ใบความรู้เรื่อง-ศักราชเเละการเทียบศักราช

.

ใบความรู้ เรือ่ งศักราช
และการเทียบศักราช
ชนั้ มัธยมศึกษาปีท่ี 1

.

การนับศกั ราช

การศึกษาเร่ืองราวทางประวัติศาสตร์ พบว่า มีการระบุเวลาเม่ือกล่าวถึง
เหตุการณ์นั้นระบุเป็นศักราชเร่ิมนับตั้งแต่เกิดเหตุการณ์สาคัญอย่างใดอย่างหนึ่ง
โดยการศกึ ษาประวตั ศิ าสตร์ในยคุ สมยั ต่าง ๆ ศักราชแบ่งออกเป็น 2 ประเภท คือ
ศกั ราชแบ่งตามศาสนา และศักราชตามเหตุการณส์ าคญั

ศักราชแบง่ ตามศาสนา ภาพประกอบตามลาดบั

ศกั ราชแบ่งตามศาสนา จะประกอบด้วย คริสต์ศกั ราช
พุทธศักราช คริสต์ศกั ราช และฮจิ เราะหศ์ กั ราช
ค.ศ. Anno Domini (A.D.)
พุทธศกั ราช เป็นศักราชของผู้นับถือครสิ ต์ศาสนาก่อต้ังข้ึนใน

พ.ศ. (Buddhist Era) สมัยโรมัน เร่ิมนับต้ังแต่วันท่ีเชื่อกันว่าเป็น
เป็นระบบศักราชโดยใช้การเกิดข้ึนของศาสนา วันประสูติของพระเยซู เป็นต้นมา นับเป็น ค.ศ.
ตรงกับ พ.ศ. 543 และยังมีการใช้ก่อนคริสตกาล
พุทธเกิดขึ้นในประเทศอินเดียและแพร่หลายใน Before Chirst (B.C.) ในการกล่าวถึงช่วงเวลา
ประเทศที่นับถือพุทธศาสนาเป็นหลัก การนับ กอ่ นท่ีพระเยซูทรงประสตู ิ หรอื มารับสภาพมนษุ ยจ์ ึง
พุทธศักราชเริ่มตั้งแต่ปีที่ พระพุทธเจ้าเสด็จดับขันธ์ มี ก า ร ใ ช้ ค า ว่ า ปี ก่ อ น ค ริ ส ต ก า ล ปี ใ ห ม่ ข อ ง
ปรินิพพาน เป็น พ.ศ. 1 ส่วนแบบไทย นับหลังปีที่ ค.ศ. จะเรม่ิ ในวันท่ี 1 มกราคมของทุกปี
ปรินิพพานพพาน 1 ปี เป็น พ.ศ. 1

ฮิจเราะหศ์ กั ราช

ฮ.ศ. (Heglra Era)
ฮจิ เราะห์ศักราชมาจากภาษาอาหรับ แปลวา่ การอพยพ
เป็นการนับศักราชในประเทศท่ีมีการนับถือศาสนาอิสลาม
โดยเร่ิมนับ ฮ.ศ. 1 เมื่อ นบีมุฮัมมัดนาเหล่าสาวกอพยพจาก
เมืองเมกกะไปยัง เมืองเมดินา ตรงกับ พ.ศ. 1165 ปี ฮ.ศ.
เป็นปี พ.ศ. จะต้องบวกด้วย 1122 การเทียบรอบปีของ ฮ.จ.
และ พ.ศ. จะมีความคลาดเคล่ือนทุก ๆ 32 ปีคร่ึง ของ
ฮิจเราะห์ศักราชจะเพมิ่ ขนึ้ อกี 1 ปี เมื่อเทียบกับ พุทธศักราช

.

ศกั ราชแบ่งตามเหตกุ ารณ์สาคัญ

ศักราชแบง่ ตามเหตกุ ารณส์ าคัญ จะมีการบันทกึ เรื่องราวเหตกุ ารณต์ ่าง ๆ
โดยจะมกี ารอ้างองิ ถงึ การนับช่วงเวลาแตกตา่ งกนั จะประกอบดว้ ย
มหาศกั ราช จลุ ศกั ราช และรัตนโกสินทร์ศก

มหาศกั ราช

ม.ศ. มหาศักราชเกิดข้นึ ในประเทศอินเดียโดยพระเจ้ากนษิ กะของอนิ เดยี ต้งั ขึ้นภายหลัง พทุ ธศกั ราช
621 ปี และมกี ารแพรห่ ลายเขา้ มาสูป่ ระเทศไทยผา่ นทางพราหมณ์เป็นผู้นาเข้ามาพรอ้ มกบั ตารา

โหราศาสตรต์ ่าง ๆ ประเทศไทยจะใช้มหาศกั ราชก่อนศกั ราชอน่ื ๆ ตั้งแตส่ มัยกอ่ นสโุ ขทัยและเข้ามายงั
อยุธยาตอนกลาง มกี ารพบหลกั ฐานทใี่ ชม้ าก คือ ศลิ าจารกึ ในสมัยสุโขทยั

จุลศกั ราช

จ.ศ. ตงั้ ขึ้นโดยพระเจา้ สรู ยิ ะวกิ รมใน ปที ีข่ ึ้นของราชอาณาจักรศรเี กษตรในดนิ แดนพม่า
เมอ่ื พ.ศ. 1182 ประเทศไทยมกี ารรับจลุ ศกั ราชเขา้ มาต้ังแต่สุโขทยั ใช้ในการคานวณทางโหราศาสตร์
บอกเวลาในจารึก ตานาน พระราชพงศาวดาร จดหมายเหตุ เป็นต้น

ใช้ต้ังแตล่ ้านนา → สุโขทัย → อยธุ ยา → รชั กาลท่ี 5

รัตนโกสนิ ทร์ศก

ร.ศ. เป็นการนับศักราชท่ีใช้ในประเทศไทยพระบาทสมเดจ็ พระจลุ จอมเกล้าเจ้าอย่หู ัวตั้งแต่
ปี พ.ศ. 2432 เร่ิมนับ ร.ศ. 1 เม่ือปี 2325 ซ่ึงเป็นปีที่สถาปนากรุงรัตนโกสินทร์ไทย เร่ิมใช้การนับ
แบบ ร.ศ. ในสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวและต่อมาสมัยพระบาทสมเด็จพระ
มงกุฎเกลา้ เจ้าอย่หู ัวเปลย่ี นเปน็ การใชพ้ ทุ ธศกั ราชจนถงึ ปัจจุบัน หลักฐานท่ีใช้รตั นโกสินทร์ศก เช่น
พระราชหตั ถเลขารชั กาลที่ 5

ภาพประกอบตามลาดบั

.

ตารางการเทียบศักราช

พทุ ธศกั ราช (พ.ศ.)
ครสิ ตศ์ กั ราช (ค.ศ.)

ฮจิ เราะห์ศักราช (ฮ.ศ.)
มหาศกั ราช (ม.ศ.)

จุลศักราช (จ.ศ.)
รัตนโกสินทรศ์ ก (ร.ศ.)



รอ่ งรอยเกีย่ วกบั ศกั ราช
ทพี่ บในหลักฐานประวตั ศิ าสตร์

ศกั ราช หลักฐา

พุทธศกั ราช ท้าวเทพกระษัตรี (จัน) ท้า
คริสตศ์ ักราช การป้องกันรักษาเมืองไว้เป็นสา
เมืองถลางเมื่อ พ.ศ. 2328 ตหี ัก
ฮจิ เราะห์ศักราช แก่ชาวเมืองถลางตลอดจนชาวไท

เราได้มอบเคร่ืองบรรณากา
ราชอาณาจักรให้ราชทูตของเรา
แห่งไมตรีของเรา และเขาจะได
ทราบดว้ ยถงึ ความปรารถนาของ

เ ขี ย น ที่ พ ร ะ ร า ช วั ง แ ว ร์ ช
มกราคม คริสต์ศักราช 1685
บาทหลุยส์

การเดนิ ทางของเรอื่ งเราบัด
วนั ที่ 7 เดือนเซาวาล ฮ.ศ. 10
เรอื ของเรากอ็ อกเดินทางไปยัง
หนึ่งของเมอื งชะฮรั นาว

านทพ่ี บ ที่มา

วศรีสุนทร (มุก) ได้กระทา ฐานอนุสาวรีย์ท้าวเทพกระษัตริย์
ามารถ มิให้ข้าศึกยกมาประชิด ท้าวศรีสุนทร ที่ส่ีแยก อาเภอถลาง
กเอาเมืองได้เป็นวีรกรรมอันควร จังหวดั ภูเกต็
ทยทว่ั ไปยกย่องสรรเสรญิ

าร อันเป็นส่ิงท่ีหาได้ยากใน กวีย์ ตาชาร์ด. (2539) จดหมาย
าเป็นฝ่ายพระบาท เป็นสักขี เหตุการณ์เดินทาง สู่ประเทศ
ด้เป็นผู้กราบทูลชี้แจ้งให้ทรง สยามของบาทหลวงตาชาร์ด แปล
งเรา โดย สนั ต์ ท. โกมลบุตร
ายส์ เมื่อวันท่ี ยี่สิบเอ็ด

จากพระสหายของฝ่าพระ

ดนไี้ ดม้ าถึงขน้ั ตอนใหมแ่ ลว้ ใน ฮิบบิ มุฮมั หมัด อิรฮิม (2545)
096 หลงั จากทเี่ ราหาเสบียงใส่ สาเภากษัตริยส์ ลุ ยั มาน
งตะนาวศรซี ึ่งเป็นอาณาบริเวณ แปลโดยดิเรกกลุ สิริสวัสดิ์

ศักราช หลกั ฐานท

มหาศกั ราช “เม่ือก่อนลายสื่อไทยนี้ บ่มี 12
จุลศักราช รามคาแหงหาใคร่ใจในใจ แลใส่ลา
จงึ มเี พ่อื พอ่ ขุนผู้นัน้ ใสไ่ ว้”
รัตนโกสินทรศ์ ก
“คร้ันศักราช 891 ปีฉลูศก ญ วัน
ขนุ วรวงศาธิราชเจ้าแผ่นดิน คิดกัน
ให้เอา พระย อดฟ้า ไปปร ะห
พระยา แต่พระศรีศิลป์น้องชาย
เลยี้ งไว้ สมเดจ็ พระยอดฟ้าอยใู่ นรา

“...ภายหลงั มานบั ถอยหลงั ขึน้ ไปในร
คนหนึ่งชอื่ เจก๊ ฮง จัดต้งั โรงรับจานาข
เอง...”

ท่พี บ ทีม่ า

205 ศก ปีมะแม พ่อขุน ศิลาจารกึ พ่อขนุ รามคาแหงมหาราช
ายสือไทยนี้ ลายสือไทยน้ี ดา้ นท่ี 4

นอาทิตย์ขึ้น 5 ค่า เดือน 8 พงศาวดารฉบับพระราชหตั ถเลขา
นกับแม่อยู่หัว ศรีสุดาจันทร์
หารชี วิตเสีย ณ วัดโค ก
พระชนม์ได้เจ็ดพรรษานั้น
าชสมบตั ปิ กี ับสองเดือน”

รัตนโกสินทรศ์ ก 85 มีจนี วารสารวชิรญาณวิเศษเลม่ 6
ขน้ึ โรงหนงึ่ ที่ ริมประตูผนี ี้ รตั นโกสนิ ทร์ 105

อา้ งอิง

ณรงค์ พ่วงพิศ และวฒุ ชิ ยั มลู ศิลป.์ หนังสือเรียน ราย
ประวัตศิ าสตร์ ม.1. กรุงเทพ : บริษัทอกั ษร
2558.

บ้านจอมยุทธ. (2543). ความรเู้ รื่องศกั ราชทใี่ ชใ้ นหน
จาก https://www.baanjomyut.com/lib

ศลิ ปะวัฒนธรรม. (2562). “ศกั ราช” คืออะไร? ทําไม
คน้ เมื่อ 20 มกราคม 2565. จาก https://ww
mag.com/culture/article_31125

Digitalschool. การคํานวณหาศกั ราช. คน้ เมื่อ 15 พ
จาก https://cutt.ly/fTY8X0W

Pannipa. การนบั ศกั ราชและการแบง่ ยุคสมัย. คน้ เม
จาก https://sites.google.com/site/pa
-sakrach-laea-kar-baeng-yukh-smay-2

ยวชิ าพ้ืนฐาน
รเจรญิ ทศั น์ อจท. จากัด,

นังสือไทย. คน้ เมอื่ 20 มกราคม 2565.
brary/thai_era.html
มเรยี ก “ศกั ราช”?.
ww.silpa-

พฤศจกิ ายน 2564

มื่อ 15 พฤศจิกายน 2564
annipa31055/kar-nab
2