การถ่ายทอดลักษณะทางพันธุกรรม ป.5

หน่วยการเรียนรู้ที่ 5

เรื่อง การถ่ายทอดลักษณะ
ทางพันธุกรรมของสิ่งมีชีวิต

ชั้นประถมศึกษาปีที่ 5

จำทำโดย ศรัญญา เกิดศิริ

สวัสดีและยินดี
ต้อนรับนักเรียนเข้าสู่
โลกแห่งพันธุศาสตร์

ลักษณะของสิ่งมีชีวิตต่างๆ รอบ
ตัวนักเรียนที่กำเนิดจากครอบครัว
เดียวกันมีลักษณะเหมือนหรือแตก

ต่างกันหรือไม่อย่างไร?

ลักษะใดบ้างที่ถือว่าเป็น
ลักษณะทางพันธุกรรม?

ลักษณะทางพันธุกรรมของสิ่ง
มีชีวิตมีอะไรบ้าง?

จากภาพลูกมีลักษณะใดบ้างที่เหมือนพ่อและแม่?

ลองสังเกต

ระบุลักษณะทางพันธุกรรมของหมีแพนด้า ที่
สามารถถ่ายทอดไปสู่ลูกได้

ลองสังเกต

คำศัพท์น่ารู้




1. Heridity (ฮิ – เร็ด – ดิทิ)



แปลว่า พันธุกรรม

คำศัพท์น่ารู้




2. Skin color (ซกิน – คัลเลอ)



แปลว่า สีผิว

คำศัพท์น่ารู้




3. Hair color (แฮ – คัลเลอ)



แปลว่า สีผม

เราจัดกลุ่ม
สิ่งมีชีวิตได้

กี่กลุ่ม?

จัดสิ่งมีชีวิตได้ 3 กลุ่ม

1.พืช 2.สัตว์ 3.มนุษย์

พืช เป็นสิ่งมีชีวิตที่ดูดหรือกินอาหารทาง สัตว์ กินอาหารโดยใช้ปาก มีการเจริญเติบโต คน หรือมนุษย์ คนกินอาหารโดยใช้ปาก มี
ราก มีการเจริญเติบโต เคลื่อนไหว หายใจ เคลื่อนโดยการวิ่ง กระโดด บิน เลื้อยคลาน การเจริญเติบโต เคลื่อนที่โดยการเดิน วิ่ง
ว่ายน้า มีการหายใจและ มีลูกหลานสืบพันธุ์ กระโดด หายใจทางจมูก และมีลูกหลานได้
ทางใบ และขยายพันธุ์ได้
ได้

ลักษณะทางพันธุกรรม
ของสิ่งมีชีวิต

สิ่งมีชีวิตแต่ละชนิดมีลักษณะเฉพาะและแตกต่างจากสิ่งมีชีวิตชนิด
อื่นๆ ถ้าลองสังเกตเพื่อนๆในห้องเรียนจะพบว่า ลักษณะส่วนประกอบโดย
รวมจะคล้ายกัน แต่เอกลักษณ์รายบุคคลจะแตกต่างกันออกไป เช่น บางคน
มีจมูกโ่ด่ง บางคนมีหนังตาชั้นเดียว บางคนตาสีน้ำตาล บางคคนผิวดำ
ลักษณะต่างๆ เหล่านี้จะเป็นลักษณะที่ได้รับการถ่ายทอดจากพ่อแม่และ
สามารถถ่ายทอดจากรุ่นหนึ่งไปยังรุ่นต่อๆไป ได้ เรียกว่า "ลักษณะทาง
พันธุกรรม"

1.ลักษณะทางพัน
ธุกรรมของพืช

ลักษณะทางพันธุกรรมของพืช : ลักษณะที่ปรากฏออกมาให้เห็นนั้น
จะมีความแตกต่างกันออกไป ลักษณะทางพันธุกรรมของพืช เช่น
ความสูงของลำต้น สีดอก การออกผลมากน้อย
ถ่ายทอดลักษณะทางพันธุกรรมของพืช : พืชสามารถสืบพันธุ์ได้ทั้ง
อาศัยเพศและไม่อาศัยเพศ พืชต้นใหม่ที่เกิดจากการสืบพันธุ์แบบไม่
อาศัยเพศจะมีลักษณะทางพันธุกรรมเหมือนพืชต้นเดิม เนื่องจากพืช
ต้นใหม่ได้รับยืนทั้งหมดมาจากพืชต้นเดิม ส่วนต้นพืชที่เกิดจากกา
รสืบพันธุ์แบบอาศัยเพศจะมีลักษณะคล้ายคลึงหรือแตกต่างไปจาก
ลักษณะทางพันธุกรรมพืชต้นพ่อและต้นแม่ เนื่องจากพืชต้นใหม่นั้น
เจริญเติบโตมาจากเมล็ด ซึ่งเมล็ดเกิดจากการผสมกันของอสุจิและ
เซลล์ไข่ทำให้ลักษณะพืชต้นใหม่ที่เกิดมานั้นมีความหลากหลาย

ลักษณะทาง
พันธุกรรมของพืช

ลักษณะทางพันธุกรรมของพืชมีความหลากหลายสูงมาก บางครั้งอาจจะแยกลักษณะเด่นและ
ลักษณะด้อยไม่ชัดเจน เช่นในกรณีที่ต้นพ่อพันธุ์ดอกสีแดงผสมกับต้นแม่พันธุ์ดอกสีขาว ได้ลูกดอก

สีชมพู เรียกลักษณะนั้นว่า ลักษ
ณะเด่นไม่สมบูรณ์ จึงทำให้ต้นลูกปรากฏทั้งลักษณะของต้นพ่อและ

ต้นแม่

2.ลักษณะทางพันธุกรรมของสัตว์

ลักษณะทางพันธุกรรมของสัตว์ : ลักษณะที่ปรากฏออกมาให้เห็นนั้น
จะมีความแตกต่างกันออกไป ลักษณะทางพันธุกรรมของสัตว์ เช่น
สีขน เส้นขน โครงหน้า อวัยวะภายนอกต่างๆ
ถ่ายทอดลักษณะทางพันธุกรรมของสัตว์ : ลักษณะทางพันธุกรรม
ของสัตว์ที่เกิดจากการสืบพันธุ์แบบไ่ม่อาศัยเพศ เช่น การแตกหน่อ
การงอกใหม่จะได้รับการถ่ายทอดยีนทั้งหมดจากสัตว์ตัวเดิมจึงทำให้
มีลักษณะทางพันธุกรรมเหมือนสัตว์ตัวเดิมทุกประการ ส่วน
การสืบพันธุ์แบบอาศัยเพศ จะมีลักษณํะพันธุกรรมที่คล้ายคลึงหรือ
แตกต่างไปจากพ่อแม่ เนื่องจากสัตว์ตัวใหม่ที่เกิดมาจีมียีนที่ควบคุม
ลักษณะพันธุกรรมต่างๆ มากมาย ซึ่งถ่ายทอดมาจากพ่อแม่ผ่านทาง
เซลล์สืบพันธุ์ ส่งผลให้ลูกมีลักษณะบางอย่างที่คล้ายหรือแตกต่าง
จากพ่อแม่

ลักษณะทาง
พันธุกรรมของสัตว์





ทดลองผสมพันธุ์กระต่ายสีขาวพันธุ์แท้กับกระต่ายสีน้ำตาล
พันธุ์แท้ กำหนดให้ขนสีขาวเป็นลักษณะเด่น

ทดลองผสมพันธุ์กระต่ายสีขาวพันธุ์แท้กับกระต่ายสีน้ำตาล
พันธุ์แท้ กำหนดให้ขนสีขาวเป็นลักษณะเด่น

3.ลักษณะทางพันธุกรรมของมนุษย์

ลักษณะทางพันธุกรรมของมนุษย์: ลักษณะที่ปรากฏออกมาให้เห็น
นั้น จะมีความแตกต่างกันออกไป ลักษณะทางพันธุกรรมของมนุษย์
เช่น สันจมูก ปาก รูปใบหน้า เส้นผม สีผม สีผิว ส่วนสูง ชั้นหนังตา
ถ่ายทอดลักษณะทางพันธุกรรมของมนุษย์ : การถ่ายทอดลักษณะ
ทางพันธุกรรมหรือลักษณะเฉพาะของมนุษย์นั้น จะถ่ายทอดไปทาง
ยีน (Gene) ที่อยู่ในเซลล์สืบพันธุ์ ซึ่งสามารถถ่ายทอดจากรุ่นหนึ่งไป
สู่อีกรุ่นหนึ่งได้ โดยพ่อแม่จะเป็นผู้ถ่ายทอดลักษณะทางพันธุกรรม
ต่างๆ ผ่านกระบวนการสืบพันธุ์ โดยลักษณะทางพันธุกรรมในรุ่นลูก
อาจมีลีกษณะที่คล้ายคลึงหรือแตกต่างจากพ่อแม่เนื่องจากรูปแบบ
ของยีนและการแสดงออกแตกต่างกัน ซึ่งบางลักษณะอาจได้รับการ
ถ่ายทอดมาจาก ปู่ ย่า ตา ยาย หรือบรรพบุรุษก็เป็นได้

ลักษณะทาง
พันธุกรรมของ

มนุษย์

ลักษณะทาง
พันธุกรรมของ

มนุษย์

ตัวอย่าง แผนผังแสดงความสัมพันธ์ของคนในครอบครัว

ลักษณะทาง ลักษณะใดที่เป็ลักษณะทางพันธุกรรมของมนุษย์และไม่ใช่
พันธุกรรมของ ลักษณะที่ถ่ายทอดทางพันธุกรรมของมนุษย์

มนุษย์

ลักษณะทาง ลักษณะใดที่เป็ลักษณะทางพันธุกรรมของมนุษย์และไม่ใช่
พันธุกรรมของ ลักษณะที่ถ่ายทอดทางพันธุกรรมของมนุษย์

มนุษย์

ใบกิจกรรมที่ 1 ลักษณะการถ่ายทอดทางพันธุกรรม

1 1.ให้นักเรียนดูรูปภาพสิ่งมีชีวิตที่กำหนดให้
แล้วนำมาจัดกลุ่ม
2. ตัดแล้วนำภาพสิ่งมีชีวิตที่กำหนดให้ติด
22 ลงในใบกิจกรรม สำรวจและ
ค้นหา
33. สังเกตลักษณะที่ได้รับการถ่ายทอดจาก
พ่อแม่สู่รุ่นลูกของสิ่งมีชีวิตที่กำหนดให้

และตอบคำถามในใบกิจกรรม
44. ให้นักเรียนจำแนกลักษณะทางพันธุที่

สังเกตได้ว่าเป็นลักษณะทางพันธุกรรม
แบบแปรผันต่อเนื่องหรือแปรผันไม่ต่อ
เนื่อง
55. สรุปผลการทำกิจกรรม

รูปภาพสิ่งมีชีวิตที่กำหนดให้

ใบกิจกรรมที่ 1 แม่ชบา
เรื่อง ลักษณะการถ่ายทอด
แม่ชมพู่ พ่อน็อต
ทางพันธุกรรม พี่สายฟ้า




พ่อชาลี

ลูกซูชิ

น้องพายุ

นำเสนอผลการปฏิบัติ
กิจกรรมที่ 1
เรื่อง

ลักษณะการถ่ายทอด
ทางพันธุกรรม

QR CODE ใบกิจกรรมที่ 1

สรุปผลการทำกิจกรรม

สรุปผลการทำกิจกรรม

พบว่า ลักษณะของกลุ่มสิ่งมีชีวิตที่จัดกลุ่มได้มี 3 กลุ่ม ได้ แก่
พืช(ต้นกล้วยไม้) สัตว์(สุนัข) มนุษย์(ครอบครัวของดาราในตัวอย่าง)
จากการสังเกตจะเห็นว่าลักษณะในรุ่นลูกของสิ่งมีชีวิตทั้ง 3 กลุ่ม จะมี
ลักษณะที่ได้รับการถ่ายทอดทางพันธุกรรมจากพ่อแม่มาปรากฏในรุ่นลูก
ของกลุ่มสิ่งมีชีวิตนั้น ๆ ลักษณะทางพันธุกรรมที่ได้รับการถ่ายทอด เช่น
ปาก ชั้นหนังตา สีผิว จมูก สีขน เส้นขน สีดอก

ขยายความรู้

ลักษณะทางพันธุกรรมและการแปรผัน จำแนกได้เป็น 2 ประเภท ดังนี้

1. ลักษณะทางพันธุกรรมที่มีความแปรผันต่อเนื่อง
(continuous variation)

ลักษณะทางพันธุกรรมที่มีความแปรผัน
ต่อเนื่อง (continuous variation)เป็นลักษณะ
ทางพันธุกรรม ที่ไม่สามารถแยกความแตกต่างได้
อย่างชัดเจนเช่น สีผิว ความสูง น้ำหนัก ไอคิว
ของคนลักษณะเหล่านี้ถูกควบคุมด้วยยีนหลายคู่
ยีนจึงมีอิทธิพลต่อการควบคุมลักษณะดังกล่าว
น้อย แต่สิ่งแวดล้อมจะมีอิทธิพลมาก

2. ลักษณะทางพันธุกรรมที่มีความแปรผันไม่ต่อเนื่อง
(discontinuous variation)

ลักษณะทางพันธุกรรมที่มีความแปรผันไม่ต่อเนื่อง (discontinuous variation) เป็นลักษณะ
ทางพันธุกรรมที่มีความแตกต่างกันอย่างชัดเจน เช่นความสามารถในการห่อลิ้น จำนวนชั้นของตา การ
ถนัดมือขวาหรือมือซ้าย

เซลล์ (Cell)

เซลล์ เป็นหน่วยหนึ่งของสิ่งมีชีวิต
ทั้งหลาย โดยทำหน้าที่ทางโครงสร้างและ
ควบคุมการทำงานของสิ่งมีชีวิตนั้น เซลล์ทั้ง
หลายจะเกิดจากเซลล์ที่มีชีวิตอยู่ก่อนแล้ว

โครโมโซม(chromosome

)

เป็นที่เก็บของ หน่วยพันธุกรรม ซึ่งทำ
หน้าที่ควบคุมและถ่ายทอดข้อมูล เกี่ยวกับ
ลักษณะทางพันธุกรรมต่าง ๆ ของสิ่งมีชีวิต เช่น
ลักษณะของเส้นผม ลักษณะดวงตา เพศ และสี
ผิว

karyotype

คาริโอไทป์

หน่วยพันธุกรรมหรือยีน (Gene)

ลักษณะทางพันธุกรรมของสิ่งมีชีวิต
จะอยู่ในยีน ซึ่ง ยีน คือหน่วยพันธุกรรมทำหน้าที่
ควบคุมและถ่ายทอดลักษณะทางพันธุกรรม
ของสิ่งมีชีวิต ยีนจะอยู่บนโครโมโซม ซึงอยู่
ภายในเซลล์ของสิ่งมีชีวิต โดยโคโมโซมแท่งหนึ่ง
จะมียีนอยู่เป็นจำนวนมาก คอยกำหนดลักษณะ
ที่จะแสดงออกมาภายนอก

บิดาแห่งพันธุศาสตร์ Gregor Johnn Mendel

เกิด 20 กรกฏาคม ค.ศ. 1822
เสียชีวิต 6 มากราคม ค.ศ. 1884
สาขา พันธุศาสตร์

เกรเกอร์ โยฮันน์ เมนเดล (เยอรมัน : Gregor Johnn Mendel) เป็นนักวิทยาศาสตร์และ
ภราดาคณะออกัสติเนียนชาวมอเรเวียที่พูดภาษาเยอรมันผู้ซึ่งมีชื่อเสียงจากการก่อตั้ง
วิทยาศาสตร์ยุคใหม่สาขาพันธุศาสตร์ แม้ว่าชาวสวนทั่วไปจะทราบถึงลักษณะปรากฏที่แตก
ต่างกันของพืชชนิดต่าง ๆ อยู่แล้ว โดยเมนเดลได้เริ่มศึกษาจากต้นถั่วจนสามารถตั้งเป็น
กฏทางพันธุกรรมมากมาย และภายหลังรู้จักกันในชื่อว่า พันธุศาสตร์ของเมนเดล

เมนเดลเสียชีวิตด้วยโรตไตในวัย 61 ปี ที่เบอร์โน จักรวรรดิออสเตรีย-ฮังการี
(ปัจจุบันอยู่ในเช็กเกีย) โดยในงานศพของเขามีเลออช ยานาเชค นักประพันธ์ชาวเช็กมา
บรรเลงออร์แกน หลังเสียชีวิตของเขาได้มีการเผางานของเมนเดลทุกอย่าง เพื่อเป็น
สัญญาณ ว่าข้อถกเถียงทางอนุกรมวิธานวิทยาสิ้นสุดลงแล้ว
ผลงานเด่น : การสร้างทฤษฎีพันธุศาสตร์

Gregor Johnn Mendel

ใบงานที่ 1 QR CODE ใบงานที่ 1

เรื่อง การถ่ายทอดลักษณะทาง
พันธุกรรมของสิ่งมีชีวิต





E-BOOK

https://play.kahoot.it/v2/?quizId=7b45dce3-8d2a-4448-af7e-a3eb0289b4a7

kahoot

That brings me to the end
of my presentation.



Thank you for listening /
your attention.



see you next time.