ชนิดของประโยค ป.6

ประโยคสามญั

ประโยคซอ้ น

ประโยคในภาษาไทยอาจแบง่ ตามโครงสร้างไดเ้ ป็น 3 ชนดิ ได้แก่

1. ประโยคสามญั หรือประโยคพ้ืนฐาน
2. ประโยคซอ้ น
3. ประโยครวม



คือ ประโยคทปี่ ระกอบด้วยนามวลี ทาหนา้ ท่ีประธาน กบั กริยาวลีทาหน้าทีภ่ าค
แสดง ประโยคสามญั ไม่ต้องมอี นปุ ระโยคเป็นส่วนขยาย และไมม่ ีคาเช่ือมกรยิ า
คาเชื่อมกริยาวลี หรอื คาเชื่อมประโยค ประโยคสามญั แบง่ ได้เปน็ 2 ชนิดคือ

1.1 ประโยคสามญั ทีม่ ีกรยิ าวลเี ดียว
1.2 ประโยคสามัญทม่ี ีหลายกรยิ าวลี

ข้อสงั เกต
ประธาน + กรยิ าเดยี ว (หากมีหลายกริยาต้องเรียงตดิ กนั ไมม่ คี าเชื่อม)

1.1 ประโยคสามญั ทมี่ กี รยิ าเดยี ว คอื ประโยคสามญั ท่มี กี รยิ าตัวเดยี ว เชน่

แมวนอน
คุณแมก่ ินส้มตา
เดก็ หญิงสนุ ันท์นง่ั ในห้องเรยี น
นายเที่ยงเป็นครูใหญโ่ รงเรยี นประจาจงั หวัด
แมก่ ับพ่อใหข้ องขวญั ลูกสาวทกุ ปี

1.2 ประโยคสามญั ทมี่ กี รยิ าวลหี ลายวลเี รยี งกนั คอื ประโยคสามญั มีกริยาหลายกรยิ า
ทาหนา้ ทีเ่ ป็นภาคแสดง ของประธานเดียวกันหรือตา่ งประธานกันก็ได้ แมจ้ ะมีหลาย
กรยิ าวลี แต่ประโยคสามญั ชนิดน้ตี ้องไม่มคี าเชือ่ ม เชอื่ มกรยิ าเหล่านั้น

ตวั อยา่ ง เช่น
สมชายโบกมอื - ลาพวกเรา
สมเกยี รติขับรถ - ข้ามสะพาน
แอว๋ กาลังนงั่ - อ่านหนงั สือพิมพ์
เก๋นอน - รอ้ งเพลงในหอ้ งน่ังเล่น

1.2 ประโยคสามญั ทมี่ กี รยิ าวลหี ลายวลเี รยี งกนั คือ ประโยคสามญั มีกริยาหลายกริยา
ตัวทาหนา้ ท่ีเปน็ ภาคแสดง ของประธานเดยี วกนั หรือตา่ งประธานกันก็ได้ แม้จะมี
หลายกริยาวลี แตป่ ระโยคสามัญชนดิ น้ีต้องไม่มีคาเชอื่ ม เช่อื มกรยิ าเหลา่ น้ัน

ตัวอยา่ ง เช่น

คณุ ปเู่ ดนิ - ไป - ใสบ่ าตรหนา้ บ้าน
สมทรงพบั เส้ือ – เก็บ - เข้าตู้
สดุ าทาอาหาร - กินเอง
คณุ ป้าไป - ซ้ือของทตี่ ลาด

1.2 ประโยคสามญั ทม่ี กี รยิ าวลหี ลายวลเี รยี งกนั คือ ประโยคสามัญมีกริยาหลายกริยา
ตวั ทาหนา้ ที่เป็นภาคแสดง ของประธานเดยี วกนั หรือต่างประธานกันกไ็ ด้ แมจ้ ะมี
หลายกริยาวลี แตป่ ระโยคสามญั ชนดิ น้ีตอ้ งไมม่ คี าเชือ่ ม เช่อื มกริยาเหลา่ น้นั

ตัวอยา่ ง เชน่
คลื่นซดั บา้ น - พังหมด
ลมพดั สงั กะสี - ปลวิ
เขาดใี จ - หวั เราะทอ้ งคดั ทอ้ งแขง็
หนามเก่ยี วเส้อื - ขาด - เป็นรู



คือ ประโยคที่ประกอบดว้ ยประโยคหลกั กบั อนปุ ระโยค

ประโยคหลกั หรอื มขุ ประโยค อนุประโยค คอื ประโยคทขี่ นึ้ ต้นดว้ ยคาเชือ่ ม

คือ ประโยคท่ีมีอกี ประโยคหนงึ่ เป็นส่วนหน่งึ ของ อนปุ ระโยค ทาหนา้ ท่ีไดอ้ ย่างนามวลี คือ เป็นประธาน
ประโยค ไดแ้ ก่ เป็นประธาน เปน็ หน่วยเตมิ เต็ม กรรม หนว่ ยเตมิ เตม็ หรอื ขยายสว่ นใดสว่ นหนึง่ ของ
ประโยค หรือทาหนา้ ทอี่ ย่างวเิ ศษณ์วลี คอื ทาหนา้ ที่
หรอื เป็นสว่ นขยาย
ขยายกริยาวลี

ประโยคทมี่ อี นุประโยคซ้อนอย่ใู นประโยคหลัก
จะต้องมคี าเชือ่ มเท่านั้น

ตัวอย่าง เช่น

ทีค่ ณุ พดู ไม่เปน็ ความจริง
ที่คณุ พดู ทาหน้าท่ีเป็นประธานของประโยค

ตวั อยา่ ง เช่น

เราต้องบอกพลอยว่าก้อยจะไปงานคืนน้ีด้วย
วา่ กอ้ ยจะไปงานคนื น้ีด้วย ทาหน้าทีเ่ ป็น กรรม ของกรยิ า บอก

ซ่ึงเปน็ กริยาของประโยคหลัก

ตวั อยา่ ง เชน่

รานาดใี จทส่ี อบชิงทนุ รัฐบาลได้
ทีส่ อบชงิ ทนุ รฐั บาลได้ ทาหน้าทเ่ี ป็นหนว่ ยเติมเต็มของกริยา ดใี จ

ซึ่งเปน็ กรยิ าของประโยคหลัก

ตวั อย่าง เช่น

คนทไ่ี มม่ ัน่ ใจตนเองมกั ชอบถามความเห็นจากคนรอบข้าง
ที่ไม่มน่ั ใจในตนเอง ทาหน้าทีข่ ยายคานาม คน

ซ่งึ ทาหน้าทีเ่ ปน็ ส่วนหลกั ของนามวลี ซึง่ เป็นประธานของประโยคหลัก

ตวั อย่าง เช่น

เขาทางานหนักจนลม้ ป่วย
จนล้มปว่ ย ทาหนา้ ท่ีขยายกรยิ า ทางานหนัก ซึง่ เป็นกรยิ าของประโยคหลัก

ประโยคซอ้ นแบ่งตามอนุประโยคไดเ้ ป็น 3 ชนดิ คือ

2.1 ประโยคซอ้ นทมี่ นี ามานปุ ระโยค
นามานุประโยค คอื อนปุ ระโยคท่ที าหนา้ ท่ีเหมอื นนามวลี กล่าวคือ อาจทาหนา้ ทเี่ ปน็

ประธาน กรรม หน่วยเติมเต็ม หรือหนว่ ยเสริมความ มคี าเชอ่ื มไดแ้ ก่ ท่ี ทว่ี า่ ว่า ให้ นาหนา้

ฉันหัวเราะท่เี ขาทาตลก
ท่ีเขาทาตลก ทาหนา้ ทีห่ น่วยเสรมิ ความของกริยา หวั เราะ

ประโยคซ้อนแบง่ ตามอนปุ ระโยคไดเ้ ป็น 3 ชนิด คอื

2.2 ประโยคซอ้ นทม่ี คี ณุ านปุ ระโยค
คุณานุประโยค คือ อนปุ ระโยคที่ทาหนา้ ที่ขยายนามที่นามาขา้ งหนา้ มีคาเช่อื มไดแ้ ก่

ท่ี ซง่ึ อนั และคาเชอ่ื มนนั้ เป็นประธานของอนปุ ระโยคด้วย

เสือ้ ทพ่ี ่นี ดั สวมอยู่สวยมาก
ทีพ่ นี่ ัดสวมอยู่ ขยายคานาม เสือ้

ประโยคซ้อนแบง่ ตามอนปุ ระโยคได้เป็น 3 ชนิด คอื

2.3 ประโยคซอ้ นทมี่ วี เิ ศษณานปุ ระโยค
วเิ ศษณานุประโยค คอื อนปุ ระโยคที่ทาหนา้ ที่อย่างวเิ ศษณว์ ลี คอื ขยายกรยิ าวลี

เขาทางานหามรงุ่ หามคา่ ซึง่ ไมด่ กี บั สขุ ภาพเขาเลย
ซ่ึงไมด่ กี บั สขุ ภาพเขาเลย ขยายกริยาวลี ทางานหามรงุ่ หามค่า

คาเชื่อมวิเศษณานุประโยค มหี ลายกลุ่ม ท่ีพบบอ่ ยมีดงั น้ี

คาเชอ่ื มวเิ ศษณานปุ ระโยคบอกเวลา เชน่ เม่ือ ขณะที่ ก่อน หลัง หลังจากท่ี แต่ ต้งั แต่
คาเชื่อมวเิ ศษณานุประโยคบอกเหตุ เช่น เพราะ เนื่องจาก
คาเชือ่ มวิเศษณานุประโยคบอกผล เช่น จน กระทั่ง จนกระท่งั
คาเชอ่ื มวิเศษณานปุ ระโยคบอกความมงุ่ หมาย เช่น เพอื่
คาเช่อื มวเิ ศษณานปุ ระโยคบอกเง่อื นไข เช่น ถา้ หาก หากวา่ ถ้าหากวา่
คาเช่ือมวิเศษณานุประโยคบอกความขดั แย้ง เช่น ทง้ั ที่ แม้วา่



คือ ประโยคยอ่ ยตง้ั แตส่ องประโยคขน้ึ ไปมารวมเข้าเป็นประโยคเดียวกัน ประโยค
ยอ่ ยอาจเป็นประโยคสามัญหรือประโยคซ้อนกไ็ ด้ และตอ้ งมีคาเช่อื ม และ แต่ ก็
ทว่า แต่ทวา่ หรือ ทาหนา้ ท่เี ช่อื ประโยคย่อยที่มารวมกัน

**ขอ้ ควรระวงั
“และ, แต,่ หรอื ” เชื่อมประโยค/เชอื่ มกรยิ าวลีเทา่ น้นั จงึ จะถอื เป็นประโยครวม

ถา้ “และ” เชื่อมประธานกบั ประธาน/กรรมกับกรรมจะถือเปน็ ประโยคสามัญ

น้องทาการบา้ นและฟังเพลงไปด้วย ประโยครวม
พ่อจะกนิ ก๋วยเตย๋ี วและแมก่ ็จะกนิ ดว้ ย ประโยครวม
พอ่ และพีก่ าลังรดน้าตน้ ไม้ ประโยคสามญั

ตัวอย่าง เชน่

มานะออกแบบและตัดเย็บเสื้อผ้าเอง
พ่อจะไปเชยี งใหม่และแม่ก็จะไปดว้ ย
ภรรยาต้งั ครรภ์แตแ่ ทง้ เสยี กอ่ น

ตวั อยา่ ง เชน่

เกษตรกรแถวนี้นยิ มทานาและเลี้ยงปลาท่ีกินวัชพืชในนา
หมอจะไปหาคนไข้หรือจะให้คนไขม้ าหาหมอ
ไดย้ นิ เขาพดู อยูเ่ หมือนกนั แต่ไม่รูว้ ่าเขาตอ้ งการอะไรแน่

ตวั อยา่ ง เช่น

หลังคาทร่ี ัว่ น้ันซอ่ มแล้วแต่นา้ ฝนก็ยงั ซึมลงมาได้
ครสู ง่ั ให้นกั เรยี นอา่ นบทท่ี 3 และทาแบบฝึกหัดท้ายบท
โค้ชตงั้ ใจจะปล่ียนนักกฬี าท่ีบาดเจบ็ ออกแต่ภายหลังก็เปล่ยี นใจ

ตวั อยา่ ง เช่น

สดุ ารบั ประทานแตอ่ าหารทีม่ ีประโยชน์และดืม่ แต่น้าท่ีบริสทุ ธ์ิ
เขาบอกว่าจะมาถึงพรุ่งน้ีแต่ไมไ่ ด้บอกว่าจะถงึ กโี่ มง