PENGHASILAN BUNYI VOKAL ASLI BAHASA MELAYU. PDF

PENGGOLONGAN BUNYI BAHASA
MELAYU
 Bunyi bahasa Melayu dapat digolongkan
kepada vokal, konsonan dan diftong

BUNYI VOKAL –
 bunyi bahasa yang bersuara iaitu ketika
membunyikannya pita suara digetarkan
Udara keluar dari paru-paru melalui rongga
tekak dan rongga mulut tanpa sebarang
gangguan atau sekatan
Dalam BM terdapat 6 vokal asli (3 vokal
depan, 1 vokal tengah dan 2 vokal belakang)

KERATAN RENTAS LIDAH (CARTA VOKAL)

Depan Tengah Belakang
Sempit [i] [ə ] Sempit [u]

Separuh Sempit Separuh Sempit
[e] [o]

Separuh luas

Luas [a] Bibir bundar
Bibir terhampar

 Kata DEPAN, TENGAH, BELAKANG
bermaksud bahagian lidah iaitu depan
lidah, tengah lidah dan belakang lidah.

 Istilah sempit, separuh sempit, separuh
luas dan luas pula bermaksud keadaan
rongga mulut.

 Garis melintang pula menggambarkan
ketinggian lidah

VOKAL LAMBANG NAMA VOKAL

Vokal VOK[AiL] Vokal depan sempit
depan [e] Vokal depan separuh sempit
[a] Vokal depan luas

Vokal [ə] Vokal tengah
tengah

Vokal [u] Vokal belakang sempit
belakang [o] Vokal belakang separuh sempit

 Dalam Sistem Ejaan Baharu BM, bunyi vokal depan
separuh sempit [e] dan vokal tengah [ə]
dilambangkan oleh huruf yang sama iaitu e

 Vokal depan separuh sempit dikenal sebagai e
taling (ekor, sembang)

 Vokal tengah disebut e pepet (emak, pekan)
 Vokal i, a dan u hadir di awal, tengah dan akhir

kata
 Vokal e taling , e pepet dan o hadir di awal dan

tangah kata asli BM
 Vokal e taling, e pepet dan o hanya hadir di akhir

kata pinjaman yang bersuku kata akhir terbuka –
tauke, nasionalisme, logo

BUNYI KONSONAN BAHASA MELAYU

 Bunyi konsonan ialah bunyi selain bunyi vokal
 Konsonan boleh terdiri daripada bunyi bersuara

dan bunyi tak bersuara
 Semasa menghasilkan bunyi konsonan, udara dari

paru-paru menerima sekatan atau gangguan udara
 Bunyi konsonan BM dapat dibahagikan kepada

konsonan asli dan konsonan pinjaman

Cara Daerah sebutan Glotis
sebutan Bibir Gigi- Lelangit Lelangit k(?)
gusi keras lembut h
Letupan p, b t, d k, g
Letusan
Geseran c[č], j[ǰ]
Getaran s
Sengauan m r
n /ny/[ɲ] /ng/[ŋ]

Sisian l
½ vokal w
y

 Konsonan pinjaman bahasa Melayu:
- geseran bibir-gigi tak bersuara [f]
- geseran bibir-gigi bersuara [v]
- geseran gigi tak bersuara [θ] - th
- geseran gigi bersuara [ð]- dh
- geseran gigi-gusi bersuara [z]
- geseran lelangit keras tak bersuara [š]- sy
- geseran lelangit lembut tak bersuara [x] - kh

- geseran lelangit lembut bersuara [ ᴽ ]- gh

BUNYI DIFTONG BAHASA MELAYU

 Percantuman dua bunyi vokal yang dikeluarkan
dengan satu hembusan nafas

 Bersifat satu suku kata dan mempunyai satu
puncak kelantangan kerana berlaku geluncuran
dari satu vokal ke vokal yang mengikutinya

 Diftong mesti dibezakan daripada vokal rangkap .
Contoh vokal rangkap ialah pada perkataan kain.
Vokal a dan i merupakan vokal penuh dan kata itu
terdiri daripada dua suku kata iaitu ka dan in

 Tiga bunyi diftong dalam Bahasa Melayu iaitu [ai],
[au] dan [oi]

 Contoh perkataan yang mengandungi diftong ialah
aising, hairan, pandai (ai)

 Aurat, saudara, kerbau (au)
 Boikot, amboi (oi)

CARA MENGELUARKAN BUNYI BAHASA

Untuk mengeluarkan bunyi bahasa, alat-alat sebutan
yang terlibat perlu difahami. Berikut ialah rajah yang
menunjukkan alat-alat sebutan

 Alat- alat sebutan dapat dibahagikan kepada dua
jenis :
i. Alat artikulasi (artikulator) – alat yang dapat
digerakkan dengan bebas dan dapat diletakkan di
beberapa kedudukan. Cthnya. Hujung lidah, bibir
ii. Daerah artikulasi (titik artikulasi) – tempat-
tempat tetap yang terletak di sebelah atas alat-alat
artikulasi dan dapat dicapai oleh alat-alat
tersebut. Misalnya gigi atas, gusi dan lelangit keras

 Cara menghasilkan bunyi bahasa Melayu
terbahagi kepada :

i. cara mengeluarkan bunyi vokal asli
ii. Cara mengeluarkan bunyi konsonan asli
iii. Cara mengeluarkan bunyi konsonan pinjaman
iv. Cara mengeluarkan bunyi diftong

 Cara Mengeluarkan Bunyi Vokal Asli

Vokal • Depan lidah diangkat [ikat],
depan setinggi-tingginya [iras]
sempit [bisu],
[i] • Lelangit lembut terangkat [ciku]
rapat ke belakang tekak [basi],
menutup rongga hidung [pasti]

• Udara kelaur tanpa sekatan
• Pita suara bergetar
• Bibir terhampar

Vokal • Depan lidah diturunkan [ejen], [ela]
depan satu pertiga [besen],
separuh • Lelangit lembut terangkat [herot]
sempit rapat ke belakang tekak [merah],
[e] menutup rongga hidung [kole]
• Udara keluar tanpa sekatan
• Pita suara bergetar
• Bibir terhampar

Vokal • Depan lidah diturunkan [adu],
depan serendah-rendahnya [ampuh]
luas[a] [basuh],
• Lelangit lembut terangkat [busana]
rapat ke belakang tekak [halwa],
menutup rongga hidung [darat]

• Udara keluar tanpa sekatan
• Pita suara bergetar
• Bibir terhampar

Vokal • Belakang lidah diangkat [ubah],
belakang tinggi ke arah lelangit [umpat]
sempit[u] lembut tetapi tidak [busut],
menyentuhnya [kupas]
• Lelangit lembut terangkat [garpu],
rapat ke belakang tekak [kəliru]
menutup rongga hidung
• Udara keluar tanpa sekatan
• Pita suara bergetar
• Bibir bundar

Vokal • Belakang lidah diturunkan [olak],
belakang satu pertiga [omboh]
separuh • Lelangit lembut terangkat [ozon],
sempit[o] rapat ke belakang tekak [bora?]
menutup rongga hidung [koko],
• Udara keluar tanpa sekatan [cole?]
• Pita suara bergetar
• Bibir bundar

Vokal • Puncak tengah lidah [ə mas],
tengah[ə] terletak di antara [ə nam]
kedudukan untuk [cə kal],
mengeluarkan vokal [gə lang]
separuh luas dan vokal [idealismə ]
separuh sempit [kronismə ]
• Lelangit lembut terangkat
rapat ke belakang tekak
menutup rongga hidung
• Udara keluar tanpa sekatan
• Pita suara bergetar
• Bibir biasa

CARA-CARA MENGELUARKAN BUNYI
KONSONAN ASLI

Letupan • Dua bibir ditemukan dan [pasu]
dua bibir lelangit lembut dinaikkan [pə ram]
tak rapat ke belakang rongga [hampas]
bersuara tekak [topeng]
[p] [malap]
• Udara dari paru-paru [sirip]
melalui rongga mulut dan
dibiarkan tersekat di
bahagian belakang rapatan
dua bibir itu

• Sekatan udara itu
dilepaskan dengan serta-
merta

• Pita suara tidak bergetar

Letupan • Dua bibir ditemukan dan [batu]
dua bibir lelangit lembut dinaikkan [bingkai]
bersuara rapat ke belakang rongga [imbas]
[b] tekak [timbun]
[kutub]
• Udara dari paru-paru [kiub]
melalui rongga mulut dan
dibiarkan tersekat di
bahagian belakang rapatan
dua bibir itu

• Sekatan udara itu
dilepaskan dengan serta-
merta

• Pita suara bergetar

Letupan • Hujung lidah ditemukan ke [tarah]
gigi-gusi gigi-gusi dan lelangit [timba]
tak lembut dinaikkan rapat ke [latah]
bersuara belakang rongga tekak [gitar]
[t] [lompat]
• Udara dari paru-paru [solat]
melalui rongga mulut dan
dibiarkan tersekat di
bahagian belakang
pertemuan hujung lidah
dengan gigi-gusi

• Sekatan udara itu
dilepaskan dengan serta-
merta

• Pita suara tidak bergetar

Letupan • Hujung lidah ditemukan ke [dasar]
gigi-gusi gigi-gusi dan lelangit [dosa]
bersuara lembut dinaikkan rapat ke [adab]
[d] belakang rongga tekak [hidap]
[abad]
• Udara dari paru-paru [zuhud]
melalui rongga mulut dan
dibiarkan tersekat di
bahagian belakang
pertemuan antara hujung
lidah dengan gigi-gusi

• Sekatan udara itu
dilepaskan dengan serta-
merta

• Pita suara bergetar

Letupan • Lelangit lembut dinaikkan [karat]
Lelangit rapat ke belakang rongga [kilat]
lembut tekak [angkat]
tak [bakat]
bersuara • Belakang lidah dinaikkan [antik]
[k] ke lelangit lembut dan [klinik]
dibiarkan tersekat di
bahagian pertemuan
belakang lidah dengan
lelangit lembut

• Sekatan udara dilepaskan
dengan serta-merta

• Pita suara tidak bergetar

Letupan • Lelangit lembut dinaikkan [gari]
Lelangit rapat ke belakang rongga [guruh]
lembut tekak [bagasi]
bersuara [logam]
[g] • Belakang lidah dinaikkan [beg]
ke lelangit lembut dan [dialog]
dibiarkan tersekat di
bahagian pertemuan
belakang lidah dengan
lelangit lembut

• Sekatan udara dilepaskan
dengan serta-merta

• Pita suara bergetar

Hentian • Pita suara dirapatkan [mu?min]
glotis [?] serapat-rapatnya dan [ta?wil]
lelangit lembut dinaikkan [adi?]
rapat ke belakang rongga [bili?]
tekak [soro?]

• Udara dikeluarkan dari
paru-paru dan dibiarkan
tersekat di bahagian
belakang rapatan pita
suara itu

• Sekatan udara dilepaskan
dengan serta-merta

• Pita suara tidak bergetar

Letusan • Depan lidah ditemukan [čapai]
lelangit pada daerah lelangit keras [čukur]
keras tak dan lelangit lembut [ačuh]
bersuara dinaikkan rapat ke [pečah]
[č] belakang rongga tekak [koč]
• Udara dikeluarkan dari [Mač]
paru-paru melalui rongga
mulut dan dibiarkan
tersekat di bahagian
pertemuan di antara depan
lidah dan lelangit keras
• Sekatan udara dilepaskan
perlahan-lahan
• Pita suara tidak bergetar

Letusan • Depan lidah ditemukan [ǰ asa]
lelangit pada daerah lelangit keras [ǰohan]
keras dan lelangit lembut [baǰ a]
bersuara dinaikkan rapat ke [manǰ a]
[ǰ ] belakang rongga tekak [garaǰ ]
• Udara dikeluarkan dari [pakeǰ ]
paru-paru melalui rongga
mulut dan dibiarkan
tersekat di bahagian
pertemuan di antara depan
lidah dan lelangit keras
• Sekatan udara dilepaskan
perlahan-lahan
• Pita suara bergetar

Geseran • Daun lidah didekatkan ke [salin]
gigi-gusi daerah gigi-gusi supaya [sopan]
tak dapat membuat sempitan [asah]
bersuara udara keluar [hasut]
[s] [kalis]
• Lelangit lembut dinaikkan [waras]
rapat ke belakang rongga
tekak

• Udara dikeluarkan dari
paru-paru dibiarkan
bergeser di daerah gigi-
gusi yang membuat
sempitan dengan daun
lidah itu

• Pita suara tidak bergetar

Geseran • Lelangit lembut dinaikkan [hapus]
glotis tak rapat ke belakang rongga [huruf]
bersuara tekak [bahan]
[h] [dahi]
• Pita suara direnggangkan [alah]
luas dan udara keluar dari [dalih]
paru-paru dengan bebas
melalui glotis yang terbuka
itu seperti keadaan biasa
ketika bernafas

Getaran • Hujung lidah dikenakan ke [rajin]
gigi-gusi gigi-gusi dan lelangit [rela]
bersuara lembut dinaikkan rapat ke [bara]
[r] belakang rongga tekak [cari]
• Udara dari paru-paru [lebar]
melalui rongga mulut dan [zuhur]
menggetarkan hujung lidah
ke gigi-gusi
• Pita suara digetarkan

SENGAUAN (NASAL) IALH BUNYI YANG TERHASIL
APABILA LELANGIT LEMBUT DIRENDAHKAN DAN
UDARA KELUAR MELALUI RONGGA HIDUNG

Sengauan • Bibir bawah dirapatkan ke [mari]
dua bibir bibir atas [musuh]
bersuara • Lelangit lembut dalam [laman]
[m] keadaan biasa dan tidak [damar]
[dehem]
dinaikkan rapat ke [pitam]
belakang rongga tekak
• Udara yang dikeluarkan
dari paru-paru terus
melalui rongga hidung
• Pita suara digetarkan

Sengauan • Hujung lidah dirapatkanke [naga]
gigi-gusi gigi-gusi [nilam]
bersuara • Lelangit lembut dalam [bunuh]
[n] keadaan biasa dan tidak [manis]
dinaikkan rapat ke [awan]
belakang rongga tekak [turun]
• Udara yang dikeluarkan
dari paru-paru terus
melalui rongga hidung
• Pita suara digetarkan

Sengauan • Depan lidah dirapatkan ke [ɲ awa]
lelangit lelangit keras [ɲ aris]
keras • Lelangit lembut dalam [puɲ ya]
bersuara keadaan biasa dan tidak [suɲ i]
[ɲ] dinaikkan rapat ke
belakang rongga tekak
• Udara yang dikeluarkan
dari paru-paru terus
melalui rongga hidung
• Pita suara digetarkan

Sengauan • Belakang lidah dinaikkan [ŋaŋa]
lelangit rapat ke lelangit lembut [ŋilu]
lembut • Lelangit lembut dalam [buŋa]
bersuara keadaan biasa dan tidak [suŋai]
[ŋ] dinaikkan rapat ke [abaŋ]
belakang rongga tekak [wayaŋ]

• Udara yang dikeluarkan
dari paru-paru terus
melalui rongga hidung
• Pita suara digetarkan

Sisian • Hujung lidah dikenakan ke [lahir]
gigi-gusi bahagian tengah gigi-gusi [leka]
bersuara [kalih]
[l] • Lelangit lembut dinaikkan [zalim]
rapat ke belakang rongga [bakal]
tekak [nakal]

• Udara dikeluarkan dari –
paru-paru melalui rongga
mulut tetapi hanya dapt
keluar melalui tepian lidah

• Pita suara digetarkan

Bunyi terhasil apabila artikulator yang terlibat
membuat geluncuran dan penujuan dari satu vokal
ke arah vokal yang mengikutinya

Separuh • Bibir dibundarkan dan [wali]
vokal dua belakang lidah dinaikkan [wilayah]
bibir ke arah lelangit lembut [bawah]
bersuara • Lelangit lembut itu sendiri [sawit]
[w] terangkat ke bahagian [takraw]
belakang rongga tekak [straw]

• Pita suara digetarkan
sambil lidah bergerak
dengan pantas ke
kedudukan untuk
mengeluarkan vokal
tengah

Separuh • Depan lidah diangkat tinggi [yakin]
vokal ke arah lelangit keras [yatim]
lelangit dengan bibir dihamparkan [bayar]
keras • Lelangit lembut itu sendiri [payah]
bersuara terangkat ke bahagian
[y] belakang rongga tekak
• Pita suara digetarkan
sambil lidah bergerak
dengan pantas ke
kedudukan untuk
mengeluarkan vokal
tengah

CARA-CARA MENGELUARKAN BUNYI DIFTONG

• Fonem berperanan sbg satu fonem dan
dilambangkan oleh 2 lambang vokal iaitu [ai],
[au], dan [oi]

• Utk menghasilkan bunyi diftong, berlaku
geluncuran bunyi, iaitu dari vokal yang
mendahului ke vokal yang mengikutinya.

Depan Tengah Belakang
Sempit [i] Sempit [u]

Separuh Sempit Separuh Sempit
[e] [ə] [oi] [o]

Luas [a] Anak panah
[ai][au] menunjukkan
arah geluncuran
Kedudukan diftong dalam bahasa Melayu pergerakan lidah
dari kedudukan
vokal ke vokal

yang lain

Diftong Cara Membunyikannya Contoh
[ai] • Dimulai dengan vokal depan luas [aikido],
[aising]
lalu digeluncurkan ke arah vokal [hairan],
depan sempit [šaitan]
• Keadaan bibir daripada biasa [lərai],
menjadi terhampar [abai]
[aura],
[au] • Dimulai dengan vokal depan luas [aurat]
dan digeluncurkan ke arah vokal [daulat],
belakang sempit [maulana]
[lampau],
• Keadaan bibir daripada keadaan [pantau]
biasa menjadi bundar

[oi] • Dimulai dengan vokal belakang [boikot]
separuh sempir lalu [amboi],
digeluncurkan ke arah vokal [baloi]
depan sempit
• Keadaan bibir daripada bundar
menjadi terhampar