โครงงานคุณธรรม เรื่อง สร้างสติเสริมปัญญา พัฒนาพฤติกรรม น้อมนำวิถีพุทธ จัดทำโดย กลุ่มคนดีศรีจันทร์ประดิษฐ์ โรงเรียนจันทร์ประดิษฐารามวิทยาคม สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษากรุงเทพมหานคร เขต ๑ ระดับมัธยมศึกษาตอนต้น โครงงานนี้เป็นส่วนหนึ่งของการประกวดกิจกรรมโครงงานคุณธรรม จัดโดยมหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย ภาคเรียนที่ ๒ ปีการศึกษา ๒๕๖๔
โครงงานคุณธรรม เรื่อง สร้างสติเสริมปัญญา พัฒนาพฤติกรรม น้อมนำวิถีพุทธ กลุ่มเยาวชนผู้รับผิดชอบโครงงาน : กลุ่มคนดีศรีจันทร์ประดิษฐ์ ๑. เด็กหญิงลลิตา เชื้อเนียม ชั้น ม.๓/๑ ตำแหน่ง ประธาน ๒. เด็กชายพงศภัค บุญเสริม ชั้น ม.๓/๑ ตำแหน่ง รองประธาน ๓. เด็กหญิงกัณณรัก สอนเตจา ชั้น ม.๓/๑ ตำแหน่ง เลขานุการ ๔. เด็กหญิงณิชารีย์ รุ่งนภาเวทย์ ชั้น ม.๓/๑ ตำแหน่ง ผู้ช่วยเลขานุการ ๕. เด็กชายสิทธิชัย ภิรมย์ปั่น ชั้น ม.๓/๑ ตำแหน่ง ประชาสัมพันธ์ ๖. เด็กหญิงธริณญาดา เจริญสุข ชั้น ม.๓/๑ ตำแหน่ง ประชาสัมพันธ์ ๗. เด็กหญิงวีรยา พงษ์อนันต์ ชั้น ม.๓/๑ ตำแหน่ง เหรัญญิก ๘. เด็กชายพีรญา บัวเทศ ชั้น ม.๓/๑ ตำแหน่ง ผู้ช่วยเหรัญญิก ๙. เด็กชายปิยวัฒน์ สุวรรณรัตน์ ชั้น ม.๒/๑ ตำแหน่ง สวัสดิการ ๑๐.เด็กชายญาณภัทร เกษมสุข ชั้น ม.๒/๑ ตำแหน่ง สวัสดิการ พระสอนศีลธรรมที่ปรึกษา พระมหาสมชาย ธมฺมวโร (ดร.) วัดจันทร์ประดิษฐาราม ซอยเพชรเกษม ๔๘ แขวงบ้างด้วน เขตภาษีเจริญ กรุงเทพมหานคร ผู้บริหารที่ปรึกษา นายวิจิตร สมบัติวงศ์ ผู้อำนวยการโรงเรียนจันทร์ประดิษฐารามวิทยาคม โทรศัพท์ ๐ ๒๘๖๙ ๖๔๖๕ ครูที่ปรึกษาโครงงาน นายสมภพ สิมัยนาม โทรศัพท์ ๐๙ ๒๘๑๒ ๐๘๕๕ นางสาวหนึ่งฤทัย สัมพันธ์สิทธิ์ โทรศัพท์ ๐๘ ๐๔๔๑ ๙๓๔๔ สถานศึกษา โรงเรียนจันทร์ประดิษฐารามวิทยาคม ๑๑๑ ซอยเพชรเกษม ๔๘ ถนนเพชรเกษม แขวงบางด้วน เขตภาษีเจริญ กรุงเทพมหานคร โทรศัพท์ ๐ ๒๘๖๙ ๖๔๖๕ โทรสาร ๐ ๒๔๕๗ ๑๒๙๑ เว็บไซต์ www.chanpradit.ac.th
กิตติกรรมประกาศ โครงงานคุณธรรมเรื่อง สร้างสติเสริมปัญญา พัฒนาพฤติกรรม น้อมนำวิถีพุทธ (Be Conscious , Create Wisdom, Develop behavior , Induce Buddhist Way.) สำเร็จลงได้โดย ได้รับคำปรึกษาเรื่องหลักธรรมทางพระพุทธศาสนาที่สอดคล้องกับโครงงาน แนวทางในการดำเนินงาน และการดำเนินกิจกรรมจากพระมหาสมชาย ธมฺมวโร พระอาจารย์จากวัดจันทร์ประดิษฐาราม ขอขอบคุณคณะผู้บริหารโรงเรียนที่ให้คำปรึกษาด้านงบประมาณ การอนุมัติงบประมาณสนับสนุน การอนุญาตให้ดำเนินกิจกรรมโครงงาน ขอขอบคุณ คุณครูหนึ่งฤทัย สัมพันธ์สิทธิ์ และคุณครูสมภพ สิมัยนาม ครูที่ปรึกษาโครงงานที่ให้คำแนะนำในการทำโครงงานคุณธรรม การดำเนินการต่าง ๆ การ ติดต่อประสานงาน การแก้ปัญหาต่าง ๆที่เกิดขึ้นระหว่างการดำเนินงานการเขียนรายงานโครงงาน และการจัดเตรียมผลงานต่าง ๆ เพื่อการนำเสนอ ขอขอบคุณนักเรียนในระดับชั้น ม.๓/๑ และนักเรียน โรงเรียนจันทร์ประดิษฐารามวิทยาคมที่ให้ความร่วมมือในการดำเนินงานตามกิจกรรมต่าง ๆ และ ขอขอบคุณคณะสงฆ์จากวัดประดิษฐาราม ที่ให้ความช่วยเหลือในเรื่องต่าง ๆ และการให้ความร่วมมือ เป็นอย่างดีในการทำกิจกรรม ในโอกาสนี้ ขอขอบพระคุณเป็นอย่างสูง แก่บุคคลทุกฝ่ายที่เกี่ยวข้อง ทำให้โครงงาน คุณธรรม เรื่อง สร้างสติเสริมปัญญา พัฒนาพฤติกรรม น้อมนำวิถีพุทธ (Be Conscious , Create Wisdom, Develop behavior , Induce Buddhist Way.) สำเร็จลุล่วงไปด้วยดี มา ณ โอกาสนี้ กลุ่มคนดีศรีจันทร์ประดิษฐ์ ก
สารบัญ หน้า กิตติกรรมประกาศ ก สารบัญ สารบัญตาราง สารบัญรูปภาพ ข บทคัดย่อ ค ผังมโนทัศน์ ง บทที่ ๑ บทนำ ที่มาและความสำคัญของปัญหา วัตถุประสงค์ขอบเขตการศึกษา ๑-๒ บทที่ ๒ การดำเนินการโครงงาน แนวคิด ทฤษฎีหรืองานวิจัยที่เกี่ยวข้อง หลักธรรม และแนวพระราชดำริ ๓-๘ บทที่ ๓ ผลการดำเนินงาน กิจกรรม แผนปฏิบัติการหรือปฏิทินการทำงาน งบประมาณและแหล่งที่มา ๙-๑๓ บทที่ ๔ การศึกษาวิเคราะห์ ผลการดำเนินงาน ปัญหาอุสรรคและวิธีการแก้ไขปัญหา ๑๔-๑๘ บทที่ ๕ บทสรุปและข้อเสนอแนะ ผลที่เกิดขึ้นจากการดำเนินโครงงาน แผนการดำเนินงานโครงงาน ข้อเสนอแนะ ๑๙-๒๐ สารบัญตาราง หน้า ตารางที่ ๑ แผนปฏิบัติการการดำเนินกิจกรรม ๑๒ ตารางที่ ๒ ปฏิทินกำหนดการดำเนินงาน ๑๓ ตารางที่ ๓ ประเมินความพึงพอใจ และความเห็นต่อการจัดกิจกรรมตามโครงงาน ๑๖ ตารางที่ ๔ การติดตามและวิเคราะห์พฤติกรรมของนักเรียนกลุ่มเป้าหมาย ๑๗ สารบัญรูปภาพ หน้า ภาพที่ ๑ การศึกษาปัญหา และวิเคราะห์สาเหตุของปัญหา ๑๔ ภาพที่ ๒ กิจกรรมสร้างความรับผิดชอบด้วยสื่อสังคมออนไลน์ ๑๕ ภาพที่ ๓ กิจกรรม Tutor Friend ช่วยเพื่อนสอนการบ้าน ๑๕ ภาพที่ ๔ กิจกรรมฝึกสติ รู้เท่าทัน ด้วยการบริหารจิตเจริญปัญญา ๑๕ ภาพที่ ๕ ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3/1 ๑๘ ข
บทคัดย่อ โครงงานคุณธรรมเรื่อง สร้างสติเสริมปัญญา พัฒนาพฤติกรรม น้อมนำวิถีพุทธ (Be Conscious , Create Wisdom, Develop behavior , Induce Buddhist Way.) เป็นโครงงาน ที่เริ่มต้นโดยพบว่า มีเพื่อนๆในห้องหลายคนติดเล่นโทรศัพท์มือถือทำให้ไม่สนใจในการเรียน และการ ทำงานต่างๆที่ได้รับหมอบหมาย ส่งผลทำให้ขาดความผิดชอบ และติด 0 ร ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน ต่ำในที่สุด ซึ่งเพื่อนหลายๆคนต้องติดตามงานค้างแม้กระทั่งในช่วงปิดภาคเรียน ที่คุณครูจะคอย ติดตามให้ส่งงาน และแก้ไขผลการเรียน กลุ่มคนดีศรีจันทร์ประดิษฐ์ ซึ่งเป็นคณะผู้ดำเนินงานโครงงาน คุณธรรมได้ดำเนินการแก้ไขโดยการกำหนดเป้าหมาย และจัดกิจกรรม ๔ กิจกรรม ประกอบด้วย ๑) กิจกรรมทบทวนความรู้ด้วยเกมหรรษาพัฒนาสมอง ๒) กิจกรรม Friends Help Friends Teach Homework ๓) กิจกรรมแนะแนวทางสร้างชีวิต และ ๔) กิจกรรม Diary & Planner เพื่อแก้ไข นักเรียนขาดความรับผิดชอบ ไม่ส่งงานและไม่รับผิดชอบงานต่าง ๆ ที่ได้รับมอบหมาย คณะดำเนินงานได้ดำเนินการโดยใช้อิทธิบาท๔ และแนวพระราชดำริหลักปรัชญาของ เศรษฐกิจพอเพียง มาเป็นแนวทางในการแก้ไขปัญหาพฤติกรรมของกลุ่มเป้าหมายโดยยึดแนวทาง การแก้ปัญหาตามหลักอริยสัจ ๔ ผลการประเมินกิจกรรมโครงงานอยู่ในระดับมาก (ค่าเฉลี่ย = 4.๓๒) และจากการดำเนินการสังเกตและติดตามพฤติกรรมนักเรียนในด้านพฤติกรรมที่ไม่เหมาะสม ของนักเรียน โดยผลการดำเนินการติดตามจำนวน ๓ ครั้ง นักเรียนมีพฤติกรรมที่เปลี่ยนแปลงไป ในทางดีขึ้น ไม่สร้างความเดือดร้อนให้แก่ผู้อื่น โดยคิดเป็นคะแนนเฉลี่ยรวม ๓ ครั้งคิดเป็นร้อยละ ๘๓.๑๔ จากการดำเนินงานตามโครงงานคุณธรรมเรื่อง สร้างสติเสริมปัญญา พัฒนาพฤติกรรม น้อม นำวิถีพุทธ (Be Conscious , Create Wisdom, Develop behavior , Induce Buddhist Way.) สรุปผลการดำเนินงานได้ว่า บรรลุตามวัตถุประสงค์และเป้าหมายของ ของนักเรียนกลุ่มเป้าหมายที่มี ปัญหาพฤติกรรมขาดความรับผิดชอบ มีพฤติกรรมที่เปลี่ยนแปลงไปในทางที่ดีขึ้น ไม่มีงานค้าง มีผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนสูงขึ้น จบการศึกษาชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 พร้อมรุ่นทุกคน เป็นผู้มีคุณธรรม จริยธรรม มีสติ มีสมาธิ และมีพฤติกรรมที่เหมาะสม ค
ผังสรุปมโนทัศน์โครงงานคุณธรรม เรื่อง ชีวิตวิถีใหม่สร้างเด็กไทยรู้คุณค่าแห่งตน ปัญหา เป้าหมาย นักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ ๓/๑ นักเรียนขาดความรับผิดชอบ ไม่ส่งงาน และไม่รับผิดชอบงานต่าง ๆ ที่ได้รับ มอบหมาย (๑) เป้าหมายเชิงปริมาณ - นักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ ๓/๑ จำนวน ๑๕ คน (๒) เป้าหมายเชิงคุณภาพ - นักเรียนกลุ่มเป้าหมายมีพฤติกรรมความ รับผิดชอบ เล่นโทรศัพท์มือถืออย่างเหมาะสม และมี ความรับผิดชอบต่อภาระงานที่ได้รับมอบหมาย - นักเรียนกลุ่มเป้าหมายมีสติ และปัญญา รู้ตัว อย่างเท่าทันโทรศัพท์มือถือและสังคมสื่อสังคมออนไลน์ เป็นผู้มีความรับผิดชอบ และรู้จักหน้าที่ของตนเอง สาเหตุ ทางแก้ นักเรียนติดโทรศัพท์มือถือ ติดเกม และติดสื่อสังคมออนไลน์ กลุ่มคนดีศรีจันทร์ประดิษฐ์ได้จัดกิจกรรมเพื่อแก้ปัญหา ๔ กิจกรรม ประกอบด้วย ๑. ทบทวนความรู้ด้วยเกมหรรษาพัฒนาสมอง ๒. Friends Help Friends Teach Homework ๓. แนะแนวทางสร้างชีวิต ๔. Diary & Planner คุณธรรมเป้าหมาย : ความรับผิดชอบ หลักธรรมที่นำมาใช้: อิทธิบาท๔ พระราชดำริ/พระราชดำริที่อันเชิญมาใช้ : หลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ง
บทที่ ๑ บทนำ ๑.ที่มาและความสำคัญของปัญหา จากการสังเกตเพื่อนในห้องเรียน ระดับชั้น ม.2/1 ปีการศึกษา 2562 ที่ผ่านมา พบว่า เพื่อนๆในห้องหลายคนติดเล่นโทรศัพท์มือถือทำให้ไม่สนใจในการเรียน และการทำงานต่างๆที่ได้รับ หมอบหมาย ส่งผลทำให้ขาดความผิดชอบ และติด 0 ร ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนต่ำในที่สุด ซึ่งเพื่อน หลายๆคนต้องติดตามงานค้างแม้กระทั่งในช่วงปิดภาคเรียน ที่คุณครูจะคอยติดตามให้ส่งงาน และ แก้ไขผลการเรียน และด้วยสถานการณ์การแพร่ระบาดขอเชื้อไวรัส โควิด-19 ที่เกิดขึ้นทั่วโลกในปัจจุบัน รวมถึงประเทศไทย ทำให้ในช่วงของการเปิดการเรียนสอนในภาคเรียนที่ 1 ปีการศึกษา 2563 เลื่อน ออกมาเป็นเดือนกรกฎาคม 2563 และการจัดการการเรียนรู้เป็นการเรียนรู้ในรูปแบบใหม่ ที่เน้นการ เรียนรู้ออนไลน์ที่บ้านสลับกับการเรียนที่โรงเรียน สัปดาห์เว้นสัปดาห์ ซึ่งส่วนใหญ่เรียนผ่านการใช้ โทรศัพท์มือถือ จากสังเกตการเข้าเรียนของเพื่อนๆ ในช่วงการจัดการเรียนรู้แบบออนไลน์ที่บ้าน พบว่า ใน หลายวิชาเพื่อนๆไม่เข้าเรียน แต่มีการแชร์และโพสต์บทความลงเฟสบุ๊ค แสดงให้เห็นว่าเพื่อนๆหลาย คนติดโทรศัพท์มือถือ เล่นเกม เล่นSocial Media มากกว่าการรับผิดชอบงานที่คุณครูแต่ละรายวิชา มอบหมาย รวมทั้งการไม่สนใจหรือตั้งใจเรียนเท่าที่ควร ทั้งนี้ ในช่วงที่เพื่อนๆมาเรียนที่ห้องเรียน ก็ สังเกตเห็นว่ามีการเล่นโทรศัพท์มือถือมากกว่าเรียน ส่งผลให้นักเรียนเรียนไม่ทันเพื่อน ทำงานหรือ การบ้านที่ครูมอบหมายไม่ทัน มีการค้างส่งงานจำนวนมาก โดยในช่วงเดือนสิงหาคม 2563 กลุ่มคน ดีศรีจันทร์ประดิษฐ์ ได้ทำการตรวจสอบและติดตามงานค้างจากครูผู้สอนในรายวิชาต่าง ๆ พบว่า เพื่อนๆ ในห้องเรียนค้างส่งงานเป็นจำนวนมาก จึงได้ริเริ่มและจัดทำโครงงานนี้ขึ้น โดยเน้นการ แก้ปัญหาขาดความรับผิดชอบของนักเรียน ที่เล่นโทรศัพท์มือถือมากกว่าทำงานที่ได้รับมอบหมาย ๒.วัตถุประสงค์ของโครงงาน ๑. เพื่อแก้ปัญหาและพัฒนากลุ่มนักเรียนที่มีพฤติกรรมขาดความรับผิดชอบ ติดเล่น โทรศัพท์มือถือ และสื่อสังคมออนไลน์ ให้มีความรับผิดชอบต่อภาระงานที่ได้รับมอบหมาย ๒. เพื่อพัฒนาผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนของนักเรียนให้สูงขึ้น และสำเร็จการศึกษาพร้อมรุ่น ๓. เพื่อสร้างสติเสริมปัญญา และให้นักเรียนมีแนวทางในการดำเนินชีวิตที่วิตที่งามตามหลัก วิถีพุทธ ๑
๓.ขอบเขต ๓.๑) กลุ่มเป้าหมายที่ต้องการแก้ไขปัญหา นักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ ๓/๑ จำนวน ๒๕ คน ๓.๒) เป้าหมายการแก้ปัญหา เชิงปริมาณ นักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ ๓/๑ จำนวน ๑๕ คน เชิงคุณภาพ นักเรียนกลุ่มเป้าหมายมีพฤติกรรมความรับผิดชอบ เล่นโทรศัพท์มือถืออย่างเหมาะสม และมีความรับผิดชอบต่อ ภาระงานที่ได้รับมอบหมาย นักเรียนกลุ่มเป้าหมายมีสติ และปัญญา รู้ตัวอย่างเท่าทัน โทรศัพท์มือถือและสังคมสื่อสังคมออนไลน์ เป็นผู้มีความ รับผิดชอบ และรู้จักหน้าที่ของตนเอง ๔.ระยะเวลาและสถานที่ดำเนินการ ระยะเวลา : พฤษภาคม ๒๕๖๒ – มกราคม ๒๕๖๕ สถานที่ : ๑) โรงเรียนจันทร์ประดิษฐารามวิทยาคม ๒) วัดจันทร์ประดิษฐาราม ๓) Google Meet ๕.ประโยชน์ที่คาดว่าจะได้รับ ๑. นักเรียนกลุ่มเป้าหมายมีความรับผิดชอบมากขึ้น ติดเกมและสื่อสังคมออนไลน์น้อยลง และมีความรับผิดชอบต่อภาระงานที่ได้รับมอบหมายมากขึ้น ๒. นักเรียนกลุ่มเป้าหมายมีผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนสูงขึ้น และสามารถสำเร็จการศึกษาพร้อม รุ่นทุกคน ๓. นักเรียนกลุ่มเป้าหมายให้เป็นผู้มีวินัยในตนเอง ผู้มีสติ มีสมาธิ และมีปัญญา สามารถ ควบคุมอารมณ์ตนเอง และมีพฤติกรรมที่เหมาะสมโดยอาศัยแนวทางตามอัตลักษณ์วิถีพุทธ ๒
บทที่ ๒ เอกสารที่เกี่ยวข้อง ๑.แนวคิด ทฤษฎีหรืองานวิจัยที่เกี่ยวข้อง ๑.๑) แนวคิด ทฤษฎีที่เกี่ยวข้อง ๑) แนวคิดเกี่ยวกับพฤติกรรมมนุษย์ (Human Behavior Theory) พฤติกรรมเป็นกิจกรรมต่างๆ ซึ่งบุคคลแสดงออกโดยผู้อื่นอาจเห็นได้ เช่น การยิ้ม การเดิน หรือผู้อื่นอาจเห็นได้ยากต้องใช้เครื่องมือช่วย เช่น การเต้นของหัวใจ พฤติกรรมทุกอย่างที่ บุคคลแสดง ออกมานั้น มีผลมาจากการเลือกปฏิกิริยาตอบสนองที่เห็นว่าเหมาะสมที่สุดตาม สถานการณ์นั้นๆ พฤติกรรมหรือการกระทำใดๆ จะมีพื้นฐานมาจากความรู้ และทัศนคติที่คอยผลักดัน ให้เกิดพฤติกรรม ซึ่งแต่ละคนจะมีพฤติกรรมแตกต่างกันออกไป เนื่องจากได้รับความรู้จากแหล่งต่างๆ ไม่เท่ากัน มีการ ตีความสารที่รับมาไปคนละทิศคนละทางทำให้เกิดการเรียนรู้ และการสั่งสม ประสบการณ์ในเรื่องความรู้ที่ไม่เท่ากัน นักจิตวิทยามักสนใจศึกษาเกี่ยวกับความรู้สึกภายในจิตใจของมนุษย์ เช่น ทัศนคติ นำไปสู่ พฤติกรรมของมนุษย์อย่างไร ซึ่งเมื่อศึกษาถึงความสัมพันธ์ระหว่างตัวแปรต่างๆ ภายในจิตใจ ของมนุษย์แล้ว สิ่งที่เข้ามาเกี่ยวข้องอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้คือ พฤติกรรมของมนุษย์ที่แสดงออกต่อผู้อื่น (ยุบล เบ็ญจรงค์กิจ, ๒๕๓๔) ประเภทของพฤติกรรม สุภัททา ปิณฑะแพทย์ (๒๕๔๒: ๒-๕) ได้แบ่งประเภทของพฤติกรรมที่เกิดขึ้นใน ลักษณะต่างๆ ได้ดังนี้ ๑. พิจารณาจากพฤติกรรมที่ปรากฏด้วยการสังเกต พฤติกรรมภายนอก (Overt) คือ พฤติกรรมที่ ปรากฏเห็นได้อย่างชัดเจน และพฤติกรรมภายใน (Covert) คือพฤติกรรมที่ไม่ปรากฏให้ สามารถสังเกตเห็น ได้อย่างชัดเจน ๒. พิจารณาจากแหล่งที่เกิดพฤติกรรม พฤติกรรมที่เกิดขึ้นภายในร่างกายเมื่อบุคคล มีวุฒิภาวะ เป็นพฤติกรรมความพร้อมที่เกิดขึ้นโดยมีธรรมชาติเป็นตัวกำหนดให้เป็นไปตามเผ่าพันธุ์ และวงจรชีวิต และพฤติกรรมที่เกิดขึ้น โดยมีสิ่งแวดล้อมเป็นตัวกระตุ้น เป็นพฤติกรรมที่เกิดขึ้น เนื่องจากประสบการณ์ซึ่ง ก่อให้เกิดการเรียนรู้ขึ้น ๓. พิจารณาจากภาวะทางจิตของบุคคล พฤติกรรมที่กระทำโดยรู้ตัว (Conscious) เป็นพฤติกรรม ที่อยู่ในระดับจิตสำนึก และพฤติกรรมที่กระทำโดยไม่รู้ตัว (Unconscious) เป็น พฤติกรรมที่อยู่ในระดับจิต ไร้สำนึก หรือจิตใต้สำนึก หรือเรียกอีกอย่างว่า พฤติกรรมที่ขาด สติสัมปชัญญะ ๔. พิจารณาจากแหล่งพฤติกรรมการแสดงออกของอินทรีย์ พฤติกรรมทางกายภาพ (Physiological Activities) เป็นพฤติกรรมที่แสดงออกโดยใช้อวัยวะของร่างกายอย่างเป็นรูปธรรม เช่น การ เคลื่อนไหวร่างกายด้วยแขนหรือขา การปรับเปลี่ยนอิริยาบถของร่างกาย การพยักหน้า การ ๓
โคลงตัว เป็น ต้น และพฤติกรรมทางจิตใจ (Psychological Activities) เป็นพฤติกรรมที่อยู่ในระดับ ความคิด ความเข้าใจ หรือเกิดอารมณ์ เป็นต้น ๕. พิจารณาจากการทำงานของระบบประสาท พฤติกรรมที่ควบคุมได้ (Voluntary) เป็นพฤติกรรมที่ อยู่ในความควบคุม และการสั่งการด้วยสมอง จึงสามารถแสดงพฤติกรรมได้ตามที่ ต้องการ และพฤติกรรม ที่ควบคุมไม่ได้ (Involuntary) เป็นพฤติกรรมการทำงานของระบบร่างกายที่ เป็นไปโดยอัตโนมัติ เช่น กิริยา สะท้อน สัญชาตญาณ และการทำงานของระบบอวัยวะภายใน เป็นต้น จากแนวคิดข้างต้นชี้ให้เห็นว่า พฤติกรรมของมนุษย์แบ่งออกได้ ๒ ประเภทใหญ่ๆ คือ พฤติกรรมที่ เกิดจากภาวะทางกาย และพฤติกรรมที่เกิดขึ้นจากสภาวะทางจิตใจ ซึ่งมีทั้งประเภท ที่รู้ตัวและไม่รู้ตัว แบ่ง ออกเป็นที่ควบคุมได้ และแบบที่ไม่สามารถควบคุมได้ สิ่งที่กำหนดพฤติกรรมมนุษย์ ชุดา จิตพิทักษ์ (๒๕๒๕: ๕๙-๖๖) ได้อธิบายว่าสิ่งที่กำหนดพฤติกรรมของมนุษย์มี ๒ ประเภท คือ ๑. ลักษณะนิสัยส่วนตัวของมนุษย์แต่ละคน ประกอบด้วย ๑.๑ ความเชื่อ หมายถึง การที่บุคคลคิดว่าการกระทำบางอย่างหรือ ปรากฏการณ์บางอย่าง หรือสิ่งของบางอย่าง หรือคุณสมบัติของสิ่งของ หรือของบุคคลบางอย่างมีอยู่ จริง หรือเกิดขึ้น จริงๆ กล่าวโดยสรุปคือ การที่บุคคลหนึ่งคิดถึงอาจจะดีในแง่ข้อเท็จจริงได้ แต่ถ้าเขา คิดว่าความจริงเป็น เช่นนั้นแล้ว นั่นคือความเชื่อของเขา ๑.๒ ค่านิยม หมายถึง แนวความคิดทั้งที่เห็นได้อย่างชัดเจน และไม่เด่นชัด ซึ่งเป็น ลักษณะพิเศษของบุคคลหนึ่ง หรือกลุ่มหนึ่งเกี่ยวกับว่าอะไรเป็นสิ่งดี ซึ่งเป็นความคิดที่มี อิทธิพลให้บุคคล เลือกกระทำการอันใดอันหนึ่งที่มีอยู่หลายวิธี หรือเลือกเป้าหมายอันใดอันหนึ่งจาก หลายๆอันที่มีอยู่ ๑.๓ ทัศนคติหรือเจตนคติ ทัศนคติเป็นแนวโน้มหรือขั้นเตรียมพร้อมของ พฤติกรรม นักจิตวิทยาบางท่านเรียกว่า ทัศนคติเป็นการตอบสนองสิ่งเร้าทางจิตใจ ซึ่งคล้ายกับการ ตอบสนองทาง ร่างกาย ต่างกันแต่ว่ายังไม่ได้ออกกำลังกายเท่านั้น (ฑิตยา สุวรรณชา , ๒๕๑๗: ๒๒๓) ทัศนคติแม้จะเป็นผู้กำหนดทิศทางของพฤติกรรม แต่ทัศนคติมิได้กำหนดเวลาที่ควรแสดงพฤติกรรม ทั้งยังมิได้กำหนดว่าควร แสดงพฤติกรรมมากน้อยเพียงใด สิ่งที่กำหนดเวลาและปริมาณของพฤติกรรม นั้น เรียกว่าแรงจูงใจ ดังนั้น ทัศนคติจึงเป็นผู้วางแนวหรือทิศทางให้แรงจูงใจ และแรงจูงใจเป็นผู้ กำหนดพฤติกรรมอีกทอดหนึ่ง ๑.๔ บุคลิกภาพ เป็นสิ่งที่บอกว่าบุคคลจะปฏิบัติอย่างไรในสถานการณ์ หนึ่งๆ การ อธิบายว่าบุคลิกภาพได้มาอย่างไรนั้น จะต้องอาศัยทฤษฎีทางจิตวิทยา หรือทฤษฏีการ เรียนรู้ มาอธิบาย หลักของทฤษฎีนี้บ่งว่าคนหรือสัตว์ก็ตามถ้าพฤติกรรมใดนำมาซึ่งรางวัล สัตว์หรือคน สถานการณ์หนึ่งๆ การอธิบายว่าบุคลิกภาพได้มาได้อย่างไรนั้น จะมีแนวโน้มที่จะมีพฤติกรรมแบบนั้น เมื่อมีโอกาส แต่ถ้า พฤติกรรมใดนำมาซึ่งการลงโทษ สัตว์หรือคนนั้นจะมีแนวโน้มที่จะไม่ทำเช่นนั้นอีก ๒. กระบวนการอื่นๆ ทางสังคมซึ่งไม่เกี่ยวกับลักษณะนิสัยส่วนตัวของมนุษย์ สามารถแบ่งเป็น ประเด็นได้ ดังนี้ ๔
๒.๑ สิ่งกระตุ้นพฤติกรรม (Stimulus Object) และความเข้มข้นของสิ่ง กระตุ้น พฤติกรรม (Strength of Stimulus Object) พฤติกรรมจะเกิดขึ้นไม่ได้ถ้าไม่มีสิ่งกระตุ้น พฤติกรรม สิ่ง กระตุ้นพฤติกรรมนั้นเป็นอะไรก็ได้ เช่น อาหาร เสียงปืน คำสบประมาท ฯลฯ ๒.๒ สถานการณ์ (Situation) หมายถึง สิ่งแวดล้อมทั้งที่เป็นบุคคล และ ไม่ใช่ บุคคล ซึ่งอยู่ในสภาวะที่บุคคลกำลังจะมีพฤติกรรม จากแนวคิดเรื่องพฤติกรรมข้างต้น ทำให้ทราบว่าพฤติกรรม จะมีพื้นฐานมาจาก ความรู้และทัศนคติที่คอยผลักดันให้เกิดพฤติกรรม ซึ่งในแต่ละบุคคลจะมีพฤติกรรมแตกต่างกัน ออกไป สืบเนื่องมาจากการได้รับความรู้จากแหล่งต่างๆไม่เท่ากัน รวมถึงการตีความหมายของสารที่ ได้รับมาไปคน ละทิศคนละทางอีกด้วย ซึ่งชี้ให้เห็นว่าการสื่อสารผ่านสื่อต่างๆมีประโยชน์ในการทำให้ บุคคลมีความรู้ นำ ความรู้ที่ได้มาสร้างทัศนคติ สุดท้ายจะส่งผลให้เกิดการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมของ บุคคล สามารถนำ แนวคิดที่ได้มาเป็นอ้างอิงในการสรุปผลการศึกษาในด้านแนวโน้มการเกิด พฤติกรรมของบุคคลว่าต้องอาศัย ปัจจัยในด้านใดบ้าง ที่มีส่วนให้แต่ละบุคคลมีแนวโน้มการเกิด พฤติกรรมจากการเปิดรับข่าวสารจากสื่อต่าง จึงมีพฤติกรรมการแสดงออกที่แตกต่างกัน ๒) ความรับผิดชอบ (Responsibility) ความรับผิดชอบ ตรงกับคําศัพท์ในภาษาอังกฤษว่า Responsibility อันเนื่องจาก ศัพท์2 คํา คือ Respone กับ Ability ทั้งนี้มีผู้ให้ความหมายของความรับผิดชอบไว้อย่างสอดคล้อง กันว่า หมายถึง คุณลักษณะของบุคคลซึ่งแสดงออกโดยมีความสนใจเอาใจใส่ ตั้งใจจริงที่จะปฏิบัติ หน้าที่ซึ่งได้รับมอบหมายด้วยความพากเพียร พยายาม อดทนต่ออุปสรรคใดๆ ที่ขัดข้อง มีการวางแผน งานอย่างละเอียดรอบคอบ เพื่อให้บรรลุเป้าหมายที่กําหนดไว้ ประเภทของความรับผิดชอบ ได้แบ่งประเภทของความรับผิดชอบตามลักษณะความหมายไว้อย่างสอดคล้องดังนี้ 1. ความรับผิดชอบต่อตนเอง 2. ความรับผิดชอบต่อสังคม ซึ่งแต่ละประเภทมีรายละเอียดดังนี้ 1) ความรับผิดชอบต่อตนเอง หมายถึงการรับรู้ฐานะและบทบาทของตนที่เป็นส่วน หนึ่งของสังคม ซึ่งจะต้องดํารงตนอยู่ในสภาพที่ช่วยเหลือตนเองได้ โดยที่บุคคลควรจะวิเคราะห์และ แยกแยะว่าสิ่งใดถูกหรือผิดเหมาะสมหรือไม่ และมีความสามารถที่จะเลือกตัดสินใจในการเป็นที่ ยอมรับของสังคม ความรับผิดชอบต่อตนเองแบ่งได้เป็น 1.1 ความรับผิดชอบในด้านการรักษาสุขภาพอนามัยของตนเองคือ สามารถเอาใจ ใส่และ ระมัดระวังสุขภาพอนามัยของตนเอง ให้มีความสมบูรณ์แข็งแรงอยู่เสมอ 1.2 ความรับผิดชอบในการหาเครื่องอุปโภคบริโภคคือ สามารถจัดหาและดูแล เครื่องใช้ส่วนตัวให้เป็นระเบียบเรียบร้อย อยู่ในสภาพที่สามารถใช้งานได้เหมาะสม 1.3 ความรับผิดชอบในด้านสติปัญญาและความสามรถคือ ตั้งใจศึกษาเล่าเรียน ใฝ่หาความรู้ต่างๆ การฝึกฝนตนเองในด้านประสบการณ์ต่างๆ ๕
1.4 ความรับผิดชอบในด้านความประพฤติคือรู้จักประพฤติให้เหมาะสม เป็นผู้มี ระเบียบวินัย ดํารงตนให้อยู่ในคุณธรรม จริยธรรม 1.5 ความรับผิดชอบในด้านมนุษยสัมพันธ์คือ รู้จักที่จะปรับตัวให้อยู่ร่วมกับผู้อื่นใน สังคมได้อย่างเหมาะสม 1.6 ความรับผิดชอบในด้านเศรษฐกิจส่วนตัวคือรู้จักวางแผนและประมาณการใช้ จ่ายของตน โดยยึดหลักการประหยัดและอดออม 1.7 ความรับผิดชอบเรื่องการงาน คือ เมื่อได้รับมอบหมายให้ทํากิจใดก็ต้องทําให้ เรียบร้อยภายในเวลาที่กําหนด 1.8 ความรับผิดชอบต่อการกระทําของตน คือยอมรับผลการกระทําของตนทั้งผลดี หรือ ในด้านที่เกิดผลเสียหาย 2) ความรับผิดชอบต่อสังคม หมายถึง ภาระและหน้าที่ของบุคคลซึ่งเกี่ยวข้องและ มีส่วนร่วมต่อสวัสดิภาพของสังคมที่ตนเป็นสมาชิก ด้วยเหตุที่บุคคลทุกคนเป็นส่วนประกอบของสังคม ไม่ว่าจะเป็นสังคมขนาดเล็ก จนถึงสังคมขนาดใหญ่ได้แก่ครอบครัว ชั้นเรียน สถานศึกษา ชุมชน และ ประเทศชาติตามลําดับ ดังนั้นการกระทําของบุคคลใดบุคคลหนึ่งย่อมต้องส่งผลกระทบต่อสังคม ส่วนรวมไม่มากก็น้อย เมื่อบุคคลทุกคนมีภาระหน้าที่ที่จะเกี่ยวพันกับสวัสดิภาพของสังคม ที่ตนดํารง อยู่บุคคลจึงมีหน้าที่และความรับผิดชอบต้องปฏิบัติต่อสังคม 5 ประการดังนี้ 2.1 ความรับผิดชอบต่อ บิดามารดาและครอบครัวได้แก่ให้ความเคารพและเชื่อฟัง ช่วยเหลือการงานให้เต็มความสามรถในแต่ละโอกาสอันสมควร ประพฤติตนเป็นคนดี ตั้งใจศึกษาเล่า เรียน ไม่นําความเดือดร้อนมาสู่ครอบครัวและช่วยกันรักษา และเชิดชูชื่อเสียงวงศ์กระกูล 2.2 ความรับผิดชอบต่อเพื่อน ได้แก่ การให้ความรักแก่เพื่อนเปรียบเสมือนพี่น้อง ของตน ตักเตือนเมื่อเพื่อนกระทําผิดแนะนําให้เพื่อนกระทําในสิ่งที่ถูกต้อง ช่วยเพื่อนอย่างเหมาะสม และถูกต้อง ไม่เอารัดเอาเปรียบ ให้อภัยในกรณีที่เกิดความผิดพลาดหรือบาดหมางกัน ใช้ถ้อยคํา สุภาพต่อกันด้วยความอ่อนโยน 2.3 ความรับผิดชอบต่อสถานศึกษาครูอาจารย์ได้แก่การตั้งใจศึกษาเล่าเรียน ไม่หนี เรียน เคารพและเชื่อฟังครูอาจารย์ช่วยเหลือกิจกรรมงานของสถานศึกษาอย่างเคร่งครัด รักษาความ สะอาดไม่ทําลายทรัพย์สมบัติของสถานศึกษา รักษาและสร้างชื่อเสียงเกียรติยศของสถานศึกษา 2.4 ความรับผิดชอบต่อชุมชน ในฐานะที่เป็นสมาชิกของชุมชน ได้แก่ เคารพ และ ปฏิบัติตามระเบียบข้อบังคับ หรือขนบธรรมเนียมประเพณีที่ยึดถือภายในชุมชนของตน ช่วยรักษาสา ธารณสมบัติและให้ความร่วมมือในการทํางานเพื่อพัฒนาชุมชน ไม่ละเลยต่อพลเมืองดี 2.5 ความรับผิดชอบต่อประเทศชาติ ได้แก่ปฏิบัติตามกฎหมายหรือระเบียบต่างๆ ของสังคมรักษาสาธารณสมบัติของชาติให้ความร่วมมือ และช่วยเหลือเจ้าหน้าที่ในการรักษาความ มั่นคงของชาติจงรักภักดีต่อชาติศาสนา พระมหากษัตริย์รักษาความสามัคคีของคนในชาติดํารงไว้ซึ่ง ศิลปวัฒนธรรมแห่งความเป็นไทย ความรับผิดชอบเป็นคุณสมบัติที่ดีอย่างหนึ่ง ซึ่งจําเป็นอย่างยิ่งที่ควร ๖
ปลูกฝังให้แก่เด็กและเยาวชนไทย นอกจากความมีระเบียบวินัย ความซื่อสัตย์สุจริต ความขยันมั่น เพียร มีมานะอุตสาหะ และความเสียสละอันเป็นคุณลักษณะของพลเมืองดี ๑.๒) งานวิจัยที่เกี่ยวข้อง นายณัฐปคัลภ์ แซ่เอี้ย(๒๕๖๓) : งานวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) เพื่อศึกษาระดับ พฤติกรรมการตั้งใจเรียนพฤติกรรมการตั้งใจเรียนออนไลน์ในสถานการณ์โควิด-19 ของนักศึกษา มหาวิทยาลัยศิลปากร พระราชวังสนามจันทร์และ 2) เพื่อเปรียบเทียบพฤติกรรมการตั้งใจเรียน ออนไลน์ในสถานการณ์โควิด-19 ของนักศึกษามหาวิทยาลัยศิลปากร พระราชวังสนามจันทร์ จำแนก ตาม เพศ ชั้นปี คณะวิชา เกรดเฉลี่ยสะสม รายได้ของครอบครัว และ สถานที่พักอาศัย กลุ่มตัวอย่างที่ ใช้การศึกษาครั้งนี้ ได้แก่ นักศึกษามหาวิทยาลัยศิลปากร พระราชวังสนามจันทร์จำนวน 389 คน ได้มาจากการสุ่มกลุ่มตัวอย่างแบบแบ่งชั้นภูมิ (Stratified Random Sampling) 3 ขั้นตอน เครื่องมือ ที่ใช้ในการเก็บรวบรวมข้อมูลเป็นแบบสอบถามจำนวน 1ฉบับ ที่ผู้วิจัยสร้างขึ้นเอง และวิเคราะห์ ข้อมูลด้วยการแจกจแงความถี่ ร้อยละค่าเฉลี่ย และส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน ใช้การทดสอบค่าที (t-test) และวิเคราะห์ความแปรปรวนทางเดียว F-test (One way ANOVA) หรือ Brown-Forsythe ณัฐทิญาภรณ์ การะเกตุ(๒๕๖๒) : การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ ศึกษาพฤติกรรมความ รับผิดชอบในชั้นเรียนของนักศึกษาสาขาวิชาการศึกษาปฐมวัย และเพื่อเปรียบเทียบพฤติกรรมความ รับผิดชอบในชั้นเรียนของนักศึกษานักศึกษาสาขาการศึกษาปฐมวัยก่อนและหลังการใช้วิธีการ เสริมแรงทางบวก กลุ่มตัวอย่างคือนักศึกษาชั้นปี 2 สาขาวิชาการศึกษาปฐมวัย คณะครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏเทพสตรี ที่ลงทะเบียนในรายวิชาศิลปะสำหรับครูปฐมวัย ภาคเรียนที่ 1 ปีการศึกษา 2560 จำนวน 29 คน ได้มาโดยวิธีการเลือกแบบเจาะจง เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย แบบ สังเกตพฤติกรรมความรับผิดชอบในชั้นเรียนก่อนและหลังการใช้วิธีการเสริมแรงทางบวก สถิติที่ใช้ใน การวิจัยได้แก่ ค่าเฉลี่ย และส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน ผลการวิจัย พบว่า 1) ผลการศึกษาพฤติกรรม ด้านความรับผิดชอบในชั้นเรียนของนักศึกษาหลังได้รับการเสริมแรงทางบวกอยู่ในระดับดี ทั้งโดยรวม และรายด้าน 2) ผลการเปรียบเทียบพฤติกรรมด้านความรับผิดชอบของนักศึกษาก่อนและหลังการใช้ วิธีการเสริมแรงทางบวก พบว่า พฤติกรรมความรับผิดชอบของนักศึกษาหลังการทดลองด้วยวิธีการ เสริมแรงทางบวกมีค่าเฉลี่ยสูงขึ้น ๑.๓ หลักธรรม/ข้อธรรมที่นำมาใช้ดำเนินการโครงงาน อิทธิบาท๔ คำว่า อิทธิบาท แปลว่า บาทฐานแห่งความสำเร็จ หมายถึง สิ่งซึ่งมีคุณธรรม เครื่องให้ลุถึง ความสำเร็จตามที่ตนประสงค์ ผู้หวังความสำเร็จในสิ่งใด ต้องทำตนให้สมบูรณ์ ด้วยสิ่งที่เรียกว่า อิทธิบาท ซึ่งจำแนกไว้เป็น ๔ คือ ๑. ฉันทะ ความพอใจรักใคร่ในสิ่งนั้น ๒. วิริยะ ความพากเพียรในสิ่งนั้น ๓. จิตตะ ความเอาใจใส่ฝักใฝ่ในสิ่งนั้น ๔. วิมังสา ความหมั่นสอดส่องในเหตุผลของสิ่งนั้น ๗
ธรรม ๔ อย่างนี้ ย่อมเนื่องกัน แต่ละอย่างๆ มีหน้าที่เฉพาะของตน ฉันทะ คือความพอใจ ในฐานะเป็นสิ่งที่ ตนถือว่า ดีที่สุด ที่มนุษย์เรา ควรจะได้ ข้อนี้เป็น กำลังใจ อันแรก ที่ทำให้เกิด คุณธรรม ข้อต่อไป ทุกข้อ วิริยะ คือความพากเพียร หมายถึง การการะทำที่ติดต่อ ไม่ขาดตอน เป็นระยะยาว จน ประสบ ความสำเร็จ คำนี้ มีความหมายของ ความกล้าหาญ เจืออยู่ด้วย ส่วนหนึ่ง จิตตะ หมายถึงความไม่ทอดทิ้ง สิ่งนั้น ไปจากความรู้สึก ของตัว ทำสิ่งซึ่งเป็น วัตถุประสงค์ นั้นให้เด่นชัด อยู่ในใจเสมอ คำนี้ รวมความหมาย ของคำว่า สมาธิ อยู่ด้วยอย่างเต็มที่ วิมังสา หมายถึงความสอดส่องใน เหตุและผล แห่งความสำเร็จ เกี่ยวกับเรื่องนั้นๆ ให้ลึกซึ้ง ยิ่งๆ ขึ้นไปตลอดเวลา คำนี้ รวมความหมาย ของคำว่า ปัญญา ไว้อย่างเต็มที่ ๑.๔ แนวพระราชดำริต่าง ๆ ที่นำมาใช้ดำเนินการโครงงาน เศรษฐกิจพอเพียง เศรษฐกิจพอเพียง เป็นปรัชญาชี้ถึงแนวการดำรงอยู่และปฏิบัติตนของประชาชนในทุกระดับ ตั้งแต่ระดับครอบครัว ระดับชุมชน จนถึงระดับรัฐ ทั้งในการพัฒนาและบริหารประเทศให้ดำเนินไป ในทางสายกลาง โดยเฉพาะการพัฒนาเศรษฐกิจ เพื่อให้ก้าวทันต่อโลกยุคโลกาภิวัตน์ ความพอเพียง หมายถึง ความพอประมาณ ความมีเหตุผล รวมถึงความจำเป็นที่จะต้องมีระบบภูมิคุ้มกันในตัวที่ดี พอสมควร ต่อการกระทบใดๆ อันเกิดจากการเปลี่ยนแปลงทั้งภายในภายนอก ทั้งนี้ จะต้องอาศัย ความรอบรู้ ความรอบคอบ และความระมัดระวังอย่างยิ่งในการนำวิชาการต่างๆ มาใช้ในการวางแผน และการดำเนินการ ทุกขั้นตอน และขณะเดียวกัน จะต้องเสริมสร้างพื้นฐานจิตใจของคนในชาติ โดยเฉพาะเจ้าหน้าที่ของรัฐ นักทฤษฎี และนักธุรกิจในทุกระดับ ให้มีสำนึกในคุณธรรม ความซื่อสัตย์ สุจริต และให้มีความรอบรู้ที่เหมาะสม ดำเนินชีวิตด้วยความอดทน ความเพียร มีสติ ปัญญา และ ความรอบคอบ เพื่อให้สมดุลและพร้อมต่อการรองรับการเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็วและกว้างขวาง ทั้ง ด้านวัตถุ สังคม สิ่งแวดล้อม และวัฒนธรรมจากโลกภายนอกได้เป็นอย่างดี ๔) สรุปผล จากการศึกษาแนวคิด ทฤษฎีหรืองานวิจัยที่เกี่ยวข้อง การวิเคราะห์หลักธรรม และ แนวพระราชดำริต่าง ๆ ในดำเนินการโครงงาน สามารถสรุปวิเคราะห์สรุปผลการศึกษาวิเคราะห์ได้ว่า ปัญหาพฤติกรรมขาดความรับผิดชอบ แบ่งออก ๒ ลักษณะ คือ ๑) ความรับผิดชอบต่อตนเอง และ ๒) ความรับผิดชอบต่อสังคม และจากงานวิจัยที่เกี่ยวข้องกับการแก้ปัญหาพฤติกรรมการขาดความ รับผิดชอบมีแนวทางการแก้ปัญหาที่ตัวบุคคล ซึ่งสอดคล้องกับการนำหลักธรรมอิทธิบาท๔ อันได้แก่ ฉันทะ วิริยะ จิตตะ และวิมังสาที่เป็นการเสริมสร้างความรับผิดชอบ และการสร้างวินัยให้กับ กลุ่มเป้าหมายได้เป็นอย่างดี พร้อมกับการนำหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงมาเป็นแนวทางในการ พัฒนากลุ่มเป้าหมาย โดยมุ่งเน้นในด้านความพอประมาณ มีเหตุมีผล และมีภูมิคุ้มกันที่ดีในการดำเนิน ชีวิต มีความรู้คู่คุณธรรม นำพาตนเองในอยู่ในระเบียบ มีพฤติกรรมที่เหมาะสมและไม่สร้างความ เดือดร้อนให้กับผู้อื่น ๘
บทที่ ๓ วิธีการดำเนินงาน ๑) แผนการดำเนินงาน โครงงานคุณธรรม เรื่อง สร้างสติเสริมปัญญา พัฒนาพฤติกรรม น้อมนำวิถีพุทธ ได้กำหนด แผนดำเนินงานดังนี้ ๑) สำรวจและรวบรวมข้อมูล (๑) กลุ่มคนดีศรีจันทร์ประดิษฐ์ ได้ทำการสังเกต สำรวจ และรวบรวมข้อมูลต่าง ๆ จากเพื่อน ๆ ในห้อง นักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ ๓/๑ ๒) นำข้อมูลมาจัดแยก (๒) นำข้อมูลจากการสำรวจมาจัดแจงแยกประเภทในการแก้ไขปัญหา ๓) วิเคราะห์ข้อมูล (๑) วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้หลักในการแก้ไขปัญหา (๒) นำข้อมูลมาจัดแจงความสำคัญในการแก้ปัญหาอย่างเร่งด่วนมากที่สุด โดย เรียงลำดับความสำคัญตามความเหมาะสม ๔) วิเคราะห์สังเคราะห์หลักธรรมและแนวพระราชดำริที่นำมาใช้ (๑) นำข้อมูลมาวิเคราะห์ ตามหลักความสำคัญที่จัดเรียงไว้ (๒) ศึกษาหลักธรรมทางพระพุทธศาสนา คุณธรรม และแนวพระราชดำริที่เกี่ยวข้อง (๓) วิเคราะห์ปัญหาและข้อมูลที่พบ (๔) นำหลักธรรม และแนวพระราชดำริที่ได้จากการศึกษา มาประยุกต์ในการแก้ไข ปัญหาอย่างเหมาะสม (๕) ระดมสมองภายในคณะผู้จัดทำกำหนดกิจกรรมที่สอดคล้องกับปัญหาคุณธรรม จริยธรรมและแนวพระราชดำริ (๖) กำหนดรูปแบบและรายละเอียดต่าง ๆ ของแต่ละกิจกรรม (๗) นำเสนอคุณครูที่ปรึกษาโครงงาน พระสงฆ์ที่ปรึกษา เพื่อเสนอผู้บริหารโรงเรียน (๘) ผู้บริหารโรงเรียนอนุมัติ ให้ดำเนินโครงงาน ๕) ดำเนินงานตามโครงงาน (๑) ประชุมคณะดำเนินงานและแบ่งปันหน้าที่รับผิดชอบให้แก่ทุกคน (๒) ประชาสัมพันธ์โครงงานให้นักเรียนทุกคนทราบ (๓) ดำเนินงานตามโครงงาน โดยคณะผู้ดำเนินงานได้กำหนดกิจกรรมและดำเนิน กิจกรรม ดังนี้ ๓.๑) กิจกรรมทบทวนความรู้ด้วยเกมหรรษาพัฒนาสมอง ๓.๒) กิจกรรม Friends Help Friends Teach Homework ๓.๓) กิจกรรมแนะแนวทางสร้างชีวิต ๓.๔) กิจกรรม Diary & Planner (๔) ออกแบบเครื่องมือเพื่อสังเกตและติดตามพฤติกรรมนักเรียน จากนั้นดำเนินการ สังเกตและติดตามพฤติกรรม ๙
๖) สรุปและเขียนรายงาน (๑) สร้างแบบประเมิน จากนั้นให้นักเรียนตอบแบบประเมิน (๒) วิเคราะห์ข้อมูลแบบประเมิน (๓) สรุปผลการดำเนินงาน (๔) เขียนรายงานโครงงาน และนำเสนอโครงงาน ๒) กิจกรรมในการดำเนินงาน/รายละเอียดขั้นตอนการดำเนินกิจกรรม โครงงานคุณธรรม เรื่อง สร้างสติเสริมปัญญา พัฒนาพฤติกรรม น้อมนำวิถีพุทธ ได้ดำเนิน กิจกรรมต่างๆ ตามที่ได้ร่วมกันกำหนดที่ปฏิบัติโดยใช้หลักอริยสัจ ๔ ซึ่งมีผลการดำเนินการดังนี้ ทุกข์ การสำรวจศึกษาปัญหา กลุ่มคนดีศรีจันทร์ประดิษฐ์ ได้สังเกตพฤติกรรมนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ ๓/๑ ปีการศึกษา ๒๕๖๓ ดำเนินการสำรวจ และรวบรวมข้อมูลต่าง ๆ จากเพื่อน ๆ ในห้อง ของนักเรียนชั้น มัธยมศึกษาปีที่ ๓/๑ พบว่า มีเพื่อนๆหลายคนติดเล่นโทรศัพท์มือถือทำให้ไม่สนใจในการเรียน และ การทำงานต่างๆที่ได้รับหมอบหมาย ส่งผลทำให้ขาดความผิดชอบ และติด 0 ร ผลสัมฤทธิ์ทางการ เรียนต่ำในที่สุด ซึ่งเพื่อนหลายๆคนต้องติดตามงานค้างแม้กระทั่งในช่วงปิดภาคเรียน ที่คุณครูจะคอย ติดตามให้ส่งงาน และแก้ไขผลการเรียน จากการสังเกตพฤติกรรมนักเรียน และการสำรวจโดยกลุ่มคนดีศรีจันทร์ประดิษฐ์ ได้ มีการประสานความร่วมมือจากคุณครูที่ปรึกษาโครงงาน เพื่อขอความอนุเคราะห์คุณครูที่ปรึกษา นักเรียนในระดับชั้น ม.๓/๑ และคุณครูประจำวิชา ในการคัดเลือกนักเรียนที่ปัญหาการขาดความ รับผิดชอบ โดยรายชื่อนักเรียนที่มีปัญหาสูงสุด เพื่อเข้าสู่กระบวนการการแก้ไขและพัฒนาตาม กิจกรรมโครงงาน เป็นจำนวนทั้งสิ้น ๑๕ ดังรายชื่อต่อไปนี้ ๑. ด.ช.ณัฐภัทร สิงห์หะยม ๙. ด.ช.สรวิศ สายจันทร์ ๒. ด.ช.ดิฐกานต์ ศรีสนิท ๑๐. ด.ช.อิงครัต อมาตยกุล ๓. ด.ช.ธีรโชติ กลั่นจิตร์ ๑๑. ด.ช.เอกพล นาวารัตน์ ๔. ด.ช.ปรเมธ สุขธูป ๑๒. ด.ช.เอกราช เฉียบแหลม ๕. ด.ช.ภคภูรี อบเชย ๑๓. ด.ช.กัลย์ธิดา ปิยะวัฒน์ ๖. ด.ช.ภาวัต กล่นเชตุ ๑๔. ด.ญ.ธีนิดา กลิ่นทรัพย์ ๗. ด.ช.รัชภูมิ เหลืองทอง ๑๕. ด.ญ.ปิยะดา ศิริเสรี ๘. ด.ช.ศิวกร ลิ่มเสถียร สมุทัย การวิเคราะห์สาเหตุของปัญหา ๑. สาเหตุจากตนเอง/ภายใน ติดเล่นโทรศัพท์มือถือทำให้ไม่สนใจในการเรียน และ การทำงานต่างๆที่ได้รับหมอบหมาย ส่งผลทำให้ขาดความผิดชอบ และติด 0 ร ทำให้ผลสัมฤทธิ์ ทางการเรียนต่ำ ๒. สาเหตุจากบุคคลอื่น/ภายนอก สภาพแวดล้อม เพื่อนที่ประพฤติไม่ดีมาชักชวน ให้ปฏิบัติ และสื่อยั่วยุ ๑๐
นิโรธ กลุ่มคนดีศรีจันทร์ประดิษฐ์ได้วางแผนเพื่อจัดกิจกรรมโครงงานคุณธรรม เรื่อง สร้างสติเสริมปัญญา พัฒนาพฤติกรรม น้อมนำวิถีพุทธ โดยกำหนดกิจกรรมเพื่อแก้ไขปัญหาจากการ วิเคราะห์สาเหตุที่พบโดยยึดหลัดหลักธรรมทางพระพุทธศาสนา และแนวพระราชดำริเพื่อให้นักเรียน กลุ่มเป้าหมายมีพฤติกรรมมีพฤติกรรมที่เหมาะสม ดังนี้ ๑. กิจกรรมทบทวนความรู้ด้วยเกมหรรษาพัฒนาสมอง ๒. กิจกรรม Friends Help Friends Teach Homework ๓. กิจกรรมแนะแนวทางสร้างชีวิต ๔. กิจกรรม Diary & Planner มรรค ดำเนินงานกิจกรรมตามแผนงานโครงงานคุณธรรม เรื่อง สร้างสติเสริมปัญญา พัฒนาพฤติกรรม น้อมนำวิถีพุทธ ได้มีแนวทางจัดกิจกรรมเพื่อเพื่อแก้ไขปัญหาพฤติกรรมของ นักเรียนที่ไม่เหมาะสมให้มีพฤติกรรมที่เปลี่ยนแปลงไปในทางที่ดีขึ้น ให้เป็นผู้มีความรับผิดชอบ มีวินัย มีคุณธรรมจริยธรรม มีสติมีสมาธิ สามารถควบคุมพฤติกรรมของตนเองได้และมีพฤติกรรมที่เหมาะสม โดยยึดหลักธรรมทางพระพุทธศาสนา และแนวทางพระราชดำริ โดยจัดกิจกรรมทั้งสิ้น ๔ กิจกรรม ดังนี้ ๑.กิจกรรมทบทวนความรู้ด้วยเกมหรรษาพัฒนาสมอง กลุ่มคนดีศรีจันทร์ประดิษฐ์ได้จัดกิจกรรมนี้ขึ้นเพื่อ ฝึกสติ ลดความตึงเครียด มีความผ่อน คลายให้กับนักเรียนกลุ่มเป้าหมายที่มีพฤติกรรมติดโทรศัพท์มือถือ เล่นเกมโทรศัพท์มือถือมากเกินไป เพื่อให้นักเรียนได้ฝึกฝนใช้โทรศัพท์มือถือให้เกิดประโยชน์ ได้รับความสนุกสนาน ผ่อนคลาย และได้ ความรู้ไปด้วย และยังฝึกให้เป็นผู้มีสติ รู้ตัว เห็นคุณค่าในตนเองไม่ทำความเดือดร้อนให้กับตนเองและ ผู้อื่น ซึ่งนักเรียนจะได้ทำกิจกรรมในทุกวันศุกร์ในทุกสัปดาห์ เพื่อให้กลุ่มเป้าหมายได้ฝึกพัฒนาตนเอง อย่างต่อเนื่อง ๒.กิจกรรม Friends Help Friends Teach Homework กลุ่มคนดีศรีจันทร์ประดิษฐ์ได้จัดกิจกรรมนี้ขึ้นเพื่อช่วยเหลือเพื่อนให้ห้องเรียน ที่มีงานค้างใน รายวิชาต่างๆ ซึ่งอาจจะส่งผลต่อผลการเรียนในท้ายเทอม เช่น ติด 0 ร มส. ได้ และยังเป็นการช่วย ปรับพฤติกรรมให้ดีขึ้น ฝึกฝนความรับผิดชอบ และความมีวินัยให้กับกลุ่มเป้าหมาย และนอกจากนี้ยัง ขอความอนุเคราะห์จากคุณครูและรุ่นพี่มาให้ความรู้และเล่าประสบการณ์ต่างๆให้กับแกนนำและ กลุ่มเป้าหมายด้วย ๑๑
๓.กิจกรรมแนะแนวทางสร้างชีวิต กลุ่มคนดีศรีจันทร์ประดิษฐ์ ได้จัดกิจกรรมนี้ขึ้นมาเนื่องจากกลุ่มเป้าหมายเป็นนักเรียนชั้น มัธยมศึกษาปีที่ 3 และจะจบการศึกษาในปีการศึกษานี้ จึงจัดกิจกรรมนี้ขึ้นมาเพื่อต้องการให้ กลุ่มเป้าหมายรู้จักรู้จักตัวตนของตนเอง รู้แนวทางและมีเป้าหมายในการดำเนินชีวิตในอนาคต โดย ประสานงานกับคุณครูแนะแนวในการแนะแนวทางในการเรียนเรียนต่อโดยมีวิทยากรจากภายนอกมา ให้ความรู้ และยังขอความอนุเคราะห์จากคุณครูและรุ่นพี่มาให้ความรู้และเล่าประสบการณ์ต่างๆ ให้กับแกนนำและกลุ่มเป้าหมายด้วย ๔.กิจกรรม Diary & Planner กลุ่มคนดีศรีจันทร์ประดิษฐ์ ได้จัดกิจกรรมนี้ขึ้นมาเป้าหมายมีความรับผิดชอบ รู้จักวางแผน การทำงาน เวลาเล่น และสามารถแบ่งเวลาได้อย่างเหมาะสม โดยให้กลุ่มเป้าหมายทำตารางกิจวัตรใน ชีวิตประจำวัน แล้วบันทึกข้อมูลแต่ละวันเหมือนการเขียนไดอารี่ แล้วกลุ่มแกนนำจะติดตามและ ข้อมูลที่ได้มาเปรียบเทียบกัน ๓) แผนปฏิบัติการ ตารางที่ ๑ แผนปฏิบัติการการดำเนินกิจกรรม กิจกรรมที่ใช้ในการแก้ปัญหา เวลาในการทำกิจกรรม กิจกรรมทบทวนความรู้ด้วยเกมหรรษาพัฒนา สมอง ทุกวันพุธ คาบพัฒนา เวลา 14.20–15.10 น. กิจกรรม Friends Help Friends Teach Homework ทุกวันศุกร์คาบ PLC เวลา 14.20–16.00 น. กิจกรรมแนะแนวทางสร้างชีวิต ทุกวันอังคาร คาบยกระดับ เวลา 14.20–16.00 น. กิจกรรม Diary & Planner วันที่ 1 ธันวาคม 2563 – ปัจจุบัน ๔) เครื่องมือที่ใช้ในการแก้ปัญหา 1. แบบประเมินการเข้าร่วมกิจกรรม 2. แบบสังเกตพฤติกรรมเพื่อนในห้องเรียน 3. ใบติดตามผลการเรียนในรายวิชาต่างๆของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3/1 4. แบบประเมินความพึงพอใจก่อนและหลังการเข้าร่วมกิจกรรม 5. Diary & Planner ๑๒
๕) ปฏิทินกำหนดการดำเนินงาน คณะผู้จัดทำโครงงาน ได้กำหนดปฏิทินการดำเนินงาน ดังนี้ ตารางที่ ๒ ปฏิทินกำหนดการดำเนินงาน ระยะเวลา การดำเนินงาน ๒๐ – ๒๕ พฤษภาคม ๒๕๖๒ - รวบรวมทีมคณะผู้ดำเนินงานจัดตั้งกลุ่มคนดีศรีจันทร์ประดิษฐ์ - แต่งตั้งคณะกรรมการภายในคณะผู้ดำเนินงาน คือ ประธาน รองประธาน เหรัญญิก เลขานุการ และผู้ช่วยเลขานุการ ๒๖ – ๓๑ พฤษภาคม ๒๕๖๒ - สำรวจรวบรวมข้อมูล วิเคราะห์และสังเคราะห์ข้อมูลเพื่อหา สาเหตุของปัญหาที่เกิดขึ้น รวบรวมประเด็นปัญหาสาเหตุ - คณะผู้จัดทำโครงงานประชุมปรึกษาหารือเพื่อจัดทำโครงงาน - นำเสนอโครงงานคุณธรรมต่อครูที่ปรึกษา และผู้บริหาร - กำหนดรูปแบบและรายละเอียดกิจกรรมต่างๆ ๑ มิถุนายน ๒๕๖๒ – ๑ เมษายน ๒๕๖๔ - ดำเนินงานตามโครงงานที่คณะผู้จัดทำได้เตรียมการโครงงาน - ดำเนินงานตามกิจกรรมโครงงานคุณธรรม ๑) กิจกรรมทบทวนความรู้ด้วยเกมหรรษาพัฒนาสมอง ๒) กิจกรรม Friends Help Friends Teach Homework ๓) กิจกรรมกิจกรรมแนะแนวทางสร้างชีวิต ๔) กิจกรรม Diary & Planner ๑ พฤศจิกายน – ๒๐ มกราคม ๒๕๖๕ - สรุปผลการดำเนินงานทั้งหมด จัดทำรายงานโครงงานและแผ่น ป้ายนิทรรศการโครงงาน ๖) งบประมาณ และแหล่งที่มาของงบประมาณ ๓.๔.๑ งบประมาณที่ใช้ ๑) หมวดโครงงานและแผงโครงงาน (๑) ค่าแผงโครงงานและจัดนิทรรศการ เป็นเงิน ๕๐๐ บาท รวมยอดเงินทั้งสิ้น ๕๐๐ บาท ๒) หมวดกิจกรรมการดำเนินงาน ๑) ค่าอุปกรณ์ในการทำกิจกรรม เป็นเงิน ๕๐๐ บาท รวมยอดเงินทั้งสิ้น ๕๐๐ บาท ๓.๔.๒ แหล่งที่มาของงบประมาณ การระดมทุนเพื่อใช้ในการดำเนินกิจกรรมตามโครงงานคุณธรรม เรื่อง สร้างสติเสริม ปัญญา พัฒนาพฤติกรรม น้อมนำวิถีพุทธ ได้รับการสนับสนุนงบประมาณจากหน่วยงานต่างๆ ดังนี้ ๑) โรงเรียนจันทร์ประดิษฐารามวิทยาคม ๒) ผู้ปกครองนักเรียน ๑๓
บทที่ ๔ ผลการดำเนินงาน ๑) ผลการดำเนินงานโครงงาน กลุ่มคนดีศรีจันทร์ประดิษฐ์ได้วางแผนเพื่อจัดกิจกรรมโครงงานคุณธรรม เรื่อง สร้าง สติเสริมปัญญา พัฒนาพฤติกรรม น้อมนำวิถีพุทธ โดยกำหนดกิจกรรมเพื่อแก้ไขปัญหาจากการ วิเคราะห์สาเหตุที่พบโดยยึดหลัดหลักธรรมทางพระพุทธศาสนา และแนวพระราชดำริเพื่อให้นักเรียน กลุ่มเป้าหมายมีพฤติกรรมมีพฤติกรรมที่เหมาะสม ดังนี้ ๑) กิจกรรมทบทวนความรู้ด้วยเกมหรรษาพัฒนาสมอง ๒) กิจกรรม Friends Help Friends Teach Homework ๓) กิจกรรมแนะแนวทางสร้างชีวิต ๔) กิจกรรม Diary & Planner ผลการดำเนินงานกิจกรรมตามแผนงานโครงงานคุณธรรมเรื่อง สร้างสติเสริมปัญญา พัฒนาพฤติกรรม น้อมนำวิถีพุทธทั้งสิ้น ๔ กิจกรรม มีผลการดำเนินการ ดังนี้ ๑) กิจกรรมทบทวนความรู้ด้วยเกมหรรษาพัฒนาสมอง จากการจัดกิจกรรมพบว่า นักเรียนกลุ่มเป้าหมายให้ความร่วมมือในการเข้าร่วม กิจกรรมเป็นอย่างดีโดยกลุ่มเป้าหมายได้ฝึกฝนสติ ลดความตึงเครียด เกิดความผ่อนคลายในการทำ กิจกรรม สามารถลดพฤติกรรมการติดโทรศัพท์มือถือ ลดการเล่นเกมโทรศัพท์มือถือมากเกินไป ได้ และฝึกฝนใช้โทรศัพท์มือถือให้เกิดประโยชน์อีกด้วย ทำให้กลุ่มเป้าหมายใช้โทรศัพท์มือถือในทางที่ สร้างสรรค์และเกิดประโยชน์มากยิ่งขึ้น ภาพที่ ๑ กิจกรรมทบทวนความรู้ด้วยเกมหรรษาพัฒนาสมอง ๒) กิจกรรม Friends Help Friends Teach Homework กลุ่มคนดีศรีจันทร์ประดิษฐ์ได้จัดกิจกรรมนี้ขึ้นเพื่อช่วยเหลือเพื่อนให้ห้องเรียน ที่มี งานค้างในรายวิชาต่างๆ ซึ่งอาจจะส่งผลต่อผลการเรียนในท้ายเทอม เช่น ติด 0 ร มส. ได้ และยังเป็น การช่วยปรับพฤติกรรมให้ดีขึ้น ฝึกฝนความรับผิดชอบ และความมีวินัยให้กับกลุ่มเป้าหมาย และ นอกจากนี้ยังขอความอนุเคราะห์จากคุณครูและรุ่นพี่มาให้ความรู้และเล่าประสบการณ์ต่างๆให้กับ แกนนำและกลุ่มเป้าหมายด้วย ซึ่งจากการทำกิจกรรมกลุ่มเป้าหมายมีผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนที่ดีขึ้น งานค้างลดน้อยลง ๑๔
ภาพที่ ๒ กิจกรรม Friends Help Friends Teach Homework ๓) กิจกรรมแนะแนวทางสร้างชีวิต จากการจัดกิจกรรมพบว่า กลุ่มเป้าหมายให้ความร่วมมืออย่างดีโดยกิจกรรมนี้ กลุ่มเป้าหมายสามรถรู้จักตัวตนของตนเอง รู้แนวทางและมีเป้าหมายในการดำเนินชีวิตในอนาคต โดย ได้รับความรู้และการอนุเคราะห์จากคุณครูแนะแนวในการแนะแนวทางในการเรียนเรียนต่อโดยมี วิทยากรจากภายนอกมาให้ความรู้ และยังขอความอนุเคราะห์จากคุณครูและรุ่นพี่มาให้ความรู้และเล่า ประสบการณ์ต่างๆให้กับแกนนำและกลุ่มเป้าหมายด้วย ทำให้กลุ่มเป้าหมายรู้จักตัวเองมากขึ้น รู้แนวทางของตัวเอง และมีเป้าหมายในการดำเนินชีวิตมากขึ้น ภาพที่ ๓ กิจกรรมแนะแนวทางสร้างชีวิต ๔) กิจกรรม Diary & Planner จากการจัดกิจกรรมพบว่านักเรียนกลุ่มเป้าหมายได้ให้ความร่วมมือในการทำ กิจกรรมเป็นอย่างดีมีความรับผิดชอบ รู้จักวางแผน การทำงาน เวลาเล่น และสามารถแบ่งเวลาได้ อย่างเหมาะสม จากการทำตารางกิจวัตรในชีวิตประจำวัน ทำให้กลุ่มเป้าหมายมีความรับผิดชอบ รู้จัก วางแผน การทำงาน เวลาเล่น และสามารถแบ่งเวลาได้อย่างเหมาะสม ภาพที่ ๔ กิจกรรม Diary & Planner ๑๕
การประเมินผลความพึงพอใจต่อการจัดกิจกรรมโครงงาน จากการดำเนินกิจกรรมตามโครงงานคุณธรรม สร้างสติเสริมปัญญา พัฒนาพฤติกรรม น้อม นำวิถีพุทธ กลุ่มคนดีศรีจันทร์ประดิษฐ์ได้ทำการประเมินความพึงพอใจ และความคิดเห็นเพื่อ ปรับปรุงและแก้ไขพัฒนากิจกรรมให้ดียิ่ง ๆ ขึ้นไป โดยการสอบความพึงพอใจของนักเรียน กลุ่มเป้าหมาย รวมจำนวน ๑๕ คน โดยมีผลการดำเนินงานตามภาพรวมการดำเนินงานดังตาราง ต่อไปนี้ ตารางที่ ๓ แสดงการประเมินความพึงพอใจ และความเห็นต่อการจัดกิจกรรมตามโครงงาน ข้อ รายการประเมิน ระดับการประเมิน รวม ̅ แปลผล 1 การประชาสัมพันธ์กิจกรรม และโครงงานเป็นไปอย่างทั่วถึง 60 4.00 มาก 2 รูปแบบ พิธีการ ขั้นตอนในการจัดกิจกรรมมีความเหมาะสม 62 4.13 มาก 3 การสำรวจ สัมภาษณ์ และสอบถามปัญหาจากโรงเรียน และ ชุมชน 64 4.27 มาก 4 กิจกรรมทบทวนความรู้ด้วยเกมหรรษาพัฒนาสมอง 65 4.33 มาก 5 กิจกรรม Friends Help Friends Teach Homework 67 4.47 มาก 6 กิจกรรมแนะแนวทางสร้างชีวิต 64 4.27 มาก 7 กิจกรรม Diary & Planner 69 4.60 มากที่สุด 8 การจัดกิจกรรมฯ เป็นแก้ปัญหาและพัฒนากลุ่มนักเรียนที่มี พฤติกรรมขาดความรับผิดชอบ ติดเกมและสื่อสังคมออนไลน์ ให้มีความรับผิดชอบต่อภาระงานที่ได้รับมอบหมาย 61 4.07 มาก 9 การจัดกิจกรรมฯ ที่พัฒนาผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนของ นักเรียนให้สูงขึ้น และสำเร็จการศึกษาพร้อมรุ่น 67 4.47 มาก 10 การจัดกิจกรรมฯ ที่พัฒนาให้เป็นผู้มีวินัยในตนเอง ผู้มีสติ มีสมาธิ และมีปัญญา สามารถควบคุมอารมณ์ตนเอง และมี พฤติกรรมที่เหมาะสมโดยอาศัยแนวทางตามอัตลักษณ์วิถี พุทธ 68 4.53 มากที่สุด รวม 647 4.๓๒ มาก จากตารางพบว่า การประเมินผลการดำเนินการจากการตอบแบบประเมินอยู่ในระดับ คุณภาพมาก (ค่าเฉลี่ยรวม = 4.๓๒) โดยเมื่อพิจารณาเป็นรายกิจกรรม พบว่ากิจกรรมที่ ๔ (กิจกรรม Diary & Planner) มีระดับความพึงพอใจสูงที่สุด (ค่าเฉลี่ย = 4.60) ตามมาด้วย กิจกรรมที่ 2 (กิจกรรม Friends Help Friends Teach Homework) มีระดับความพึงพอใจมาก รองลงมาตามลำดับ (ค่าเฉลี่ย = 4.47) ตามมาด้วยกิจกรรมที่ 1 (กิจกรรมทบทวนความรู้ด้วยเกม หรรษาพัฒนาสมอง) มีระดับความพึงพอใจมากรองลงมาตามลำดับ (ค่าเฉลี่ย = 4.33) และกิจกรรมที่ 3 (กิจกรรมแนะแนวทางสร้างชีวิต) มีระดับความพึงพอใจมากเป็นลำดับสุดท้าย (ค่าเฉลี่ย = 4.27) ๑๖
การประเมินผลการติดตามพฤติกรรมนักเรียนกลุ่มเป้าหมาย การประเมินผลการดำเนินการสังเกตและติดตามพัฒนาการนักเรียนในด้าน พฤติกรรมทั้งจากการร่วมกิจกรรม และการดำเนินชีวิตประจำวันของกลุ่มเป้าหมาย ผู้สังเกต ติดตาม และประเมินพฤติกรรม จำนวน ๓ ครั้ง โดยมีคะแนนเต็ม ๒๐ คะแนน พบว่า นักเรียนกลุ่มเป้าหมาย มีพฤติกรรมในครั้งที่ ๑ คิดเป็นร้อยละ 54.00 ครั้งที่ ๒ คิดเป็นร้อยละ 69.33 และคิดเป็นร้อยละ 83.67 ซึ่งแสดงให้เห็นว่ากลุ่มนักเรียนที่มีปัญหาพฤติกรรมมีการเปลี่ยนแปลงพฤติในทางที่ดีขึ้น โดย การสังเกตและติดตามพฤติกรรมเฉลี่ยสูงขึ้น โดยมีคะแนนรวมคิดเป็นร้อยละ 69.00 อยู่ในระดับ พฤติกรรมที่ดี และบรรลุตามเป้าหมายที่กลุ่มคนดีศรีจันทร์ประดิษฐ์ได้กำหนดไว้ โดยแสดงผลการ ประเมินพฤตินักเรียนรายบุคคล ดังตารางต่อไปนี้ ตารางที่ ๔ การติดตามและวิเคราะห์พฤติกรรมของนักเรียนกลุ่มเป้าหมาย ลำดับ ชื่อ-สกุล แบบสังเกตพฤติกรรม ครั้งที่ ๑ ครั้งที่ ๒ ครั้งที่ ๓ ๑ ด.ช.ณัฐภัทร สิงห์หะยม 50.00 70.00 80.00 ๒ ด.ช.ดิฐกานต์ ศรีสนิท 55.00 70.00 90.00 ๓ ด.ช.ธีรโชติ กลั่นจิตร์ 60.00 70.00 75.00 ๔ ด.ช.ปรเมธ สุขธูป 55.00 70.00 80.00 ๕ ด.ช.ภคภูรี อบเชย 50.00 75.00 90.00 ๖ ด.ช.ภาวัต กลิ่นเชตุ 55.00 70.00 85.00 ๗ ด.ช.รัชภูมิ เหลืองทอง 50.00 65.00 75.00 ๘ ด.ช.ศิวกร ลิ่มเสถียร 50.00 65.00 85.00 ๙ ด.ช.สรวิศ สายจันทร์ 55.00 65.00 80.00 ๑๐ ด.ช.อิงครัต อมาตยกุล 60.00 70.00 90.00 ๑๑ ด.ช.เอกพล นาวารัตน์ 50.00 70.00 80.00 ๑๒ ด.ช.เอกราช เฉียบแหลม 50.00 65.00 80.00 ๑๓ ด.ช.กัลย์ธิดา ปิยะวัฒน์ 60.00 75.00 90.00 ๑๔ ด.ญ.ธีนิดา กลิ่นทรัพย์ 55.00 65.00 90.00 ๑๕ ด.ญ.ปิยะดา ศิริเสรี 55.00 75.00 90.00 คะแนนเฉลี่ย 54.00 69.33 83.67 จากตารางพบว่า พฤติกรรมของนักเรียนทั้ง ๓ ครั้งมีการเปลี่ยนแปลงในระดับที่เพิ่มขึ้นเรื่อยๆ ซึ่งในครั้งที่ ๑ คิดเป็นร้อยละ 54.00 ครั้งที่ ๒ คิดเป็นร้อยละ 69.33 และครั้งที่ ๓ คิดเป็นร้อยละ 83.67 และเมื่อเฉลี่ยรวมทั้ง ๓ ครั้ง คิดเป็นร้อยละ 69.00 ซึ่งอยู่ในระดับพฤติกรรมที่ดี และเมื่อ พิจารณาเป็นรายบุคคล พบว่า ด.ช.ดิฐกานต์ ศรีสนิท ด.ช.ภคภูรี อบเชย ด.ช.อิงครัต อมาตยกุล ด.ช.กัลย์ธิดา ปิยะวัฒน์ ด.ญ.ธีนิดา กลิ่นทรัพย์และด.ญ.ปิยะดา ศิริเสรีมีระดับพฤติกรรม ที่เปลี่ยนแปลงไปทางที่ดีที่สุด คิดเป็นร้อยละ 90.00 ๑๗
การติดตามผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนนักเรียนกลุ่มเป้าหมาย ภาพที่ ๕ ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3/1 จากรูปภาพที่ ๕ นักเรียนกลุ่มเป้าหมายมีเกรดเฉลี่ย ม.3 เทอม 1 และ เทอม 2 มีเกรดสูงขึ้น จำนวน 13 คน คิดเป็นร้อยละ 86.66 นักเรียนที่มีผลการเรียนสูง เกรดเฉลี่ยสูงขึ้นแบบก้าวกระโดด คือ นายอิงครัต อมตายกุล โดยมีเกรดเฉลี่ยในเทอมที่ คือ 2.43 และในเทอมที่ 2 คือ 3.74 สูงขึ้น 1.31นักเรียนที่มีผลการเรียน เกรดเฉลี่ยลดลง จำนวน 2 คน คือ นายเอกราช เฉียบแหลม จาก 1.90 เป็น 1.57 ลดลง 0.33 และ น.ส.กัลย์ธิดา ปิยะวัฒน์ จาก 2.54 เป็น 2.50 ลดลง 0.04 และนักเรียนกลุ่มเป้าหมายจบการศึกษาพร้อมรุ่นทุกคน ๒) ผลที่เกิดขึ้นกับสมาชิกผู้รับผิดชอบโครงงาน ๒.๑ การมีความรับผิดชอบ ๒.๒ ความเสียสละ ๒.๓ ความอดทน (ขันติ) ๒.๔ ความมุ่งมั่นในการทำงานจนประสบความสำเร็จ (อิทธิบาท ๔) ๓) การประเมินตนเองของผู้รับผิดชอบโครงงาน กลุ่มคนดีศรีจันทร์ประดิษฐ์ โครงงานที่พวกเราได้จัดทำขึ้นสืบเนื่องจากการเห็นปัญหาที่เกิดขึ้นห้องเรียนที่สังเกตเห็นถึง พฤติกรรมที่ขาดความรับผิดชอบ ทั้งนี้สิ่งต่าง ๆ เหล่านี้เกิดจากการขาดคุณธรรมจริยธรรม และพวก เราก็ได้ทำตนให้เป็นแบบอย่างแก่ทุกคน และร่วมกันแก้ปัญหาที่เกิดขึ้นจนงานสำเร็จลุล่วงไปด้วยดี และช่วยสร้างเพื่อน ๆ ให้มีคุณธรรมจริยธรรมในการดำเนินชีวิต และพวกเราได้ตั้งใจที่จะเป็นส่วนหนึ่ง ในการแก้ปัญหาและสังคมที่เกิดขึ้น ถึงแม้เป็นเพียงส่วนเล็กๆในสังคมแต่เราก็พร้อมใจทำโครงงานชิ้น นี้ขึ้นมา และมีความสุขจากทำโครงงาน โดยได้ช่วยส่งเสริมคุณธรรมจริยธรรมในกับเพื่อนๆ เพื่อให้มี ความรับผิดชอบ และช่วยเหลือซึ่งกันและกัน ๑๘
๔) การประเมินและวิจารณ์โดยผู้อื่น ๑. นายวิจิตร สมบัติวงศ์ ผู้อำนวยการโรงเรียนจันทร์ประดิษฐารามวิทยาคม โครงงานนี้เป็นโครงงานที่ดี ทำให้เด็ก ๆ มองเห็นถึงปัญหาที่เกิดขึ้นจากการเรียน แล้วได้ ร่วมมือร่วมใจในการแก้ปัญหาที่เกิดขึ้น โดยการพัฒนาคุณธรรมจริยธรรมให้เพื่อน ๆ ในห้องให้มีความ รับผิดชอบ เสียสละ เห็นแก่ประโยชน์ส่วนรวม กลุ่มนักเรียนผู้ดำเนินงานได้มีความตั้งใจปฏิบัติงานมี การนำหลักธรรมทางพระพุทธศาสนาและการน้อมนำแนวพระราชดำริมาเป็นแนวทางในการ ดำเนินงาน จนงานสำเร็จลุล่วงไปด้วยดี สมควรอย่างยิ่งที่ทุกภาคส่วนจะให้การสนับสนุน ๒. พระมหาสมชาย ธมฺมวโร พระสงฆ์ที่ปรึกษาโครงงาน โครงงานที่นักเรียนได้จัดทำขึ้นนี้เป็นโครงงานที่ดี ควรมีการดำเนินงานขยายเครือข่าย ให้ กว้างขวางยิ่งขึ้นวัดยินดีให้การสนับสนุน และร่วมกิจกรรมให้ความรู้กับนักเรียนเพื่อพัฒนารวมทั้ง ปลูกฝังคุณธรรมจริยธรรมให้กับนักเรียน และขอบคุณนักเรียนทุกคนที่ตั้งใจปฏิบัติดี สมควรได้รับการ ส่งเสริมและสนับสนุนจากหน่วยงานต่าง ๆ ๓. นายสมภพ สิมัยนาม ครูที่ปรึกษาโครงงาน โครงงานคุณธรรมเรื่องนี้นักเรียนมีความตั้งใจในการดำเนินงานเป็นอย่างดี มีการทำงานเป็น ขั้นตอน เป็นระบบ ทำการศึกษาวิเคราะห์หลักธรรม แนวพระราชดำริ แล้วร่วมกันคิดกิจกรรมต่าง ๆ เพื่อพัฒนาคุณธรรมจริยธรรมในกับนักเรียน มีการปฏิบัติตนเป็นแบบอย่าง และดำเนินกิจกรรมต่าง ๆ จนงานที่ทำประสบความสำเร็จ ซึ่งครูขอชื่นชมและขอให้ตั้งใจทำงานเพื่อส่วนรวมต่อไป ๔. เด็กชายรัชภูมิ เหลืองทอง นักเรียนชั้น ม.๓/๑ โครงงานนี้เป็นโครงงานที่ดีมาก สามารถช่วยแก้ปัญหาคุณธรรมจริยธรรมของนักเรียนได้เป็น อย่างดี และงานก็บรรลุเป้าหมายตามที่คาดหวังทุกประการ เพราะว่าสมาชิกกลุ่มทุกคนมีความ รับผิดชอบช่วยกันทำงานจากกระบวนการกัลยาณมิตร กระบวนการรวบรวมข้อมูล และได้สร้าง เครือข่ายสู่เพื่อนนักเรียนและสู่รุ่นน้อง จนทำให้งานสำเร็จลุล่วงไปด้วย และทำให้เพื่อน ๆ ในห้องมี ความรับผิดชอบ และเห็นแก่ประโยชน์ส่วนรวมมากขึ้น ๕) ปัญหาอุปสรรค และวิธีการแก้ปัญหา ๑) สถานการณ์โควิด-19 ทำให้โรงเรียนต้องปิดเรียนเนื่องจากเหตุพิเศษ และใช้ระบบการ เรียนการสอนแบบออนไลน์ 100% ทำให้ภาคเรียนที่ 2 ไม่สามารถทำกิจกรรมแบบรวมกลุ่มได้ ทำให้ กิจกรรมล่าช้ากว่าแผนที่กำหนดไว้ การแก้ปัญหาคือปรับเปลี่ยนกิจกรรมใหม่ให้มีความเหมาะสม และสอดคล้องกับสถานการณ์ ที่เกิดขึ้น ๒) การประสานงานและการสื่อสารของคณะทำงาน กับกลุ่มเป้าหมายที่มีความเข้าใจไม่ ตรงกันในบางครั้งก่อให้เกิดความขัดแย้งขึ้นระหว่างการทำกิจกรรม การแก้ปัญหาที่เกิดในการสื่อสารระหว่างคณะทำงานและกลุ่มเป้าหมายที่มีความเข้าใจไม่ ตรงกัน คณะทำงานขอความอนุเคราะห์จากที่ปรึกษาโครงงานเข้ามาเป็นตัวกลางในการปรับความ เข้าใจ ซึ่งทำให้สำเร็จลุล่วงไปด้วย
บทที่ ๕ สรุปและข้อเสนอแนะ ๑) ผลที่เกิดขึ้นจากการดำเนินโครงงาน โครงงานคุณธรรมเรื่อง สร้างสติเสริมปัญญา พัฒนาพฤติกรรม น้อมนำวิถีพุทธ (Be Conscious , Create Wisdom, Develop behavior , Induce Buddhist Way.) เป็นโครงงาน ที่เริ่มต้นโดยพบว่า มีเพื่อนๆในห้องหลายคนติดเล่นโทรศัพท์มือถือทำให้ไม่สนใจในการเรียน และการ ทำงานต่างๆที่ได้รับหมอบหมาย ส่งผลทำให้ขาดความผิดชอบ และติด 0 ร ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน ต่ำในที่สุด ซึ่งเพื่อนหลายๆคนต้องติดตามงานค้างแม้กระทั่งในช่วงปิดภาคเรียน ที่คุณครูจะคอย ติดตามให้ส่งงาน และแก้ไขผลการเรียน กลุ่มคนดีศรีจันทร์ประดิษฐ์ ซึ่งเป็นคณะผู้ดำเนินงานโครงงาน คุณธรรมได้ดำเนินการแก้ไขโดยการกำหนดเป้าหมาย และจัดกิจกรรม ๔ กิจกรรม ประกอบด้วย ๑) กิจกรรมทบทวนความรู้ด้วยเกมหรรษาพัฒนาสมอง ๒) กิจกรรม Friends Help Friends Teach Homework ๓) กิจกรรมแนะแนวทางสร้างชีวิต และ ๔) กิจกรรม Diary & Planner เพื่อแก้ไข นักเรียนขาดความรับผิดชอบ ไม่ส่งงานและไม่รับผิดชอบงานต่าง ๆ ที่ได้รับมอบหมาย คณะดำเนินงานได้ดำเนินการโดยใช้อิทธิบาท๔ และแนวพระราชดำริหลักปรัชญาของ เศรษฐกิจพอเพียง มาเป็นแนวทางในการแก้ไขปัญหาพฤติกรรมของกลุ่มเป้าหมายโดยยึดแนวทาง การแก้ปัญหาตามหลักอริยสัจ ๔ ผลการประเมินกิจกรรมโครงงานอยู่ในระดับมาก (ค่าเฉลี่ย = 4.๓๒) และจากการดำเนินการสังเกตและติดตามพฤติกรรมนักเรียนในด้านพฤติกรรมที่ไม่เหมาะสม ของนักเรียน โดยผลการดำเนินการติดตามจำนวน ๓ ครั้ง นักเรียนมีพฤติกรรมที่เปลี่ยนแปลงไป ในทางดีขึ้น ไม่สร้างความเดือดร้อนให้แก่ผู้อื่น โดยคิดเป็นคะแนนเฉลี่ยรวม ๓ ครั้งคิดเป็นร้อยละ ๘๓.๑๔ จากการดำเนินงานตามโครงงานคุณธรรมเรื่อง สร้างสติเสริมปัญญา พัฒนาพฤติกรรม น้อม นำวิถีพุทธ (Be Conscious , Create Wisdom, Develop behavior , Induce Buddhist Way.) สรุปผลการดำเนินงานได้ว่า บรรลุตามวัตถุประสงค์และเป้าหมายของ ของนักเรียนกลุ่มเป้าหมายที่มี ปัญหาพฤติกรรมขาดความรับผิดชอบ มีพฤติกรรมที่เปลี่ยนแปลงไปในทางที่ดีขึ้น ไม่มีงานค้าง มีผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนสูงขึ้น จบการศึกษาชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 พร้อมรุ่นทุกคน เป็นผู้มีคุณธรรม จริยธรรม มีสติ มีสมาธิ และมีพฤติกรรมที่เหมาะสม ๒) แผนการดำเนินงานโครงงานภาคการศึกษาต่อไป โครงงานคุณธรรม เรื่อง สร้างสติเสริมปัญญา พัฒนาพฤติกรรม น้อมนำวิถีพุทธ กลุ่มแกนนำ มีการดำเนินการอย่างต่อเนื่องตั้งแต่ภาคเรียนที่ ๑ ปีการศึกษา ๒๕๖๒ จนถึงปัจจุบัน ซึ่งกลุ่มแกนนำมี ความมุ่งมั่นที่จะสานต่องานจนประสบความสำเร็จ ถึงแม้การดำเนินการจะไม่เป็นไปตามแผนวางไว้ อย่างครบถ้วนสมบูรณ์ เนื่องจากสถานการณ์โควิด-19 แต่มีการปรับปรุงพัฒนางานให้มีความ เหมาะสมและตอบสนองความต้องการกลุ่มเป้าหมาย โดยส่งเสริมการใช้ Social Media และสื่อสังคม เช่น Facebook YouTube ในทางที่สร้างสรรค์และเกิดประโยชน์ต่อการเรียนมากขึ้น เมื่อ ๑๙
กลุ่มเป้าหมายบรรลุตามวัตถุประสงค์แล้ว กลุ่มแกนนำจะชักชวนกลุ่มเป้าหมายให้ร่วมเป็นส่วนหนึ่งใน แกนนำในการสานต่อความดีต่อไปให้ พี่ ๆ น้อง ๆ ในโรงเรียนที่ประสบปัญหาเดียวกันต่อไป อีกทั้ง กลุ่มแกนนำจะสร้างเครือข่าย และพัฒนางานต่อไปอย่างต่อเนื่องจากรุ่นสู่สู่รุ่นเพื่อให้เกิดความยั่งยืน ของการดำเนินโครงงานคุณธรรมในโรงเรียน ๓) ข้อเสนอแนะ ๑. การวางแผนการดำเนินงาน และการประสานความร่วมมือกับหลายฝ่ายเป็นปัจจัยสำคัญ ที่ส่งผลถึงภาพความสำเร็จของงาน ๒. การทำงานย่อมเกิดปัญหาและอุปสรรคเป็นเรื่องธรรมดา เพราะฉะนั้นสิ่งสำคัญในการ แก้ปัญหาที่เกิดขึ้น คือ การสำรวจปัญหา สืบสาวหาสาเหตุ จากนั้นหาทางออกเพื่อแก้ไขปัญหาโดย การกำหนดกิจกรรม แนวทางการแก้ปัญหา และลงมือปฏิบัติเพื่อให้งานสำเร็จลุล่วงไปด้วยดี ๒๐
บรรณานุกรม ความรับผิดชอบ. (2563). ความหมายของความรับผิดชอบ, สืบค้นจากชื่อเว็ปไซต์ https://sites.google.com/site/natornsk10214. เมื่อวันที่ ๒๐ ธันวาคม ๒๕๖๕ อาภรณ์ รับไซ. (256๐). พฤติกรรม (Behavior), สืบค้นจากชื่อเว็ปไซต์https://www.scimath.org/lesson-biology/item/7001- behavior-7001. เมื่อวันที่ ๒๐ พฤศจิกายน ๒๕๖๕ อิทธิบาท 4. ( - ). อิทธิบาท 4, สืบค้นจากชื่อเว็ปไซต์ http://www.learntripitaka.com/scruple/Itibaht4.html. เมื่อวันที่ ๒๓ พฤศจิกายน ๒๕๖๕ ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง. ( - ) . ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง, สืบค้นจากชื่อเว็ปไซต์ https://www.nhtech.ac.th/Sufficient/. เมื่อวันที่ ๓๐ พฤศจิกายน ๒๕๖๕ นายณัฐปคัลภ์ แซ่เอี้ย. (๒๕๖๒). พฤติกรรมการตั้งใจเรียนออนไลน์ในสถานการณ์โควิด-19 ของนักศึกษามหาวิทยาลัยศิลปากร พระราชวังสนามจันทร์, ๒ - ๑๓๒. ณัฐทิญาภรณ์ การะเกตุ. (๒๕๖๑). การพัฒนาพฤติกรรมทางสังคมของเด็กปฐมวัยโดยใช้กิจกรรม ศิลปะ, ๑ - ๓.
ภาคผนวก รูปภาพการดำเนินกิจกรรมโครงงาน ๑) ภาพกิจกรรมทบทวนความรู้ด้วยเกมหรรษาพัฒนาสมอง ๒) ภาพกิจกรรม Friends Help Friends Teach Homework ๓) ภาพกิจกรรมแนะแนวทางสร้างชีวิต
๔) ภาพกิจกรรม Diary & Planner เครื่องมือที่ใช้ในการเก็บรวบรวมข้อมูล ๑) ใบติดตามผลการเรียนในรายวิชาต่าง ๆ ของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ ๓/๑
๒) แบบสังเกตพฤติกรรมเพื่อนในห้องเรียน ๓) แบบสังเกตพฤติกรรมเพื่อนในห้องเรียน
๔) แบบ Diary & Planner
๕) แบบประเมินความพึงพอใจก่อนและหลังการเข้าร่วมกิจกรรม