BAB 10 GELOMBANG BUNYI

a) Bunyi manakah yang mempunyai
kelangsingan lebih tinggi ?

b) Bandingkan frekuensi dan amplitud
bagi bunyi R dan S

51

Frekuensi = Bilangan getaran lengkap
Masa

= 20
16 saat

= 1.25 Hz

Amplitud = Jarak hujung atas dari
kedudukan rehat

= 1.8 cm
2

= 0.9 cm

52

a) Bunyi manakah yang mempunyai
kelangsingan lebih tinggi ?

= Bunyi R
b) Bandingkan frekuensi dan amplitud

bagi bunyi R dan S
= Bunyi R mempunyai frekuensi lebih

tinggi tetapi amplitud getarannya
adalah lebih kecil daripada bunyi S.
Bunyi S mempunyai amplitud lebih
besar tetapi frekuensinya adalah
lebih rendah daripada bunyi R.

53

LATIHAN FORMATIF 10.2
Buku Teks m/s: 231

54

FENOMENA DAN APLIKASI
PANTULAN GELOMBANG BUNYI

PANTULAN GELOMBANG BUNYI

 Gema (echo) ialah bunyi yang terhasil

selepas pantulan dari suatu permukaan

keras seperti dinding atau tebing

 Gema merupakan satu fenomena

pantulan bunyi

 Gema lokasi ialah satu cara yang

membantu orang buta untuk

menganggarkan jarak, bentuk dan

kelajuan objek dengan menggunakan

gema

55

 Kebolehan menggunakan gema lokasi
ini memerlukan latihan dan usaha
yang berterusan untuk membanding
dan membezakan kelangsingan
setiap bunyi

56

APLIKASI PANTULAN GELOMBANG
BUNYI

 Pantulan gelombang bunyi digunakan
untuk menganggarkan jarak, bentuk
dan kelajuan sesebuah objek

 Pengetahuan pantulan gelombang
bunyi telah diaplikasikan dalam
pelbagai bidang untuk pelbagai
tujuan

57

 Sistem yang digunakan dalam
aplikasi dalam pantulan gelombang

bunyi dikenali sebagai sonar

 Sonar = Sound Navigation And
Ranging

 Sonar menggunakan gelombang
bunyi berfrekuensi melebihi
20,000 Hz (Ultrabunyi)

 Ultrabunyi tidak dapat didengar oleh
manusia tetapi boleh didengar oleh
haiwan seperti kelawar

58

Teknologi Pantulan Ultrabunyi
(SONAR)

 Digunakan dalam industri perkapalan
untuk mengesan objek di bawah air

59

 Sesetengah haiwan menggunakan
pantulan gelombang bunyi

 Contoh haiwan yang menggunakan
pantulan gelombang bunyi ialah ikan
lumba-lumba

60

 Ikan lumba-lumba (dolfin) akan
menghasilkan bunyi tertentu dan
mengenal pasti gelombang bunyi
yang terpantul untuk menganggarkan
jarak, kelajuan dan bentuk mangsa,
objek atau halangan di laluannya

61

 Gelombang ultrasonik telah
diaplikasikan dalam bidang
perubatan untuk pelbagai tujuan
seperti pemeriksaan janin,
pengesanan barah pada peringkat
awal dan pengesanan batu karang
dalam buah pinggang

62

63

64

HAD PENDENGARAN

 Frekuensi yang dapat dikesan oleh
telinga manusia 20Hz-20,000Hz

 Julat ini semakin berkurang apabila
usia meningkat kerana telinga kita
menjadi kurang sensitif terhadap
frekuensi bunyi

65

 Haiwan pula mempunyai had
pendengarannya yang tersendiri

 Kelawar, dolfin dan anjing
mempunyai julat pendengaran yang
lebih tinggi berbanding dengan
manusia

HAIWAN JULAT PENDENGARAN (Hz)
KELAWAR 2,000 – 110,000
ANJING 67 – 45,000
DOLFIN 40 – 100,000
GAJAH 16 – 12,000
KUDA 55 – 33,000

66

 Deria pendengaran manusia yang
terhad menyebabkan kita tidak dapat
mendengar bunyi yang terlalu lemah
atau jauh

 Jadi, kita perlu menggunakan
peralatan khas untuk mengatasi had
pendengaran manusia

 Contohnya:-

◦ Stetoskop
◦ Pembesar suara
◦ Alat bantuan pendengaran

67

LATIHAN FORMATIF 10.3
Buku Teks m/s: 233

1. Adakah jarak sumber bunyi dari
permukaan pantulan memberi kesan
kepada gema yang dihasilkan?
Berikan pendapat anda

2. Mengapakah gema didengar secara
berulang-ulang di dalam gua?

3. Nyatakan dua kegunaan ultrabunyi

68

CONTOH ALAT PENDENGARAN
DAN FUNGSINYA

 Mikrofon – untuk menguatkan bunyi
yang lemah

 Megafon (hailer) – digunakan untuk
menguatkan bunyi yang lemah

 Fon telinga (ear phone)– menguatkan
atau melemahkan bunyi sebelum
dihantar ke telinga

69

 Sistem siar raya – digunakan untuk
menguatkan dan menyebarkan bunyi

 Stetoskop – mengumpul gelombang
bunyi daripada badan dan
memantulkannya supaya dapat
didengar dengan jelas

 Alat bantu pendengaran – menerima
gelombang bunyi, menukarkan
kepada isyarat elektrik,
membesarkan isyarat tersebut dan
menukarkannya kepada bunyi

70

71

72

Masalah pendengaran boleh
menjejaskan:
 - interaksi seseorang dengan orang

lain
 - menjejaskan perkembangan

pertuturan kanak-kanak
 - menghalang komunikasi dengan

orang lain (contohnya tidak dapat
mendengar percakapan melalui
telefon)
Akibatnya:
 rasa terasing dan kesunyian
 Salah faham (miss communication)

73

FAKTOR-FAKTOR PENYEBAB
MASALAH PENDENGARAN

 Faktor usia – gegendang telinga kurang
sensitif terhadap frekuensi bunyi

 Penyakit - (diabetes, penyakit kuning)
 Jangkitan semasa mengandung

contohnya Rubella
 Kelahiran pra-matang (tidak cukup

bulan)
 Keturunan
 Masalah genetik

74

 Kecederaan / jangkitan kuman
 Kecederaan kepala yang teruk
 Pendedahan kepada bunyi bising

untuk tempoh masa yang lama
 Jangkitan telinga
 Jangkitan semasa kanak-kanak

(campak, meningitis)
meningitis=keradangan pada selaput
di bahagian otak
 Ubat-ubatan yang bahaya kepada
telinga – kesan kemoterapi, aspirin,
dieuretik

75

Latihan

1. Berikan dua faktor yang boleh
menyebabkan seseorang kehilangan
pendengaran
i.) ___________________________
ii.) __________________________

76