต่วัยเรียนไปจนถึงผู้สูงอายุ เพราะความสะดวก และรวดเร็วใน การติดต่อระหว่างกันท�าให้แอพนี้เป็นที่นิยมอย่างมาก ในการส่งข้อมูลโดยตรง ส�าหรับ DigitorThailand ทั้งนี้ ช่องทางนี้ เป็นอีกช่องทางที่สามารถ Broadcast ถึงกลุ่มเป้าหมายครั้งละหลายๆคนได้ ฉะนั้น หากต้องการให้รับรู้ข้อมูล ข่าวสารอย่างรวดเร็ว และเป็นการสื่อสารโดยตรงก็สามารถใช้ช่องทางนี้ นอกเหนือจากนั้น DigitorThailand ยังใช้ช่องทางนี้เชื่อมกับ Platform อื่นๆ เช่น Facebook YouTube รวมถึงการสร้าง line sticker เพื่อเป็นเครื่องมือหนึ่ง ในการสื่อสารผ่านช่องทางนี้
110l DigitorThailand จะเห็นได้ว่าปรากฏการณ์ที่เกิดขึ้นในการใช้เทคโนโลยีดิจิทัลเพื่อสร้างการสื่อสาร ในปัจจุบันทุกคนคงจะปฏิเสธไม่ได้เกี่ยวกับใช้สื่อสังคมออนไลน์หรือที่เรียกกันว่า Social Media เพื่อเป็นช่องทางการสื่อสาร การแสดงความคิดเห็น การเผยแพร่ ข้อมูลต่าง ๆ จนเป็นอีกหนึ่งสังคมในโลกออนไลน์ที่ส�าคัญในการด�าเนินชีวิตของคนใน ยุคปัจจุบัน ทั้งนี้ การใช้ Platform Social Media ของ DigitorThailand มีความ สอดคล้องกับข้อมูลสถิติการใช้สื่อสังคมออนไลน์ ของประเทศไทยในปี 2561 โดย อันดับหนึ่งของสื่อสังคมออนไลน์ที่ถูกใช้งานมากที่สุดคือ Facebook คิดเป็น75 % ถัดมาเป็น Youtube คิดเป็น 72% Line คิดเป็น 64% และอื่นๆ กล่าวโดยสรุป การใช้สื่อเทคโนโลยีดิจิทัลในการสื่อสารในยุคปัจจุบันและอนาคตสื่อ สังคมออนไลน์ Social Media นั้นจะกลายมาเป็น Platform ที่จะสร้างโอกาสใน การด�าเนินงานและการเข้าถึงกลุ่มเป้าหมายเพื่อสร้างการรับรู้ด้านสุขภาวะให้เกิดการ เผยแพร่สื่อที่สร้างสรรค์สร้างความตระหนักแก่สังคมมากขึ้น ทั้งนี้ ในแต่ละ Platform ที่ควรเลือกใช้งานให้เหมาะสมกับช่วงเวลา กลุ่มคน และประเภทของสื่อที่ต้อง สื่อสารเพื่อให้เกิดประสิทธิภาพของสื่อที่สื่อสารออกไปนั่นเอง Tiktok ติ๊กต๊อก เป็นแอปพลิเคชันที่ได้รับความนิยมในหมู่วัยรุ่นบนโลกออนไลน์ เป็น บริการประเภทวีดีโอ ทั้งนี้ TikTok กลายเป็นปรากฏการณ์ไวรัลในช่วงที่ผ่านมา เป็นที่นิยมขึ้นมา มีครีเอเตอร์มาสร้างแอคเคาท์ และสามารถสร้าง Challenge ต่างๆ ทั่วสังคมออนไลน์ท�าให้แพลตฟอร์มกลายเป็นคอมมูนิตี้ที่รวมคนที่ชื่นชอบ แบบเดียวกัน สไตล์เดียวกัน กลุ่ม DigitorThailand สามารถสร้างตัวตนและ น�าเสนอเรื่องราวแบบสั้นๆมีผู้ติดตามจ�านวนมากภายในระยะเวลาที่สั้น
DigitorThailand l 111 เมื่อสื่อภูมิทัศน์สื่อ “เปลี่ยน” การ “ปรับ” การสื่อสาร ก็ต้องให้เหมาะกับกลุ่มเป้าหมาย
112l DigitorThailand Disruptive Technology ค�าว่า “Disruptive” ถ้าศึกษาจาก dictionary ภาษาอังกฤษสามารถสรุปด้วย ความหมายว่า ท�าให้ยุ่งเหยิง ท�าให้กระจัดกระจาย หรือท�าลาย หรือเสียระบบจาก ระบบที่เคยเป็นอยู่ ดังนั้นเมื่อเราพูดถึงค�าว่า “Disruptive Technology” นั่นก็คือ การทีมีเทคโนโลยีหรือวิทยาการสมัยใหม่ที่เข้ามาจัดการระบบที่ท�าให้ระบบเดิมๆ หรือ สิ่งเดิมๆ ต้องถูกท�าลายหรือเสียหาย ส�านักงานวิชาการของส�านักงานเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎร (2562) ได้อธิบายค�าว่า Disruptive Technology ว่าหมายถึง นวัตกรรมหรือเทคโนโลยีที่ ถูกน�ามาใช้ในการสร้างตลาดและมูลค่าให้กับตัวผลิตภัณฑ์ที่น�าเทคโนโลยีมาใช้และส่ง ผลกระทบอย่างรุนแรง (Disrupt) ต่อตลาดของผลิตภัณฑ์เดิม รวมทั้งอาจจะท�าให้ ธุรกิจที่ใช้เทคโนโลยีแบบเดิมๆ ได้รับผลกระทบจนต้องล้มหรือปิดกิจการไป ซึ่งจะแตก ต่างจากนวัตกรรมทั่วไปที่ถูกน�ามาใช้เพื่อวัตถุประสงค์ในการช่วยเพิ่มประสิทธิภาพ เพิ่มคุณภาพของสินค้าหรือลดต้นทุน กระบวนการผลิตแบบเดิม ๆ เท่านั้น ดังนั้น Disruptive Technology ก็อาจจะสรุปในความหมายที่ว่า การ ใช้เทคโนโลยีใหม่ๆ หรือนวัตกรรมทางเทคโนโลยีที่ขับเคลื่อนอุตสาหกรรมสมัยใหม่ ด้วยระบบดิจิทัลที่สงผลให้รูปแบบการด�าเนินชีวิตของผู้คน หรือการด�าเนินทางธุรกิจ เปลี่ยนรูปแบบไปอย่างรวดเร็วด้วยการใช้เทคโนโลยีที่ทันสมัย สร้างความพลิกผันหรือ อาจท�าลายระบบเดิมให้สูญสลายไป ตัวอย่างเช่น บริษัท Kodak ที่ยิ่งใหญ่และเป็น เจ้าของการใช้ฟิมล์ในการถ่ายภาพ ต้องปิดกิจการลงเมื่อมีกล้องดิจิทัลและมีระบบ การจัดเก็บรูปภาพที่ทันสมัยพกพาง่าย ๆ ด้วยการใช้ memory chip ชิ้นเล็กๆ ทุก คนก็สามารถจัดเก็บรูปภาพได้อย่างมากมายโดยไม่ต้องสิ้นเปลืองกับการล้างรูปอีก ต่อไป ฯลฯ ดร.ศริยา บิลแสละ
DigitorThailand l 113 ปัจจุบันเด็กยุคใหม่เกิดมาพร้อมกับมีเทคโนโลยีสมัยใหม่ที่รองรับ การท�างานในระบบดิจิทัลเป็นที่เรียบร้อยแล้ว เราเรียกเด็กกลุ่มนี้ว่า Native Digital เป็นเด็กที่มาพร้อมกับโทรศัพท์มือถือแบบสัมผัสหน้าจอไม่มีปุ่มกด น�้าหนักเบาเล็ก พกพาสะดวก มีอินเทอร์เน็ตไร้สายที่รองรับการเชื่อมต่อระหว่าง กันได้ทั่วทุกมุมโลก มีแอปพลิเคชันบนมือถือที่สามารถ download เพื่อใช้ในการ ท�างานผ่านโทรศัพท์มือถือแบบพกพามากมาย มีระบบ social media ที่สามารถ ติดต่อสื่อสารกันอย่างรวดเร็ว ได้ยินทั้งเสียงมองเห็นทั้งภาพแบบ Live โดย สัญญาณรองรับอย่างดีเสมือนหนึ่งว่าพวกเขาได้พูดคุยกันอยู่ตรงหน้า เทคโนโลยี ท�าให้โลกแคบลงไปอย่างถนัดผู้คนทุกมุมโลกดูจะใกล้ชิดกันและสื่อสารกันได้อย่าง รวดเร็วทันใจ ในยุค disruptive technology นี้ ผู้คนต้องปรับตัวอย่างรวดเร็ว ส�าหรับบางหน่วยงานที่ปรับตัวช้าหรือไม่ยอมปรับตัวก็จะถูก technology จู่โจม ได้แบบไม่ทันตั้งตัว ท�าให้เกิดการสูญเสียได้อย่างง่ายดาย เทคโนโลยีสมัยใหม่นี้ มีการคิดค้นวิธีการมากมายเพื่อท�าให้การท�าธุรกิจต่างๆ ไม่ว่าจะเป็นการเงิน การ ธนาคาร การซื้อขาย การจัดการภาคอุตสาหกรรมเป็นไปอย่างรวดเร็ว ลดต้นทุน ลดแรงงานคนแต่เน้นคุณภาพมากขึ้น เทคโลโลยีเหล่านี้จะมีการน�าเอา AI (Artificial Intelligent) และ Big Data มาใช้ในการวิเคราะห์แนวโน้มการตลาด แนวโน้ม ความต้องการของสินค้า และมีการวินิจฉัยข้อมูลเพื่อการพัฒนาทางด้านการแพทย์ มีการน�าเอา IOTs (Internet Of Things) มาใช้ในชีวิตประจ�าวันมากขึ้นไม่ว่าจะเป็น อุปกรณ์ที่เรียกว่า Wearable ที่สวมใสติดตัวได้ง่าย ๆ และเป็นที่นิยมในปัจจุบัน เช่น นาฬิกาสุขภาพที่คอยจับการเคลื่อนไหว การเต้นของหัวใจและชีพจร และเป็นตัวที่คอย ช่วยเหลือด้านสุขภาพของผู้คน การใช้รองเท้า แว่นตาน�าทาง การมีระบบ GPS ใน รถยนต์ เหล่านี้เป็นต้น
114l DigitorThailand
DigitorThailand l 115
116l DigitorThailand จะเห็นได้ว่าปัจจุบันเราถูกบีบให้ปรับตัวด้วยการใช้เทคโนโลยีสมัยใหม่ในชีวิตประจ�าวัน มากขึ้น ตัวอย่างที่เห็นได้อย่างชัดเจนในครั้งนี้ คือในช่วงของการระบาดของโรคโคโร น่าไวรัส หรือ Covid-19 ระบาดนั้น ส่งผลให้ระบบการท�างานหลาย ๆ อย่างต้อง หยุดนิ่งหรือหยุดชะงักลงไป การเรียนการสอนในสถาบันต่าง ๆ ไม่ว่าจะเป็นระดับ ประถม มัธยม อาชีวศึกษาและมหาวิทยาลัย ล้วนต้องหยุดชะงัก ห้างสรรพสินค้า ร้านค้าต่าง ๆ ต้องปิดท�าการชั่วคราว แต่ในสภาวะการณ์เช่นนี้กลับมีเทคโนโลยีสมัย ใหม่ที่เป็นนางเอกพระเอกได้เข้ามาช่วยให้การใช้ชีวิตง่ายดายขึ้นส�าหรับคนที่ปรับตัว ได้ดีกับยุคดิจิทัลจะรู้สึกไม่ล�าบาก และสามารถใช้เทคโนโลยีสมัยใหม่เพื่อช่วยให้การ ท�างานเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพได้ เช่น มีการใช้ Video Conference ส�าหรับ การจัดการประชุม ทุกคนสามารถจัดประชุมออนไลน์ผ่านอินเทอร์เน็ต โดยใช้อุปกรณ์ พกพาสะดวก เช่น โนตบุค โทรศัพท์มือถือ หรือไอแพ็ด เพียงแค่ download แอป พลิเคชันที่มีการพัฒนาไว้เรียบร้อยแล้ว และมีให้ใช้มากมาย ไม่ว่าจะเป็น Zoom Facebook live Line HangOut Whatapps Microsoft teams หรือ Cisco Webex ที่ได้พัฒนาเพื่อการ ประชุมออนไลน์ไว้แล้ว มีความ “ready to use” application ท�าให้การท�างาน ง่ายดายยิ่งขึ้น สามารถใช้ประชุม ใช้ใน การเรียนการสอนออนไลน์ ได้สะดวก นอกจากนี้ยังมี application มากมาย ที่สามารถน�ามาใช้ในการจัดการเรียนการ สอนเพื่อรอบรับการเปลี่ยนแปลงครั้งนี้ เช่น การใช้ Class start, Edmodo, Moodle LMS หรือแม้กระทั้ง Facebook ที่ใช้ส�าหรับ Social media สามารถน�ามาใช้ในการจัดการเรียนการ สอนได้อย่างสบาย รวดเร็วและเด็กยุค ใหม่คุ้นเคยต่อการใช้งาน
DigitorThailand l 117 เมื่อพูดถึง Disruptive Technology มันจะมีทั้งทางด้านบวกและลบซึ่งขึ้นอยู่กับ ผู้คนว่าจะสามารถปรับตัวให้เข้ากับสิ่งที่เปลี่ยนแปลงไปอย่างรวดเร็วในคร้งนี้ได้มาก น้อยเพียงใด เพราะการใช้เทคโนโลยีสมัยใหม่ยุคนี้จะไม่ได้เป็นการพัฒนาแบบค่อยๆ เป็น ค่อยๆ ไป แต่จะเป็นการพัฒนาแบบก้าวกระโดดและรวดเร็ว เพราะมีการคิดค้น การใช้ AI และ Big Data มาระยะหนึงแล้วและเป็นช่วงของการน�าสิ่งเหล่านี้มา implement หรือใช้งานเพื่อการพัฒนาการท�างานที่เป็นไปได้จริง เมื่อ AI ท�างาน ได้เร็วและไว ท�างานตลอด 24 ชั่วโมงไม่มีการหยุดพักจึงท�าให้การพัฒนาด้านต่างๆ เป็นไปอย่างรวดเร็ว ดังนั้น ส�าหรับคนที่พร้อมและท้าทายในการใช้เทคโนโลยีสมัยใหม่ เท่านั้นที่จะไม่ถูก Disrupt หรือถูกท�าให้สูญสลายไป แต่กลับเป็นโอกาสในการหยิบฉวย ความสมัยใหม่เพื่อใช้ให้เป็นประโยชน์กับตัวเอง สังคมและสิ่งแวดล้อมรอบๆ ตัวเองได้ โอกาสของ DigitorThailand ในการใช้เทคโนโลยีดิจิทัลเพื่อการสื่อสารสุขภาวะ ใน ประเด็นการปกป้องนักสูบหน้าใหม่ ถือเป็นการสร้างโอกาสในการเข้าถึงสื่อดี สื่อสุข ภาวะที่มีความแตกต่างจากในอดีต ดิจิทัลเข้ามามีบทบาทในไลฟ์สไตล์ประจ�าวัน การ สื่อสารผ่านสื่อเทคโนโลยีจึงมีความจ�าเป็นอย่างมาก และยิ่งรูปแบบของ Digital Transformation ที่เปลี่ยนไปเพราะแพลตฟอร์ม Platform ในการเข้าถึงของแต่ คนก็มีความแตกต่างกัน ดังนั้น การที่ DigitorThailand มีการขับเคลื่อนการใช้ เทคโนโลยีดิจิทัลเพื่อการสื่อสารสุขภาวะ สามารถช่วยท�าหน้าที่ในการกระจายโอกาส และพัฒนาศักยภาพให้ขุคคล ชุมชน องค์กรต่างๆมีทักษะการใช้เทคโนโลยีดิจิทัล ท่ามกลางการเปลี่ยนแปลงของ “Disruptive Technology” นั่นเอง
118l DigitorThailand
DigitorThailand l 119 เวทีการลงพื้นที่ติดตามและเสริมพลัง DigitorThailand
120l DigitorThailand สื่อสุขภาวะกับการเปลี่ยนแปลง ผ่าน Platform ออนไลน์ของคนรุ่นใหม่ ดร.อาทิตยา สมโลก อาจารย์ประจ�าสาขานิเทศศาสตร์ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ วข.ปัตตานี ปัจจุบันเราอยู่ในยุคที่เทคโนโลยีเปลี่ยนชีวิต (Disruptive Technology) สื่อมีความเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว การใช้ชีวิตในยุคศตวรรษที่ 21 จึงใช้ เทคโนโลยีเข้ามาเป็นส่วนหนึ่งและเป็นปัจจัยส�าคัญในการด�ารงชีวิตทั้งในพื้นที่จริง และพื้นที่เสมือนในดิจิทัล โซเชียลมีเดียเข้ามามีอิทธิพลต่อการด�าเนินชีวิตของคนทั่ว โลก ผู้คนโดยส่วนใหญ่มักรับข่าวสารจากสื่อดิจิทัลเป็นหลัก เนื้อหาที่น�าเสนอผ่านโซ เชียลมีเดียมักมีความรวดเร็วและหลากหลายและเยาวชนมักใช้สื่อโซเชียลมีเดียวในการ สื่อสารเนื้อหาระหว่างกัน โดยมักจะใช้สื่อสังคมออนไลน์ (Online social media) เพื่อการติดต่อสื่อสาร แลกเปลี่ยนข้อมูลข่าวสารระหว่างกันในรูปแบบของ LINE, Facebook, Twitter, Instagram, หรือ Tiktok ได้กลายมาเป็นส่วนหนึ่งของ การเชื่อมต่อเพื่อสร้างความสัมพันธ์ การเข้าถึงพื้นที่สาธารณะในโลกเครือข่ายอย่างสร้างสรรค์ วัยรุ่นมักจะ เข้าถึงพื้นที่สาธารณะอย่างมีความหมาย ปรารถนาที่จะสานสันพันธ์กับเพื่อนฝูง โดย สร้างพื้นที่ของตนเอง และใช้โลกเครือข่าย หรือโลกดิจิทัลในการเข้าถึงเพื่อนๆ ส่ง ต่อข้อมูลผ่านโซเชียลมีเดียและสร้างการมีส่วนร่วมในเครือข่ายดิจิทัล เชื่อมโยงผู้คน ไว้ให้เป็นชุมชนที่มีความหมายผ่านวิถีทางใหม่ๆมากขึ้น ปัจจุบันการใช้โซเชียลมีเดียใน การสื่อสารทางสุขภาพเป็นที่นิยมมากขึ้นทั่วโลก โซเชียลมีเดียเป็นช่องทางที่ท�าให้เกิด การสื่อสารทางสุขภาพในรูปแบบใหม่ ที่ เกิดช่องทางในการติดต่อสื่อสารระหว่างกัน ในกลุ่มผู้สนใจด้านสุขภาพได้จ�านวนมากและสะดวกขึ้น และในบางครั้งยังเป็นการท�าให้ เกิดการเกื้อหนุนกระตุ้นให้เกิดการท�างานด้านการสื่อสารสุขภาพและสื่อสารสุขภาวะ ร่วมกัน เอื้อให้เกิดกลไกส�าหรับสร้างโลกทางสังคมแบบใหม่ขึ้นมา โครงการ “พลเมืองนักสื่อสารดิจิทัลสร้างสรรค์สุขภาวะ” ( DIGITOR THAILAND) ถือเป็นโครงการที่เปิดโอกาสให้คนรุ่นใหม่ได้รับการพัฒนาศักยภาพ และทักษะทางเทคโนโลยีดิจิทัลเพื่อการสื่อสารสุขภาวะ และส่งเสริมเยาวชนคนรุ่นใหม่ ได้แสดงศักยภาพผ่านการสื่อสารและการผลิตสื่อที่หลากหลายรูปแบบ ได้แก่ อินโฟ
DigitorThailand l 121 กราฟิก คลิปวิดีโอสั้น เอนิเมชั่น การสร้างสรรค์ผลงานผ่านมิวสิควิดีโอและเพลง รูปแบบใหม่ การแต่ง นวนิยายผ่านแอพพลิเคชั่นจอยลดา และการท�า Vlog เพื่อส่ง เสริมงานด้านสุขภาพ โดยเฉพาะการป้องกันนักสูบหน้าใหม่ ในงานด้านการสื่อสาร สุขภาวะเกี่ยวกับบุหรี่ สิ่งเหล่านี้ช่วยส่งเสริมความหลากหลาย สร้างพื้นที่สาธารณะ ให้เกิดขึ้นผ่านโลกออนไลน์ในทุก ๆ แพลตฟอร์ม (Platform)ถือเป็นความหลาก หลายของช่องทางที่เข้าถึงกลุ่มเยาวชน และส่งเสริมการสร้างความรอบรู้ทางสุขภาพ (Health Literacy) ให้กับผู้ใช้งานสื่อสังคมออนไลน์ร่วมด้วย ดังนั้นการสื่อสารสุข ภาวะที่น�าเสนอโดยกลุ่มเยาวชน ที่พยายามท�าหน้าที่น�าเสนองานด้านการสื่อสาร โดย เฉพาะเรื่องบุหรี่ จึงถือว่าเป็นวัตกรรมการสื่อสารรูปแบบใหม่ที่เกิดขึ้น ผู้เขียนได้มีโอกาสร่วมงานกับ โครงการ “พลเมืองนักสื่อสารดิจิทัล สร้างสรรค์สุขภาวะ” ( DIGITOR THAILAND) เป็นระยเวลา 12 เดือน และได้เฝ้า มองเยาวชนจ�านวน 29 ทีมที่ร่วมกันผลิตสื่อผ่านช่องทางการสื่อสารสุขภาวะใน แพลตฟอร์มต่าง ๆ ผู้เขียนมองเห็นถึงพัฒนาการและศักยภาพการสื่อสารที่หลาก หลายที่ส่งต่อข้อมูลกันและกัน โดยการสื่อสารสุขภาวะที่เยาวชนผลิตขึ้นนั้น ผลงาน ที่ผลิตมีหลากหลายประเภทที่เกี่ยวกับการป้องกันนักสูบหน้าใหม่ ได้แก่ การให้ความ รู้หรือค�าแนะน�าโดยตรง (direct education, direct guidance) หรือการ แนะน�าล่วงหน้า (anticipatory guidance) เกี่ยวกับการปฏิบัติตัวเมื่อต้องอยู่ใน วงล้อมของคนสูบบุหรี่ การสร้างภาพลักษณ์ (Image building) เยาวชนรุ่น ใหม่ไม่สูบบุหรี่ รวมถึงการให้การปรึกษา (counseling) ส�าหรับผู้ที่ต้องการเลิก บุหรี่ ร่วมด้วย โดยผ่านสื่อสังคมออนไลน์ประเภทต่าง ๆ สิ่งเหล่านี้ถือเป็นกระบวน การโน้มน้าวใจ หรือ Health Education ให้เกิดขึ้น เป็นการกระตุ้นเตือนให้ผู้รับ สารซึ่งเป็นเยาวชนด้วยกันห่างไกลจากความเสี่ยงและส่งข้อมูลข่าวสารทั้งที่แบบ เป็นทางการและไม่เป็นทางการร่วมด้วย โดยเป็นการออกแบบเพื่อเปลี่ยนแปลงความ เชื่อ ทัศนคติ และพฤติกรรมทางสุขภาพของกลุ่มเป้าหมายที่เป็นเยาวชนเพื่อปกป้อง นักสูบบุหรี่หน้าใหม่ที่จะเกิดขึ้น โดยผ่านการผลิตชิ้นงานจากเยาวชน จ�านวน 29 ทีม และผลิตชิ้นงานออกมาจ�านวน มากกว่า 225 ชิ้นงาน ตัวอย่างผลงาน เช่น คลิป ภาพยนตร์สั้นของกลุ่มWar-young filmmaker ที่น�าภาษามลายูท้องถิ่นมาเป็น สะพานเชื่อมสื่อสารกับผู้รับสารที่เป็นกลุ่มเยาวชนมุสลิมในพื้นที่สามจังหวัดชายแดน ใต้โดยผ่านทางสื่อออนไลน์ หรือ กลุ่ม STW CREATOR ที่น�าเสนอคลิปสั้นสนุกๆ ผ่านทางแอพพลิเคชั่น Tiktok หรือกลุ่ม Commsci Digitor ที่น�าเสนอการ์ตูน
122l DigitorThailand ผ่าน Album Content ผ่านทาง เฟซบุ๊กแฟนเพจ ฯลฯ ซึ่งผลจากการผลิตชิ้นงาน เพื่อสื่อสารดังกล่าวมีการเผยแพร่ผ่านช่องทางออนไลน์ และเกิดการเข้าถึงผลงาน มากกว่า 1,259,671 ครั้ง จ�านวนตัวเลขดังกล่าวบ่งบอกได้ว่า โซเชียลมีเดียท�าให้ วัยรุ่นเข้าถึงความเป็นสาธารณะได้มากขึ้นและวัยรุ่นจ�านวนมากก็อ้าแขนรับเทคโนโลยี ยอดนิยมเพื่อสร้างกลุ่มผู้ชมและแสดงความคิดอ่านซึ่งช่วยผลักดันจิตวิญญาณทาง วัฒนธรรมในวงกว้างมากขึ้นและเยาวชนทุกคนปรารถนาโอกาสที่จะมีคนมองเห็นและ ได้เป็นส่วนหนึ่งของการเผยแพร่นี้ รวมทั้งแชร์สิ่งต่าง ๆ เพื่อจะได้เห็นและเพื่อให้คน อื่นเห็นตนและอยากให้ตัวเองดูน่านับถือและน่าสนใจ การมีส่วนร่วมในพื้นที่สาธารณะ ท�าให้ผู้คนเรียนรู้ที่จะเข้าอกเข้าใจผู้อื่น สร้างการเคารพกัน และร่วมกันปรับเปลี่ยน พฤติกรรมทางสังคมร่วมกัน กล่าวโดยสรุปแล้ว “โซเชียลมีเดีย” เป็นช่องทางการสื่อสารที่มีพลังและ สามารถเข้าถึงผู้คนได้จ�านวนมาก เมื่อน�ามาประยุกต์ใช้ในการสื่อสารทางสุขภาพ ในหลากหลายมิติจึงเป็นการเสริมพลังในการท�างานด้านการสื่อสารสุขภาวะให้กับ เยาวชน จากโครงการ Digitor Thailand ตามที่คณะท�างานคาดหวังไว้ ดังนี้ สุขภาวะทางกาย เป็นมิติที่มองเห็นได้ชัดเจนและได้ผลต่อตัวเยาวชน เพราะ การผลิตชิ้นงานด้านสื่อต่างๆ เช่น การถ่ายคลิปวิดีโอ มิวสิควิดีโอ การจัดท�าหนังสั้น การผลิตอินโฟกราฟิก อีบุ๊ก สติ๊กเกอร์ไลนฯลฯ ถือเป็นกิจกรรมที่เรียกร้องให้เข้าใจ ถึงพฤติกรรมทางสุขภาพ เยาวชนได้ใช้สมองคิด ลงแรงในการร่วมมือกันผลิตชิ้น
DigitorThailand l 123 งาน ดังนั้นเขาจึงไม่มีเวลาที่จะคิดไปท�าอย่างอื่นที่ไม่ดี สุขภาวะทางอารมณ์ การผลิตชิ้นงานด้านสื่อเป็นการท�างานแบบรวมทีม เป็นการท้าทายความสามารถของเยาวชนในการคิดผลิตชิ้นงานอย่างสร้างสรรค์ ดัง นั้นเยาวชนจึงรู้สึกสนุกในการได้ท�ากิจกรรมและถือเป็นการท้าทายความสามารถของ ตนเอง สุขภาวะด้านสังคม Digitor Thailand เป็นเสมือนตัวกลาง ที่ท�าหน้าที่ให้ เยาวชนได้มารวมตัวกัน ท�ากิจกรรมร่วมกันส่งเสริมการใช้เวลาว่างให้เป็นประโยชน์ ส่งเสริมความรักสามัคคีให้เกิดร่วมกันและเกิดขยายเป็นกลุ่มใหญ่ หลายกลุ่มหลาย ทีมได้รู้จักกันจากการท�างานร่วมกันในครั้งนี้ เป็นการสร้างโอกาสให้ได้เรียนรู้ทาง วัฒนธรรมที่แตกต่างกัน รวมทั้งมีการเรียนรู้ทางด้านคุณธรรม จริยธรรมทาง ศาสนาที่สอดแทรกอยู่ในผลงานที่น�าเสนอ สิ่งเหล่านี้จึงถือได้ว่าเป็นกระบวนการปั้น แต่งเยาวชนอย่างสมบูรณ์ ทั้งนี้เป็นการส่งเสริมความภาคภูมิใจให้กับเยาวชน รวม ทั้งเป็นเวทีในการแสดงออกให้กับเยาวชนร่วมด้วย สิ่งส�าคัญคือสร้างสายสัมพันธ์ ระหว่างวัยรุ่นด้วยกัน โดยเป็นการเปิดโอกาสให้เกิดการเชื่อมต่อระหว่างกัน เกิดความ เข้าใจร่วมกัน และพร้อมที่จะถ่ายทอดเอกลักษณ์ของชุมชนและความเป็นตนเองลงไป ในสื่อที่ผลิต
124l DigitorThailand กระบวนการนวัตกรรทางสังคม (Social Innovation Process) ดร.ก�าธร เกิดทิพย์ จากกลไกการเปลี่ยนแปลงทางสังคม หากสิ่งเก่าที่เคยถูกยอมรับในสังคม ถึงจุดที่สูงที่สุดแล้วยังไม่ปรับตัว ในขณะที่ผู้คนและสังคมเปลี่ยนไป สิ่งนั้นจะไม่เป็น ที่ยอมรับของคนในสังคมต่อไป ท�าให้เกิดการสูญหายของสิ่งดังกล่าว หรือถ้ามี สิ่งใหม่เกิดขึ้นแต่โดนปฏิเสธจากสังคมหรือขัดแย้งกับบริบทของสังคมสิ่งนั้น ก็จะสูญหายไปในเร็ววันเช่นกัน. เพราะเมื่อสังคมเปลี่ยน คนเปลี่ยน เวลาเปลี่ยน สิ่งเก่า และสิ่งใหม่ต้องมี การปรับให้เข้ากับบริบทต่างๆที่เปลี่ยนไปเพื่อความอยู่รอดของสิ่งนั้นๆ Text cultre สู่ Visual Culure เมื่อวัฒนธรรมการสื่อสารด้วย ตัวอักษรถูกคุกคามด้วยเทคโนโลยีและเวลาอันเร่งรีบ การใช้ภาพสื่อสารจึงเป็นโอกาส ที่ท�าให้เนื้อหาที่ต้องการ เดินทางไปยังผู้รับสารได้อย่างรวดเร็ว เพราะ 1 ภาพ สามารถ สังคมเปลี่ยน เวลาเปลี่ยน เทคโนโลยีเปลี่ยน มนุษย์ต้องปรับตัวเพื่อให้อยู่รอดในยุคสมัย ที่เปลี่ยนไปในทุกประเด็น ปัจจัย 4 เป็นเรื่องพื้นฐาน ที่ทุกคนรู้ ตระหนัก และต้องการ. แต่นอกเหนือ จากนั้นคือ การปรับตัว ปรับความเข้าใจให้เท่าทัน กับสังคมที่เปลี่ยนไปอย่างรวดเร็ว “ “ อาจารย์ประจ�าสาขานวัตกรรมออกแบบและสร้างสรรค์สื่อ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ วข.ปัตตานี
DigitorThailand l 125 แทนข้อความนับร้อยพันข้อความในชั่ววินาที แต่ทั้งนี้ ภาพ หรือสื่อภาพจ�าเป็นต้อง ผ่านกระบวนการคิด การออกแบบที่ดีเสียก่อน การผลิตสื่อ ไม่ใช่เพียงแค่ท�า สิ่งที่ส�าคัญกว่านั้นคือต้องเข้าใจปัญหาเพราะ การท�าความเข้าใจจะท�าให้เราทราบปัญหาที่แท้จริงของสิ่งที่ก�าลังจะท�า ซึ่งสอดคล้อง กับกระบวนการคิดเชิงออกแบบ (Design Thinking Process) คือ 1. Emphathize.การท�าความเข้าใจปัญหา 2. Define การก�าหนดปัญหา 3. Ideate. การระดมความคิด การหาททางเลือก หาหนทางแก้ปัญหา 4. Prototype การสร้างต้นแบบ 5. Test การทดสอบ จากการท�างานของแต่ละทีมในโครงการ Digitor Thailand เราได้เห็น คนยุคใหม่ใส่ใจประเด็นสังคมและเข้าใจประเด็นสังคมจริงๆ จนท�าให้เกิดสื่อที่น่าสนใจ ที่ได้รับการกลั่นกรองจากทีมงาน เราได้เห็นรูปแบบการท�างานที่หลากหลายของคน รุ่นใหม่ สู่คนรุ่นใหม่ ....
126l DigitorThailand ข่าวและข้อมูลที่เผยแพร่ทางหนังสือพิมพ์ภาคใต้ โฟกัส
DigitorThailand l 127 ข่าวและข้อมูลที่เผยแพร่ทางหนังสือพิมพ์ภาคใต้ โฟกัส
128l DigitorThailand ข่าวและข้อมูลที่เผยแพร่ทางหนังสือพิมพ์ภาคใต้ โฟกัส
DigitorThailand l 129 ข่าวและข้อมูลที่เผยแพร่ทางหนังสือพิมพ์ภาคใต้ โฟกัส
130l DigitorThailand ข่าวและข้อมูลที่เผยแพร่ทางหนังสือพิมพ์ภาคใต้ โฟกัส
DigitorThailand l 131 ข่าวและข้อมูลที่เผยแพร่ทางหนังสือพิมพ์ภาคใต้ โฟกัส
132l DigitorThailand ข่าวและข้อมูลที่เผยแพร่ทางหนังสือพิมพ์ภาคใต้ โฟกัส
DigitorThailand l 133 อีซาได้ยินเสียงอดัมกับฟาตีมา รีบเอาว่าวมาอวด "สวยมั้ยๆ" "พ่อทำให้พี่สองคนด้วย มานั่งลงมือกันครับ" อดัมกับ ฟาตีมารีบนั่งและละเลงระบายสีสุดฝีมือ ๔ ๕ ผลงานประเภทสื่อนิทาน ของ DigitorThailand
134l DigitorThailand ทั้งสามลงมือระบายอย่างตั้งใจ จู่ๆ ก็มีควันลอยเข้ามาในห้อง อีซาไอแค่กๆ "ฮึ เหม็นควันอะ" ฟาตีมาปัดมือไล่ควันไปมา อดัมเห็นอีซาไอ จึงลุกไปปิดหน้าต่าง ๖ ๗ แต่ควันก็ลอดเข้ามาทางช่องประตู และช่องระบายลม ลอยวนอยู่ในห้อง "ข้างนอกเกิดอะไรขึ้น ทำไมควันถึงเหม็นจัง หายใจ ไม่สะดวกเลย" อดัมปิดจมูกตัวเอง "พ่อสูบบุหรี่ครับ" อีซาบอกและให้ทุกคนออกไปข้างนอก ๘ ๙ อีซาไอแค่กๆ วิ่งไปหาพ่อ แล้ววางว่าวไว้ข้างตัว ไม่ทันระวัง ว่าวของอีซาก็โดนบุหรี่ที่พ่อวางบน ที่เขี่ยบุหรี่ จนเป็นรูโวใหญ่๑๐ ๑๑
DigitorThailand l 135 อีซาตกใจ ร้องไห้โฮออกมา จนหอบหายใจไม่ทัน "เปาะซู กะจิ น้องอีซาแย่แล้ว" อดัมตะโกนเรียกพ่อแม่ของอีซา ๑๒ ๑๓ เปาะซูดาวุดกับกะจิซากีนะห์รีบมาดูลูกของตน และ พาไปโรงพยาบาลชุมชนใกล้บ้าน ๑๔ ๑๕ "น้องเสี่ยงเป็นโรคปอดอักเสบ"หมอบอกอาการ และได้กำชับว่าให้หลี่กเลี่ยงควันทุกชนิด เพราะมีพิษต่อปอด ทั้งควันไฟ ควันจากท่อไอเสีย และที่ต้องเลี่ยงที่สุด คือ ควันบุหรี่ ๑๖ ๑๗
136l DigitorThailand เปาะซูดาวุดกับกะจิซากีนะห์รีบพาอีซากลับไปพักผ่อน ทางกลับบ้าน เปาะซูดาวุดตัดสินใจแน่วแน่ เดินไปทิ้ง บุหรี่ที่พกติดตัวลงถังขยะ ๑๘ ๑๙ เมื่อถึงบ้านอีซาเห็นอดัมกับฟาตีมาถือว่าวยืนรอต้อนรับ "บังซ่อมว่าวให้แล้วนะ เย็นนี้ไปเล่นกัน" แล้วยื่นว่าวให้ เป็นว่าวที่มีกระดาษปิดรูที่โดนก้นบุหรี่ 'บ้านปลอดบุหรี่' อีซารับจากอดัมแล้วโชว์ให้พ่อดู พ่อยิ้มรับและกอดอีซา "ไปลอยควันร้าย ไปไกลๆ กันนะ" ๒๐ ๒๑ กลุ่มอดัมกับฟาตีมา กลุ่มอดัมกับฟาตีมา เป็นกลุ่มเยาวชนพลังคนรุ่นใหม่ที่สนใจในเรื่องการผลิตสื่อ สร้างสรรค์ให้กับเด็กและเยาวชนในพื้นที่ เพื่อส่งเสริมให้เด็กและเยาวชนเข้าถึง เรื่องราวที่ทางกลุ่มพยายามเป็นสื่อกลางให้กับเด็กและเยาวชนได้เข้าถึงประเด็นนั้นๆ โดยเริ่มจากผลิตหนังสือนิทานสองภาษาเรื่อง อดัมกับฟาตีมา ตอน พิชิตเพลิงไหม้ เป็นนิทานเพื่อหวังให้เด็กๆที่ได้อ่านมีความรู้ ความเข้าใจ รู้จักการป้องกันเพลิงไหม้ รู้วิธีปฏิบัติตนเมื่อเกิดเพลิงไหม้ และวิธีการใช้ถังดับเพลิงให้กับเด็กและเยาวชนร่วมถึงผู้ปกครองอีกด้วย จึงเป็นเส้นใบเบิกทาง ให้กลุ่มอดัมกับฟาติมาอยากผลิตสื่อสร้างสรรค์ให้กับเด็กและเยาวชนในพื้นที่ จึงทำให้เกิดนิทาน ปกป้องนักสูบหน้าใหม่ เรื่องควันร้าย ไปไกลไกล ซึ่งกลุ่มอดัมกับฟาตีมาได้จัดทำขึ้นมา โดยได้รับสนับสนุนจากโครงการพลเมืองดิจิทัลสร้างสรรค์สื่อ สุขภาวะ โดย สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ สสส. ศูนย์สื่อสารเด็กไทยฯ ประจำปี 2562 กลุ่มอดัมกับฟาตีมา เห็นถึงความสำคัญการเติบโตและการดำรงชีวิตของเด็กและเยาวชนในพื้นที่จังหวัดยะลา ปัตตานี นราธิวาสและจังหวัดใกล้เคียง ที่เสี่ยงต่อการเป็นนักสูบหน้าใหม่ในสังคม จึงเกิดไอเดียผลิตสื่อรณรงค์นิทาน ปกป้องนักสูบหน้าใหม่ เรื่องควันร้าย ไปไกลไกล ที่พร้อมจะนำพาการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมของเด็กและเยาวชนในพื้นที่ให้ห่างไกลจากการสูบบุหรี่และรู้เท่าทันถึงโทษและภัย ของบุหรี่ จึงเป็นที่มาที่ทำให้กลุ่มอดัมกับฟาติมาร่วมปฏิบัติการสร้างสื่อรณรงค์ปกป้องนักสูบรุ่นใหม่ผ่านช่องทางสื่อสารออนไลน์ ผลงานชิ้นนี้เป็นสื่อสร้างสรรค์ผ่านการใช้ช่องทางสังคมออนไลน์ให้เกิดการรับรู้และเข้าถึงประเด็นการปกป้องนักสูบหน้าใหม่ และสร้างความตระหนักรู้เกี่ยวกับโทษภัยของบุหรี่และทัศนคติเชิงบวกให้กับเด็กและเยาวชนในพื้นที่ทั้งโดยตรงและทางอ้อม ขอขอบคุณ น.ส.อาริสา มะสะ น.ส.นูรมี ฮาแย น.ส.นูรอาลีซา แวยูโซ๊ะ และนายอาบู ฮาแย ผู้สร้างสรรค์งานเขียนเรื่องนี้ด้วยพลังของเยาวชนรุ่นใหม่ด้วยความตั้งใจ และคุณซูวัยบะห์ เจะและ ได้เติมเต็มจินตนาการ ด้วยภาพในนิทานนี้อย่างเต็มศักยภาพ ขอขอบคุณโครงการพลเมืองดิจิทัลสร้างสรรค์สื่อสุขภาวะ โดย สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริม สุขภาพ สสส. ศูนย์สื่อสารเด็กไทยฯ ประจำปี 2562 รวมถึงผู้มีส่วนร่วมสร้างสรรค์ทุกท่าน กล่มอดัมกับฟาตีมาหวังว่านิทานปกป้องนักสบหน้าใหม่เรื่องควันร้ายไปไกลไกลนี้จะเป็นส่วนหนึ่ง
DigitorThailand l 137 The SERIES by Pakphanang Production โครงการปากพนังวัยใส ไร้บุหรี่ ผลงานประเภทสื่อการ์ตูน ของ DigitorThailand
138l DigitorThailand
DigitorThailand l 139
140l DigitorThailand
DigitorThailand l 141
142l DigitorThailand
DigitorThailand l 143
144l DigitorThailand
DigitorThailand l 145
146l DigitorThailand
DigitorThailand l 147
148l DigitorThailand