RT

กRารปAฏิบัตDิตัวสIำหAรับผู้Tที่ได้IรับกOารฉNายรังสี

งานการพยาบาลผู้ป่วยกุมารเวชกรรม 1
โรงพยาบาลธรรมศาสตร์เฉลิมพระเกียรติ

มาทำความรู้จักการฉายรังสีรักษา

การฉายรังสีรักษาคือการใช้รังสีพลังงานสูงฉายไปยังตำแหน่ง
ของเซลล์มะเร็งเพื่อทำลายกลุ่มก้อนเซลล์มะเร็ง
ซึ่งรังสีจะทำให้เกิดการทำลายดีเอ็นเอของเซลล์มะเร็งโดยตรง
ทำให้เกิดการตายและการเปลี่ยนแปลงรูปร่างของเซลล์มะเร็งนั้น
เซลล์มะเร็งที่เติบโตเร็วจะถูกทำลายได้ง่ายในขณะที่เซลล์ปกติ
มีความสามาารถในการซ่อมแซมตนเองได้ดีกว่าเซลล์มะเร็ง
จึงสามารถกลับเข้าสู่ภาวะปกติได้ดีหลังได้รับรังสี

ขั้นตอนการฉายรังสี การฉายรังสี แต่ละครั้ง
ใช้เวลา 15-30 นาที
แพทย์ประเมินวางแผนการรักษา นัดฉายรังสัีระยะ บางรายอาจพิจารณาให้ได้รับ
และนัดหมายเพื่อเตรียมการรักษา เวลาขึ้นอยู่กับแผนการรักษา ยานอนหลับถ้าไม่สามารถอยู่นิ่งๆได้
ด้วยเครื่องจำลองการรักษา และระหว่างการฉายรังสีจะมี ผู้ได้รับรังสีจะไม่รู้สึกเจ็บหรือร้อน
(simulator) กำหนดขอบเขต การตรวจเลือดเป็นระยะเพื่อ จะรู้สึกเหมือนการเอกซเรย์ธรรมดา
บริเวณที่ทำการฉายแสง ติดตามดูค่าเม็ดเลือดแดง และจะไม่มีรังสีหลงเหลือหลังทำ
สามารถอยู่ใกล้ชิดผู้อื่นได้ปกติ
การฉายรังสีจะแบ่งทำหลายครั้ง
โดยทั่วไป 5 ครั้งต่อสัปดาห์
และใช้เวลา 4-6 สัปดาห์ต่างกันไป
แต่ละรายเพื่อลดการเกิดผลข้างเคียง
ต่ออวัยวะปกติ

การปฏิบัติตนขณะได้รับการฉายรังสี

ข้อควรปฏิบัติ ข้อห้ามปฏิบัติ

ทานอาหาร ครบ 5หมู่ และโปรตีนสูง ห้ามลบเส้นบริเวณที่แพทย์ขีดไว้

ดื่มน้ำ 1.5-2 ลิตร/วัน เลี่ยงการสัมผัสอุณหภูมิร้อนหรือเย็นเกินไป

ทาครีมกันแดด สวมหมวก หรือเสื้อคลุม เลี่ยงการโดนแสงแดดจัด
ห้ามแคะ แกะ เกา ผิวหนัง
เมื่อมีแผลในปาก หรือมีฝ้าขาวในปาก ห้ามทาแป้งผุ่น หรือน้ำมันใดๆ
ทานอาหารได้น้อยแจ้งแพทย์ทราบทันที
สวมเสื้อผ้าเบา สบาย เนื้อผ้านุ่มไม่รัดแน่น

อาการข้างเคียง
สำหรับผู้ที่ได้รับ
การฉายรังสี

ปฏิกิริยาเฉียบพลัน (Acute complication) ปฏิกิริยาเรื้อรัง (Late complication)

อาการข้างเคียงเกิดขึ้นภายใน3เดือน อาการข้างเคียงเกิดขึ้นหลังจากได้รับ
การฉายรังสีมากกว่า 3เดือนขึ้นไปหรือเป็นปี
ระหว่างได้รับการฉายรังสี มีการทำลายเนื้อเยื่อชั้นที่ลึกถึงผิวหนัง

สามารถหายได้เองและเป็นเพียง และหลอดเลือด หรือเป็นพังผืด หรือต่อมน้ำเหลืองโต
การอักเสบของเนื้อเยื่อเท่านั้น
ต้องได้รับการดูแลรักษาอย่างต่อเนื่อง

ฉายตำแหน่งสมอง ผิวหนัง ศีรษะ คอ ช่องปาก

ผมร่วง ผิวหนังแห้ง ตึง คัน/อักเสบ แผลในช่องปาก และคอ
คลื่นไส้อาเจียน
พังผืดบริเวณผิวหนัง ปากแห้ง น้ำลายลดลง
ปวดศีรษะ ชัก เสียงแหบ
อ่อนแรง สีผิวเข้มขึ้น
หลอดอาหารอักเสบ
ช่องท้องและเชิงกราน
กรามติด คอแข็ง
ท้องเสีย ต่อมน้ำเหลืองอักเสบ
คลื่นไส้อาเจียน
ปัสสาวะแสบขัด คอบวม

ทางเหดลินอหดาลยมใบจวอุมดกั้น

อาการข้างเคียงทั่วไป

เบื่ออาหาร ภูมิคุ้มกันต่ำ
อ่อนเพลีย น้ำหนักตัวลดลง
ภาวะซีด ภาวะเกล็ดเลือดต่ำ

ต่อมน้ำเหลืองโต ภาวะขาดน้ำ

ฉายรังสีบริเวณสมอง การดูแลและการปฏิบัติตัว

ผมร่วง ดูแลตัดผมให้สั้น ดูแลไม่ให้หนังศีรษะอับชื้น
และมีแผล งดทาแป้ง น้ำมันหรือผลิตภัณฑ์ใส่ผม
คลื่นไส้อาเจียน หลีกเลี่ยงอากาศร้อนหรือเย็น และแสงแดดจัด
เบื่ออาหาร
ทานอาหารอ่อน ย่อยง่าย
ทานอาหารทีละน้อยๆ แต่บ่อยครั้ง
เลี่ยงการทานอาหารรสจัด และงดอาหารประเภทมัน

การดูแลผิวหนัง ทำความสะอาดร่างกายด้วยน้ำสะอาด
และสบู่สูตรอ่อนโยนต่อผิว
ห้าม เกาหรือถู หากมีอาการคันสามารถทาแป้งข้าวโพดได้
ห้าม ทาแป้งฝุ่นใดๆ ทาครีมกันแดดที่มี SPFอย่างน้อย 30
เลี่ยง อากาศร้อนหรือเย็นจัด สวมเสื้อผ้าที่เนื้อผ้าอ่อนนุ่ม
เลี่ยง การใช้พลาสเตอร์ adhesion tape ใส่สบาย ระบายอากาศ
เลี่ยง แสงแดดจัด เติมความชุ่มชื่นด้วยโลชั่นที่ปราศจาก
เลี่ยง การสวมใส่เสื้อผ้า รัดหรือคับหรือ น้ำหอม และอ่อนโยนมีส่วนประกอบของ
เนื้อผ้าหยาบ Aloe vera ,Hyaluronic ,celendula

การดูแลช่องปาก

ดูแลช่องปากให้ชุ่มชื่น เช่น การดื่มน้ำอย่างน้อย 2 ลิตรต่อวัน
แปรงฟันโดยใช้แปรงขนอ่อนนุ่ม ทำควาามสะอาด บ้วนปากด้วยน้ำเกลือเสมอ
ทาลิป หรือวาสลีนที่ริมฝีปาก
ทานอาหารอ่อน และเน้นอาหารโปรตีนสูง
การบรรเทาอาการปวดจากแผลในช่องปาก
:ยาชากลั้วปาก ยาทาแผลในช่องปาก
:ลดอาการปวดด้วยความเย็น ทานอาหารเย็น อมน้ำแข็ง
:เลี่ยงอาหารรสชาติจัด หรืออาหารเผ็ด และรสเปรี้ยว