The words you are searching are inside this book. To get more targeted content, please make full-text search by clicking here.
Discover the best professional documents and content resources in AnyFlip Document Base.
Search
Published by phon03102545, 2021-09-22 02:07:40

ธนวัฒน์ สชส.11

ธนวัฒน์ สชส.11

รายงาน
เรอ่ื ง นันทนาการเพื่อพฒั นาสขุ ภาพ

ผู้จดั ทำ
นางสาวธนวฒั น์ อาสา สชส.1/1 เลขที่3

เสนอ
อาจารย์ สุประวัติ ขันทอง
รายงานเล่มนเ้ี ป็นส่วนหนึ่งของวิชานนั ทนาการเพื่อพัฒนาสขุ ภาพ

รหัส 30000-1610
หลกั สูตรประกาศนียบตั รวิชาชีพขั้นสูง

วทิ ยาลัยเทคนิคกนั ทรลกั ษ์
ภาคเรียนท่ี 1 ปีการศกึ ษา 25564

คำนำ

รายงานเลม่ นี้จดั ทำขนึ้ มาเพื่อเปน็ ส่วนหนง่ึ ของวชิ านันทนาการเพอ่ื พัฒนาสขุ ภาพ รหสั วชิ า 30000-1610
หลักสูตรประกาศนยี บัตรวิชาชีพขน้ั สงู เพ่ือให้ไดศ้ ึกษาหาความรู้ในเรอื่ งนน้ั ทนาการเพอ่ื สุขภาพและศกึ ษา
อยา่ งเขา้ ใจนำไปใช้ประโยชนก์ ับการเรียน

ผ้จู ดั ทำหวงั ว่า รายงานเล่มน้จี ะเป็นประโยชน์กับผอู้ ่าน หรือนกั เรียน นักศกึ ษา ทก่ี ำลงั หาข้อมูลเรอื่ งนอี้ ยู่
หากมขี อ้ แนะนำหรือผดิ พลาดประการใด ผ้จู ดั ทำขอทำการน้อมรบั ไวแ้ ละขออภยั มา ณ ทนี่ ้ดี ว้ ย

ผู้จัดทำ
ธนวัฒน์ อาสา

นนั ทนาการ

หมายถึง กจิ กรรมทค่ี นเราใช้เวลาวา่ งจากภารกจิ งานประจำโดยเข้าร่วมดว้ ยความสมคั รใจ และกิจกรรม
ทท่ี ำตอ้ งไม่ขดั ตอ่ ขนบธรรมเนยี ม ประเพณี วฒั นธรรม และกฎหมายบา้ นเมือง เพ่ือกอ่ ให้เกดิ การพฒั นาหรือ
ความเจรญิ งอกงามทางกาย อารมณ์ สงั คม และสติปัญญา

1. ความหมายของนนั ทนาการ
นนั ทนาการ เป็นคำมาจากคำเดิมวา่ "สันทนาการ" ซ่ึงพระยาอนมุ านราชธน หรือเสถยี รโกเศศได้บญั ญตั ไิ ว้
เมื่อปี พ.ศ.2507 และตรงกับศพั ท์ภาษาอังกฤษวา่ "Recreation" มีนกั วิชาการไดใ้ หค้ วามหมายของ
นนั ทนาการไว้หลากหลาย ซึ่งสามารถสรุปไดด้ งั น้ี

นนั ทนาการ หมายถึง การทำใหช้ ีวติ สดชน่ื โดยการเสรมิ สรา้ งพลังงานข้ึนใหม่ หลังจากท่ีร่างกายใช้
พลังงานแล้วเกิดเป็นความเหนอื่ ยเมอ่ื ยลา้ ทางร่างกาย จติ ใจและทางสมอง เมอ่ื บุคคลเขา้ รว่ มกิจกรรม
นนั ทนาการจะชว่ ยขจัด หรอื ผ่อนคลายความเหน่อื ยเมื่อยลา้ ทางดา้ นร่างกายและจติ ใจ ในความหมายนี้
นนั ทนาการจงึ เป็นการตอบสนองความต้องการทางกายและจติ ใจของบุคคลไดอ้ ยา่ งแทจ้ ริง

นันทนาการ หมายถึง กิจกรรม (Activities) ต่างๆ ทีบ่ ุคคลเข้ารว่ มในชว่ งเวลาวา่ ง โดยไมม่ กี ารบงั คับ
หรือเข้ารว่ มด้วยความสมคั รใจ มีผลกอ่ ใหเ้ กดิ การพัฒนาอารมณ์สุข สนกุ สนานหรือความสขุ สงบ และ
กจิ กรรมนน้ั ๆ จะตอ้ งเป็นกิจกรรมท่ีสงั คมยอมรบั ซงึ่ เป็นกจิ กรรมท่มี คี วามหลากหลาย เช่น กจิ กรรมศิลป
หตั กรรม การอา่ น-เขียน กิจกรรมอาสาสมัคร ศลิ ปะวฒั นธรรม งานอดเิ รก เกม กีฬา การละคร ดนตรี
กจิ กรรมเขา้ จงั หวะ และนนั ทนาการกลางแจง้ นอกเมอื ง

นนั ทนาการ หมายถงึ กระบวนการ (Process) หรือประสบการณท์ ่บี คุ คลได้รับโดยอาศัยกจิ กรรม
นนั ทนาการในช่วงเวลาวา่ งเป็นสือ่ ก่อใหเ้ กดิ การพัฒนาหรอื ความเจรญิ งอกงามทางกาย อารมณ์ สังคม และ
สติปญั ญาของบุคคล

นันทนาการ หมายถงึ เป็นสถาบนั ทางสงั คมหรอื แหลง่ ศูนยก์ ลางของสงั คม เพอ่ื ให้บคุ คล หรือสมาชิก
เขา้ ร่วมกจิ กรรมนนั ทนาการแล้วก่อใหเ้ กดิ ความเจรญิ งอกงามทางรา่ งกายและพัฒนาทางด้านอารมณ์ จิตใจ
และสังคม ซ่งึ โดยปกติรัฐมหี น้าทจี่ ดั แหลง่ นนั ทนาการในรปู แบบต่างๆ เช่น สวนสาธารณะในเมอื ง
สวนหย่อม ศนู ย์เยาวชน หอ้ งสมุดสำหรับประชาชน ดนตรสี ำหรับประชาชน วนอุทยาน และอุทยาน
แหง่ ชาติ
2.จดุ มงุ่ หมายของนนั ทนาการ
2.1 เพื่อพัฒนาอารมณ์

กจิ กรรมนนั ทนาการเปน็ กระบวนการเสริมสร้าง และพฒั นาอารมณข์ องบุคคลและชุมชน โดยอาศัย
กิจกรรมตา่ งๆ เปน็ สอ่ื กลางในช่วงเวลาว่าง หรอื เวลาอิสระ การเข้ารว่ มกจิ กรรมต้องเปน็ ไปดว้ ยความสมคั ร
ใจ และกิจกรรมน้นั จะตอ้ งเปน็ กจิ กรรมที่สังคมยอมรับ สามารถกอ่ ให้เกิดความสขุ สนกุ สนาน เพลดิ เพลนิ

2.2 เพอ่ื เสริมสร้างประสบการณ์ใหม่
กิจกรรมนนั ทนาการ ช่วยสรา้ งประสบการณใ์ หมใ่ หแ้ กผ่ ู้ร่วมกิจกรรม ทง้ั น้ีเพราะความหลากหลาย

กิจกรรม เช่น การท่องเทยี่ ว ทศั นศกึ ษา การเสริมสรา้ งประสบการณใ์ หมใ่ นสถานทีแ่ ละทรัพยากรท่องเที่ยว
ขน้ึ อยกู่ ับประสบการณ์ และพ้ืนฐานเดมิ ของบคุ คลหรอื ชมุ ชน

2.3 เพอ่ื เพ่มิ พูนประสบการณ์
กจิ กรรมสรา้ งเสริมประสบการณ์ หรอื กจิ กรรมบางอยา่ งท่เี คยเข้ารว่ มมาแลว้ แต่ผ้เู ข้าร่วมอยากสรา้ ง

ความประทบั ใจ หรือความทรงจำเดิม กจ็ ะเปน็ การเพ่ิมพนู ประสบการณท์ ง้ั สน้ิ
2.4 เพอ่ื ส่งเสริมการมสี ว่ นร่วม

กจิ กรรมนนั ทนาการ จะส่งเสรมิ การมีสว่ นรว่ มของบคุ คลและชมุ ชน ฝึกให้มโี อกาสเขา้ รว่ มกจิ กรรม
ของชมุ ชนดว้ ยความสนใจและสมคั รใจ สง่ เสริมการทำงานรว่ มกนั เป็นทีม เปน็ สว่ นหนึ่งของกลมุ่ รูจ้ กั สทิ ธิ
และหนา้ ท่ี ตลอดจนความรบั ผิดชอบตอ่ ตนเองและผู้อื่นในฐานะองค์กรของสงั คม
2.5 เพอ่ื สง่ เสริมการแสดงออก

กิจกรรมนนั ทนาการหลายประเภท เป็นการสง่ เสรมิ ให้บคุ คลไดแ้ สดงออกทางด้านความรู้สกึ นกึ คดิ
สรา้ งสรรค์ การระบายอารมณ์ การเลยี นแบบสถานการณ์ หรือพฤตกิ รรมตา่ งๆ ทำให้สามารถเรียนรแู้ ละรจู้ กั
ตนเองมากขนึ้ สร้างความมนั่ ใจ ความเข้าใจและการควบคมุ ตนเอง

2.6 เพอ่ื ส่งเสรมิ คณุ ภาพชีวติ
กจิ กรรมนนั ทนาการเป็นกิจกรรมทช่ี ่วยพัฒนาอารมณ์ ความสุข ความสามารถของบุคคล สุขภาพและ

สมรรถภาพทางกายและจติ ใจ ความสมดุลทางกาย และจิต ส่งิ เหล่าน้จี ะช่วยพัฒนาคณุ ภาพชวี ิต ของสังคม
ทุกเพศและวยั นอกจากนี้ ยังชว่ ยพฒั นาคุณภาพชวี ิตของกลุ่มประชากรทกุ กลมุ่ ด้วย
2.7 เพอื่ ส่งเสรมิ ความเป็นมนษุ ยชาติ

กจิ กรรมนนั ทนาการจะชว่ ยส่งเสรมิ พฤตกิ รรม และพฒั นาความเจรญิ งอกงามของบคุ คลท้ังทางกาย
อารมณ์ สงั คม สติปญั ญา และจิตใจของคนทกุ คน ทกุ เพศ ทกุ วยั ตามความสนใจและความต้องการของ
บคุ คล เช่น การจดั กจิ กรรมนันทนาการนานาชาติ คอื มหกรรมกีฬาโอลมิ ปิค ซง่ึ จะชว่ ยสง่ เสริมความเข้าใจ
อนั ดแี ละมิตรภาพของมวลมนุษยชาติ
2.8 เพ่อื สง่ เสริมความเป็นพลเมอื งดี

กจิ กรรมนนั ทนาการเปน็ การให้การศกึ ษาแกเ่ ยาวชนในดา้ นการชว่ ยเหลือตนเอง รู้จกั สทิ ธิ หน้าท่ี ความ
รับผิดชอบ ระเบยี บวินยั และการปรับตวั ให้เข้ากบั กลมุ่ และสงั คมได้เป็นอย่างดี เปน็ การพฒั นาบทบาทของ
การเปน็ พลเมืองดี ไม่เห็นแก่ตวั ช่วยเหลือสงั คมส่วนรวมเป็นสำคัญ ส่งผลให้สงั คมอบอนุ่ และเพ่ิมพนู
คณุ ภาพชวี ติ

ความหมายของสุขภาพ

คาํ วา่ สขุ ภาพ (health) เป็นคําทีม่ คี วามหมายกว้างขวาง มีผใู้ ห้ความหมายไวห้ ลายแนวคดิ ดงั นีค้ ือ
พจนานกุ รม ฉบับราชบณั ฑิตยสถาน พ.ศ. 2542 (2546 ,หนา้ 1201) ให้ความหมาย คาํ ว่า สุขภาพ หมายถึง
ความสขุ ปราศจากโรค ความสบาย

ฮอย แมน (H.S.Hoyman) นกั สุขศกึ ษา คนสําคัญของ
ประเทศอเมรกิ า กลา่ วไว้ว่า สขุ ภาพ หมายถงึ สภาวะ
แห่งความสมบรู ณ์ทีส่ ดุ ในการดาํ รงชวี ติ อยดู่ ว้ ยดขี อง
แตล่ ะบคุ คล ซงึ่ จะพึงมีได้

องค์การอนามยั โลก ใหค้ วามหมายของสุขภาพ
หมายถึงสภาวะแหง้ ความสมบูรณ์ ของรา่ งกายและ
จิตใจ รวมถึงการดํารงชวี ติ อย่ใู นสังคมดว้ ยดี และคาํ วา่ สขุ ภาพนี้ มไิ ดห้ มายความเฉพาะเพยี งแต่ความ
ปราศจากโรค และทุพพลภาพเท่านน้ั
สรปุ ความหมาย ของสขุ ภาพ หมายถึง สภาวะแหง่ ความสมบูรณข์ องร่างกาย และ จติ ใจ รวมถงึ การ
ปรบั ตวั อยู่ในสงั คมดว้ ยดมี มี นษุ ยสัมพนั ธท์ ีด่ ตี ่อผอู้ นื่ มีคุณธรรม และจิตวญิ ญาณทด่ี ี ปราศจากการเป็นโรค
และปราศจากความพิการ

จะเหน็ ไดว้ ่า ความหมายของสขุ ภาพ ครอบคลุม กว้างขวางมาก เป็นความหมาย ของสุขภาพ ในอุดมคติ
(ideal health) ซึง่ ในความเปน็ จริง สุขภาพทเ่ี ปน็ อย่จู ริง (real health) จะเป็น สภาวะสขุ ภาพสว่ นบคุ คล ที่
สามารถข้ึนๆ ลงๆ ได้มีการเปลีย่ นแปลง ข้ึนอย่กู บั การดูแล เอาใจใส่ต่อ สุขภาพของบคุ คลนน้ั

นันทนาการ (Recreation) หมายถึง กจิ กรรมที่คนเราใช้เวลาวา่ งจากภารกจิ งานประจำโดยเข้ารว่ มด้วยความ
สมคั รใจ และกิจกรรมท่ที ำตอ้ งไมข่ ดั ตอ่ ขนบธรรมเนยี ม ประเพณี วัฒนธรรม และกฎหมายบ้านเมือง เพื่อ
ก่อใหเ้ กิดการพฒั นาหรือความเจรญิ งอกงามทางกาย อารมณ์ สังคม และสตปิ ัญญา

นนั ทนาการ เปน็ คำมาจากคำเดิมว่า "สันทนาการ" ซึง่ พระยาอนุมานราชธน หรือเสถยี รโกเศศไดบ้ ัญญตั ิไว้
เม่อื ปี พ.ศ.2507 และตรงกบั ศัพทภ์ าษาองั กฤษว่า "Recreation" มีนักวิชาการไดใ้ ห้ความหมายของ
นนั ทนาการไวห้ ลากหลาย ซึง่ สามารถสรุปไดด้ ังน้ี

นันทนาการ หมายถึง การทำให้ชีวติ สดชืน่ โดยการเสริมสร้างพลงั งานข้นึ ใหม่ หลังจากทรี่ า่ งกายใช้
พลงั งานแลว้ เกิดเป็นความเหน่อื ยเมื่อยลา้ ทางรา่ งกาย จติ ใจและทางสมอง เมื่อบุคคลเขา้ ร่วมกิจกรรม
นนั ทนาการจะชว่ ยขจดั หรอื ผอ่ นคลายความเหนือ่ ยเม่ือยลา้ ทางด้านรา่ งกายและจติ ใจ ในความหมายนี้
นันทนาการจึงเป็นการตอบสนองความตอ้ งการทางกายและจิตใจของบคุ คลไดอ้ ยา่ งแท้จรงิ

นนั ทนาการ หมายถงึ กจิ กรรม (Activities) ตา่ งๆ ท่ีบคุ คลเข้ารว่ มในชว่ งเวลาว่าง โดยไม่มกี ารบงั คับ
หรอื เข้ารว่ มดว้ ยความสมคั รใจ มีผลก่อให้เกดิ การพัฒนาอารมณส์ ุข สนุกสนานหรือความสขุ สงบ และ
กิจกรรมนนั้ ๆ จะตอ้ งเป็นกิจกรรมทส่ี งั คมยอมรบั ซ่งึ เปน็ กจิ กรรมที่มคี วามหลากหลาย เชน่ กิจกรรมศิลป
หตั กรรม การอ่าน-เขียน กิจกรรมอาสาสมคั ร ศิลปวัฒนธรรม งานอดเิ รก เกม กีฬา การละคร ดนตรี กจิ กรรม
เขา้ จังหวะ และนันทนาการกลางแจ้งนอกเมอื ง

นนั ทนาการ หมายถึง กระบวนการ (Process) หรือประสบการณท์ ี่บคุ คลได้รบั โดยอาศัยกจิ กรรม
นันทนาการในช่วงเวลาวา่ งเป็นสอื่ ก่อใหเ้ กดิ การพฒั นาหรอื ความเจริญงอกงามทางกาย อารมณ์ สงั คม และ
สติปัญญาของบคุ คล

นนั ทนาการ หมายถงึ เปน็ สถาบันทางสงั คมหรอื แหล่งศูนยก์ ลางของสังคม เพ่ือใหบ้ คุ คล หรอื สมาชิก
เข้ารว่ มกิจกรรมนนั ทนาการแลว้ กอ่ ใหเ้ กิดความเจรญิ งอกงามทางรา่ งกายและพฒั นาทางด้านอารมณ์ จติ ใจ
และสังคม ซ่งึ โดยปกติรฐั มีหน้าทจ่ี ัดแหลง่ นันทนาการในรปู แบบตา่ งๆ เช่น สวนสาธารณะในเมือง
สวนหย่อม ศูนย์เยาวชน หอ้ งสมุดสำหรบั ประชาชน ดนตรสี ำหรับประชาชน วนอุทยาน และอุทยาน
แห่งชาติ

จดุ มุง่ หมายของกิจกรรมนนั ทนาการ

1. เพือ่ พฒั นาอารมณ์

กจิ กรรมนนั ทนาการเปน็ กระบวนการเสรมิ สรา้ ง และพฒั นาอารมณข์ องบคุ คลและชุมชน โดยอาศยั
กจิ กรรมต่างๆ เป็นสือ่ กลางในชว่ งเวลาว่าง หรอื เวลาอสิ ระ การเขา้ รว่ มกจิ กรรมตอ้ งเป็นไปดว้ ยความสมคั ร
ใจ และกิจกรรมนั้นจะต้องเป็นกิจกรรมท่สี ังคมยอมรับ สามารถก่อใหเ้ กิดความสขุ สนกุ สนาน เพลิดเพลิน

2. เพื่อเสริมสรา้ งประสบการณ์ใหม่

กิจกรรมนนั ทนาการ ช่วยสรา้ งประสบการณ์ใหมใ่ ห้แก่ผรู้ ว่ มกิจกรรม ทง้ั นี้เพราะความหลากหลาย
กิจกรรม เชน่ การทอ่ งเท่ียว ทัศนศกึ ษา การเสริมสรา้ งประสบการณ์ใหม่ในสถานทแี่ ละทรัพยากรทอ่ งเท่ียว
ข้นึ อยกู่ ับประสบการณ์ และพ้ืนฐานเดมิ ของบคุ คลหรือชมุ ชน

3. เพ่ือเพิ่มพนู ประสบการณ์

กิจกรรมสรา้ งเสรมิ ประสบการณ์ หรอื กจิ กรรมบางอยา่ งที่เคยเขา้ ร่วมมาแล้ว แต่ผ้เู ข้ารว่ มอยากสร้าง
ความประทบั ใจ หรอื ความทรงจำเดิม กจ็ ะเปน็ การเพิม่ พูนประสบการณ์ทง้ั สิ้น

4. เพื่อสง่ เสริมการมสี ว่ นรว่ ม

กิจกรรมนนั ทนาการ จะส่งเสริมการมีสว่ นรว่ มของบคุ คลและชุมชน ฝกึ ใหม้ โี อกาสเขา้ รว่ มกจิ กรรม
ของชุมชนดว้ ยความสนใจและสมัครใจ ส่งเสรมิ การทำงานร่วมกนั เปน็ ทีม เป็นสว่ นหนึง่ ของกลุ่ม รูจ้ ักสิทธิ
และหนา้ ที่ ตลอดจนความรับผดิ ชอบตอ่ ตนเองและผู้อ่ืนในฐานะองค์กรของสงั คม

5. เพ่ือส่งเสริมการแสดงออก

กจิ กรรมนนั ทนาการหลายประเภท เปน็ การส่งเสรมิ ให้บุคคลไดแ้ สดงออกทางดา้ นความรู้สกึ นกึ คดิ
สรา้ งสรรค์ การระบายอารมณ์ การเลียนแบบสถานการณ์ หรือพฤตกิ รรมต่างๆ ทำให้สามารถเรยี นรูแ้ ละรู้จกั
ตนเองมากขน้ึ สร้างความมน่ั ใจ ความเข้าใจและการควบคมุ ตนเอง

6. เพื่อส่งเสริมคณุ ภาพชีวติ

กิจกรรมนนั ทนาการเปน็ กิจกรรมทชี่ ว่ ยพัฒนาอารมณ์ ความสขุ ความสามารถของบคุ คล สุขภาพและ
สมรรถภาพทางกายและจิตใจ ความสมดุลทางกาย และจิต สิง่ เหล่าน้ีจะช่วยพฒั นาคณุ ภาพชวี ติ ของสงั คม
ทุกเพศและวัย นอกจากน้ี ยงั ชว่ ยพฒั นาคณุ ภาพชวี ิตของกลุ่มประชากรทกุ กลมุ่ ดว้ ย

7. เพ่ือส่งเสริมความเปน็ มนุษยชาติ

กิจกรรมนนั ทนาการจะชว่ ยส่งเสรมิ พฤตกิ รรม และพฒั นาความเจรญิ งอกงามของบคุ คลทัง้ ทางกาย
อารมณ์ สังคม สตปิ ัญญา และจติ ใจของคนทกุ คน ทุกเพศ ทกุ วยั ตามความสนใจและความตอ้ งการของ
บคุ คล เช่น การจัดกจิ กรรมนนั ทนาการนานาชาติ คือ มหกรรมกฬี าโอลิมปคิ ซ่ึงจะช่วยส่งเสริมความเข้าใจ
อนั ดแี ละมิตรภาพของมวลมนุษยชาติ

8. เพอื่ ส่งเสริมความเป็นพลเมืองดี

กจิ กรรมนนั ทนาการเป็นการใหก้ ารศกึ ษาแก่เยาวชนในดา้ นการชว่ ยเหลอื ตนเอง รจู้ กั สิทธิ หน้าที่ ความ
รบั ผดิ ชอบ ระเบียบวินยั และการปรบั ตวั ใหเ้ ข้ากับกลุ่มและสงั คมได้เป็นอย่างดี เปน็ การพฒั นาบทบาทของ
การเป็นพลเมอื งดี ไม่เหน็ แกต่ วั ช่วยเหลือสงั คมสว่ นรวมเป็นสำคญั สง่ ผลให้สงั คมอบอ่นุ และเพ่ิมพูน
คณุ ภาพชวี ติ

1. พันธกุ รรม หรอื กรรมพันธุ์ (heredity)

คือ การถ่ายทอดลักษณะต่างๆ จากบรรพบรุ ษุ ไปสลู่ ูกหลาน โดยการสืบสายโลหติ ในเซลล์ของ
ส่งิ มีชวี ิต จะมีสงิ่ ท่อี ยู่ภายในนวิ เคลยี ส (nucleus) เรียกวา่ โครโมโซม (chromosome) ใน แตล่ ะโครโมโซม
จะมีส่วนเลก็ ๆ ทเ่ี รียกวา่ ยนี (gene) ซงึ่ เปน็ หนว่ ยสารเคมีทซี่ ับซอ้ น ของโปรตนี เรยี กว่า DNA
(deoxyribonucleic acid) และ RNA (ribonucleic acid) ซึ่งเป็นสงิ่ ทถ่ี า่ ยทอดลกั ษณะ ตา่ งๆ จากบรรพบุรษุ
ไปสูล่ ูกหลาน ยนี มกั จะอย่เู ปน็ คู่ๆ ซึง่ มาจากโครโมโซม ของสเปริ ม์ และไข้ เซลล์ของมนุษย์จะประกอบดว้ ย
โครโมโซม 23 คู่ เปน็ โครโมโซมของเซลล์ร่างกายท่ัวไป 22 คู่ และ อีก 1 คู่ จะทําหนา้ ท่เี กย่ี วกบั การ
กาํ หนดเพศ มโี รค และความผิดปกติบางอยา่ ง ท่สี ามารถถา่ ยทอด ทางพนั ธกุ รรมได้ เชน่ ศีรษะล้าน ในผชู้ าย
โรคตาบอดสี โรคเลอื ดไหลไมห่ ยดุ โรคผวิ หนงั บางชนดิ โรคประสาท โรคจิต บางชนิด นวิ้ กดุ นิว้ เกิน ปาก
แหวง่ เพดานโหว่ โรคภูมิแพ้ โรคเบาหวาน โรคเลอื ดธาลัสซเี มยี

ปัจจยั ทางพันธกุ รรม เป็นสงิ่ ทเี่ ราไม่สามารถควบคมุ ได้ทัง้ หมด การจะมสี ขุ ภาพท่ดี ี จึงต้องอาศัยการ
ควบคุม ปจั จยั อื่นๆ รว่ มด้วย

2. สิง่ แวดลอ้ ม (environment)

ส่ิงแวดลอ้ ม คือ สิง่ ท่ีอยู่รอบๆ ตวั เรา และสิง่ แวดลอ้ มมอี ิทธิพลต่อสุขภาพของคนเรา
สิ่งแวดล้อมแบ่งเปน็

2.1 สิ่งแวดล้อมทางกายภาพ (physical environment)

สง่ิ แวดลอ้ มทางกายภาพ คือ สง่ิ ท่ไี ม่มีชวี ติ อยู่รอบๆ ตวั เรา ไดแ้ ก่ ภมู ปิ ระเทศ
ภมู อิ ากาศ เช่น ความร้อน แสง เสียง อากาศเป็นพษิ น้ำเน่าเสีย ความแออดั ของรถยนต์ เป็นตน้

สิ่งแวดล้อมทางกายภาพ มีอิทธพิ ลตอ่ คนอยา่ งมากในปจั จบุ นั ทาํ ใหเ้ กดิ โรค
และความผดิ ปกติตา่ งๆ กับรา่ งกาย และจติ ใจ

2.2 ส่ิงแวดล้อมทางชีวภาพ (biological environment)

สิ่งแวดล้อมทางชีวภาพ คือ สงิ่ แวดล้อมท่ีมีชวี ิต มีอทิ ธิพลตอ่ สขุ ภาพ
ของคนเรา ส่ิงมชี วี ติ มีท้งั พชื และสตั ว์ บางอยา่ งมีคณุ บางอย่างมโี ทษ เช่น เชื้อโรคทัง้ หลาย
หนอนพยาธติ ่างๆ เป็นต้น

2.3 สิง่ แวดล้อมทางเศรษฐกจิ (economic environment)

สิ่งแวดลอ้ มทางเศรษฐกิจ ได้แก่ อาชีพ รายได้ ฐานะทางการเงินของแตล่ ะคน
ซงึ่ จะมีอทิ ธพิ ลต่อสุขภาพ คนรวย คนฐานะปานกลาง คนยากจน จะมีวถิ กี ารดาํ เนนิ ชีวิตทีแ่ ตกต่าง
กัน การเกดิ โรคจะแตกต่างกันดว้ ย

2.4 ส่ิงแวดล้อมทางสังคม (social environment)

ส่ิงแวดล้อมทางสังคมไดแ้ ก่ นโยบายทางการเมอื ง ทางด้านสาธารณสขุ
ขนบธรรมเนยี มประเพณี วฒั นธรรม โดยเฉพาะปัจจุบนั วฒั นธรรมการกินของคนไทยเปล่ียนแปลง
ไป คนไทยนยิ มบรโิ ภคอาหารฝร่งั และอาหารขยะ (Junk food) มากขนึ้ ทาํ ใหเ้ กดิ โรคอว้ น โรคความ ดัน
โลหิตสงู โรคหวั ใจ และโรคเบาหวานตามมา

3. พฤตกิ รรมสขุ ภาพ (health behavior)

พฤตกิ รรมสุขภาพหมายถึงการกระทาํ หรือการปฏิบัตขิ องบคุ คลทีม่ ผี ลต่อสขุ ภาพซึง่ เป็นผลมาจากการ
เรียนรู้ของบคุ คลเปน็ สาํ คญั โดยแสดงออกให้เห็นได้ในลกั ษณะของการกระทําและไมก่ ระทาํ ในสง่ิ ทีเ่ ปน็ ผล
ต่อสขุ ภาพ หรือผลเสยี ต่อสุขภาพ (คณะกรรมการสขุ ศึกษา,2539 หนา้ 23)

พฤตกิ รรมสุขภาพของคนอาจแบง่ เป็น 3 ประเภท คอื

3.1 พฤตกิ รรมการป้องกนั โรค และส่งเสริมสุขภาพ (preventive and promotive healthbehavior) พฤตกิ รรม
การป้องกนั โรค เชน่ การไปตรวจร่างกายเป็นประจําทกุ ปี การสวมหมวกนิรภัย เมอ่ื ขบั ขร่ี ถจกั รยานยนต์
เปน็ ต้น พฤติกรรมสง่ เสริมสขุ ภาพ เช่น การรบั ประทานอาหารท่ีประโยชนก์ ารออกกาํ ลงั กายเปน็ ประจาํ การ
ผกั ผ่อนท่เี พียงพอ ซงึ่ พฤตกิ รรมสขุ ภาพเหลา่ นี้ เปน็ การกระทาํ ใน ภาวะปกติของคน เมอื่ ยังไม่ได้เจบ็ ปว่ ย

3.2 พฤติกรรมเมื่อเจ็บปว่ ย (illness behavior) หมายถงึ การปฏิบัตทิ บี่ ุคคล เมื่อรู้สึก มคี วามผดิ ปกติเกดิ
ขน้ึ กับตนเอง ซง่ึ แบง่ เป็น 2 ระยะ คอื ระยะแรก เปน็ การรบั รู้ ถา้ ความผดิ ปกติทเ่ี กดิ ขน้ึ กบั ระยะท่ีมี
พฤตกิ รรมตอบสนอง กบั ความผดิ ปกตนิ ้ันๆ ซ่งึ จะแตกต่างกันไป ในแต่ละคน

3.3 พฤตกิ รรม ท่เี ป็นบทบาทของการเจบ็ ปว่ ย (sick role behavior) หมายถงึ การปฏิบัติทีบ่ คุ คลกระทํา
หลงั จากได้ทราบผลการวินจิ ฉยั แลว้ เปน็ พฤตกิ รรมที่ทาํ ตามคําส่ังหรอื คําแนะนาํ ของผู้ให้การรกั ษา เพื่อให้
หายจากการเจบ็ ป่วยน้นั พฤตกิ รรมสขุ ภาพของบคุ คล ถือวา่ เป็นองค์ประกอบท่มี อี ทิ ธิพลสําคัญท่ีสดุ ของ

สุขภาพคนเราถงึ 51% พฤติกรรมสขุ ภาพของคนเรา จะถกู ต้อง เหมาะสมเพยี งใด ขนึ้ อยู่กบั ความรู้ทศั น คติ
และการปฏิบัตขิ องบคุ คลน่นั เอง
4. บริการสขุ ภาพ (health service)

การบรกิ ารสุขภาพ เปน็ บริการทีจ่ ดั ทาํ ขึน้ ในหลายรปู แบบ โดยหน่วยงานของภาครฐั
และเอกชน ทัง้ ในส่วนกลางและสว่ นภูมภิ าค

คุณภาพของการบรกิ ารทางสขุ ภาพ เป็นปจั จัยท่ีสําคัญ ถา้ หากมแี หล่งบริการ
สุขภาพท่เี พยี งพอ และมีคุณภาพทดี่ จี ะชว่ ยป้องกนั ปัญหาตา่ งๆ ทางด้านสขุ ภาพทเี่ กดิ ขนึ้ ได้
ลักษณะของการบรกิ ารสขุ ภาพท่ดี ี ประกอบดว้ ยลักษณะดงั น้ี
1.1 บรกิ ารกระจายครอบคลมุ
1.2 การเข้าถึงบรกิ ารเชงิ ภูมศิ าสตร์
1.3 การเข้าถึงบรกิ ารเชงิ วัฒนธรรม
1.4 การเข้าถึงบรกิ ารเชงิ เศรษฐกิจ
1.5 ความต่อเนอื่ งของบรกิ าร
1.6 คุณภาพบริการตอบสนองต่อการแก้ปญั หาดา้ นสุขภาพ

นันทนาการเพื่อพัฒนาสุขภาพ

สุขภาพเปน็ ส่งิ สำคัญสำหรับทกุ คน จดุ มุง่ หมายของนนั ทนาการประการหน่ึง กเ็ พอ่ื พัฒนาสขุ ภาพกาย
และสุขภาพจติ ของคนใหส้ มบูรณย์ ง่ิ ขนึ้ ดงั นนั้ กจิ กรรมนนั ทนาการเปน็ อกี กจิ กรรมหน่ึงท่มี คี วามสำคญั
เพ่มิ ขึน้ พรอ้ มกับความสนใจในสขุ ภาพของคนในปัจจุบนั คือ นันทนาการเพื่อสขุ ภาพ เช่น เต้นรำ รอ้ งเพลง
กีฬาชนิดต่างๆ ออกกำลงั กาย เตน้ แอโรบคิ การฝึกสมาธิ โยคะ
ประเภทของกจิ กรรมกีฬา แบ่งออกเปน็ 6 ประเภทใหญๆ่ ดังนี้

1. เกม คือ กจิ กรรมท่มี ีความหลากหลายในรปู แบบต่างๆ เชน่ เกมเบ็ดเตลด็ เกมทน่ี ำไปสู่กฬี าใหญ่ เกม
ประกวด เกมสร้างสรรค์ เกมกลุ่มสัมพนั ธ์ เกมสง่ เสรมิ คณุ ค่าทางศลิ ปวฒั นธรรม และการละเลน่ พ้นื บ้าน
เช่น ชกั เย่อ วง่ิ เปี้ยว ลิงจบั หลัก อกี าฟักไข่ และมอญซอ่ นผา้

2. กีฬาประเภทเดีย่ วและประเภทคู่ เช่น ยงิ ธนู กรีฑา
วา่ ยนำ้ แบดมนิ ตนั ปิงปอง เทนนสิ และแขง่ เรอื

3. กฬี าประเภททีม ปจั จุบนั ไดร้ ับความนยิ มสูง เน่อื งจาก
กฬี าประเภททมี จะชว่ ยส่งเสรมิ คณุ ค่าทางสงั คม ความ
สามคั คี มนษุ ยสัมพันธ์ การรวมกล่มุ เป็นสมาชกิ ของ
กลมุ่ การแสดงออกในความม่งุ มั่นส่คู วามสำเรจ็ กฬี า
ประเภททมี ไดแ้ ก่ ฟุตบอล บาสเกตบอล ตะกรอ้ ฮอกกี้ วอลเลยบ์ อล และแชร์บอล

4. กฬี าสำหรับสตรีและเด็ก เปน็ การจัดการกฬี า เพ่ือส่งเสริมให้สตรมี ีโอกาสได้เขา้ รว่ มกิจกรรมกฬี ามากขึน้
เช่น หว่ งยาง แชร์บอล ว่ายน้ำ วอลเลยบ์ อล และยมิ นาสตกิ

ส่วนในเดก็ นน้ั ปัจจบุ นั องคก์ รทเี่ กี่ยวขอ้ งกบั การจดั กจิ กรรมกีฬา ไดม้ กี ารส่งเสรมิ และเปดิ โอกาสให้
เด็กไดม้ สี ว่ นในการเล่นและแข่งขนั กฬี า ตามความเหมาะสมกบั สภาพรา่ งกาย เชน่ ฟุตบอล วา่ ยน้ำ กรฑี า
(ระยะสั้น) ยมิ นาสตกิ และวอลเลยบ์ อล

5. กีฬานนั ทนาการ หมายถงึ กีฬามวลชน (Mass Sport) หรอื กีฬาท่นี ยิ มเลน่ กันทั้งชาย หญิง เดก็ ผ้ใู หญ่ และ
ผสู้ งู อายุ และกฬี าในกล่มุ คนพิเศษ เชน่ คนพกิ าร โดยมีจุดมุ่งหมายเพอ่ื ให้ผู้เขา้ รว่ มเล่นกฬี าในช่วงเวลาว่าง
เป็นการสง่ เสรมิ คุณคา่ การพัฒนาคณุ ภาพชีวติ โดยมิไดม้ ุ่งผลสมั ฤทธิ์จากการแขง่ ขนั เช่น เดนิ วง่ิ เพอ่ื
สุขภาพ กีฬาระหว่างเมือง แรลลี่ทวั ร์ การทดสอบ สมรรถภาพทางกาย ดำนำ้ และปนี เขา

6. กฬี าเพอ่ื การแข่งขัน หมายถึง กีฬาทเี่ ป็นเรอื่ งทกั ษะทางการกฬี าเพอื่ ความเปน็ เลศิ ในการแขง่ ขนั มกี าร
ฝึกซ้อมกันอยา่ งต่อเนอื่ ง โดยหวงั ผลประโยชนจ์ ากการแขง่ ขัน ฉะนน้ั ในส่วนของผเู้ ล่นจะไมถ่ อื วา่ เป็น
กจิ กรรมนนั ทนาการ แต่ในส่วนของผชู้ มนั้นถือว่าใช่ เพราเปน็ การใหค้ วามสนุกสนานเพลิดเพลิน พกั ผอ่ น
หยอ่ นใจ เสรมิ สร้างประสบการณ์ พัฒนาการทางดา้ นอารมณ์และมีส่วนร่วมได้อีกดว้ ย เชน่ ฟุตบอล เซปกั
ตะกร้อ มวยสากล เทนนสิ และบาสเกตบอล
คณุ คา่ ของกจิ กรรมกฬี า

• พฒั นาทางดา้ นรา่ งกาย จติ ใจ สังคม และสติปัญญา
• สร้างความสมคั รสมานสามัคคใี นหมู่คณะและต่างคณะ
• สง่ เสรมิ การมีมนุษยสมั พันธก์ ับบคุ คลอนื่ ไดด้ ี

• มคี วามรับผิดชอบต่อตนเองและส่วนร่วม
• พฒั นาบุคลิกภาพ
• มจี ิตใจเออ้ื เฟอ้ื เผ่อื แผ่ต่อบุคคลอ่นื และมนี ำ้ ใจเปน็ นักกีฬา

• เสริมสรา้ งการทำงานรว่ มกันเป็นทมี
• เปน็ กิจกรรมทมี่ งุ่ เนน้ ทางด้านการสง่ เสรมิ ความแขง็ แรงสมบรู ณ์ให้แก่ร่างกาย

• ประเภทของกจิ กรรมเพอื่ พัฒนาสขุ ภาพ และสมรรถภาพ มดี ังน้ี
• การออกกำลังกายเพอ่ื สุขภาพ
• การพักผอ่ น

• การส่งเสรมิ สขุ ภาพจติ เชน่ ไปเท่ียว ชมภาพยนตร์ ฝกึ สมาธิ
คณุ คา่ ของกจิ กรรมพัฒนาสขุ ภาพ และสมรรถภาพ

• พัฒนาคณุ ภาพชีวติ ทางดา้ นสขุ ภาพกาย และจติ ใจ
• พัฒนาสมรรถภาพทางกาย
• สรา้ งความสมดลุ ของรา่ งกาย
• ผอ่ นคลายความตึงเครยี ด จากการดำเนนิ ชวี ติ ประจำวนั

เป็นกิจกรรมท่ชี ว่ ยส่งเสริมใหเ้ กดิ การเรียนรูไ้ ด้หลายอย่าง โดยเฉพาะในเรอ่ื งของการทำงานเป็นทีม ซ่งึ
มกั จะเปน็ ปัญหาและอปุ สรรคในการทำงานร่วมกันสำหรบั สงั คมไทยในปัจจุบนั ดงั นนั้ กจิ กรรมประเภทน้ี
จึงเหมาะกบั การนำไปใชใ้ นชมุ ชน หรือในหน่วยงานทมี่ ีจำนวนบคุ ลากรมากๆ เช่น กระทรวง ทบวง กรม
หน่วยงานภาคเอกชน และในสถานศกึ ษาทกุ ระดบั เป็นตน้ โดยมกี จิ กรรมกลุ่มสมั พนั ธ์ใหเ้ ลือกจัดไดต้ าม
ความเหมาะสม และโอกาส ดังต่อไปน้ี
ประเภทของกจิ กรรมกลมุ่ สมั พนั ธ์ มนษุ ยสมั พนั ธ์

• การอภปิ ราย เชน่ ปญั หา และอุปสรรคของการทำงาน เศรษฐกิจ และส่งิ แวดล้อม
• เกมสง่ เสรมิ คณุ ค่าประชาธิปไตย
• เกมการทำงานเปน็ ทีม
• เกมคา่ นิยม
• เกมสังเกตพฤติกรรม
• เกมฝึกการฟงั - พดู - คดิ
• เกมการปกครอง และบริหารกลมุ่
• เกมการสร้างความคนุ้ เคย เชน่ เปดิ หนา้ ต่างหวั ใจ และสัมภาษณส์ มาชกิ กลมุ่ เปน็ ตน้
คณุ ค่าของกจิ กรรมนันทนาการกล่มุ สัมพนั ธ์ มนุษยสัมพันธ์

• รจู้ กั การทำงานร่วมกันเปน็ กล่มุ
• สามารถดำเนินชีวติ อยู่รว่ มกบั สังคมไดอ้ ย่างมคี วามสุข
• ทำให้บคุ คลเกดิ ความรสู้ ึกในการเห็นคณุ ค่าแหง่ ตน
• ฝกึ ทักษะการเปน็ ผนู้ ำ และ ผตู้ ามท่ดี ี
• เป็นกิจกรรมพฒั นาสังคมและทรัพยากรมนษุ ย์
• ชว่ ยละลายพฤตกิ รรมของกลุ่ม
• ช่วยลดความเหน็ แก่ตวั มคี วามเหน็ ใจและเข้าใจบุคคลอื่น
• ทำใหเ้ กดิ ความรว่ มมอื และทำให้ประสบผลสำเรจ็ ตามจดุ มงุ่ หมายทตี่ ้ังใจไว้ไดง้ ่ายขนึ้

อ้างองิ

https://exercisebymoji.blogspot.com/2019/04/blog-post_33.html
http://elearning.nsru.ac.th/2550/ebook_4000104/lesson1/resources/resource_1/content/screen15.htm
https://sites.google.com/site/wanneenunkeaw/bth-thi5


Click to View FlipBook Version