Biên Soạn : Nguyễn Thị Anh Thư BẢNG TUẦN HOÀN CÁC NGUYÊN TỐ HÓA HỌC
2 Từ thời cổ đại, con người đã luôn thắc mắc về bản chất của thế giới. Vạn vật quanh ta từ cây cối, động vật tới con người và cả những ngôi sao trên bầu trời xa xăm kia hình thành từ đâu? Thành phần chung nhất của vạn vật là gì? Bắt nguồn từ những câu hỏi đó, các triết gia cổ đại đã bắt đầu đưa ra ý kiến của mình nhằm giải thích nguồn gốc của vạn vật xung quanh họ. Các nhà triết học Hy Lạp cho rằng mọi vật đều được cấu thành từ bốn nguyên tố: đất, khí, lửa và nước. Đây chính là những nguyên tố đầu tiên được nêu ra; và như ngày nay chúng ta đã biết, điều này không có cơ sở khoa học. Những nhà hóa học tiên phong, có nhiều đột phá trong hóa học đã xuất hiện vào những năm 1700, sau nhiều năm nghiên cứu và tìm hiểu thì đã ra đời bảng “ Bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học đầu tiên” Mỗi nguyên tố đều có câu chuyện của riêng mình: từ việc chúng từ đâu mà có, làm được những gì và được chúng ta sử dụng như thế nào. Hãy bắt đầu hành trình qua từng nguyên tố một. Chắc hẳn sẽ vô cùng thú vị! Mời bạn đón đọc. LỜI GIỚI THIỆU
3 MỤC LỤC BẢNG TUẦN HOÀN CÁC NGUYÊN TỐ HÓA HỌC 1. CẤU TẠO BẢNG TUẦN HOÀN CÁC NGUYÊN TỐ HÓA HỌC.......... 4 1.1 Lịch sử phát triển của bảng tuần hoàn nguyên tố hóa học .....................5 1.2 Nguyên tắc sắp xếp của bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học............ 8 1.3 Cấu tạo bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học ......................................9 2. XU HƯỚNG BIẾN ĐỔI TÍNH CHẤT CỦA BẢNG TUẦN HOÀN HÓA HỌC............................................................................................................. 11 2.1 Nhóm VIIIA ( khí hiếm ) .........................................................................12 2.2 Nhóm IA ( kim loại kiềm )..................................................................... 13 2.3 Nhóm VIIA ( nhóm halogen ).................................................................14 2.4 Chu kì 3.................................................................................................15 2.5 Nguyên tố chuyển tiếp............................................................................ 16 3. ĐỊNH LUẬT TUẦN HOÀN. Ý NGHĨA CỦA BẢNG TUẦN HOÀN .....18 3.1 Định luật tuần hoàn ............................................................................19 3.2 Ý nghĩa của bảng tuần hoàn ................................................................19 4. BÀI TẬP ÔN TẬP ....................................................................................22 4.1 Tóm tắt kiến thức................................................................................ 23 4.2 Bài tập.................................................................................................. 25
? Em có biết : Ai là người đã tìm ra bảng tuần hoàn hóa học đầu tiên? Lịch sử tìm ra bảng tuần hoàn như thế nào? Liệu rằng các nguyên tắc đó có liên quan đến cấu tạo của các nguyên tố hay không ? Ý nghĩa vị trí của từng nguyên tố là gì? Các nguyên tố trong bảng tuần hoàn được sắp xếp theo nguyên tắc nào? 4 CẤU TẠO BẢNG TUẦN HOÀN CÁC NGUYÊN TỐ HÓA HỌC
Thờ Trung cổ, loài người đã biết các nguyên tố vàng, bạc, chì, sắt, thủy ngân, lưu huỳnh. Năm 1549, đã tìm ra nguyên tố phosphor. Khi đã tìm ra đáng kể các nguyên tố, người ta đã tìm cách phân loại chúng Năm 1789, Antoine Lavoiser là người đầu tiên thực hiện cách phân loại, xếp 33 nguyên tố hóa học thành nhóm các chất khí, kim loại, phi kim và “ đất”. Năm 1829, ông Jahann Dobereiner ( người Đức) đã phân loại các nguyên tố thành các nhóm có tính chất gần giống nhau. Ví dụ như : lithium, sodium, potasslum là nhóm các lim loại mềm, có tính chất giống nhau ANTOINE LAVOISER Năm 1866,J Newlands đã sắp xếp các nguyên tố theo chiều tăng khối lượng nguyên tử thành các octave, trong đó các nguyên tố thứ tám đều lặp lại các nguyên tố đầu tiên JOHANN DOBEREINER 5 JOHN NEWLANDS 1.1. Lịch sử phát triển của... BẢNG TUẦN HOÀN CÁC NGUYÊN TỐ HÓA HỌC
Năm 1869, Công bố bảng tuần hoàn hóa học đầu tiên, ông đã sắp xếp các phần tử theo thứ tự tăng dần của khối lượng nguyên tử và chỉ các nguyên tố với các tính chất hóa học tương tự được sắp xếp giống nhau cột Mendelele đã được đã dự đoán vị trí và tính của của các nguyên tố phù hợp với quy luật ông tìm ra. Sau này, các nguyên tố vị trí còn trống đã được tìm ra. và đều phù hợp với dự đoán của ông DMITRI MENDELEEV Bảng tuần hoàn hóa học đầu tiên Năm 1870, ông nguyên cứu độc lập và đưa ra một bảng tuần hòan tương tự Mendeleev LOTHAR MAYER HENRY J.G. MOSELEY Henry Moseley đã xác định số nguyên tử của mỗi nguyên tố đã biết. Ông nhận ra rằng, nếu các nguyên tố được sắp xếp theo thứ tự tăng dần số nguyên tử thay vì trọng lượng nguyên tử, thì chúng sẽ phù hợp hơn trong 'bảng tuần hoàn Năm 1913, Henry Moseley quyết định sắp xếp bảng tuần 6
7
Số Proton Các nguyên tố được sắp xếp theo chiều tăng dần của điện tích hạt nhân nguyên tử Nhóm và chu kì * Các nguyên tố có cùng số lớp electron trong nguyên tử được xếp thanh một hàng * Các nguyên tố có số electron hóa trị trong nguyên tử như nhau được xếp thanh một cột Sắp xếp electron Mối quan hệ giữa vị trí của các nguyên tố trong bảng tuần hoàn và do sự sắp xếp electron. 8 1.2. Nguyên tắc sắp xếp các... NGUYÊN TỐ HÓA HỌC BẢNG TUẦN HOÀN Nguyên tắc sắp xếp cơ bản của các nguyên tố trong bảng tuần hoàn là các nguyên tố sắp xếp theo thứ tự tăng dần của số proton, khác nhau từ 1 đến 118. Các nguyên tố có tính chất hóa học tương tự được đặt trong cùng một cột dọc. Nguyên tắc sắp xếp được nhìn từ ba khía cạnh sau: (i) Số proton ; (ii) Nhóm và chu kì ; (iii) Sắp xếp electron Số e hóa trị = số e lớp ngòai cùng + số e ở phân lớp sát ngoài cùng ( nếu chưa bão hòa) Khi sắp xếp như vậy thì, tính chất của các nguyên tố được thể hiện qua nhóm và chu kì
1.3.1. Ô nguyên tố Trong bảng tuần hoàn , mỗi nguyên tố được sắp xếp vào một ô, gọi là ô nguyên tố. Số thứ tự của ô là số hiệu của ô nguyên tố đó. Mỗi ô nguyên tố có các thông tim quan trọng về nguyên tô hóa học. Tùy theo từng loại bảng , các thông tin này có thể là số hiệu nguyên tử, kí hiệu nguyên tố, tên nguyên tố, nguyên tử khối trung bình. Một ô nguyên tố 1.3.2. Chu kì Chu kì là dãy cá nguyên tố mà nguyên tử của chúng có cùng số electron, được xếp theo chiều tăng của điện tích hạt nhân. Bảng tuần hoàn nay có 7 chu kì . Số thứ tự của chu kì bằng số lớp electron của nguyên tử các nguyên tố trong chu kì Chu kì 4 1.3.2. Nhóm nguyên tố Nhóm nguyên tố gồm các nguyên tố mà nguyên tử của chúng có cấu hình electron tương tự nhau , do đó có tính chất hóa học gần giống nhau và được sắp xếp thành cột . Bảng tuần hoàn hiện nay gồm 18 /2659+84ột chia thành 8 nhóm A ( IA đến VIIIA) và 8 nhóm B (IB đến VIIIB). Mỗi nhóm 1 cột, riêng nhóm VIIB gồm 3 cột. Ví dụ : Nhóm IA- nhóm kim loại kiềm, nhóm VIIA – nhóm các halogen. 9 1.3. Cấu tạo các... NGUYÊN TỐ HÓA HỌC BẢNG TUẦN HOÀN
CÂU HỎI ÔN TẬP 1. Ô Nguyên tố trong bảng tuần hoàn có ý nghĩa gì? Cho ví dụ. 2. Dựa vào bảng tuần hoàn, cho biết vị trí, cấu hình electron, electron hóa trị của các ngyên tố N, Ca. Mg, Br. 3. Dựa vào bảng tuần hoàn , cho biết : 12Mg; 16O, 27Cr, 36Kr thuộc nguyên tốnào sai đây? a) S,p,d hay f? b) Phi kim, kim loại, hay khí hiếm. 4. Nguyên tố phosphorus có Z=15 , có trong thành phần của phân bón, pháo hoa; nguyên tố calcium có Z = 20, dóng vai trò quan trọng đối với cơ thể, đặc biệt là xương và răng. Xác định vị trí của nguyên tố đó trong bảng tuần hoàn và cho biết số e lớp ngoài cùng của chúng. Nước (H2O) là thành phần trong trong trong sự sống, vậy em có thể xác định vị trí của các nguyên tố đó trong bảng tuần hoàn? Bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học đầu tiên là do ai tìm ra? 10 EM ĐÃ HỌC Các nguyên tố được sắp xếp theo chiều tăng dần của điện tích hạt nhân nguyên tử Các nguyên tố có cùng số lớp electron trong nguyên tử được xếp thanh một hàng * Các nguyên tố có số electron hóa trị trong nguyên tử như nhau được xếp thanh một cột - Cấu tạo gồm : ô nguyên tố, chu kì, nhóm Trả lời tại đây
? Bạn sẽ học gì 2.1 Nhóm VIIIA ( Khí hiếm) 2.2 Nhóm IA (Kim loại kiềm) 2.3 Nhóm VIIA( Nhóm halogen) 2.4 Các nguyên tố chu kì 3 2.5 Nguyên tố chuyển tiếp 11 XU HƯỚNG BIẾN ĐỔI TÍNH CHẤT CÁC NGUYÊN TỐ HÓA HỌC 2.1 Nhóm VIIIA ( khí hiếm)
TÍNH CHẤT VẬT LÍ Điểm nóng chảy và sôi thấp Không dẫn điện Chất dẫn nhiệt yếu Tồn tại dưới dạng khí đơn nguyên tử ở điều kiện phòng Mật độ thấp Sắp xếp các electron He - 2 Ne - 2.8 Ar - 2.8.8 Kr - 2.8.18.18.8 Rn - 2.8.18.32.18.8 TÍNH CHẤT HÓA HỌC Có số electron hóa trị lớn nhất ở lớp vỏ ngoài cùng của chúng Sắp xếp điện tử hai mặt hoặc bát phân-> Các phần tử RẤT ỔN ĐỊNH Không giải phóng, nhận hoặc chia sẻ electron giữa chúng hoặc với các nguyên tố khác Không hoạt động về mặt hóa học. Bao gồm các hạt đơn nguyên tử hoặc các nguyên tử đơn lẻ trong điều kiện phòng. Ứng dụng : Đổ đầy khinh khí cầu Đổ đèn neon vào bảng hiệu Điền vào bóng đèn điện Lấp đầy ánh sáng đèn flash của máy ảnh Thuốc mê trong lĩnh vực y tế Điều trị ung thư 12 Nhóm VIIIA gồm: Helium -> Neon -> Argon -> He Ne Ar Krypton -> Kr Xenon -> Xe Radon -> Rn EM CÓ BIẾT ? Hóa học, Công nghệ & Xã hội Trong tái chế nhôm, vấn đề chính là sự hình thành của nhôm oxit khi nóng chảy nhôm phản ứng với oxy từ không khí trong lò nung. Khí argon được sử dụng để cung cấp một bầu không khí không bị ôxy hóa điều đó có thể làm giảm sự hình thành của nhôm oxit bằng 60%.
ỨNG DỤNG : Các hợp chất kim loại kiềm rất hữu ích trong cuộc sống hàng ngày của chúng ta. Potassium Oxide được sử dụng để sản xuất khí oxy trong trường hợp khẩn cấp của thợ mỏ để thở. Lithium Carbonate được sử dụng để làm ống trong ti vi. Các hợp chất của natri như natri clorua, natri cacbonat, natri bicacbonat, và natrihydroxit rất quan trọng trong sản xuất thủy tinh, xà phòng, hàng dệt, giấy và chemica 2.1 2.8.1 2.8.8.1 2.8.18.8.1 2.8.18.18.8.1 2.8.18.32.18.8.1 TÍNH CHẤT VẬT LÍ Chất rắn mềm và sáng bóng Có tính dẫn điện và nhiệt Tồn tại ở dạng rắn tại nhiệt độ phòng Nhiệt độ nóng chảy và sôi thấp hơn so với các kim loại khác TÍNH CHẤT HÓA HỌC Có một electron hóa trị ở vỏ ngoài cùng của chúng Kim loại phản ứng mạnh Các nguyên tố có tính chất tương tự thuộc tính khi phản ứng với hợp chất nhất định. Thận trọng khi tiếp xúc với kim loại kiềm trong phòng thí nghiệm 13 2.2 Nhóm IA ( Kim loại kiềm) Nhóm IA gồm: Lithium -> Li Sodium -> Na Potassium -> K Rubidium -> Rb Cesium -> Cs Fransium -> Fr Sắp xếp các electron !
14 TÍNH CHẤT VẬT LÍ Nhiệt độ nóng chảy và nhiệt độ sôi rất thấp Các chất đi từ khí, lỏng, rắn Không dẫn điện, mùi hắc và độc, tồn tại dưới dạng hợp chất. Trong nhóm halogen ngoài flo không tan trong nước, các chất còn lại tan tương đối ít và chủ yếu tan nhiều trong một số dung môi hữu cơ 2.3 NhómVIIA ( Nhóm halogen) Sắp xếp các electron 2.7 2.8.7 2.8.18.7 2.8.18.18.7 2.8.18.32.18.7 Nhóm IA gồm: Fluorine -> F Chlorine -> Cl Bromine -> Br Iodine -> I Astatine -> At TÍNH CHẤT HÓA HỌC Phản ứng với nước Cl2 + 2H2O -> HCl + HOCl (Khả năng phản ứng của các halogen giảm dần khi đi xuống nhóm 7) Phản ứng với sắt 2Fe + 3Cl2 -> 2FeCl2 (Khả năng phản ứng của các halogen giảm dần khi đi xuống nhóm 7) Phản ứng với natrihydroxit 2NaOH + Cl2 -> 2NaCl + NaCIO + H2O Kích thước nguyên tử ngày càng tăng và độ âm điện giảm dần
TÍNH CHẤT VẬT LÍ Độ âm điện : Tăng (Na-> Si) Giảm (P-> Ar) Độ nóng chảy Tăng (Na-> Si) Giảm (P-> Ar) Điểm sôi Tăng (Na-> Si) Giảm (P-> Ar) TÍNH CHẤT HÓA HỌC Số lượng proton tăng Tất cả các nguyên tử của một nguyên tố có chứa 3 electron ở lớp ngoài cùng Số lượng hóa trị electron trong mỗi nguyên tử tăng từ 1 lên 8 Bán kính và kích thước nguyên tử của phần tử là giảm dần Độ âm điện của nguyên tố tăng dần Độ âm điện của một phần tử là thước đo của sức mạnh của các nguyên tử của nó trong một phân tử để thu hút các electron về phía hạt nhân của nó Vi mạch là một mạch tích hợp chứa hàng ngàn linh kiện điện tửtrên một miếng silicon mỏng, nhỏ 15 2.4. Chu kì 3
ỨNG DỤNG Hoạt động như chất xúc tác Sản xuất hợp kim Sản xuất kim loại Mỹ phẩm Sản xuất đồ trang trí ĐẶC TÍNH Bề mặt sáng bóng Dễ uốn và dễ uốn Nhiệt độ nóng chảy và nhiệt độ sôi cao Dẫn điện tốt Tạo thành các ion có quá trình oxy hóa khác nhau Tạo thành các ion có màu sắc rực rỡ Tạo thành các ion phức Hoạt động như chất xúc tác. Độ kéo dài là khả năng duy trì của một kim loại hình dạng của nó mà không bị vỡ khi tác động bởi một ngày mạnh mẽ. Độ dẻo là khả năng kim loại bị kéo thành dây mà không bị nứt hoặc đứt. Rèn là khả năng kim loại bị uốn cong hoặc bị gõ thành nhiều loại khác nhau hình dạng. EM CÓ BIẾT ? Chất xúc tác là chất có thể thay đổi tỷ lệ của một chất hóa học phản ứng nhưng không thay đổi về mặt hóa học ở cuối phản ứng. Trong một nhà máy sản xuất, một chất xúc tác luôn được sử dụng để tăng tốc độ phản ứng để thời gian cần thiết để có được kết quả trở nên ngắn 16 2.5 Nguyên tố chuyển tiếp
1. Sự sắp xếp electron của nguyên tử He là 2. Tại sao He lại được xếp vào nhóm VIIIA nhưng không thuộc nhóm IIA trong bảng tuần hoàn các nguyên tố? 2. Tại sao các kim loại kiềm tồn tại tự nhiên dưới dạng hợp chất mà không phải là đơn chất ? 3. Giải thích tại sao iodine và bromine có những tính chất hóa học giống nhau? 4. Mô tả sự thay đổi trạng thái vật chất của các nguyên tố Magnesi, Phosphor, Clorine ở nhiệt độ thường . 5. Nêu ba tính chất đặc biệt của nguyên tố chuyển tiếp. 17 BÀI TẬP Trả lời tại đây
? Em có biết : Định luật tuần hoàn là gì ? Ý Nghĩa của bảng tuần hoàn các nguyên tố là gì? 18 ĐỊNH LUẬT TUẦN HOÀN. Ý NGHĨA BẢNG TUẦN HOÀN CÁC NGUYÊN TỐ HÓA HỌC
Vị trí của nguyên tố trong bảng tuần hoàn cac nguyên tố cho cấu hình electron nguyên tử, cấu hình electron nguyên tử quyết định tính chất của các nguyên tố. Vì vậy, có thể dự đoán được tính chất hóa học của các nguyên tố khi biết vị trí của nó trong bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa hoá học hay cấu hình electron của nó Nội dung của định luật tuần hoàn : “ Tính chất của các nguyên tố và đơn chất , cũng như của các hợp chất tạo nên từ các nguyên tố đó biến đổi tuần hoàn theo chiều tăng của điện tích hạt nhân nguyên tử “ 1. Nêu một số tính chất của các đơn chất biến đổi tính tuần hoàn theo chu kì để minh họa nội dung định luật tuần hoàn? EM CÓ BIẾT ? Dựa trên xu hướng biến đổi tính chất của các nguyên tố hóa học khi sắp xếp theo chiều tăng dần khối lượng nguyên tử. Mendeleev đã đưa ra hai quyết định quan trọng. Thứ nhất, ông đã dành chỗ trống cho các nguyên tố khi đó chưa được tìm ra và dự đoán tính chất của chúng. Thứ hai, ông đã bỏ qua trật tự cứng nhắc theo chiều tăng của khối lượng nguyên tử để sắp xếp theo xu hướng biến đổi tính chất . Các quyết định này đều phù hợp với nguyên tắc sắp xếp các nguyên tố theo chiều tăng của điện tích hạt nhân. 3.2 Ý nghĩa của bảng tuần hoàn 19 3.1 Định luật tuần hoàn
Ví dụ 1 : Nguyên tố sulfur ( S) ở ô số 16, nhóm VIA chu kì 3 - Nguyên tử S có : 16 proton, 16 electron ( do số proton = Số electrong = Z) 3 lớp electron ngoài cùng 6 electron lớp ngoài cùng ( do số electron lớp ngoài cùng bằng số thứ tự nhóm 9E. - Cấu hình electron của S : 1s22s2 sp63s23p4 , S là nguyên tố phi kim. Oxide cao nhất (SO3) là addi oxide và acid tương ứng H2SO4 là axide mạnh. - 20 Vị trí của các nguyên tố trong bảng tuần hoàn Tinh chất của nguyên tố Cấu hình electron Dựa vào bảng tuần hoàn có thể so sánh tính chất của một nguyên tố hóa học xung quanh Ví dụ : So sánh tính phi kim của P(Z=15) với N (Z=7) và S (Z=6) Nguyên tố P và N cùng nhóm nên N có tính phi kim mạnh hơn P, P và S cùng chu kì nên P có tính phi kim yếu hơn S Ví dụ 2 : Cấu hình electron của nguyên tử Phosphorus (P) là 1s22s2 sp63s23p3 Nguyên tử P có Z=15 (số proton = Số electron = Z) Nguyên tử P ở chu kì 3, nhóm VA (do có 3 lớp electron và có 5 electron lớp ngoài cùng) P là nguyên tố phi kim. Oxide cao nhất ( P2O5) là acidic oxide và acid tương ứng (HPO3 hay H3PO4)
21 EM ĐÃ HỌC Định luật tuần hoàn : “ Tính chất của các nguyên tố và đơn chất , cũng như của các hợp chất tạo nên từ các nguyên tố đó biến đổi tuần hoàn theo chiều tăng của điện tích hạt nhân nguyên tử “ Ý ngĩa bảng tuần hoàn Vị trí của các nguyên tố trong bảng tuần hoàn Tinh chất của nguyên tố Cấu hình electron CÂU HỎI ÔN TẬP 1. Nguyên tố magnesium thuộc ô số 12, chu kì 3, nhóm IIA của bảng tuần hoàn. a) Viết cấu hình electron của magnesium, nêu một số tính chất cơ bản của đơn chất và oxide, hydroxide chứa magnesium. b) So sánh tính kim loại của magnesium với các nguyên tố lân cận trong bảng tuần hoàn. 2. Potassium là nguyên tố dinh dưỡng thiết yếu cho thực vật và con người. Nguyên tử potassium có cấu hình electron lớp ngoài cùng là 4s1 . a) Nêu vị trí của potassium trong bảng tuần hoàn. b) Nêu một số tính chất cơ bản của đơn chất và hợp chất chứa potassium Trả lời tại đây
Bài tập vận dụng. 22 BÀI TẬP ÔN TẬP Khái quát kiến thức đã học thông qua các video .
Tóm tắt lại lịch sử bảng tuần hoàn ? 1. Lịch sử phát triển của bảng Tóm tắt lại lịch sử bảng tuần hoàn ? Trải qua nhiều thời gian nghiên cứ, phát triển và dựa vào sự phát triển của khoa học kĩ thuật và công nghệ thông tin chúng ta đã có bản tuần hoàn 118 nguyên tố hóa học. Để củng cố lại kiến thức, thì chúng ta có thể kham khảo thêm video sau: 23 4.1 Tóm tắt kiến thức Trả lời tại đây
Tóm tắt lại lịch sử bảng tuần hoàn ? Tóm tắt lại xu hướng biến dổi tính chất theo hàng và cột Dựa vào bảng tuần hoàn, ta có thể dự đoán được các tính chất của các nguyên tố. Mỗi hàng mỗi cột thì các tính chất đó đều biến dổi tăng dần hoặc giảm dần. Tham khảo video sau : 24 2. Xu hướng biến đổi tính chất của bảng tuần hoàn. Trả lời tại đây
Tóm tắt lại ý nghĩa của bảng tuần hoàn Định luật tuần hoàn. - Tính chất của các nguyên tố và hợp chất của nó biến thiên theo chiều tăng dần của điện tích hạt nhân một cách tuần hoàn. - Tính chất của các nguyên tố và đơn chất cũng như thành phần và tính chất của các hợp chất tạo nên từ các nguyên tố đó biến đổi tuần hoàn theo chiều tăng dần của điện tích hạt nhân nguyên tử. Tham khảo video sau để hiểu thêm về định luật tuần hoàn và ý nghĩa của bảng tuần hoàn: 25 3. Định luật tuần hoàn. Ý nghĩa bảng tuần hoàn.
1. Sulfur (S) là nguyên tố thuộc nhóm VIA, chu kì 3 của bảng tuần hoàn. Trong các phát biểu sau: (1) Nguyên tử S có 3 lớp electron và có 10 electron p. (2) Nguyên tử S có 5 electron hóa trị và 6 electron s. (3) Công thức oxide cao nhất của S có dạng là SO3 và là acidic oxide. (4) Nguyên tố S có tính phi kim mạnh hơn so với nguyên tố có số hiệu nguyên tử là 8. (5) Hydroxide cao nhất của S có dạng H2SO4 và có tính acid. Số phát biểu đúng là A. 2. B. 3. C. 4. D. 5. 2. X và Y là hai nguyên tố thuộc nhóm A, trong cùng một chu kì của bảng tuần hoàn. Oxide cao nhất của X và Y có dạng là XO và YO3. Trong các phát biểu sau: (1) X và Y thuộc 2 nhóm A kế tiếp nhau. (2) X là kim loại. Y là phi kim. (3) X2O3 là basic oxide và YO3 là acidic oxide. 26 4. Bài tập
4.Công thức cấu tạo của phân tử cafein, một chất gây đắng tìm thấy nhiều trong cafe và trà được biểu diễn ở hình bên. a) Nêu vị trí của các nguyên tố tạo nên cafein trong bảng tuần hoàn. b) So sánh tính phi kim, bán kính nguyên tử và độ âm điện của các nguyên tố đó và giải thích 27 3. Borax (Na2B4O7.10H2O), còn gọi là hàn the, là khoáng chất dạng tinh thể. Nhờ có khả năng hoà tan oxide của kim loại, borax được dùng để làm sạch bề mặt kim loại trước khi hàn, chế tạo thuỷ tinh quang học, men đồ sứ... Một lượng lớn borax được dùng để sản xuất bột giặt. a) Nêu vị trí trong bảng tuần hoàn của mỗi nguyên tố có trong thành phần của borax và viết cấu hình electron của nguyên tử các nguyên tố đó. b) Sắp xếp các nguyên tố trên theo chiều bán kính nguyên tử tăng dần. c) Sắp xếp các nguyên tố trên theo chiều độ âm điện giảm dần. Giải thích dựa vào quy luật biến thiên trong bảng tuần hoàn. 5.Một loại hợp kim nhẹ, bền được sử dụng rộng rãi trong kĩ thuật hàng không chứa hai nguyên tố A, B đứng kế tiếp nhau trong cùng một chu kì của bảng tuần hoàn và có tổng số đơn vị điện tích hạt nhân là 25. a) Viết cấu hình electron, từ đó xác định vị trí của hai nguyên tố A và B trong bảng tuần hoàn. b) So sánh tính chất hóa học của A với B và giải thích
1. Bảng tuần hoàn hóa học ( bách khoa toàn thư) https://www.xn--vnhbnh-zva89b.vn/2021/02/bang-tuan-hoan-hoa-hoc-ebook-pdfepub.htm 2. Sổ tay hóa học https://xn--emp-wqa4709a.vn/sach-bang-tuan-hoan-hoa-hoc-so-tay-hoa-hoc-bo-2-cuon/ 3. Thuyết minh trực quan về bảng tuần hoàn hóa học https://bit.ly/2UkDAMu 4. Sách giáo khoa hóa học 10 28
30 Hà Nội, 2023