ผ้าไหมแพรวากาฬสินธุ์ (2)

แพรวากาฬสินธุ์
ราชินีแห่งไหม

PRAEWA KALASIN THAI SILK

สำนักงานพาณิชย์จังหวัดกาฬสินธุ์

PRAEWA KALASIN
THAI SILK

OF

THAILAND

สารบัญ
CONTENT

04 สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ King Rama the 10th’s Mother, Her Highness Sirikit

พระบรมราชชนนีพันปีหลวง

05 ความหมายของผ้าไหมแพรวา Meaning of Praewa Silk

08 สีธรรมชาติเพิ่มมูลค่าแพรวากาฬสินธุ์ Adding value to Kalasin’s Praewa Silk by natural colors

10 แพรวาไหมสมเด็จ Somdet Praewa Silk

14 แพรวาโสภารักษ์ Soparak Praewa Silk

18 แพรวาศิลปาชีพผ้าไหทแพรวาบ้านโพน Praewa Silk from Banphon Arts and Crafts Center

22 แพรวาแม่ประคอง Mae Prakong Silk

26 แพรวาแม่สมศรี Somsri Silk

แ พ ร ว า ก า ฬ สิ น ธุ์
ร า ชิ นี แ ห่ ง ไ ห ม

04

สมเด็จพระนางกเัจบ้าชสิารเวิมกืผ่ิอ้ตไิูทว์ันพยทรีอ่ะำ2บเ9รภมอพรคฤาำชษมิน่จีวินกงาาจถยังนพห2รวัะด5บก2ร0ามฬรสาินชธชุ์นนีพันปีหลวง

ก่อนที่ผ้าแพรวาสูงค่าจะมีโอกาสออกสู่สายตาชาวไทยและชาวต่างประเทศ
การทอผ้าแพรวาได้เดินทางผ่านกาลเวลาอันยาวนานหลายชั่วอายุคนจนเรียกได้ว่าเกือบสูญหาย

ไปจากท้องถิ่นไทย





จวบจนเมื่อปีพ.ศ.2520 พระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร
และสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง
เสด็จเยี่ยมพสกนิกรชาวอำเภอคำม่วง จังหวัดกาฬสินธ์ สมเด็จพทอดพระเนตรชาวผู้ไทย บ้านโพนนับสิบที่มา
รอรับเสด็จล้วนแล้วแต่แต่งกายแบบผู้ไทยเต็มยศคือ นุ่งผ้าถุงไหมมัดหมี่มีตีนซิ่น สวมเสื้อแขนกระบอกสีดำและ
ครามคอตั้ง ผ่าหน้าตลอด ติดแถบสีแดง ห่มสไบผ้าแพรวาสีแดง ส่วนผู้ชายชาวผู้ไทยก็นำผ้าแพรวาสีแดงมา
คาดเป็นผ้าขาวม้า พระองค์ทรงสนพระทัยมาก จึงทรงไต่ถาม
จากชาวบ้านได้ความว่า เป็นผ้าที่สืบทอดจากทางบรรพบุรุษและลูกหลานได้นำมาใช้สืบต่อกันมา และในช่วงนั้น
ก็ยังไม่มีผ้าเช่นนี้วางขาย อีกทั้งยังมีจำนวนน้อยชาวบ้านจำนวน 4-5 หลังคาเรือน รวมกันทั้งหมด
มีเพียงไม่กี่ผืน เมื่อยามมีงานสำคัญที่ต้องนุ่งก็จะอาศัยหยิบยืมกันใช้เรื่อยมา

before Praewa Silk fabric becomes very famous and high needed
by both domestic and internationalmarket, Praewa Silk is an old style and nea vanish in 1987.



His Majesty the king and her Majesty Queen visited Khammuang people in Kalasin H.M Queen Sirikit saw many Phon
villagers who waited to welcome the King and the Queen. They dressed completely in Phuthai style. Phuthai women wear
Mad-Mie skirt, black blouse with with long sleeves, and Praewa Silk shoulderspread. Men used Praewa Silk for belting at
their waistes. Queen Sirikit interested in this fabric. She knew from the villagers that it was inherited from the ancestor. At

that time, this fabric is not woven for selling. There were only few pieces.

แ พ ร ว า ก า ฬ สิ น ธุ์
ร า ชิ นี แ ห่ ง ไ ห ม

แพรวาความหมายของผ้าไหม 05

ผ้าแพรวา เป็นชื่อเฉพาะที่ชาวอีสานทั่วไปเรียกผ้าชนิดหนึ่ง ที่ใช้สำหรับคลุมไหล่หรือห่ม สไบเฉียง
ของชาวผู้ไทย ซึ่งใช้ในโอกาสที่มีงานเทศกาลบุญประเพณี หรืองานสำคัญอื่นๆ



ผ้าแพรวา มีความหมายตามรูปศัพท์ ซึ่งเป็นคำผสมระหว่าง คำมูล 3 คำ คือ

"ผ้า" หมายถึง วัสดุอย่างหนึ่งที่มีลักษณะเป็นผืน ได้จากการเอาเส้นใยของ ฝ้าย ไหม ป่าน ปอ ฯลฯ
ซึ่งผ่านกรรมวิธีหลายอย่างเป็นต้นว่า การปั่นเส้นใยทำเป็นเส้นด้าย ย้อมสี ฟอกสี การฟั่นเกลียว
การเคลือบผิว ฯลฯ แล้วนำมาทอเข้าด้วยกันให้เป็นผืนมีขนาดความกว้างความยาวแตกต่างกันไป
ตามความต้องการใช้สอยประโยชน์ เมื่อทอเสร็จเป็นผืนแล้ว จะเรียกชื่อต่างกันไปตามชื่อวัสดุที่นำมา

ใช้ถักทอเช่น ถ้าทอจากใยฝ้าย เรียกว่า "ผ้าฝ้าย" หรือถ้าทอจากเส้นใยไหม เรียกว่า "ผ้าไหม"




แ พ ร ว า ก า ฬ สิ น ธุ์
ร า ชิ นี แ ห่ ง ไ ห ม

06

"แพร" หรือ "แพ้" (ภาษาอีสาน) หมายถึง ผ้าที่ยังไม่ได้แปรรูปให้เป็นเสื้อหรือช่ง (โส่งหรือกางเกง) คือ
ยังมีลักษณะเป็นผ้าผืนที่เสร็จจากการทอ มักเรียกชื่อแตกต่างกันออกไปตามลักษณะวัสดุที่ใช้ เช่น แพรไหม

(แพไหม) แพรฝ้าย (แพฝ้าย) แพรอีโป้(แพอีโป้) เป็นต้น
"วา" หมายถึง มาตรวัดความยาวอย่างหนึ่ง ได้จากการกางแขนทั้งสองแขนออกไปจนสุด แล้วทาบกับสิ่งที่
ต้องการจะวัดขนาดความยาวด้วยการทาบลงไปให้แขนตรงเป็นเส้นขนาน ทำอย่างนี้แต่ละครั้ง เรียกว่า 1 วา
(ต่อมาปรับปรุงมาตรวัดนี้ใหม่ว่า 1 วา มีขนาดเท่ากับ 4 ศอก "ผ้าแพรวา" มีความหมายว่า "ผ้าทอเป็นผืนที่มี
ขนาด ความยาว 1 วา หรือ 1 ช่วงแขน"ผ้าแพรวา เป็นผ้าทอมือ มีกรรมวิธีกรทอผ้าเพื่อให้เกิดลวดลายที่มี
ลักษณะผสมกันระหว่าง ลายขิดกับลายจก ลักษณะเด่นของการทอผ้าแพรวาจะต้องมีหลายๆ ลายอยู่ในผืนผ้า
เดียวกันการทอผ้าเพื่อประโยชน์ใช้สอยของชาวอีสานนั้น จะทอผ้าผืนให้มีขนาดความยาวหลายๆ วาติดต่อกัน
เป็นผืนยาวผืนเดียว เรียกว่า 1 หูก โดยความยาวของผ้าแต่ละหูก ในการทอนั้นขึ้นอยู่กับเส้นด้ายวัสดุที่ใช้เป็นเส้น
ตั้ง (เส้นยืน) ที่เรียกว่ า "เครือหูก" (เคือหูก)หลังจากที่ทอเสร็จ แล้วจะนำผ้ามาตัดออกเป็นชิ้นๆ เป็นผืนเพื่อนำ
ไปใช้ประโยชน์ตามลักษณะการใช้งาน เช่น นำไปใช้ห่ม เรียกว่า "ผ้าห่ม" จะมีขนาดความยาว 2 วา นำไปใช้เป็น
ผ้าอีโป้ (ผ้าขาวม้า) ก็จะมีความยาวประมาณ 1 วา กับ 1 ศอกนำไปใช้เป็นผ้าห่มตัว (ห่มเฉียงหรือห่มเบี่ยงบ้าย
บ่างบ้าย ห่มเคียนอก ฯลฯ)ก็จะมีความยาวประมาณ 1 วา จึงเรียกว่า "ผ้าแพรวา"

แ พ ร ว า ก า ฬ สิ น ธุ์
ร า ชิ นี แ ห่ ง ไ ห ม

07

The meaning of Praewa Silk Fabric

Praewa Silk is the specific name that northeastern people call one kind of fabric which used for
cover the shoulder and used in special occasions like the festivals, traditions or religious
ceremonies In fact, the word "Praewa" is a compound word. It comes from three clauses as
follow: "Fabric" means a kind of woven or felted material. It is made from various kinds of fibers
such as cotton, silk, and flax, etc. There are many steps for processing such as pin a fiber to
being threads, dying-color, bleaching-color, reads, enamel, etc. After finishing all steps, then we
them become fabrics which the width and length are different in size depend on utilization and
requirement. These fabrics are called differently up to the materials that uses for weaving for
example cotton fabric because it's woven from cotton fiber or called silk fabric because it's
woven from silk thread.
"Prae" or "Pae" is a piece of fabric which is not made into a dress. They are various names called
by the materials that are made such as Praemai (Paemai), Prae-Faiy (Pae-Faiy)
"Wa" refers to a kind of Thai measurement. It is 1 arm long or about 2 metre in length. herefore,
Praewa fabric is 1 arm length.Praewa is the fabric made by hand and had a weaving procedure
betwee pattern. The outstanding feature of Praewa weaving has various patterns in fabric.
Weaving fabric is a utilization for Isan people (Northeastern people). The fabric which has many
Wa is called "-1 Hook" (a traditional Thai measurement). The length of each Hook is up to Sen-
Yeun (a main thread) which called "Krue Hook" (Kuehook) after finished weaving, it will be cut
into pieces. They use the fabrics for many purposes such as use as a blanket is 1 Wa in length
use as E-Po fabric (Pha Khao Ma) is 1 Wa and Sok ( 2 metre long), used as a Sa-Bai (for wraping
them over left shoulder). This is 1 Wa length in size, thus it is called "Praewa fabric".

แ พ ร ว า ก า ฬ สิ น ธุ์
ร า ชิ นี แ ห่ ง แ พ ร ไ ห ม ไ ท ย

08

สี ธ ร ร ม ช า ติ เ พิ่ ม มู ล ค่ า แ พ ร ว า ก า ฬ สิ น ธุ์

มหาวิทยาลัยกาฬสินธุ์ ได้รับงบประมาณสนับสนุนการวิจัยจากสำนักงานคณะกรรมการอุดมศึกษา
(สกอ.) และกระทรวงวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี สำหรับการวิจัยและพัฒนาผงสีจากวัสดุธรรมชาติในท้องถิ่นเพื่อ
ตอบสนองความต้องการของผู้ผลิตผ้าไหมแพรวาเนื่องจากการใช้สีเคมีสังเคราะห์มีปัญหาเกี่ยวกับสุขภาพและ

สิ่งแวดล้อม และผ้าที่ย้อมด้วยสีเคมีจะมีราคาต่ำกว่าผ้าที่ย้อมด้วยสีธรรมชาติกระบวนการวิจัย ดำเนินการวิจัย
ประสานกับภูมิปัญญาท้องถิ่นศึกษาวัสดุธรรมชาติที่สามารถให้สีได้ เช่น ครั่ง เปลือกแดง เปลือกกะบก เปลือกอะราง

เปลือกหนามคลอง เปลือกไม้ก้านเหลือง แก่นฝางแดง แก่นขนุน แก่นประดู่ ดอกอัญชัน แก่นแดง
ขมิ้นชัน ใบหูกวางใบขี้เหล็กบ้าน ฯลฯเพื่อพัฒนากระบวนการย้อมติดบนเส้นไหมและมีความคงทนทีมวิจัยได้ผลิตผงสี

ที่พร้อมใช้เหมือนสีเคมี จึงเกิดการถ่ายทอดเทคโนโลยีการย้อมไหมด้วยผงสีที่ผลิตได้สำหรับผลิตผ้าแพรวาขึ้น

ADDING VALUE TO PRAEWA BY USING NATURAL COLORS

Kalasin University Campus got the budget for supporting the research from office of the Higher
education commission and Ministry of Science Technology and Environment. To research and
develop in dying-color powder from natural. Since the weavers have health problems because of
a chemical dyes. For this reason, the fabric which dyed by using a chemical dyes is cheaper than
one which dyed from natural color. The research procedure cooperate with local wisdom. To
study about natural plants that can make color such as Lac, a Lang wood, Tumeric, Janba tree,
a blossom of Butterfly pea, Cinder leaves, Siamese cassia, Jackfruit core etc. To develop the
dying process and durability of silk, the researchers produce ready-dying powder from natural.

แ พ ร ว า ก า ฬ สิ น ธุ์
ร า ชิ นี แ ห่ ง แ พ ร ไ ห ม ไ ท ย
P R A E W A K A L A S
I N T H A I S I L K

สีสันจากธรรมชาติ 09

แกแล ฝักคูณ
(Gaelae) (Fakkhun)

คำแสด
(Kamsaed)

ประดู่
(Pradu)

ครั่ง คราม
(Krang) (Kram)

สีแดง สีฟ้า/สีคราม สีเหลือง

ได้จาก รากยอ แก่นฝาง ลูกคำแสด ได้จาก รากและใบของต้นคราม หรือ ได้จาก แก่นแขหรือแก่นแกแล แก่นขนุน ต้นหม่อน
เปลือกสมอ ครั่ง ต้นห้อม ขมิ้น เปลือกไม้นมแมว แก่นสุพรรณิการ์
ดอกกรรณิการ์ ดอกดาวเรือง

สีน้ำตาล สีกากีแกมเหลือง สีส้ม

ได้จาก เปลือกไม้โกงกาง เปลือก ได้จาก หมากสง กับแก่นแกแล ได้จาก เปลือกและรากยอ ดอกกรรณิการ์
ผลมังคุด (ส่วนที่เป็นหลอดสีส้ม) เมล็ดคำแสด

สีตองอ่อน สีเขียว

ได้จาก เปลือกต้นมะพูด เปลือกผลทับทิม แก่นแกแลและต้นคราม ใบหูกวาง ได้จากเปลือกต้นมะริดไม้ ใบหูกวาง เปลือกสมอ
เปลือกและผลสมอพิเภก ใบส้มป่อยและผงขมิ้น ใบแค ใบสับปะรดอ่อน ครามย้อมทับด้วยแถลง

แ พ ร ว า ก า ฬ สิ น ธุ์
ร า ชิ นี แ ห่ ง แ พ ร ไ ห ม ไ ท ย

ไหมสมเด็จ

บ้านเลขที่่ 82 หมู่ที่ 6 ตำบลศรีสมเด็จ อำเภอสมเด็จ จังหวัดกาฬสินธุ์
Somdej Silk

82 M.6 Si Somdet Sub-district Somdet District Kalasin Province

11

ความเป็นมา

แต่เดิมคุณแม่และคุณยาย ปลูกหม่อนเลี้ยงไหมเป็นอาชีพอยู่แล้ว ต่อมาคุณแม่
ได้มีโอกาสได้ไปอบรมจึงมีโอกาสได้รวมกลุ่มและจดทะเบียนโอทอป โดยเริ่มแรก
จะทำเป็นผ้ามัดหมี่ ผ้าพื้น ที่ทำจากไหมบ้าน

เอกลักษณ์ของกลุ่ม

คือเทคนิคการออกแบบลวดลายขึ้นมาใหม่ ให้มีความสวยงาม บวกกับความหมายที่ดี รวมไปถึงการวางลวดลาย
ให้เหมาะสมกับผู้ที่ได้สวมใส่ ให้มีสรีระที่ดูดีสวยงาม และที่สำคัญที่สุดคือการเลือกใช้ไหมบ้านเดือน 11 ซึ่งจะให้
ความเงางามที่สุด

เทคนิคที่โดดเด่น

คือการต่อยอดจากผ้าแพรวา เดิมจะทำเป็นเป็นผ้าสไบ ผ้าคลุมไหล่นำมาเพิ่มหน้าฝืมให้มีความกว้างมากยิ่งขึ้น
และนำมาพัฒนาเป็นผ้าซิ่นแพรวานำมาบวกกับลายที่ออกแบบขึ้นใหม่ ให้มีความสวย ทันสมัย และมีความหมายที่ดี
เช่น ลายบัวพ้นน้ำ หมายถึง ผู้มีสติปัญญาเฉลียวฉลาดสามารถเรียนรู้เข้าใจสิ่งต่างๆได้ง่าย นอกจากนี้ในแต่ละ
ฤดูการก็จะมีการออกแบบลายใหม่ๆ เพื่อให้เข้ากับฤดูนั้นๆเสมอ
Background: Originally, my mother and grandmother grew mulberry and raised silkworms as a profession. Later, my
mother had the opportunity to go to the training, so she had the opportunity to join the group and register the OTOP.

Initially, it was made into Mudmee cloth and plain cloth which made from home silk.
Group’s Uniqueness: The uniqueness of the group is to extend the Praewa Silk which was originally made into Sabai
cloth, and shawl, and we made wider cloth and developed into Praewa Sarong which combined with newly designed
patterns to be beautiful, modern and with good meaning, for example, the lotus pattern means people with intelligence
can learn to understand things easily. In addition, each season will have a new design pattern match each season.
Outstanding Techniques: Our outstanding technique is the technique of designing a new pattern to be beautiful which
combined with good meaning including placing the pattern to suit the person who wears it to have a good-looking

body. And most importantly, we use 11th month silk worm which will give the most shine yarn.

12

นายอดุลย์ มุลละชาติ อายุ 41 ปี
ศิลปิน OTOP

บทINTERVIEW MR. ADUL MOLLACHATYEARS, 41 YEARS OLD
ARTIST OTOP

awmbaRsonoettrhabseteoordnwcoaohnnfodtWinhhuaeaseavveamilnraygeapmPdaryoastsemhiwoeanrad, weSsoiilMskdI:uohIdtmamsv. teeTaehrateincnrlegoidftohferr.aoeIm,thhI aadmvtideyI
สัมภาษณ์ a surcvaenycoofncthluedenetehdast othfepestorpelnegtihn Kofaloasuirnpprroovvininccee.isI
Praewa Silk, so we have isttaurntetidl ntoows,tufodry7anydeadrsevaegloo.p

Pride: I won the award of silk (pattern of Phu Pan
DFelopwaretrms eanntdopfaCttuelrtnuroalf PQroumeeontioSnir,ikIitw’sasFloOwTeOrsP) afrrotimst
ทำไมถึงได้มาทำผ้าไหมแพรวา of 2016, and I was called Kalasin Cloth Wyoaurnlogredr.

Concept of Praewa Silk Extension: I hope
เริ่มจากคุณแม่ที่ทำผ้ามัดหมี่มาแต่เดิมอยู่แล้ว ได้ซึมซับและ people can touch Praewa Silk more easily by adapting

มีความชื่นชอบจึงมีความคิดอยากจะต่อยอด จึงได้ ทำการ this traditional silk to their clothes.


สำรวจความต้องการของคนในจังหวัดกาฬสินธุ์ สรุปได้ว่าจุดแข็ง

ของจังหวัดเราคือผ้าแพรวาจึงได้เริ่มศึกษาและพัฒนามาจนถึงปัจจุบัน

นี้ก็ 7 ปีแล้ว

ความภูมิใจ

รางวัลชนะเลิศในกลุ่มผ้าไหม (ลายดอกไม้ภูพาน,ดอกไม้พระพันปี) จากกรมส่งเสริม

วัฒนธรรม และอีกหนึ่งความภูมิใจคือการได้เป็นศิลปิน OTOP 2559 และได้รับขนาน

นามว่าเป็นขุนพลผ้ากาฬสินธุ์

แนวคิดในการต่อยอดผ้าไหมแพรวา

อยากจะให้กลุ่มวัยรุ่นได้เข้าถึงผ้าแพรวาให้ง่ายขึ้นด้วยการนำผ้าแพรวามาตกแต่งใส่กับเสื้อที่มี

ความทันสมัยเข้าถึงง่าย

13

ไ ห ม ส ม เ ด็ จ

เพิ่มมงคล
สื่อความหมาย ลวดลายผ้า

ADD AUSPICIOUS CONVEY MEANING FABRIC PATTERN

ไหมสมเด็จ 095-1690043 095-1690043

แพรวา
โสภารักษ์

บ้ า น เ ล ข ที่ 9 0 ห มู่ ที่ 2 บ้ า น ม่ ว ง คำ ตำ บ ล โ น น ศิ ล า
อำ เ ภ อ ส หั ส ขั น ธ์ จั ง ห วั ด ก า ฬ สิ น ธุ์

PRAEWA SOPARAG

SA90HAMS.S2ABKAHNANMUDNISGTRKIACMT KANLOANSSINILAPRVOILVLIANGCEE

BACKGROUND 15

แพรวา โส
ภารักษ์

ค ว า ม เ ป็ น ม า

เดิมชาวบ้านม่วงคำมีการทอผ้ามาอยู่แล้วซึ่งจะเป็นการ
ทอให้กับผู้ค้าผ้าทางบ้านโพน อำเภอคำม่วง ภายหลังได้
รับการสนับสนุนจากหน่วยงานราชการให้มีการรวมกลุ่ม
และจดทะเบียนเพื่อสร้างเป็นกลุ่มเป็นของตัวเอง เลยได้

จัดตั้งเป็นกลุ่ม “แพรวาโสภารักษ์” ในปัจจุบัน

In the past, Mung Kham villagers had already
weaved cloth which would be weaving for cloth
traders in Ban Phon. Kham Muang District, later, we
received support from government agencies to
organize and register to create our own group. So,

we are "Praewa Soparak Group" at present.

เอกลักษณ์ของกลุ่ม :

การอนุลักษณ์ลายผ้าไหมแพรวาแบบโบราณดั่งเดิมซึ่งในผ้าแพรวาหนึ่งผืนประกอบด้วยช่อ ขั้นและเชิง
แต่มีการปรับเปลี่ยนมาใช้สีจากธรรมชาติเพื่อเพิ่มคุณค่าและมูลค่าให้กับผ้าไหมแพรวาของเรา

เทคนิคที่โดดเด่น :

ใช้เทคนิคการเก็บถอดแบบโบราณ รวมไปถึงการจก ขิดและยก



Group’s Uniqueness : The group's uniqueness is the preservation of the traditional
Praewa silk pattern in which one piece of Praewa Silk consists of Cho, Chun and Yok,

but has been modified to use natural colors to add value our Praewa Silk.
Outstanding Techniques : We use ancient techniques such as Jok, Khid and Yok

16

บท INTERVIEW วิทวัส โสภารักษ์ อายุ 33 ปี
ศิลปิน OTOP
สัมภาษณ์

ทำไมถึงได้มาทำผ้าไหมแพรวา:
ตั้งแต่จำความได้ก็เห็นแม่กับย่าทอผ้าอยู่แล้วส่วนตัวตอนแรกรู้สึกชอบผ้าสไบแพรวาที่แม่ใช้ไปวัด
จึงมีความรู้สึกว่าอยากจะทอใส่เองบ้าง จึงได้ฝึกทอตั้งแต่อายุ 9 ขวบ และทอมาจนถึงปัจจุบันนี้
ความภูมิใจ:
รางวัลชนะเลิศรางวัลพระราชทานนกยูงทอง จากกรมหม่อนไหม
และอีกรางวัลคือการได้เป็นศิลปินโอทอปครับ
แนวคิดในการต่อยอดผ้าไหมแพรวา:
มีแนวคิดว่าอยากจะมีการตัดเป็นชุดสำเร็จรูปตามออเดอร์ลูกค้า มีการออกแบบร่วมกับลูกค้ารวม
ไปถึงการวัดสัดส่วนรายบุคคลอีกด้วย

WITTAWAS SOPARAG, 33 YEARS OLD
ARTIST OTOP

Reason of Weaving Praewa Silk : Ever since I can remember, I have seen my mother and grandmother
weaving. At first, I personally felt love Sabai Praewa cloth that my mother wore when she went to the
temple. Therefore, I felt that I wanted to weave some by myself. Therefore, I have been practicing weaving
since the age of 9 until now.
Pride : I was awarded as OTOP artist which can guarantee our products, and I also won Royal Award from
the Queen Sirikit Department of Sericulture.
Concept of Praewa Silk Extension : I would like to make it as instant clothes following orders by designing
with customers like we are making suit.

แ พ ร ว า ก า ฬ สิ น ธุ์ 17

สืบสาน อนุรักษ์

INHERIT AND CONSERVE THE TRADITIONAL PRAEWA

ความเป็นแพรวาดั้งเดิม

แพรวาโสภารักษ์ DEW2433
แพรวาโสภารักษ์ 095-6635026

กลุ่มอาชีพ
สตรีทอผ้าไหม
แพรวาบ้านโพน

หมู่ที่ 1 บ้านโพน ตำบลโพน อำเภอคำม่วง จังหวัดกาฬสินธุ์

WOMEN'S PRAEWA SILK WEAVING GROUP
OF BAN PHON

M 1 Phon Village Kammuang District Kalasin Province

ส ห ก ร ณ์ ศู น ย์ ศิ ล ป า ชี พ ท อ ผ้ า ไ ห ม
แ พ ร ว า บ้ า น โ พ น ก า ฬ สิ น ธุ์ จำ กั ด

19

ความเป็ นมาของกลุ่ม

เป็ นโครงการตามพระราชดำริของสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์
พระบรมราชินีนาถในรัชกาลที่ 9 ที่ทรงรับไว้ในโครงการส่งเสริม
การทอผ้าไหมแพรวาบ้านโพน มูลนิธิส่งเสริมศิลปาชีพในสมเด็จ
พระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ เมื่อปี พ.ศ. 2521 โดยใช้
ชื่อว่า กลุ่มแม่บ้านเกษตรกร มีสมาชิก 70 คน ต่อมาปี 2538

ได้จัดตั้งเป็ นกลุ่มอาชีพสตรีทอผ้าไหมแพรวาบ้านโพน
มีสมาชิก 450 คน และในปี 2551 ได้ขอจดทะเบียนเป็น
สหกรณ์ศูนย์ศิลปาชีพทอผ้าไหมแพรวาบ้านโพนกาฬสินธุ์ จำกัด

Background: We had followed the Royal Idea of Queen Sirikit. Her
highness had accepted us into Ban Phon Praewa Silk Weaving

Encouragement Project under Foundation for the Promotion of Arts and
Crafts of Queen Sirikit since 1978. We were working in the name of
Farmers’ Housewives Group – 70 members. Then in 1995, we found
Women's Praewa Silk Weaving Group of Ban Phon – 450 members. And
in 2008, we have registered Praewa Silk Weaving Arts and Crafts

Cooperative of Ban Phon.

เอกลักษณ์ของกลุ่ม

กลุ่มยังคงทอแบบโบราณ โดยสมาชิกในกลุ่มจะแยกย้ายกันทออยู่ตามบ้านเรือนของตนเอง
ออกแบบลวดลายและสีตามความถนัดของช่างทอแต่ละคน หลังจากนั้นก็นำผ้ามาวางขายที่
ศูนย์ศิลปาชีพทอผ้าไหมแพรวาบ้านโพน โดยจะมีการจัดเวรเพื่อมาขายของอยู่ที่ศูนย์ทุกวัน

สมาชิกทุกคนมีจะมีหุ้น มีออมร่วมกัน

เทคนิคที่โดดเด่น

เทคนิคการทอแบบลายร่วง ซ่อนลาย ทำให้ผ้าที่ได้ไม่ต้องอัดผ้ากาวเพิ่มเมื่อนำไปสวมใส่
ช่วยลดขั้นตอนได้

Group’s Uniqueness : The group continues to weave in an ancient way with members of the group
dispersed in their own house. Design patterns and colors refer to the aptitude of each weaver. After

that, the silk is sold at the Arts and Crafts Center where there will be a shift to sell items at the
center every day. Every member has stock to save their money together.

Outstanding Techniques : The technique of weaving in fall pattern and hidden pattern which make
the fabric that doesn't need to be compressed with additional glue. When customers wear,
it reduces the process.

20

นางหนูวรรณ ทะนาจันทร์ อายุ 56 ปี
ศิลปิน OTOP

บทสัมภาษณ์

ทำไมถึงได้มาทำผ้าไหมแพรวา
ส่วนตัวเห็นผู้เฒ่าผู้แก่ทอมาตั้งแต่เด็ก เลยมีโอกาสได้หัดทอครั้งแรกตอนอายุ 12 ปี
ในตอนนั้นก็เริ่มทอเป็นตีนซิ่นก่อน แล้วค่อยๆพัฒนามาเรื่อยๆจนถึงปัจจุบันนี้
ความภูมิใจ
รางวัลนกยูกพระราชทาน และรางวัลศิลปินโอทอป
แนวคิดในการต่อยอดผ้าไหมแพรวา
จะเป็นการถ่ายทอดให้กับคนรุ่นหลังได้อนุลักษณ์และต่อยอดผ้าไหมแพรวาของเราต่อไป

INTERVIEW

MRS. NHOOWAN TANAJAN, 56 YEAR OLD
ARTIST OTOP

Reason of Weaving Praewa Silk : Personally, I saw old people weaving since childhood. So,
I had the opportunity to learn to weave for the first time when I was 12 years old. And, I
gradually developed myself about weaving until now.
Pride : I was awarded as OTOP artist which can guarantee our products, and I also won
Royal Award from the Queen Sirikit Department of Sericulture.
Concept of Praewa Silk Extension : I would transfer my knowledge to the next generation.

21ส ห ก ร ณ์ ศู น ย์ ศิ ล ป า ชี พ ท อ ผ้ า ไ ห ม
แ พ ร ว า บ้ า น โ พ น ก า ฬ สิ น ธุ์ จำ กั ด
คงรักษาเอกลักษณ์
ความเป็นผ้าไหมแพรวา BAN PHON PRAEWA SILK WEAVING ARTS AND CRAFTS COOPERATIVE
กาฬสินธุ์

PRESERVING THE UNIQUENESS
OF PRAEWA KALASIN SILK

สหกรณ์ศูนย์ศิลปาชีพทอผ้าไหม
แแพรวาบ้านโพนกาฬสินธุ์จำกัด

083-3383956
083-3383956

COMMUNITY ENTERPRISE OF BAN PHON PRAEWA
WOMEN'S COOPERATIVE GROUP

กลุ่มวิสาหกิจชุมชน
กลุ่มสตรีสหกรณ์
บ้านโพนแพรวา

b y แ ม่ ป ร ะ ค อ ง

บ้ า น เ ล ข ที่ 2 0 5 ม . 8 ตำ บ ล โ พ น อำ เ ภ อ คำ ม่ ว ง จั ง ห วั ด ก า ฬ สิ น ธุ์

205 M.8 PHON SUB-DISTRICT KAMMUANG DISTRICT KALASIN PROVINCE

ความเป็นมา 23

เดิมในหมู่บ้านมีการทอผ้าเพื่อใช้ในบ้านเรือน เพื่อสวมใส่ในงานประเพณี และทอเพื่อฝากญาติ
ผู้ใหญ่อยู่แล้ว ต่อมามีส่วนราชการเข้ามาสนับสนุนให้จัดตั้งกลุ่ม โดยเริ่มแรกมีสมาชิก ทั้งหมด

7 คน รวมกลุ่มกันทอผ้าและจำหน่ายทำให้มีเงินหมุนเวียนภายในกลุ่มเพิ่มมากขึ้น ปัจจุบันมี
สมาชิกรวม 120 คน ถือเป็นการหารายได้เข้าหมู่บ้านอีกทางหนึ่ง

เอกลักษณ์ของกลุ่ม

เอกลักษณ์ คือการเลือกใช้กลุ่มสีที่มีความเข้ากัน คุมโทน เน้นโทนสีอ่อน สีธรรมชาติ สีพาสเทล
ตามความต้องการของกลุ่มลูกค้า ซึ่งกลุ่มลูกค้าของเราส่วนมากจะเป็นกลุ่มคนวัยกลางคน
และอยู่ทางภาคกลาง รวมไปถึงชาวต่างชาติอีกด้วย

เทคนิคการทอ

ยังคงใช้เทคนิคการทอแบบดั่งเดิม คือเทคนิค จก ขิด และล่วง



BBackground : In the past of each village, cloth was woven to use in the houses to wear in
traditional ceremonies and woven to give adult relatives, government agencies came to
support the establishment of the group, initially with all 7 members who joined together to
weave and sell fabrics, resulting in more money circulating within the group. There are,
currently, 120 members. It is considered another way to earn income into the village.
Group’s Uniqueness : The uniqueness is the selection of color groups that are harmonious,
tone-control, emphasizing light tones, natural colors, and pastel colors according to the needs
of the customer group. Most of our customers are middle-aged people, and in the central
region including foreigners as well
Weaving Techniques : We still use original techniques such as Jok, Khid and Luang.

24

พิมวดี จันทะมาตย์ อายุ 31 ปี

เจ้าของร้านแม่ประคองผ้าไหมแพรวา

บทสัมภาINษTERVณIEW์

ทำไมถึงได้มาทำผ้าไหมแพรวา

ตั้งแต่เด็กก็เห็นคุณแม่กับคุณยายทอผ้าอยู่แล้ว เลยมีโอกาสได้ซึมซับและได้
ศึกษามาด้วย เริ่มหัดทอครั้งแรกตอนอยู่ ป. 4 ตอนนั้นหอทอเป็นฝืมเล็กๆค่ะ
เป็นการทอตีนซิ่น ต่อมาก็ทอผ้าสไบ ทอผ้าคุมไหล่ ค่อยๆฝึกฝีมือมาเรื่อยๆ
จนถึงทุกวันนี้ก็ได้มีโอกาสมาช่วยกิจการของทางบ้านอย่างเต็มตัวแล้วค่ะ

ความภูมิใจ

รางวัลศิลปิน OTOP ที่มีการคัดเลือกจากทางหน่วยงาน ถือเป็นการการันตี
ผลงานของเรา และอีกหนึ่งรางวัลคือรางวัลชนะเลิศการประกวดผ้าตรานกยูง

พระราชทาน จากกรมหม่อนไหมค่ะ

แนวคิดในการต่อยอดผ้าไหมแพรวา

มีความคิดว่าอยากจะต่อยอดผ้าแพรวาให้ไปไกลระดับโลก โดยการปรับสีของ
ผ้าแพรวาให้อ่อนลงตามความต้องการของลูกค้า เช่น ลูกค้าประเทศญี่ปุ่นจะมี

ความชอบในการใช้สีธรรมชาติ ชอบโทนสีธรรมชาติ และมีการแปรรูป
เป็นเครื่องประดับชิ้นเล็กๆ ให้ลูกค้าเข้าถึงได้มากขึ้นและยังเป็นการขยาย

กลุ่มลูกค้าได้อีกด้วย

PIMWADEE CHANTAMAT, 31 YEARS OLD

SHOP OWNER MAEPRAKONG PRAEWA SILK

Reason of Weaving Praewa Silk : Since childhood, I have seen my mother
and grandmother weaving. So, I had the opportunity to absorb and study
as well. I started learning to weave for the first time when I was in the
4th grade. At that time, the weaving tower was a small piece. I learned to
weave small piece, later I started weaving Sabai cloth, weaving shawl,
gradually practicing craftsmanship. Until today, I have had the opportunity
to help family’s business.
Pride : I was awarded as OTOP artist which can guarantee our products,
and I also won Royal Award from the Queen Sirikit Department of
Sericulture.
Concept of Praewa Silk Extension : I would like to extend Praewa Silk to
the world by adjust tone of colors to meet the requirement of
international customers such as Japanese customers have a preference for
natural colors. They love natural tones. I processed silk into small
ornaments to make it more accessible to customers and also to expand
customer groups as well.

สร้างสรรค์ลวดลาย 25
ที่ ทั น ส มั ย แ ล ะ เ ห ม า ะ กั บ ทุ ก วั ย

CREATE MODERN PATTERNS THAT ARE SUITABLE FOR ALL AGES.
ผ้าไหมแพรวาแม่ประคอง 085-4490487 085-4490487

แ ม่ ส ม ศ รี แ พ ร ว าMAE SOMSRI PRAEWA SILK CRAFT
ทอมือบ้านโพน

บ้านเลขที่ 220 หมู่ทที่ 3 บ้านโพน ตำบลโพน

อำเภอคำม่วง จังหวัดกาฬสินธุ์

220 M.3 BAN PHON PHON SUB-DISTRICT KAMMUANG DISTRICT KALASIN PROVINCE

เอกลักษณ์ 27

การทอผ้าแบบรวบรวมลายผ้าทั้งหมดไว้ในผ้าคลุมไหล่ หรือผ้าสไบหนึ่งผืน
ลักษณะจะคล้ายๆกับผ้าแส่ว ผ้าแส่วนั้น ถือเป็นมรดกภูมิปัญญาอย่างหนึ่ง
ที่ผู้เป็นแม่จะมอบให้แก่ลูกสาวเมื่อลูกสาวออกเรือนไปเพื่อจะได้นำไปเป็นต้นแบบ
ในการทอผ้าของตนเอง นอกจากคุณค่าที่เกิดจากเทคนิคการถักทอแล้ว
ผ้าแส่วยังเป็นเครื่องมือในการจัดเก็บหรือรวบรวมลายขิดโบราณซึ่งเป็นลวดลาย
ที่คิดค้นสั่งสม และสืบทอดต่อมาจากบรรพชนจากรุ่นสู่รุ่นของชาวผู้ไท



เทคนิคที่โดดเด่น คือ เทคนิคการนำลวดลายจากผ้าแส่ว

มาจัดวางบนผ้าสไบหรือผ้าให้มีความสมดุลสวยงาม

Group’s Uniqueness : The identity of the group is the weaving of all fabrics in a single
shawl or Sabai As a piece of cloth. The sarong is considered one of the inherited wisdoms
that mothers will give to their daughters when their daughters get married so that they

can use them as a role model for their own weaving. In addition to the value resulting
from the weaving technique, Saaw cloth is also a tool for storing or collecting ancient Khit
patterns, which are patterns that have been invented and passed down from generations

to generations of the Phu Tai people.
Outstanding Techniques : The outstanding technique is the technique of bringing patterns
from Saaw cloth to be placed on the Sabai cloth or cloth to have a beautiful balance.




MAE SOMSRI PRAEWA SILK

28

บทINTERVIEW

สัมภาษณ์

ทำไมถึงได้มาทำผ้าไหมแพรวา
สำหรับสตรีผู้ไทย ชาวชุมชนบ้านโพนเมื่อมีอายุครบ 12 ปี
แม่จะสอนให้ทอผ้าจากนั้นก็ฝึกฝนมาเรื่อยๆจนในปี2535
จึงได้มีการจดทะเบียน OTOP และพัฒนามาเรื่อยๆจนถึง
ปัจจุบันนี้ค่ะ

ความภูมิใจ

รางวัลชนะเลิศประผ้าไหมแพรวา 7 ลายในงานศิลปาชีพ

ประทีปไทย โครงการของสมเด็จพระพันปีหลวง

และอีกรางวัลหนึ่งคือรางวัลศิลปินโอทอป


แนวคิดในการต่อยอดผ้าไหมแพรวา
จะเป็นการส่งต่อให้กับเยาวชนรุ่นหลังให้มีการทำ
การตลาดออนไลน์ต่อไป

- นางสมศรี สระทอง อายุ 52 ปี-

ศิลปิน OTOP

MRS. SOMSRI SRATHONG, 52 YEAR OLD

ARTIST OTOP

Reason of Weaving Praewa Silk : For the Phu Thai lady of Ban Phon
people, when I turned 12, my mother taught me how to weave. Then, I
continued to practice until in 1992. Therefore, I have been registered to

OTOP and developed continuously until now.
Pride : I won 7 Patterns of Praewa Silk in the event of Thai Lantern Arts

and Crafts under her highness’s control of Queen Sirikit.
Concept of Praewa Silk Extension : I would transfer my knowledge to

the next generation to run in online market.

29

ผสมผสาน

เพิ่มคุณค่า เอกลักษณ์
ขี้นมาใหม่

Combine to add value new identity

สมศรี สระทอง
086-2373699
086-2373699

อัตลักษณ์
Identity

เอกลักษณ์
Uniqueness

ผ้าไหมแพรวา
Praewa Silk
กาฬสินธุ์
Kalasin

แพรวา...ราชนีแห่งไหม

เหยียบไม้ขึ้นยกไหม
กระสวยสอดเป็นไหมสี
ก้อยน้อยมือน้อยนี้
ค่อยคัดลายค่อยขัดลาย

ดอกดาวก็พราวดวง
ดอกตาบ้งสลับระบาย
ดอกจอกดอกจันทร์กระจาย
จนดอกส้านก็แดงใส

บัวน้อยงูลอยน้ำ
หางปลาวาวะวาวไหว
ใบบ่นก้านก่องใบ
นาคหัวจุ้ม ก้ามปูประจัน

ก้อยน้อยสะกิดเน้น
เป็นลายพันมหาพัน
แพรผ้าแพรวาฝัน
สไบสาวภูไทยสวย

(เนาวรัตน์ พงษ์ไพบูลย์ ผู้ประพันธ์ 30 มิถุนายน 2534)

สำนักงานพาณิชย์จังหวัดกาฬสินธุ์
โทร. 043-811631